Si u krijua Kisha autoqefale Shqiptare

[monikal]

Petro Nini Luarasi, Mall i mèmèdheu

Zemta sa èsht’ e gèzuar,
kur ka mall pèr mèmèdhe,
sa e rritur, sa e lartsuar,
pèrmbi qiellin tè ngreh!
Mall i madh pèr mèmèdhenè
tè bèn tè quhesh njeri,
tè marrç vesh vetè- vet’henè
tè kuptosh Perèndi!
Tè shton pèrmbi jetèn jetè,
Tè jep kurajè e guxim,
Shpirtin ta bèn tè pametè
Dhe nè botè t’ep lèvdim.
Malli dhuron dashurinè
Tè kesh mbi t’afèrmin tènd
Tè dashurosh Shqipèrinè,
Larg e afèr, nè çdo vend.
Shumè larg dhe fort mèrguar
Nga Shqipèria kur je,
Malli tè djeg krahruar
Por zemrèn e ke atje!
Plak i thinjur, i motuar,
Malli ty tè pèrtèrit,
Tè fluturon kèmb e duar
Dhe nè çdo rrezik tè shtit.
Shpirt-lig èsht’, i pavlerè
Dhe i poshtèr çdo njeri
qè s’ka mall pèr mèmèdhenè,
Shèmbèllen me bagèti!

[ilia spiro]

O monikal, alias-Petrol, po kjo eshte teme per historine e Kishes e jo per P. Luarasin, ti s`mjafton qe fyen por edhe kercenon e ke gjithe keto dite qe s`di se c`flet. Dhe s`guxon njeri te flase se ti e kercenon dhe e fyen. Kaq extremizem vetem tek ti e shoh. Te paska marre Perendia mente,a derezi. Nuk po te shkruaj per te te fyer, por ke nevoje per kontroll psikologjik,kete ta them per te te ndihmuar.

Ne kuadrin e besimit mund te te them vetem fjalet e Jisuit: "Fali o At, se nuk dine se ç`bejne" (ose se c`thone them une).

[monikal]

O monikal, alias-Petrol, po kjo eshte teme per historine e Kishes e jo per P. Luarasin, ti s`mjafton qe fyen por edhe kercenon e ke gjithe keto dite qe s`di se c`flet. Dhe s`guxon njeri te flase se ti e kercenon dhe e fyen. Kaq extremizem vetem tek ti e shoh. Te paska marre Perendia mente,a derezi. Nuk po te shkruaj per te te fyer, por ke nevoje per kontroll psikologjik,kete ta them per te te ndihmuar.

Ne kuadrin e besimit mund te te them vetem fjalet e Jisuit: "Fali o At, se nuk dine se ç`bejne" (ose se c`thone them une).

I damkosuri Ilia Spiro
Martiri ortodoks shqiptar Petro Nini Luarasi eshte pjese e historise se kishes ortodokse autoqefale shqiptare te Fan Nolit. Edhe Ilia Spiro po ashtu, por i damkosur. Petroli e Monikal e te tjere nuk kercenojne, por akuzojne me fakte, kjo eshte diferenca. Sa per mendjen, e gjykojne ata qe na ndjekin. Me ty komunikojme vetem per hir te ortodokseve shqiptare, se perndryshe...

[monikal]

Dëshmon Petrit Bidoshi, kryetar i Komitetit për Mbrojtjen e Autoqefalisë Ortodokse Shqiptare.

