KOSOVA MIDIS PAVARĖSISĖ DHE AUTONOMISĖ SERBE(!)
26 Qershor 2007
BAROMETRI DIPLOMATIK
Prof.Dr.Mehdi HYSENI
(*) Sipas ish-kryeministrit tė qeverisė sė Kosovės, Bajram Rexhepi "Pėr Kosovėn pavarėsi, kurse pėr Mitrovicėn Veriore autononi serbe "("Beta", 24.06.2007).
(*) Idepropozim i mirėseardhur dhe i kapshėm ky pėr Kishėn Ortodose Serbe tė Artemije Radosavleviqit dhe pėr Beogradin zyrtar, por si tė vihet deri te konkretizimi i tij, kur dihet se Kosova nuk ėshtė firmė as pronė private e dr. Bajram Rexhepit, as e PDK-sė, as e LDK-sė etj., as e Artemijes, as e Beogradit, as imja, por ėshtė e mbarė popullit indigjen shqiptar dhe e Shqipėrisė Etnike.
Tanimė, me tė hudhur poshtė Planin e Marti Ahtisarit(tė gjitha versionet e tij tė ndryshuara dhe tė riformuluara nė formė tė njė projektrezolute tė KS tė Kombeve tė Bashkuara) nga ana e Serbisė dhe e Rusisė, erdhi nė shprehje edhe shtyrja e afatit disamujor e debatimit ndėrkombėtar tė statusit tė Kosovės nė kuadrin e Kėshillit tė Sigurimit tė Kombeve tė Bashkuara, edhe pse presidenti i SHBA-sė, George W. Bush pati deklaruar prerazi nė Romė, nė Tiranė dhe nė Sofje (mė 9 dhe mė 10 qershor 2007), se nuk do tė ketė shtyrje tė mėtejme tė tij, duke nėnvizuar se : " The U.N. Security Council must act now on a plan to grant Kosovo supervised independence." (Reuters,9.06.2007).
Me gjithė mbėshtetjen e fuqishme dhe tė parezervė tė SHBA-sė dhe tė disa aleatėve tė saj tė BE-sė, zgjidhja e statusit tė Kosovės, do tė mbetet pezull, edhe pėr njė kohė tė paparashikuar, kuptohet derisa Rusia dhe Amerika tė bijnė nė ujdi mes tyre. Ndoshta, por gjasėt janė minimale (nė veēanti pėr shkak tė problemit tė Kosovės), qė mė 2 korrik 2007, nė takimin e Mejnit nė SHBA-sė, George W. Bush dhe Vladimir Putin, do tė arrijnė ndonjė marrėveshje me rėndėsi historike jo vetėm pėr Amerikėn dhe Rusinė, por edhe nė kuptim mė gjerė pėr tėrė bashkėsinė ndėrkombėtare, sikurse ajo e ish-presidentit, Ronald Regan dhe e Mihail Gorbacov nė Rekjavik tė Islandės, mė 1987, me ē'rast diplomacia amerikane-sovjetike harmonizoi qėndrimet dhe pikėpamjet e tyre lidhur me mbylljen e kaptinės sė luftės sė ftohtė dhe tė garės sė ethshme nė armatimin bėrthamor midis dy superfuqive botėrore (SHBA-BRSS).
Nė kėtė vėshtrim, pozicionet e SHBA-sė dhe tė Rusisė pėr Kosovėn janė diametralisht tė kundėrta, sepse, e para, sė bashku me shumicėn e shteteve perėnidmore tė BE-sė, botėrisht ėshtė deklaruar pėr njohjen e pavarėsisė sė mbikėqyrur ndėrkombėtare tė Kosovės, kurse e dyta, prerazi e ka hudhur poshtė njė zgjidhje tė kėtillė tė statusit tė ardhshėm tė Kosovės, sepse pavarėsia e Kosovės nuk i konevnon interesave konvergjente kolonilaiste dhe imperialte tė Rusisė dhe tė Serbisė nė Ballkan, dhe mė gjerė.
