Nje Shans Per Te Zbutur Krizen E Naftes

[ganoid]

E Merkure, 20 Tetor 2004


NJE SHANS PER TE ZBUTUR KRIZEN E NAFTES

Teuta Shamku

Kriza e naftes po thellohet nga dita ne dite ne tregun shqiptar. Cmimet ne pak muaj jane rritur gati 30 per qind me teper, nga 70-75 leke/litri cmimi i naftes ditet e fundit ai ka shkuar ne 100 leke/litri. Nderkohe pritet qe cmimet ne javet e ardhshme te rriten me tej, pasi importuesit vazhdojne te justifikohen se cmimet ne burse reflektojne ne tregun shqiptar. Eksperte te ekonomise shqiptare te pyetur lidhur me krizen e naftes, shprehen se duhet te jete qeveria shqiptare ajo qe duhet te gjeje alternativa te ndryshme per te zbutur kete krize, me qellim uljen e cmimit te naftes ne shitje. "Ne raste te tilla qeveria duhet te jete e predispozuar te gjeje rrugezgjidhje, madje edhe duke bere rregullime te posacme ligjore qe do te ndikojne ne normalizimin e tregut", thote nje specialist. Sipas tij nje mundesi e mire ne kete rast, nje shans per te zbutur krizen e naftes do te ishte angazhimi i enteve shteterore si mekanizma rregullues. "Para pak ditesh qeveria mori vendim qe gjithe institucionet dhe entet shteterore duhet te furnizohen me nafte vetem nga kompnia shteterore ARMO. Kjo eshte nje mase e mire parandaluese ne kete situate, per te ngushtuar tregun e tregtareve te medhenj importues te naftes. Qeveria i ka te gjithe mundesite qe te gjeje rrugezgjidhje me te efektshme", thote specialisti. Sipas tij nuk eshte e nevojshme te diktohen cmimet nga qeveria ne treg, sepse nese do te kete konkurrence te ndershme, tregu veterregullohet. Specialistet si rruge per te ulur krizen shohin mundesite e qe mund t'i krijohen shoqerise shteterore ARMO per te importuar nafte te paperpunuar. Kete nafte ARMO e perpunon vete dhe me pas e shtet ne tregun vendas me nje cmim me konkurrues se ai i importuesve. Ne kete rast, sipas specialisteve duke qene se shoqeria ARMO eshte shteterore, norma e fitmit kontrollohet me mire. Pasi shumica e kompanive importuese deklarojne nje norme fitimi joreale, nderkohe qe eksperte deklarojne se norma e fitimit ne kete kompani eshte disa here me e larte se ajo qe deklarohet. "Nese ARMO do te importonte nafte te paperpunuar dhe ta perpunonte ate vete, ose pse jo edhe te importonte nafte te gatshme, do te rritej sasia e naftes ne treg dhe vete konkurrenca do te ndikonte ne cmimin e shitjes", thote specialisti.

Nese do t'u referohemi te dhenave qe dalin nga kompania shteterore e rafinerimit dhe tregtimit te naftes, ARMO, vihet re se aktualisht kjo kompani ka nje shkalle perpunimi sa 1/2 e kapacitetit te saj perpunues. Pra nese ajo ka mundesi perpunuese edhe per me shume nafte, nese do te importonte nafte te paperpunuar nga jashte.

Gjithashtu aftesia depozituese e shoqerise ARMO, eshte 5-6 here me larte se ajo qe shfrytezon aktualisht. Pra nese shteti do t'i krijonte mundesi shoqerise ARMO te importonte aq nafte sa ka aftesite depozituee, atehere fare mire ne raste krizash "si kjo e tanishmja) qeveria do te shfrytezonte depozitat duke zbutur krizen dhe duke ulur cmimin ne treg.

[R2T]

Mariglen!