Petrit Bidoshi, kryetar i Komitetit për Mbrojtjen e Autoqefalisë Ortodokse Shqiptare nga vitet 1992-1998, flet për "Gazeta Shqiptare" për detajet e ditës 2 gusht të vitit 1992, atëherë kur Hirësia e tij, peshkop Janullatosi mori drejtimin e Kishës Ortodokse Shqiptare. Sipas tij, situata për pak sa nuk shkoi në rrahje me grushte në mes të kishës. Ai tregon se kundërshtarët e Janullatosit në kishë nuk ishte 'një grusht njerëzish', por shumica e besimtarëve. Bidoshi thotë se Janullatosi u kurorëzua në hotel Tirana dhe jo në Kishë. Ai flet për ndryshimin e qëndrimit të drejtuesit të Kishës Autoqefale Ortodokse shqiptare të Bostonit, At Artur Liolinit, pasardhësit direkt të Nolit. Sipas tij, në këtë ndryshim qëndrimi ka ndikuar edhe ana materiale.
Zoti Bidoshi, ju ishit i pranishëm në ceremoninë fetare të kurorëzimit të Janullatosit si kryepeshkop i Shqipërisë më 2 gusht të 1992. Si ishte ajo ditë për ju?
Rastësisht e morën vesh që po ndodh diçka në kishë dhe shkojmë atje. Shohim që kishe kishte shumë grekë të ardhur nga Greqia. Në mesin e shqiptarëve ishte dhe deputeti Uran Butka, i komisionit parlamentar që merrej me çështjet e besimeve fetare, por nuk ishte aktiv, ai kishte ardhur për të parë. Ndërkohë, ne besimtarët e tjerë po prisnim të shihnim se çfarë do të ndodhte. Në një moment, dy njerëz të nderuar, anëtar të Komitetit për Mbrojtjen e Autoqefalisë, doktor Vokopola dhe profesor Nasho Bezhani, që të dy nga Durrësi, hynë në ajodhimë dhe i shpjegojnë Janullatosit se nuk mund të zgjidhej kryepeshkop, pasi ia ndalonte neni 16 i statutit të Kishës, miratuar në 1929. Ata i folën frëngjisht Janullatosit. Ata dolën të qeshur pas shtatë minutash dhe më thanë se ai nuk e dinte këtë gjë, dhe se nuk do të pranonte që të zgjidhej. Në fakt, shpreha habi për këtë, prandaj kërkuam një njeri që fliste greqisht. Nga njerëzit në kishë doli një profesor, Thoma Çomorra dhe një kompozitor nga Tirana. U thashë që të rrinë afër Janullatosit dhe njerëzve të tij, që të marrin vesh se çfarë po ndodhte, se dinakërisë greke nuk i dihej. Del Janullatosi nga ajodhima dhe grekët e duartrokitën, kur papritur pas 2-3 minutash fillon ceremonia për ta zgjedhur kryepeshkop. Rregulli ishte që të thoshim anaksios, nëse kryepeshkopi nuk ishte i dëshiruar për besimtarët, dhe ne ashtu thamë, tre herë, në këtë pikë, ceremonia duhesh anuluar. Por, grekët filluan të këndojnë këngë greke dhe ne nga ana jonë filluam të këndojmë këngë patriotike, deri edhe himnin e flamurit e kënduam.
Por nga ana tjetër pretendohet se kundërshtarët kanë qenë pak veta, madje kanë akuzuar se kanë qenë edhe myslimanët që e kanë prishur ceremoninë?
Nuk është e vërtetë që ishim një grup njerëzish. Ne ishim shumica dërrmuese të pranishëm në kishë. Madje në një moment, si për të treguar se ishim të vendosur, u kapën të gjithë përkrahu ndërsa këndonim. Atëherë ishte ende gjallë patriotizmi, nuk është si sot, që nuk ka patriotizëm fare. Ndërsa një djalë i gjatë nga familja Zaharia, po rrinte me shpinë, prapa krahëve të mi. I thashë që të kthehej, por ai më tha se do të ruaj se këtyre grekëve nuk i dihet. Situata u acarua shumë. Në një moment një prift grek, mbështetës i Janullatosit, vjen nga ana e djathë, pikërisht te litarët ndarës. Ai e tërhoqi nga krahu një besimtar, një djalë i ri, por ai me atë dorë që kishte nofullave dhe e hodhi tej te grekët. Nuk u bë më përplasje. Në vazhdonim të këndonim këngë patriotike, ata nuk këndonin më, zëri i tyre u shua. Ndërsa ishte kjo situatë, vjen njëri e na thotë që Janullatosi nuk është në kishë. Ai kishte ikur, grekët e morën vesh këtë gjë dhe filluan të ikin një e nga një nga kisha. Ndërsa ata iknin ne vazhdonim t'i këndonim këngët tona m'u afër veshëve të tyre. Në këtë mënyrë kurorëzimi nuk u bë në kishë, por në hotel "Tirana", atje ku ai kishte ftuar grekë dhe shqiptarë mbështetës të tij.
Besimtarët që mbështesin autoqefalin kanë vënë re se pas marrjes së drejtimit të Kishës Orto-dokse nga ana e Janullatosit është hequr fotoja e Fan Nolit nga ambientet e saj. Cila është e vërteta?
Në kishën e Bostonit, At Artur Liolini ka një pikturë të bukur të Fan Nolit. Një kopje e saj gjendej dhe në kishën e Tiranës. Dy ditë pas ardhjes së Janullatosit, ajo pikturë u hoq nga vendi kryesor që zinte. Kur shkova njëherë në kishë i pyeta priftërinjtë se ku e keni pikturën, kur më treguan se e kishin vendosur në një dhomë të vogël, 'mirë që nuk e keni vënë në VC'.
Besimtarët ortodoksë shqiptarë kanë pasur gjatë gjithë kohës një pikë referimi mjaft të vyer për të ardhmen e tyre, siç është Kisha Ortodokse Autoqefale e Bostonit, kishë e ngritur nga Fan Noli, që e vazhdon më tej At Artur Liolini. Pse nuk e bëri ringritjen e ortodoksisë kjo kishë?
At Artur Liolini kur erdhi në Shqipëri na tha njëherë në hotel "Dajti", "kini kujdes mos të vijë ndonjë klerin grek, ata janë të poshtër dhe do të gjeni belanë me ta". Kur isha në kishën e tij në Boston, i thashë se pse nuk erdhe ti të ngrije kishat tona dhe ortodoksinë shqiptare. Ai më tregoi për vizitën e tij në Shqipëri më 1990, kur takoi edhe Ramiz Alinë. Ky i fundit gjatë takimit i kishte thënë se në Shqipëri do të lejohej feja dhe kërkohej ndihma e Kishës Ortodokse Autoqefale e Amerikës për të ringritur kishën. Liolioni i është përgjigjur se do ta bënte këtë punë, por i duhej kohë deri sa të zgjidhte zëvendësin në kishën e Amerikës dhe të përgatiste terrenin si atje për të ikur si këtu për të ardhur. Lionili në takimin që pata më tha se priste që ta thërrisnin të vinte, pasi kështu ishte lënë edhe me udhëheqësin e fundit të komunizmit. Por, kur ai kishte marrë vesh që qeveria shqiptare kishte rënë dakord që të sillte në Shqipëri si ekzark këtë Janullatosin, që me shërbim ishte në Afrikën e Jugut, prandaj dhe nuk erdhi më në Shqipëri për një mision të tillë.
Po më pas çfarë ndodhi?