Pra, sa iu pėrket pikėpamjeve dhe qėndrimeve tė politikės zyrtare tė SHBA-sė, tė BE-sė, tė Rusisė dhe tė Serbisė lidhur me statusin e Kosovės, hėpėrhė ato janė tejet tė qarta, domethėnė tė papjatueshme dhe kontradiktore. Mirėpo ky hendek i thellė politiko-diplomatik dhe startegjik midis Amerikės dhe Rusisė lidhur me Kosovėn, nuk ėshtė i papritur ngase Rusia qė nga viti 1878 e deri me pėrfundimin e luftės sė ftohtė (1989), ishte "tutori" i paprekur-xhandari i Ballkanit (sikurse dikur qė ishte "xhandar" i Evropės, nė krye tė Aleancės sė Shenjtė tė Evropės,1815). Thjesht, me shekuj, e edhe sot, Rusia e mbron interesin sllav nė Ballkan. Historikisht, po tė mos ishin luftėrat dhe mbėshtetja direkte e Rusisė, nė hartėn e Ballkanit nuk do tė figuronte kurrfarė Serbie. Kjo ėshtė arsyeja kryesore, pse edhe sot, nė rastin e Kosovės, Rusia me tė gjitha mjetet dhe format e mbėshtet interesin kolonial dhe imperialist tė Serbisė, jo vetėm nė Kosovė, por edhe nė Ballkan.
Kontradikta e logjikės politike
Sa mė sipėr, tė gjitha kombinacionet dhe opcionet serbo-ruse dhe amerikano-evropiane pėr Kosovėn tashmė janė transparente ( koncepti i parė ruso-serb, do tė thotė antipavarėsi-regres, qė do tė shpjerė nė luftėn e pashmnagshme, kurse koncepti i dytė amerikano-evropian, do tė thotė pavarėsi e kushtėzuar-progres, qė shpie drejt kompromisit politik tė zgjidhjes sė problemit tė Kosovės nė mėnyrė dhe, me mjete diplomatike, paqėsore dhe demokratike tė palėve nė konflikt).
Mirėpo, pėrkundėr kėtyre eopcioneve tė huaja serbo-ruse-antipavarėsi dhe amerikano-evropiane-pavarėsi e kushtėzuar, ende nuk janė krejtėsisht tė qarta konceptet dhe opcionet e politikės zyrtare tė Kosovės lidhur me zgjidhjen pėrfundimtare tė Kosovės. Inkonsistenca dhe varibiliteti i konceptit tė politikės dhe tė politikanėve shqiptarė pasyqyrohet sipas kėsaj logjike tė gabuar historike, etnike, politike dhe juridike tė qeverisė dhe tė parlamentit tė Kosovės, tė cilat kanė nėnshkruar dhe ratifikuar pranimin e "pavarėsisė sė mbikėqyrur" ndėrkombėtare mbi Kosovėn (variant ky, ende i diskutueshėm nė planin ndėrkombėtar ngase ka mbetur ende pezull nė KS tė KB-sė, pėr shkak tė kundėrshtimit tė diplomacisė ruse dhe serbe).
Duke qenė se opcioni " pavarėsi e kontrolluar ndėrkombėtare" ėshtė shtyrė pėr njė afat tė pacaktuar, si rrjedhim i obstruksioneve dhe i iracionales sė diplomacisė sė Rusisė sė Vladimir Putinit, tė diktuara nga Beogradi zyrtar dhe Kisha Ortodokse Serbe, natyrisht se edhe politika zyrtare e Kosovės, ka filluar t'i "pėrpunojė" varientet e mundshme pėr zgjidhjen e statusit tė Kosovės, por jo mbi bazėn e qėndrueshme dhe tė justifikueshme (historike, kombetare, politike dhe juridike ndėrkombėtare) tė VETĖVENDOJES, por sipas diktat tė drafteve tė konceptuara dhe tė imponuara ndėrkombėtare, qė Kosovės shqiptare i garantojnė copėtimin administrativo-territorial dhe politik, si dhe vazhdimėsinė e vasalitetit neokolonial nėn Serbinė gjenocidale.