Fatkeqesisht roli i qeverise ne zbutjen e krizes se naftes eshte pothuajse i paperfillshem. Cmimi i saj vertet varet nga cmimi qe vendoset ne burse. Rrugezgjidhjet e tua jane vec perkufizim apo shtyrje e krizes, jo zgjidhje. Ne rradhe te pare bie dakort me ty qe ARMO duhet te mbushe me 100% depozitat e saj. Por kjo jo per tu shitur me vone, por per rezerva shteterore ne rast te vertete krize. Nuk behet fjale per krizen kur rritet cmimi i naftes, por kur rezervat e naftes te shterojne, shtetei te jete ne gjendje te vazhdoje funksionin e tij. Pothuajse te gjitha shtetet Perendimore kane depozitate tyre te naftes sic kane dhe depozitat e arit. Kur behet fjale qe burimet e naftes te shterojne ne 60-80 vitet e ardheshme (sic parashikojne disa raporte konservative), do ishte vdekjeprurese per nej shtet te mos ishte ne gjendje te mbante, ushtrine policine me nafte te mjaftueshme per te mbajtur rendin, qetesine dhe siguruar administraten shteterore. Keto depozita nuk mund te perdoren per te luhatur cmimin e naftes ne vend. Kjo sepse, tashme kemi arritur ne nje pike, ku cmimi i naftes behet fjale mos kthehet me mbrapa, ka ikur koha kur nafta blehej me cmim te lire. Nese sot i mbush depozitat me nafte qe ke blere dje me $40 fucia, kur cmimi i sotem eshte $50, nuk ka kuptim ti zbrazesh keto depozita per ti mbushur neser kur cmimi do te jete $60. (nuk e di nese eshte e qarte apo te konfuzova). Pra ajo nafte qe eshte blere me $40 duhet te mbetet si depozite ne rast te vertetet krize.
Qeveria mund te kerkoje rritjen e prodhimit te naftes ne vend. Por ARMO eshte biznes, jo bamiresi. Kur kryhet studimi i jetgjatesise se nje pusi nafte llogaritet qe do te nxiret X fuci ne dite. Duke parashikuar sa nafte ka ky pus, kompania llogarit jeten e ketij pusi dhe fitimin per cdo vit. Nese kompania nxjer 2X sot per te permbushur kerkesat e vendit, shkurton jetgjatesine e ketij pusi ne gjysem, dhe si perfundim fitemet e saj ne te ardhmen. Nafta ne Shqiperi ka kohe qe po shteron. Planet 5-vjecare te Enverit, qe sollen nxerjen e naftes pa kriter (sic po supozohet te behet tani), punohej per vitin 2005 duke shkateruar rezervat e naftes. Cdo vend prodhues nafte nuk nxjer ne 100% te kapacitetit, vendet arabe nxjerin diku tek 50-60% dhe Venezuaela tek 70%. Nafta eshte ar, sigurim ardhshmeire i shtetit, nuk mund te abuzohet sot per te luhatur cmimin e tregut, kur dihet se neser do vleje disa here me teper. Cmimi i naftes nuk varet nga Shteti Shqiptar apo prodhimi ne vend, numri i fucive qe ne nxjerim ne dite eshte qesharak per te ndryshuar cmimin e naftes ne treg. Cmimi eshte ai qe eshte, por qeverite duhet te sponsorizojne programe te ndryshme qe favorizojne gjetjen dhe perdorimin e burimeve te tjera te energjise. OPEC dhe Korporatat e medha te energjitikes i kane vene fre gjithe zbulimeve te reja. Makina me reze diellore apo me bateri jane shpikur qe ne vitet "50. Nese do ecnin si gjithe zbulimet e tjera sot s;do dinim se cfare ishte nafta, por jane keto organizata qe nuk lejone zhvillimin e ketyre burimeve dhe mbajne gjithe boten me lakun ne fyt.
Qeverite (perfshi Shqiptaren) duhet te inkurajojne prodhuesit e makinave qe shfrytesojne burime alternative energjie, duke ulur taksat e importit, ndihmuar ne pagesen e makines apo dhe ngritjen ne 2fish te takses se makinave me benzine/nafte.