Po me sa mora vesh unë, Janullatosi ia ka mbyllur gojën mirë edhe atij në Amerikë. Njëherë më patë thënë At Arturi se 'ne jemi me ju, por s'mund të dalim hapur se shumë nga financuesit tanë janë grekë. Tani At Arturi ka bërë të kundërtën, ai është lidhur me Janullatosin e quan tani atë si "Krisht për Shqipërinë". Kam shkruar artikuj kundër tij, për ndryshimin e qëndrimeve që ai ka pasur sa i takon Autoqefalisë, por nuk m'i kanë botuar.
Cilët janë marrëdhëniet tuaja me Kishën Ortodokse aktuale?
Një vit e gjysmë më parë më trokitën në portë. Ngadalë e hapi derën dhe shoh katër priftërinj. Më kërkojnë që të bisedojmë së bashku. Njëri prej tyre, që duket se ishte caktuar të fliste filloi kështu bisedën "Hirësia e tij ka respekt për ju dhe ne kemi ardhur që ju të vini në gjirin tonë". Kur bëja shkrime kundër Janullatosit, ku i fundit i përgjigjej me replika, por kjo më jepte më shumë material që t'i përgjigjesha. Në një moment e kuptoi shpejt, se kështu do ishte ai qendër sulmi, kështu që nuk m'u përgjigj më. Priftërinjtë që erdhën në shtëpi, përdorën kartën e tyre të vjetër "ardhja e juaj në gjirin tonë do të jetë një gjë e mirë për ne dhe për ju", duke më lënë të kuptoj anën financiare. Kur më tha kështu e vetmja gjë që më duhej të bëja, ishte që t'i nxirrja jashtë me shkelma, por nuk e bëra. Si dështuan në bisedime, njëri prej tyre më kërkoi të di se ku e kisha ikonën, sepse është rregull që nëse bekohej ikona, ajo shtëpi është e bekuar. Por, nëna ime kishte një kënd të vogël, me një ikonë dhe një kandil, ku edhe falej. Kur panë këndin ku i çova, ata duket dështuan sërish, pasi kujtonin se unë isha ateist dhe kishin për çfarë të më sulmonin. Njëri prej tyre që ishin në shtëpinë time ka ngritur Kishën Autoqefale Ortodokse Shqiptare në Kanada, që është një kishë kundër pranisë së Janullatosit në vendin tonë.
Ju keni qenë për mëse gjashtë vjet kryetar i Komitetit për Mbrojtjen e Autoqefalisë Ortodokse Shqiptare. Cilat kanë qenë përpjekjet tuaja për ta mbrojtur këtë autoqefali?
Me mbështetjen e disa shqiptarëve nga Amerika filluam të nxirrnim një gazetë, 'Autoqefalia Ortodokse Shqiptare'. Por në një moment ata nuk na sollën më para kështu që e nxora me shpenzimet e mia edhe disa numra dhe më pas u shua.
A mund të renditen dhe nisma të tjera?
Një përpjekje tjetër e jona ishte që të shkollonim priftërinj shqiptarë për t'i vënë në krye të kishës. Kisha maqedonase është e pavarur nga ajo Patriarkana e Stambollit, kështu që i kërkuam kryepeshkopit atje nëse mund të sillnim një njeri tonin për ta shkolluar dhe për ta bërë drejtues të Kishës. Ata ranë dakord dhe me ndërmjetësinë e Sejfi Protopapës, që na ndihmoi nga ana financiare, dërguam në Maqedoni, Nikolla Markun. Atje ai u kurorëzua si prift, mori dokumentin e duhur dhe do bëhej ceremonia e kurorëzimit të tij në Kishën e Elbasanit. U mblodhën shumë njerëz në këtë ceremoni. Unë shkova, edhe pse u helmova çuditërisht pak orë para fillimit të ceremonisë. Janullatosi solli në këtë ceremoni një prift shqiptaro-amerikan. Ky mori fjalën dhe foli kundër veprimit që po bënim në Kishë. Ne e nxorrëm përjashta, nga forca e shtyrjes ai ra në kalldrëm. Që nga ai moment ai iku nga Shqipëria.
A jeni anëtarë i kishës ortodokse dhe pse kur flitet për ortodoksinë gjithnjë duhet të ketë patjetër lidhje të ngushtë me Greqinë. A ka pasur ortodoksë që e kanë kundërshtuar politikën e saj?
Unë nuk jam anëtar i kësaj kishe që drejtohet nga Janullatosi, edhe ndonjëherë që shkoj më shohin shtrembër. Një pjesë e madhe e anëtarëve të Komitetit për Mbrojtjen e Autoqefalisë kanë vdekur, pak nga ne kanë mbetur ende gjallë, ata kanë qenë gjithnjë kundër vërshimit të priftërinjve grekë në kishën tonë. Sa për familjen time, ne jemi familje me tradita të forta fetare, por njëkohësisht dhe patriotike. Babai im ka qenë Kosta Bidoshi, komandat i pikës kufitare në Kakavijë. Është ai që hetoi dhe zbuloi se kush e vrau gjeneralin italian, Telinin, që ishte drejtues i komisionit ndërkombëtar për përcaktimin e kufijve. Grekët akuzuan për këtë vrasje shqiptarët, të cilët nga ana e tyre ngritën një komision për të hetuar ngjarjen dhe në krye të tij ishte Mehdi Frashëri. Ky i kërkon babait tim, që të gjente se kush e kishte vrarë gjeneral Telinin, pasi kishte shkaktuar një incident ndërkombëtar një vrasje e tillë. Babai im i kërkon Frashërit një qese me napolona që ta zgjidhte çështjen. Pasi mori vesh se ishte një bandë grekërish në kufirin mes Shqipërisë dhe Greqisë që vepronin të lirë, im atë mobilizoi 24 burra shqiptarë, aq sa kishte anëtarë kjo bandë. Kreu i kësaj bande kishte një të dashur në fshatrat shqiptare, Frosinën. Ai vendos që të hyjë në Shqipëri edhe pse ishte paralajmëruar për rrezikun që mund t'i kanosej. Skuadra e tim eti kishte vetëm një urdhër, as 'ndal', as 'mos lëvizni', por vetëm zjarr. Dhe të gjithë banda greke u vra. Kur erdhi komisioni ndërkombëtar për hetimin e vrasjes së gjeneral Telinin, im atë u tha që këta ishin vrasësit e vërtetë. Anëtarët e komisionit i kërkuan të dinë se ku e mbështeste këtë fakt, ai me një shkop i nxori nga xhepi sahatin prej ari, dhe njëri prej tyre tha "ah, il orologio dell nostro generale". Kjo ishte familja Bidoshi. Xhaxhai im, Vasil Bidoshi, ishte përfaqësues i Gjykatës së Diktimit, siç është sot Gjykata Kushtetuese, që mori pjesë në kurorëzimin e kryepeshkopit Visarion Xhuvani.
Por për Janullatosin çfarë mund të na thoni, sa është ai i përfshirë në jetën kishtare, por edhe politike?
Siç e thashë, ai erdhi si i përkohshëm në vendin tonë, por me mënyrën e tij arriti të qëndronte këtë, në sajë edhe të ndikimit të fuqishëm të kishës greke. Janullatosi flet shumë herë për dashurinë që duhet të ketë njeri për njeriun, apo se Zoti i do shqiptarët. Nëse është kështu, atëherë unë pyes, se kur zoti na i dashka shqiptarët, pse ai nuk ndërhyri asnjëherë kur qeveria greke dëbonte nga vendi i tyre emigrantët. Se siç e dini, çdo politikan i lartë grek që vjen në Shqipëri, shkon e takon patjetër dhe Janullatosin. Pse nuk i tha njëherë ai, që zoti i do shqiptarët, kështu që grekërit të mos i dhunonin ata. Sa kemi parë emigrantë të dhunuar, të rrahur, të poshtëruar në kufijtë tanë. Kjo është ajo që mund të them për Janullatosin.