Paralajmėrimin e "njė loje" tė kėtillė tė rrezikshme dhe me pasoja tė rėnda pėr ardhmėrinė e Kosovės, fatkeqėsisht e pasqyron edhe kjo kontradiktė e gabuar e logjikės politike e ish-premierit tė qeverisė sė Kosovės, dr.Bajram Rexhepi, kur thotė se : " Mund tė presim jo mė gjatė se dy-tre muaj, e mė pas, nėse Rusia pėrdorė veto-nė e saj nė KS tė KB-sė kundėr Planit tė Marti Ahtisarit, atėherė Kuvendi i Kosovės, do tė shpallė pavarėsinė e Kosovėsā¦nė kuadrin e sistemit integrues tė Kosovės, serbėve nė pjesėn veriore tė Mitrovicės, do t'iu njohim autonominė thelbėsore",(Beta,24.06.2007).
Pėr arritjen e kompromisit politik me Serbinė, kjo ide e nėnkryetarit tė PDK-sė, Bajram Rexhepi, ėshtė e qėlluar dhe e dobishme vetėm pėr politikėn strategjike tė Beogradit. sepse kjo vėrtet, ėshtė nė frymėn e pėrligjjes sė sė kėrkesave tė deritashme tė serbėve tė Mitrovicės Veriore, tė cilėt qe tetė vjet efektivisht ( de facto dhe de jure) e kanė shkėputur atė nga sistemi juridiko-administrativ ndėrkombėtar i UNMIK-ut, dhe veprojnė e jetojnė me ligje dhe kushtetutė tė Serbisė. Mirėpo, nė anėn tjetėr, shikuar nga aspekti i interesave jetike tė palės shqiptare dhe tė Kosovės, ky propozim-ide i Bajram Rexhepit ėshtė absurd dhe i papranueshėm, sepse me njohjen e autonomisė sė theksuar serbėve, kjo praktikisht do tė thotė legalziimin e copėtimit dhe tė shitjes sė njė pjese mė vitale tė territorit tė Kosovės, pėrkatėsisht tė Shqipėrisė Etnike.
Nėse do tė vinte nė shprehje njohja e autonomisė sė serbėve tė Mitrovicės Verioire, ashtu siē ka pohuar dr. Bajram Rexhepi, atėherė s'ka dyshim se, nuk mund tė bėhet fjalė pėr kurrfarė "tipi" tė pavarėsisė sė Kosovės, sepse me kėtė rast, do tė kėrkonin " me tė drejtė" autonomi edhe serbėt e tjerė kolonė, tė "bunkerizuar" nėpėr eksklavat e viseve tė tjera tė Kosovės shqiptare (Graēanicė, Plemetin, Prilluzhė, Kllokot,Lipjan, Shtėrpce, Kamenicė, Gorozhdevc, Istog..etj.).
Pavarėsisht nga ky propozim i Bajram Rexhepit, si dhe i propozimeve tė tjera tė ngjashme dhe tė barasvlershme me tė, politika zyrtare e Kosovės (qeveria dhe parlamenti, nėse ekzistojnė nė praktikė), nuk duhet tė pranojnė asnjė "version pavaresie" tė kėtillė tė Kosovės, sepse ky do tė thotė copėtim me vetėdishirė tė territorit indigjen shqiptar tė Kosovės nė favor tė serbėve kolonė (7%) dhe tė Serbisė kolonialiste, gjė qė Serbia, edhe ėshtė duke bėrė pėrpjekje maksimale me Rusinė qė Kosovėn ta copėtojnė territorialisht nė "mėnyrė paqėsore" nė emėr tė mbrojtjes sė sovranitetit tė saj kolonial, duke u thirrur nė respektimin dhe nė zbatimin e normave tė sė drejtės ndėrkombėtare dhe tė Kartės sė kombeve tė Bashkuara.