[bebushe]

i marsha tkeqen makinave diellore

[ATMAN]

R2T

jam plotesisht dakort me ty, nuk po behen perpjekje serioze per te gjetur burime te tjera alternative , por vazhdohet qe e gjithe ekonomia boterore te mvaret nga nafta.

me kujtohet para shume vjetesh se ne australi ne shkencetar shpiku nje makine qe punonte me uje , dhe si fillim kapte shpejtesine maksimale 60 km ne ore , por me vone me duket se e zhduken fare ate shpikes sepse po te perfeksionohej ajo shpikje e atij shkencetari , shume multinacionale qe e kane naften si burim kryesor ,do te falimentonin

[ganoid]

R2T!
Shkrimi ishte i Teuta Shamkes dhe jo imi. Teuta u mundua te jepte disa ide sociale te cilat do te kene zbutnin krizen.Ne ndryshim nga shkrimi jot ajo e shikonte problemin e naftes ne nje periudhe afatshkurter, ndersa ti ne shkrimin tend i referohesh termave afatgjate. Teuta e shikon problemin e naftes si te zgjidhshem ne nje te ardhme te afert ndesa ti jo.
Qe te mos merrem me me Teuten se do me shaje burri po mundohem te ze pozicionin e saj.
Nafta qe prej viteve 70 e deri sot po dikton ritmet e ekonomise ne mbare boten. Historia ka treguar qe nafta ka pesuar lekundje te medha ne cmim kur ka pasur konflikte politike (te hapura ose jo) midis superfuqish. Sot cmimi i naftes eshte aty ku eshte per disa arsye. E para eshte situata ne Irak ku kostoja e nxjerrjes dhe transportit eshte e larte sasia e nxjerrjes me e vogel( ajo nafte duhet te mbuloje miliardat qe jane derdhur ne Irak) , se dyti sepse Dollari Amerikan u zhvlersua dhe po zhvlersohet ne krahasim me euron (diku lexova qe prap kishte humbur pike) dhe se fundi kompania me e madhe ne Rusi e nxjerrjes dhe perpunimit te naftes ka ulur prodhimin e saj pas konfliktit qe shefi i kesaj kompanie ka me presidentin Putin dhe me sa di une Evropa ne pjesen me te madhe furnizohet pikerisht nga Rusia. Te treja keto ndikohen direkt nga zgjedhjet ne USA si dhe nga konflikti i ftohte i Evropes me USA (ose me mire me debilin Bush).
Une mendoj se me mbylljen e zgjedhjeve ne USA do te kete edhe nje qetesim te konflikteve qe do te sjelli nje konsolidim te cmimit te naftes. Eshte e vertet qe cmimi i naftes veshtire se ulet poshte 50 dollare por une mendoj se cmimi i barreles nuk ka per ta kaluar 60 dollarin (edhe pse shume ekonomist thone se nafta mund te shkoje 75-80 dollare per fuci) dhe pas qetesimit do bjere ne 50-55 perseri.

Ne nje te ardhe jo shume te larget (15-20vjet) cmimi i naftes do filloje te bejere perseri pasi shkenca do te nxjerri lende te tjera qe do ta ulin perdorueshmerine e naftes (tek tema hobi dhe biznes kam vendosur nje shkrim ku behet fjale per avionin e te ardhmes) dhe si rrjedhoje askush nuk do kete nevoj per rezervat.

Le te kthehemi ne Shqiperi. Ne Shqiperi pronaret e benzinateve po bejne gerdine duke marre nje fitim 3 here me te madhe sesa ai qe deklarohet. Pra mire qe po marrin nje fitim te tille por nuk paguajne as taksat. ARMO eshte nje kompani ku shteti ka me shume se 50% (ne mos gaboj) te kapitalit, pjesen tjeter e ka Kico Kokedhime i te blerteve (lol). Shteti (Armo) duke ndjekur keshillat e gazetares nuk ben gje tjeter vecse punen e saj pra vihet ne sherbim publik. Kjo qeveri eshte qeveri socialiste dhe "detyra" e saj eshte te ndihmoje sado pak per te mos u krijuar diferenca te medhaja ne pasuri, prandaj ka marre mandatin nga populli.