Intervistoi: Gilmana Bushati

[Seminarist]

Një përpjekje tjetër e jona ishte që të shkollonim priftërinj shqiptarë për t'i vënë në krye të kishës. Kisha maqedonase është e pavarur nga ajo Patriarkana e Stambollit, kështu që i kërkuam kryepeshkopit atje nëse mund të sillnim një njeri tonin për ta shkolluar dhe për ta bërë drejtues të Kishës. Ata ranë dakord dhe me ndërmjetësinë e Sejfi Protopapës, që na ndihmoi nga ana financiare, dërguam në Maqedoni, Nikolla Markun. Atje ai u kurorëzua si prift, mori dokumentin e duhur dhe do bëhej ceremonia e kurorëzimit të tij në Kishën e Elbasanit. U mblodhën shumë njerëz në këtë ceremoni. Unë shkova, edhe pse u helmova çuditërisht pak orë para fillimit të ceremonisë. Janullatosi solli në këtë ceremoni një prift shqiptaro-amerikan. Ky mori fjalën dhe foli kundër veprimit që po bënim në Kishë. Ne e nxorrëm përjashta, nga forca e shtyrjes ai ra në kalldrëm. Që nga ai moment ai iku nga Shqipëria.

1. E vecanta e Kishes 'maqedonase' nuk eshte se eshte thjeshte e pavarur nga Patrikana, keshtu qe do i linde drejta te beje prifterinj per Shqiperine (!!!). Kisha maqedonase eshte skizmatike, e panjohur nga asnje kishe e komunionit ortodoks.
Keshtu qe nuk mund te beje prifterinj as per Shqiperine sepse:

a) eshte skizmatike
b) Shqiperia, si territor kishtar, nuk eshte brenda territorit kishtar maqedonas.

2. Prifti NUK KUROREZOHET, por dorezohet apo hirotoniset. Ai qe kurorezohet eshte mbreti dhe besimtari qe eshte kandidat per martese.
Aq me pak, prifti nuk dorezohet nje here ne nje vend e kurorezohet me pas serish ne nje vend tjeter ku do te sherbeje.

3. Prifti i nxjerre perjashta nuk eshte shqiptaro-amerikan (At Martin Rici), por eshte amerikan dhe ai nuk u largua nga Shqiperia deri ne vitin 1998 e jo ne 1994 si pretendon Bidoshi!

Një vit e gjysmë më parë më trokitën në portë. Ngadalë e hapi derën dhe shoh katër priftërinj. Më kërkojnë që të bisedojmë së bashku. Njëri prej tyre, që duket se ishte caktuar të fliste filloi kështu bisedën "Hirësia e tij ka respekt për ju dhe ne kemi ardhur që ju të vini në gjirin tonë". Kur bëja shkrime kundër Janullatosit, ku i fundit i përgjigjej me replika, por kjo më jepte më shumë material që t'i përgjigjesha. Në një moment e kuptoi shpejt, se kështu do ishte ai qendër sulmi, kështu që nuk m'u përgjigj më. Priftërinjtë që erdhën në shtëpi, përdorën kartën e tyre të vjetër "ardhja e juaj në gjirin tonë do të jetë një gjë e mirë për ne dhe për ju", duke më lënë të kuptoj anën financiare. Kur më tha kështu e vetmja gjë që më duhej të bëja, ishte që t'i nxirrja jashtë me shkelma, por nuk e bëra. Si dështuan në bisedime, njëri prej tyre më kërkoi të di se ku e kisha ikonën, sepse është rregull që nëse bekohej ikona, ajo shtëpi është e bekuar. Por, nëna ime kishte një kënd të vogël, me një ikonë dhe një kandil, ku edhe falej. Kur panë këndin ku i çova, ata duket dështuan sërish, pasi kujtonin se unë isha ateist dhe kishin për çfarë të më sulmonin. Njëri prej tyre që ishin në shtëpinë time ka ngritur Kishën Autoqefale Ortodokse Shqiptare në Kanada, që është një kishë kundër pranisë së Janullatosit në vendin tonë.

Kur eshte bere kjo interviste? Sidoqe te jete, ketu ka nje GAFE tjeter.
Njeri nga 'prifterinjte' ne kete kuote, i bie, sipas pershkrimit, te kete qene Foti Cici. Por Foti Cici eshte bere prift ne Kanada dhe ai asnjehere nuk ka sherbeyer si prift per Janullatosin.
Keshtu qe Bidoshi diku ia fut kot. Ka shume te ngjare qe, ne frymen komuniste ateiste, atij ti duket prift cdo besimtar laik ortodoks, i angazhuar ne jeten e kishes.

Kush ja sajon Bidoshit keto intervista?
Nuk behet historia e KOASh me ateista!

[monikal]