Pėr t'iu ikur tė tė gjitha varianteve dhe drafteve antipavarėsi Kosovės, sajuara nga Serbia dhe nga Rusia, si dhe nga vetė decentralistėt dhe grupet kapitullante shqiptare tė Vjenės, Qeveria dhe Parlamenti i Kosovės, nėse hyjnė sėrish nė bisedime me Serbinė, si rrjedhim i trysnisė sė faktorit ndėrkombėtar, paraprakisht, duhet tė ridefinojnė objektivat e politikės sė tyr strategjike lidhur me zgjidhjen e statusit tė Kosovės, kursesi t'i pėrsėrisin kėrkesat e mėparshme. Pėr shkak tė refuzimit tė Planit tė Marti Ahtisarit dhe shtyrjes sė afatit tė zgjidhjes sė statusit tė Kosovės, ( prapavija dhe blerja e kohės janė sheshit nė funksion tė copėtimit tė territorit tė Kosovės-mohimit tė drejtės historike dhe juridike ndėrkombėtare tė vetėvendosjes sė shqiptarėve (mbi 2 milionė) mbi Kosovėn e Shqipėrisė Etnike) qeveria dhe parlamenti i Kosovės, duhet tė kėrkojė organizimin e njė konference ndėrkombėtare nėn drejtimin direkt tė SHBA-sė, tė OKB-sė, tė BE-sė dhe NATO-s, ku do tė merrnin pjesė jo vetėm Rusia, Serbia, por edhe tė gjitha shtetet e tjera tė Ballkanit.
Vetėm po qe se plotėsohet ky kusht i domosdoshėm nga ana e bashkėsisė ndėrkombėtare, pala shqiptare mund tė paraqitet nė debatin ndėrkombėtar pėr zgjidhjen e statusit tė Kosovės. Ndryshe, ēdo rifillim i kontakteve zyrtare me Serbinė nė ēfardo niveli qoftė, dhe me ēfarėdo mediatori ndėrkombėtar qoftė, pala shqiptare do tė pėsojė debakėl historik, politik, diplomatik, kombėtar dhe ndėrkombėtar, sepse rivazhdimi i dialogut tė ri me palėn serbe pėr Kosovėn do tė thotė: "lamtumirė pavarėsi-mirėdita Serbi".
Nė qoftė se aktorėt e bashkėsisė ndėrkombėtare, tė involvuar nė zgjidhjen e krizės sė Kosovės, kundėrshtojnė kėrkesėn historiko-politike tė qeverisė sė Kosovės pėr organizimin e njė Konference ndėrkombėtare, (ku nė intinerarin e debatit tė saj, nuk do tė jetė vetėm statusi i Kosovės, por edhe i shqiptarėve tė Anamoravės, tė Iliridės, tė Camėrisė dhe tė Malėsisė sė Madhe tė Mbishkodrės), atėherė qeveria dhe parlamenti i Kosovės (pa pritur edhe dy-tre muaj ose dy-tre vjet, sipas magnitudės parashikuese-prolonguese tė "termetit politik" tė fuqive tė mėdha, me qėllim qė nė kohė tė pacaktuar, ta mbajnė "peng" pavarėsinė e Kosovės), menjėherė, duhet ta shpallin referendumin gjithėpopullor pėr deklarimin e pavarėsisė sė Kosovės. KJo ėshtė forma e vetme e ligjshme, e arsyeshme, demokratike dhe paqėsore pėr zgjidhjen e drejtė dhe pėrfundimtare tė statusit tė Kosovės.
Pse Referendumi urgjent?
Edhe njėherė, Parlamenti i Kosovės, qė tash, duhet tė organizojė REFERENDUMIN, jo shpalljen e pavarėsisė, nė asnjė mėnyrė, sepse, ajo mund tė ketė vetėm karakter fiktiv nė aspektin jurdiko-ndėrkombėtar.
Ndėrkaq, organzimi urgjent i referendumit si institut relevant jurdiko-demokratik ndėrkombėtar ka pėrmbajtje mė tė gjerė dhe mė tė thellė ligjore dhe demokratike paqėsore pėr tė dalė nga qorrsokaku i pat pozicioneve dhe i formulave tė ndryshme tė koniunkturave tė diplomacisė ndėrkombėtare nė disfavor tė pavarėsisė sė Kosovės.