[pagan]

R2T

jam plotesisht dakort me ty, nuk po behen perpjekje serioze per te gjetur burime te tjera alternative , por vazhdohet qe e gjithe ekonomia boterore te mvaret nga nafta.

me kujtohet para shume vjetesh se ne australi ne shkencetar shpiku nje makine qe punonte me uje , dhe si fillim kapte shpejtesine maksimale 60 km ne ore , por me vone me duket se e zhduken fare ate shpikes sepse po te perfeksionohej ajo shpikje e atij shkencetari , shume multinacionale qe e kane naften si burim kryesor ,do te falimentonin

akoma me ENDRRA ti o plak, haha makine me uje thote.

po te kishte uji fuqi kalorifike njeriu s'do te kish nevoje per gje tjeter, as per mish e fruta. ne peshqit ujin e kane vetem per notim, jo per ushqim.

ne sipas nje artikullit francez ne tirane vetem benzina e cigaret jane me te lira se ne paris, asgje tjeter.
si dhe mendoj se tek ne ngritja e naftes nuk e veshtireson ne ASGJE ekonomine tone. VETUREN dhe CIGARET ne i perdorim veç per TANGERLLIK pranej jane dhe do te jene edhe gjerat me te lira ne treg.

[ganoid]

DODA: ARMO DO TE IMPORTOJE NAFTE

Teuta Shamku

Kompania shteterore e rafinerimit dhe tregtimit te naftes, ARMO, do te lejohet nga qeveria shqiptare te importoje nafte. Sic duket qeveria ka vendosur te perdore ARMO-n si presion ne tregun e karburanteve per te kontrolluar cmimet. Ka qene vete kreu i Ministrise se Industrise dhe Energjetikes, Viktor Doda, i cili e deklaroi dje nje gje te tille. "Duke pare krizen e karburanteve qe prej kohesh ka perfshire edhe tregun shqiptar, ne mendojme se nese ARMO do te importoje nafte mund te krijojme nje stabilitet te cmimeve. Nese ARMO do te importoje edhe cmimi i shitjes mendohet te jete me i ulet sesa ai qe aplikojne kompanite e importimit te naftes", eshte shprehur Ministri i Industrise, Viktor Doda.

Ne fakt vetem pak dite me pare qeveria ndemori edhe nje mase tjeter per normalizmin e tregut te karburanteve, duke miratuar vendimin qe gjithe institucionet shteterore te furnizohen prane shoqerise ARMO me nafte. Nese ARMO do te filloje te importoje nafte, sasia qe ajo do t'i ofroje tregut do te rritet duke minimizuar keshtu hapesirat e importuesve qe e shesin naften me shtrenjte. "Tani per tani shoqeria ARMO ze vetem 20 ose 25 per qind te tregut te karburanteve, pasi ky eshte kapaciteti prodhues i saj. Nese ARMO do te nise importimet, atehere sasia e naftes qe ajo do te tregtoje do te jete me madhe dhe padyshim me nje cmim me te arsyeshem per konsumatorin", theksoi ministri Doda.

Eksperte te ekonomise shqiptare te pyetur lidhur me krizen e naftes, shprehen se duhet te jete qeveria shqiptare ajo qe duhet te gjeje alternativa te ndryshme per te zbutur kete krize, me qellim uljen e cmimit te naftes ne shitje. Ata shtojne se nuk eshte e rendesishme te merren vendime sa per te kaluar radhen, por te zbatohen ato. Edhe nje vit me pare qeveria vendosi te miratoje licensen e aperatorit te trete celular per te shtuar konkurrencen ne telefonine mobile, por edhe ne tregun tone vazhdojne te operojne vetem kompani te cilet aplikojne cmime jo shume te favorshme per klientet e tyre. Keshtu edhe vendimi per te lejuar shoqerine ARMO te importoje nafte nuk dihet nese do te vihet ne zbatim.