Kristo Frashëri
Ceremonia e fronëzimit
Në gjithë këto parregullsi që shkelnin haptas sovranitetin e KOASh-it, Hirësia e tij vendosi të shpinte deri në fund detyrën me të cilën ishte ngarkuar nga kisha greke - të kryente celebrimin kanunor kishtar si kryepeshkop i Kishës Ortodokse Autoqefale Shqiptare. Ky akt i guximshëm ndodhi më 2 gusht 1992. Atë ditë u zhvillua në kishën katedrale të Tiranës ceremonia solemne për fronëzimin e Janullatosit si kryepeshkop i KOASh-it. Brenda në katedrale ndodheshin mitropolitët e ardhur nga Patriarkati i Kostandinopojës, disa mitropolitë grekë të ftuar nga Jnaullatosi, disa priftërinj shqiptarë, disa dhjetëra priftërinj minoritarë dhe disa qindra besnikë të krishterë ortodoksë. Sipas kanoneve kishtare, një prift apo një peshkop apo një kryepeshkop i kishës ortodokse quhet i fronëzuar kur në solemnitetin e Asamblesë Kishtare të gjithë besnikët që ndodhen në atë çast në kishë i përgjigjen pyetjes nëse kandidati i propozuar miratohet e termin tradicional bizantin "aksios" (pëlqehet). Nëse një pjesë e besnikëve të pranishëm në kishë përgjigjet "anaksios" (jo i pëlqyer, pra i pamerituar, i padenjë), ai quhet i pamiratuar. Më 2 gusht në katedralen e Hyjlindëses së Tiranës kur besnikët u pyetën nëse e miratonin ose jo A. Janullatosin si kryepeshkop i Shqipërisë, krahas shumicës që thirri "aksios", një pjesë e tyre u përgjigj me thirrjen "anaksios" (pra, i papëlqyer). Veç kësaj, në atë solemnitet kishtar shfaqja më tronditëse ishte buçitja në katedrale e këngës rilindëse "Për mëmëdhenë, për mëmëdhenë", në kuptimin se kryepeshkopi grek shkelte parimin thememlor të Rilindjes Kombëtare dhe se ai duhej të largohej nga kisha shqiptare. Megjithatë, Janullatosi nuk u dorëzua. Për ta realizuar me çdo kusht detyrën e ngarkuar ai u largua menjëherë nga katedralja dhe së bashku me pasuesit e vet shkoi në hotel "Tirana International", ku celebroi fronëzimin e tij si kryepeshkop i Shqipërisë. Duke kujtuar këtë ngjarje të turpshme për cilindo, që ndodhi më 2 gusht 1992 ('Gazeta Shqiptare", 14-15 shtator 2010), Hirësia e tij, A. Janullatos thotë se Krsito Frashëri në këtë pikë gënjen. Sigurisht që kjo është një fyerje e rëndë për një njeri dhe, ca më tepër, për një të moshuar, i cili ka bindje të plotë se deri sot nuk ka gënjyer asnjëherë. Si rrjedhim, kjo akuzë ka nevojë për t'iu përgjigjur pyetjes: kush gënjen në këtë rast, Kr. Frashëri apo A. Janullatosi? Para së gjithash, që ditën e nesërme, më 3 gusht 1992, Agjencia Telegrafike Shqiptare njoftoi botërisht se më 2 gusht 1992 në ceremoninë kishtare A. Janullatosi nuk u pranua si kryepeshkop i Shqipërisë. Në emër të A. Janullatosit, KOASh-i u përgjigj se më 2 gusht ceremonia e fronëzimit u zhvillua në përputhje me kanonet kishtare në një ambient entuziasmi të madh, por shtonte se "këtë atmosferë u përpoq ta prishë një grup i vogël njerëzish, ku bënin pjesë edhe disa myslimanë, përfshirë këtu edhe një deputet të këtij besimi". Na kujtohen me këtë rast doktatorët fashistë dhe komunistë, të cilët kur dëgjonin zëra mosaprovimi për ta, i stigmatizonin këto zëra si vegla të armiqve të kombit dhe të atdheut. Nga ky pohim i përmendur i kishës gjithkush mund të nxjerrë konkluzionin se përveç kundërshtarëve myslimanë, midis protestuesve kishte dhe nje grup besnikësh të krishterë. Në kanonet kishtare nuk thuhet se kryepeshkopi duhet të zgjidhet me shumicë votash, sepse kisha nuk pranon asnjëherë numërim votash. Kisha kërkon që krerët e saj të pëlqehen unanimisht nga besnikët e pranishëm në çastin e fronëzimit. Si rrjedhim, mjafton prania e një grupi sado të vogël kundërshtarësh që thërrasin "anaksios" për ta bërë të pavlefshëm zgjedhjen e prelatit, në rastin tonë të A. Janullatosit.

[Seminarist]

Sipas kanoneve kishtare, një prift apo një peshkop apo një kryepeshkop i kishës ortodokse quhet i fronëzuar kur në solemnitetin e Asamblesë Kishtare të gjithë besnikët që ndodhen në atë çast në kishë i përgjigjen pyetjes nëse kandidati i propozuar miratohet e termin tradicional bizantin "aksios" (pëlqehet). Nëse një pjesë e besnikëve të pranishëm në kishë përgjigjet "anaksios" (jo i pëlqyer, pra i pamerituar, i padenjë), ai quhet i pamiratuar.

K. Frasherit i dha pergjigje Janullatos se NUK KA asnje baze kanonike kishtare ortodokse qe te justifikoje apo jo nje Hirotonisje me baze therritjen "i denje/aksios". Janullatos iu referua veprave kanonike.

K. Frasheri, perballe kesaj pergjigje, i bie ose:

a. ta terheqe 'akuzen'
b. ose ta kundershtoje dhe ta rrezoje me fakte. Ku e ka referencen kanonike Frasheri?
c. ose te jete budalla apo shenjt i kauzes ateiste ortodokse.


Miratimi, per te cilin behet fjale, ne kohet e sotme, behet me ane te pelqimit te kryesise se Kishes. Ne rastin shqiptar, nje kryesi e tille shkoi paraprakisht ne Kostandinopoje/Stamboll per te kerkuar zyrtarisht berjen K/peshkop te Janullatosit. Se dyti, nje miratim i tille behet duke kerkuar PELQIMIN e qeverise. Ky pelqim per Janullatosin eshte dhene nga Berisha. Shihini shkrimet se jane te dokumentuara aty me data.

[Seminarist]

Pyetje per Shenjtet e kauzes Ateiste ortodokse:

KUSH ka bertitur Aksios apo i Denje per peshkopet e Sinodit te pare kanonik ne 1937, E. Kurilla dhe P. Kotoko, te cilet, jo vetem qe ishin grekomane, POR nuk kishin as kombesine shqiptare?

Pse i pranojme keta, e nuk pranokemi dot Janullatosin?

[monikal]