Referendumi ėshtė pėrgjigjja mė racionale dhe mė e justifikueshme poltiko-jurdike dhe diplomatike paqėsore si pėr palėt nė konflikt, ashtu edhe pėr faktorėt e tjerė evro-ndėrkombėtarė, tė involvuar nė ēėshtjen e Kosovės.
Derisa nuk vjen nė shprehje organizimi i referendumit nė Kosovė(edhe pas 100 vjetėsh tė sundimit tė egėr kolonial dhe gjenocidal tė Serbisė, 1912-1999), kjo do tė thotė se ende ekzistojnė frezerva, dyshime, kurtha dhe plane tė rrezikshme versus pavarėsisė dhe sovranitetit tė Kosovės si nė sfondin e politikės vendore shqiptare, ashtu edhe nė atė tė diplomacisė ndėrkombėtare.
Pėr mė tepėr, organizimi i referendumit nė Kosovė, do tė ishte testi dhe prova mė konkrete, edhe pėr njohjen e miqve tanė, tė cilėt botėrisht janė deklaruar se e mbrojnė dhe, janė tė gatshėm pėr njohejn e pavarėsisė sė Kosovės, edhe pėr kundėrshtimin e armiqve kolonialistė shekullorė serbomėdhenj, si dhe pėr mbėshtetėsit e tyre ruse.
Edhe sa qinddra-mijėra here, edhe sa dekada, duhet ta apelojmė "elitėn politike" shqiptare tė Kosovės se pa bėrjen e referendumit nuk mund tė arrihet asnjė marrėveshje, qė do tė ishte nė funksion tė artikulimit tė statusit tė pavarėsis sė Kosovės. Duhet tė ritheksojmė se, tė gjithė ata faktorė, institucione dhe orginazata tė bashkėsisė ndėrkombėtare, qė e sugjerojnė, e mbėshtesin dhe, qė nė fund i njohin rezultatet e referendumit, do tė thotė se de facto dhe de jure e njohin pavarėsinė e Kosovės. Ndryshe, pezullimi dhe refuzimi i mėtejmė i mbajtjes sė referendumit nė Kosovė, prima facie do tė thotė vėnien nė pikėpyetje tė sė drejtės sė vetėvendosjes dhe tė njohjes sė Kosovės si subject juridiko-ndėrkombėtar.
Pėr tė mos dalė situata politike prej dore (ashtu siē po e pėrgatisin "kulaqin toksikologjik" serbomėdhnejtė me "muzhikun" rus, Vladimir Putinin, qė Kosovėn ta "libanizojnė" nė emėr tė njohjes sė autonomisė politike dhe territoriale tė minoritet serb(7%), duke filluar me pjesėn veriore tė Kosovės, si dhe tė enklavave tė tjera serbe nė Kosovė, do thotė copėtim dhe rikolonzim klasik i territorit etnik shqiptar tė Kosovės), "elita politike" = qeveria dhe paralamenti i Kosovės, duhet tė shpallin Referendumin me procedurė urgjente, e jo tė shterohet nė kėrkimin e "formulave akrobatike" tė politikės gjimnastikore se si minoritet serb (7%), duhet t'i njihet "autonomia thelbėsore", ashtu siē ėshtė shprehur logjika humanitare e politikės mjekėsore e ish-premierit tė qeverisė sė Kosovės, Dr. Bajaram Rexhepi, e cila ipso facto pasqyron dhe vėrteton kontradiktėn e logjikės politike, historike, kombėtare vendore, si dhe hipokrizinė e organizuar tė diplomacisė ndėrkombėtare, e cila nė vend tė njohjes sė drejtės vetėvendosjes sė Kosovės sipas normave dhe parimeve tė sė dfrejtės ndėrkombėtare dhe tė Kartės sė Kombeve tė Bashkuar, ka pėrfillur masa palliative dhe gjysmake pėr "zgjidhjen" e problemit kolonial 100-vjeēarė tė Kosovės?!
Pėrgatiti:Sabri Selmani
Krijoni Kontakt