ARMO mund te importoje edhe nafte bruto

Vetem nje jave me pare specialiste te Ministrise se Industrise dhe Energjitikes deklaruan se po diskutohet mundesia qe shoqeria ARMO te importoje nafte. Lejimi i shoqerise ARMO te importoje nafte

eshte nje mundesi e mire per te zbutur krizen e naftes. Para pak ditesh qeveria mori vendim qe gjithe institucionet dhe entet shteterore duhet te furnizohen me nafte vetem nga kompania shteterore ARMO. Kjo eshte nje mase e mire parandaluese ne kete situate, per te ngushtuar tregun e tregtareve te medhenj importues te naftes. Qeveria i ka te gjithe mundesite qe te gjeje rrugezgjidhje me te efektshme. Nuk eshte e nevojshme te diktohen cmimet nga qeveria ne treg, sepse nese do te kete konkurrence te ndershme tregu veterregullohet. Specialistet si rruge per te ulur krizen shohin mundesite e qe mund t'i krijohen shoqerise shteterore ARMO per te importuar nafte te paperpunuar. Kete nafte ARMO e perpunon vete dhe me pas e shet ne tregun vendas me nje cmim me konkurrues se ai i importuesve. Ne kete rast, sipas specialisteve duke qene se shoqeria ARMO eshte shteterore, norma e fitimit kontrollohet me mire. Pasi shumica e kompanive importuese deklarojne nje norme fitimi jo reale, nderkohe qe eksperte deklarojne se norma e fitimit ne kete kompani eshte disa here me e larte se ajo qe deklarohet. "Nese ARMO do te importonte nafte te paperpunuar dhe ta perpunonte ate vete, ose pse jo edhe te importonte nafte te gatshme, do te rriten sasia e naftes ne treg dhe vete konkurrenca do te ndikonte ne cmimin e shitjes", thote specialisti. Nese do t'u referohemi te dhenave qe dalin nga kompania shteterore e rafinerimit dhe tregtimit te naftes, ARMO, vihet re se aktualisht kjo kompani ka nje shkalle perpunimi sa 1/2 e kapacitetit te saj perpunues. Pra nese ajo ka mundesi perpunuese edhe per me shume nafte, nese do te importonte nafte te paperpunuar nga jashte.

Gjithashtu aftesia depozituese e shoqerise ARMO eshte 5-6 here me larte se ajo qe shfrytezon aktualisht. Pra nese shteti do t'i krijonte mundesi shoqerise ARMO te importonte aq nafte sa ka aftesite depozituese, atehere fare mire ne raste krizash "si kjo e tanishmja) qeveria shfrytezonte depozitat duke zbutur krizen dhe duke ulur cmimin ne treg.

[ganoid]

Besim Djaloshi - 11/11/2004

Miratohet akciza fiske mbi naftën

Aplikimi i kombinuar i akcizës fikse mbi naftën që varion nga 13 deri në 27 lekë për litër pret miratimin formal nga qeveria, më pas do të dërgohet për votim në parlament