Dëshmon Foti Cici

Shkombëtarizimi i kishës ortodokse shqiptare nis qysh në nenet e para të Statutit të 2006-ës, siç do të shohim në kapitujt e parë, dhe përfundon në nenin 70, siç do të trajtohet në kreun e fundit. Do ta nisim këtë debat me diasporën shqiptare, një problem shumë i madh ky për të ardhmen e komunitetit tonë, me përmasa identitare sidomos, edhe pse nuk është cekur këta dy dhjetëvjeçarë; as nga kishtarët shqiptarë e as nga përluftarët politikë të ortodoksisë shqiptare.
Statuti i ri përcakton se anëtarë të KOASH-it janë vetëm “banorët e Shqipërisë”, ndërsa të tjerët, edhe pse gjysma a mos më shumë e shqiptarëve ortodoksë, shpërnjhen, injorohen, shkelen, shiten, përdhosen, jashtëqiten: Anëtarë të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë janë të gjithë të pagëzuarit në Kishën Orthodhokse dhe janë banorë të Shqipërisë, pa dallim origjine (Neni 2, 2006).
Mirëpo statuti i kaluar i kishës sonë kombëtare e përcakton kristal se KOASH-i përbëhet prej të gjithë Orthodhoksëve që banojnë brënda territorit të Republikës Popullore të Shqipërisë si dhe prej atyre Shqiptarëve Orthodhoksë që banojnë jashtë Atdheut… (Neni 1, 1950). Sepse statuti i kaluar u shkrua në ngjashmëri të kishave të tjera autoqefale, të cilat nuk i jashtëqitin bijtë e bijat e tyre në diasporë, por i përkujtojnë e përkujdesen për ta.
Kryepeshkopi Anastasios, duke shkelur statutin e tretë të vitit 1950 në këtë nen, shkon dhe pajtohet me dy statutet e para, ato që përndryshe ai gjithmonë mohon, për vetë faktin se atje nuk lejohet që një kryepeshkop jo shqiptar të jetë në krye të KOASH-it. Dhe megjithatë, kur i intereson kultit të tij, Janullatosi bën të zezën të bardhë, sepse dy statutet e para nuk e parashikonin përkujdesjen pastorale ndaj shqiptarëve në mërgim.
Që t’i citojmë dokumentet historike në fjalë, statuti i parë përcakton se Kisha e Shqipërisë përbëhet prej tërë banorëve të Shtetit Shqipëtar… (Nyja 1, 1922), e njësoj bën dhe statuti i dytë, vetëm duke e “monarkizuar” pak gjuhën, se KOASH-i përbahet prej tërë banorëve të Mbretërisë Shqipëtare… (Kaptina 1, Art1, 1929).
Siç duket nga kjo përqasje, statuti i mëparshëm i vitit 1950 e njihte diasporën si pjesë të Kishës së Shqipërisë, ashtu siç bëjnë të gjitha kishat autoqefale. Këtu përjashtohen patrikanat dhe kishat autoqefale greke, të cilat, edhe pse jo të gjitha, e lënë diasporën e tyre nën baritorinë e Patrikanës së Kostandinopojës, thjesht për arsye bashkërendimi politik, për t’i dhënë Fanarit numra që vetë providenca hyjnore urtësisht hoqi.
Megjithatë, nëse nuk shpërnjohim konfiguracionet kishtare brendagreke, luftën midis versioneve të ndryshme të grekësisë, për të cilat historiografia shqiptare ngre supet, po sjell disa shembuj: Patrikana e Jerusalemit ka një përfaqësi greke në Amerikë, pavarësisht kundërshtimit të Patrikanës së Kostandinopojës, e cila nuk e pranon mitropolitin e saj në sinodin e peshkopëve ortodoksë të Amerikës. Patrikana greke e Aleksandrisë, nga ana tjetër, e kishte njësoj një eksarkat në Amerikë, por nuk mundi të rezistojë dhe sot ai sinod është krejt i pavarur në Amerikën e Veriut.
Ndërsa Kisha e Qipros, dhe këtu kemi shembullin më kundërthënës, edhe pse në praktikë ia lejon grigjën e saj në diasporë Patrikanës së Kostandinopojës (madje në Britaninë e Madhe me kryepeshkop qipriot), e formulon kështu nenin e përkatësisë kombëtare: Anëtarë të gjindjes së Kishës Ortodokse të Qipros janë të gjithë të krishterët ortodoksë që banojnë në Qipro, si dhe të gjithë ata që e kanë origjinën nga Qipro dhe kanë hyrë nëpërmjet pagëzimit në Kishën e saj, por që banojnë tani në dhé të huaj. (Neni 2, 1979, cituar nga www.churchofcyprus.org.cy).
Këtu kemi një kishë autoqefale greke që, pa përfolur bashkëpunimet brendagreke për praninë e Patrikanës së Kostandinopojës si Ekumenike nëpër botë, bën një formulim guximtar në Statutin e saj në fuqi, të vitit 1979, gjë që kisha autoqefale shqiptare e kishte, por sot e ndryshoi! Sepse statuti shqiptar i vitit 1950, ndryshe nga ai i vitit 1929, i konsideronte shqiptarët ortodoksë në diasporë si pjesë e Kishës së Shqipërisë, duke parashikuar madje dhe krijimin e peshkopatave të reja jashtë shtetit shqiptar. Të shkuara, të harruara! Tanimë, statuti i kishës shqiptare është më grek se ai i kishave autoqefale greke.
Statuti i 2006-ës e mbylli më në fund kapitullin e diasporës, duke i lënë emigrantët shqiptarë, me nene të posaçme, nën juridiksionin e kishës greke dhe të kishave të tjera autoqefale.Që të merret dikush sot me shqiptarët në diasporë, për atë që u përpoqëm ne në Greqi e në Kanada, një aventurë e tillë, pra, do të thotë të kundërshtosh vetë statutin e KOASH-it! Ndërsa deri tani puna misionare në diasporë ishte në pajtim me statutin e kaluar dhe ekzistonte vetëm si “problem personal” me Janullatosin, Liolinët dhe klanet myslimane që i përdorin të drejtat e shqiptarëve ortodoksë për interesat e tyre.
Nuk mund të fshihet se greqizimi i statutit shqiptar, përveç flirtimit me shtetin grek, është dhe një kompromis i madh midis Janullatosit dhe patrikanës greke të Stambollit, e cila ka disa vjet që ka sugjeruar publikisht largimin e Janullatosit nga Shqipëria, duke marrë shkas nga ndryshimet e primatëve në patrikanat greke të Aleksandrisë e Jerusalemit, paçka se dy sinodet e kishave në fjalë u përgjigjën kundër kanditaturës së Janullatosit.
Çshqiptarizimi i statutit shqiptar ishte mënyra më e arritshme që Janullatosi të impononte papizmin e tij në KOASH dhe përherësimin e misionit politik grek në Shqipëri. Kemi, atëherë, një ndërthurje interesash ku fitues del gjithmonë “vuajtësi” i madh: nën kultin e Janullatosit mund të kryhen shumë, gjë që në të kundërt është thjesht e pamundur.
Dhe mbasi i ramë në pjesë Janullatosit mbi diasporën, le të ndalemi në një vëzhgim gjuhësor. Le të lexojmë edhe një herë nenin 2 të statutit të ri: Anëtarë të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë janë të gjithë të pagëzuarit në Kishën Orthodhokse dhe janë banorë të Shqipërisë, pa dallim origjine. Nëse ky tekst do të ishte shkruar fillimisht në shqipe, këtu do të formulohej “të cilët janë banorë” dhe jo “dhe janë banorë”. Nuk është shqip. Sepse vetëm përmes greqishtes, e sidomos asaj kishtare, mund të pranohet një trashësi e tillë në gjuhë shqipe – jo vetëm tek neni 2 i Statutit, por në të gjithë këtë dokument kaq të shkujdesur tekstualisht.
Këtu nxjerr brirët absurdi tjetër shqiptaro-grek: ndërsa statutet e kaluara të kishës shqiptare u parëshkruan shqip, dhe vetëm më vonë u përkthyen në greqishte për qëllime dytësore, tanimë, mbasi është njohur e pranuar veçorizimi i shqiptarëve ortodoksë në rajon, mbasi është konsoliduar autoqefalia shqiptare, mbasi terminologjia jonë zyrtare është ngurtësuar, mbas gjithë këtyre realiteteve që na i kumbuan veshët me kaq zulmë, pra, sendet ndërsillen e bien kokëposhtë…
Por nuk është vetëm luhatja a madhe gjuhësore e Statutit 2006, e as hallakatjet kuptimore si pasojë e cilësisë mjerane intelektuale të KOASH-it sot. Tejet esperantos së KOASH-it, tymi në konceptim është i qëllimshëm, madje me nen të posaçëm: Në rast se lindin paqartësi në lidhje me interpretimin e saktë të këtij Statuti, kriter dhe tekst referimi përbëjnë Kanonet e Shenjta (Neni 3.2).
Po si mund të kërkojmë gjithmonë të kundërtën, për të zhbërë të vërtetën? Sepse statutet janë pikërisht e kundërta, përsjellja e kanoneve të lashta në realitetet e sotme, dhe jo anasjelltas. Statutet përkthejnë bash kanonet, dhe nuk mund të përkthehen prej tyre. Çfarë mashtrimi, por dhe çfarë mjerimi… Meqenëse u ndalëm tek gjuha e statutit, edhe në këtë nen që përmendëm përkthimi është bërë majmunçe, duke imituar sintaksën greke, pa pikë ndjeshmërie në shqipërimin e nuancave të tekstit.
Më e madhe këtu është tallja që i bëhet kulturës shqiptare. Nëse e riprodhojmë këtë imazh të fytyruar, na shfaqet dikush që duket sikur ka nxjerrë gjuhën jashtë e shënjon atje me shpotitje. Duket sikur thotë: E kemi bërë kaq çorbë KOASH-in, i kemi blerë kaq shumë myslimanët, saqë, nëse ju shqiptarët ortodoksë s’e gjeni dot fillin, hidhuni të gjithë në det; kush di not le të shpëtojë, ndërsa të tjerët humbshin…
* * *
A do të guxonte Janullatosi të bënte një ndërhyrje të tillë në Statut nëse diaspora shqiptare shihej nga shqiptarët si pjesë përbërëse e trupit të kombit? Nëse jo, përse nuk pati reagime për një padrejtësi të tillë? E para që duhet të reagonte ishte peshkopata shqiptare në Amerikë, e cila deri në vitin 1967 ishte nën juridiksionin e Tiranës, dhe nëse nuk ndalohej feja në Shqipëri, mund të vijonte ende sot si pjesë e KOASH-it. Është ajo peshkopatë që mbahet me të madhe nga myslimanët, por që në thelb përdoret për interesa politike dhe hesht kur shkelen të drejtat e ortodoksëve në diasporë. Kulturë e mistershme!
Ismail Kadareja qenkësh profet mbi profetë kur, para se t’ia mbathte vetë nga Shqipëria, na quajti “jashtëqitja e kombit”, ne të ikurve të rinj. Madhështia e antitezës nuk është aspak aksident, pikërisht se ky margaritar nuk i përket letërsisë; sepse ishte atëherë kur rrëfenin zemrat, jo intelekti. Sepse urrejtja brendashqiptare për diasporën është njësoj e lashtë sa vetë shteti shqiptar. Le të kujtojmë Nolin. Nëse vonesat për vizën mund të justifikohen, si mund të shfajësohet racizmi shqiptar ndaj tij, sidomos kur e quajtën “evgjiti i Edërnesë”?
Diktatura komuniste ndërtoi pikërisht mbi këtë frymë të trashëguar në kulturën shqiptare, por e zyrtarizoi racizmin me luftën e klasave, duke e ideologjizuar urrejtjen për shqiptarët jashtë, e duke e kthyer atë në virtyt të domosdoshëm për të mbijetuar brenda. Kujtoni sentimentin dhe ngazëllimin që shkaktonte një afrikan a oriental në Kongres, dhe neverinë për vdekje kur dëgjohej emri i ndonjë “armiku” shqiptar jashtë. Gjithë diaspora shqiptare u njësua në ndërgjegjjen e shqiptarit të ri me emigracionin politik, me kundërshtarët e regjimit.
Por jo vetëm kaq. Urrejtja e trashëguar e shqiptarit brenda për shqiptarin jashtë u bë njësh me privimet dhe paaftësinë për të pranuar shkakun e vërtetë nën diktaturë, aq sa kur dikush siguronte një udhëtim jashtë shtetit në vitet 80, kur kthehej në atdhe do të urrehej nga të gjithë; thjesht sepse nuk kishte se si të mbushte atë zbrazëtirë shpirtërore që krijonte kërshëria e të ngujuarve për realitetin përtej.
Kështu e gjeti shtetasin e Shqipërisë viti 1991, atëherë kur urrejtja për shqiptarin jashtë u shndërrua në një abuzim mendor e material ndaj të mërguarve të rinj. Për çudi, urrejtja nuk u pakësua, përderisa gjeste të reja të shqiptarëve të kthyer përkohësisht për vizita, shkaktonin irritime të mëdha për një kulturë pjellë në uniformë.
Qysh nga 1990-a e gjer sot, nëse i vëzhgojmë komunitetet e reja shqiptare në diasporë ndershëm, shquajmë se trajtimi i shqiptarëve jashtë nga shqiptarët brenda është një pasqyrë e sentencës së Ismail Kadaresë, pavarësisht nga larje-lyerja që i bëjnë shqiptarët njëri-tjetrit në ligjërimin publik. Që të pëlcasë armiku…
Si rrjedhojë, për sa i përket diasporës ortodokse, zoti Janullatos e pati shumë të lehtë. Ai nuk kishte arsye të kapërcente as Kadarenë, kullën paralele, kryepriftin e fesë së shqiptarisë, dhe as urrejtjen brendashqiptare. Përkundrazi, Janullatosi i përdori problemet dalë nga larmia vendore për qëllimet e tij jo kishtare, duke kryer një shkombëtarizim të ngadaltë të ortodoksisë shqiptare, duke na imponuar një statut të tillë; duke jashtëqitur ortodoksët.
Artikull i At Foti Cici: Jashtëqitja e kombit
Materiale te tjera mbi historikun e kishes ortodokse shqiptare gjenden ne http://bizantin.wordpress.com/2008/0...atutin-e-ri-2/