Komiteti Ndërministror i Politikave Ekonomike miraton propozimin e Ministrisë së Ekonomisë për ngrirjen (fiksimin) e akcizës mbi naftën. Kjo ministri e cila është edhe ideatorja për ngrirjen e saj ka kërkuar që ajo të mos vilet më në përqindje në bazë të çmimit të referencës, siç ndodh tani, por me një akcizë fikse lekë për litër. Specialistë të kësaj ministrie kanë kërkuar që akciza fikse të luhatet ndërmjet kufinjve 27 dhe 13 lekë për litër. Ky propozim pritet të diskutohet në mbledhjen e radhës së Këshillit të Ministrave dhe nëse ai miratohet atëherë kalon për miratim në parlament. Kjo do të thotë se nëse miratohet ky propozim atëherë të gjitha kompanitë importuese nuk do të paguajnë më akcizën në përqindje, por në çmim fiks. Çmim i cili ka si kufi minimal çmimin prej 13 lekësh për litër dhe maksimal 27 lekë për litër. Sipas Ministrisë së Financave, ngrirja e akcizës mbi naftën do të bëjë që në rastet e rritjes së çmimit të naftës në tregjet ndërkombëtare të frenojë rritjen e mëtejshme të akcizës mbi gazoilin. Në këtë mënyrë edhe ekonomia dhe konsumatorët do të jenë më të mbrojtur nga rritja e çmimit të gazoilit dhe efektet negative që vijnë nga rritja e saj.
Reagimi i Ministrisë së Financave erdhi pas një sërë kërkesash që importuesit e hidrokarbureve i drejtuan Ministrisë së Financave për vendosjen e një akcize fikse. Ata argumentojnë se vendosja e akcizës fikse siç është në të gjitha vendet e Bashkimit Europian, shërben si “amortizator” kur çmimi i naftës në tregjet ndërkombëtare rritet. Sipas Viktor Nushit, sekretarit të përgjithshëm të Shoqatës së Shoqërive Importuese të Hidrokarbureve, metoda që aktualisht shfrytëzohet bën që sa më shumë të rritet çmimi i gazoilit në tregjet ndërkombëtare, aq mq shumë të rritet edhe akciza mbi të. Kjo pasi rritet çmimi i referencës në dogana. Kjo bën që këta faktorë të referohen në çmime të cilët çojnë edhe në rritje të tij. Ndërsa nëse do të miratohej propozimi në fjalë një gjë e tillë nuk do të ndodhte më pasi akciza ka një vlerë fikse, maksimale dhe të pa kapërcyeshme sado që të rritet çmimi i gazoilit në tregjet ndërkombëtare.


Specialistët
Disa specialistë të tregut të hidrokarbureve shprehen se miratimi i këtij propozimi nga parlamenti dhe aplikimi i tij le shumë mundësi për të abuzuar. Kjo duke pasur parasysh se akciza do të luhatet ndërmjet kufinjve prej 13 deri në 27 lekë për liter, atëherë mund të abuzohet në drejtim të përcaktimit të akcizës me të cilën do të taksohet gazoili. Pra, sipas tyre, duhet të ishte përcaktuar një çmim fiks, i pa ndryshueshëm. Ndërsa rasti i dytë, sipas specialistëve, do të lërë mundësi abuzimi për importuesit. Kjo pasi kur çmimi i naftës në tregjet ndërkombëtare të rritet edhe përse është ulur akciza, importuesit do ta ngrejnë çmimin. Sipas tyre, ndodh një gjë e tillë pasi dihen tashmë prirjet e importuesve për të përfituar fitime sa më të majme. Këtë ata e argumentojnë me faktin qe e njëjta gjë është bërë pak kohë me gazin dhe nuk ka pasur asnjë pasqyrim të këtij efekti në çmimin e këtij të fundit.

[mateo]

Une mendoj se rritja e cmimit te naftes ne vendin tone vjen si pasoje e rritjes se cmimit te naftes ne shkalle globale. ne mos gabohem 1 fuci nafte ka arritur mbi $50. Kjo ka ardhur si pasoje e luftes ne irak, krizave te njepanjeshme ne Venezuele e Nigeri, apo falimentimit te Yukos ne rusi, po ashtu OPEC ka vendosur qe prodhimi i naftes te mos rritet pasi dihet qe kina dhe india ka nevoje per nafte me shume se kurre, sic ka nevoje dhe ekonomia e botes. Shpresojme te mos rritet me shume cmmimi i naftes, pasi per renie cmimi sbehet fjale.