[monikal]

At Foti Cici: Kulti i Janullatosit në statutin e ri

U mbush një vit që nga fuqizimi i statutit të ri të Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë – nëntor 2006. A e keni lexuar ju statutin e ri? A keni dëgjuar, të paktën, të shkruhet diçka, qoftë dhe një artikull alla shqiptarçe mbi këtë tekst në parashtrime gjysmak, por në përmbajtje të tmerrshëm për të ardhmen e ortodoksisë shqiptare?

Atëherë, pyes, si ka mundësi që në botën shqiptare ngjallen së vdekurish fytyra fisnike që s’kanë qenë kurrë të atilla, marrin mish e kockë fantazma përndryshe të urryera të historisë sonë, thirren me zërin e turmës fuqiplote vdekatarë të farës sonë, për t’u përjetësuar enkas si heronj të shqipove, apo, që t’i biem mu në kokë, fryhen si tullumbace e ngrihen me akullin funeral të kombit tekste si ai i statutit ortodoks të vitit 1929, por, me gjithë këto marrëzi, pra, heshtet urtësisht mbi statutin e ri të komunitetit ortodoks, i cili është teksti më antivendor që ka imponuar ndonjëherë ortodoksia?

Athua të jetë thjesht neglizhencë që, edhe mbasi një viti, statuti i ri nuk është botuar ende në gazetën zyrtare të KOASH-it, siç praktikohet kjo në kishat autoqefale? Sepse kur bëhen ndryshime ligjvënëse në një komunitet ortodoks, gjë që është më se normale për jetën kanunore të një kishe të gjallë, ato bëhen për t’i përqafuar e zbatuar anëtarët, e jo për t’ua fshehur e mbuluar atyre.

Sa të mëdha janë kleçkat dhe hilet e këtij teksti guximtar në marrëdhëniet shqiptaro-greke? Për më tutje, si ka mundësi që kryepeshkopata e Tiranës nuk harron të publikojë në sitin e saj edhe faktet më të rëndomta të jetës personale të kryepeshkopit, ndonjëherë të përmasës banale, si dekorimi i Tij në një shkollë bujqësore në Greqi, a vdekja e njërit prej gjirikëve të Tij në Athinë, por nuk publikohet në faqen zyrtare të KOASH-it statuti i ri? Në fakt, atje nuk janë publikuar as statutet e kaluara, duke na e ngarkuar ne modestëve atë barrë, në ShqiptarOrtodoks.com.

Statuti u përpilua në mënyrë private dhe anonime, sepse në kësi rastesh krijohen komisione me teologë e juristë të kishës, klerikë e laikë, të cilët punojnë nën përkujdesjen e Sinodit, derisa arrihet në draftin përfundimtar, para se t’i ushtrohet debatit dhe votimit. Madje ka raste kur drafti kthehet për plotësime e ndryshime të domosdoshme, sepse është krijesë njerëzore prandaj dhe asnjëherë e përkryer. Cilët klerikë dhe laikë përbënin komisionin e hartimit të Statutit? Mister!

Është fakt se Statuti u miratua pa kaluar në procesin e rrahjes dhe plotësimit të tekstit në asamble, siç ndodh rëndom në kishat e tjera autoqefale. Kjo tradhtohet edhe në luhatjet e frikshme gjuhësore (kuptimore e drejtshkrimore) të dokumentuara në këtë statut. Për më keq, fakti se statuti i ri u miratua pa asnjë rezistencë nga kleri dhe përfaqësuesit laikë të famullive, është farefisnor me fenomenin tjetër, me vizitën e presidentit amerikan në Shqipëri: përveç vjedhjes së orës, nuk pati asnjë reagim qytetar kundër politikave antidemokratike të presidencës së Bushit, ndryshe nga ç’ndodhi në vende më pak të prapambetura se Shqipëria.

Statuti u shkrua, u përkthye, u miratua dhe u fuqizua pa lejuar asnjë debat, pa e votuar fare, sepse në thelb miratimi “njëzëri” (Neni 70, 2006), nën një frymë trysnie të shumëfishtë, nën terrorin shpirtëror që ushtron Janullatosi ndaj klerit dhe besimtarëve, nuk është votim. Jo dhe jo!

Statuti i fundit i kishës ortodokse në Shqipëri është një tekst për të cilin vlen të bëhet një studim nga teologët dhe studiuesit tanë. Duhet krahasuar ky statut jo vetëm me statutet e mëparshme, por dhe me statutet e e tjera të kishave autoqefale, si dhe me të drejtën kishtare të ortodoksisë.

Bllokimi nga kryepeshkopi Anastasios i një përfshirjeje akademike në studimet shqiptare ortodokse, me mundësi të plota bibliografike e praktike, nuk mjafton për t’u tërhequr nga detyrimet tona si pjesëtarë të gjallë të ortodoksisë shqiptare. Përndjekjet dhe kanosjet e një misioni parakishtar nuk kanë fuqi të mpijnë intuitën tonë kishtare dhe detyrimin për të reaguar kur zhbëhet karakteri vendor i Kishës.

Në këta kapituj, atëherë, do të rroken pikat më rrëshqitëse të statutit të ri, jo nen për nen, sesa problem për problem. Do të zbardhen ngjyresat e mëdha politike, do të kallëzohet shpengimi i madh i zotit Janullatos, jashtë delikatesës dhe tërthorizmave me të cilat desh na u njësua përgjatë rrëmujës së pasdiktaturës. Do të shohim edhe një herë se pa kultin e Janullatosit një dokument i tillë bie në mosqenie, tingëllon absurd, ashtu siç është në thelb, ndërsa nën hijen e këtij kulti të ri grek paudhësia përnjimendsh çiltërohet dhe kanonizohet si e mbarë.

Ky debat hapet me përgjegjësinë për të bezdisur kultin e Janullatosit, për të irrituar sëmundjen e lavdisë. Ata që e njohin mirë dinë se këto janë çastet më të tejdukshme të shërbesës së tij në Shqipëri, atëherë kur improvizimi çalon dhe shfaqet njeriu. Bezdisja e atij që zëvendëson Zotin në ndërgjegjjen e anëtarëve të Kishës, ndërsa i shkel, i abuzon e i manipulon ata, është shenjë jete në spiritualitetin ortodoks. Është madje një nga prirjet e thirrjet në jetën e krishterë. “Nëse nuk bezdis dikë, nuk je vërtet i gjallë”…