Shen Kozma Etoliani

[Tiras]

C'rendesi ka nese ungjilli eshte ne shqip, greqisht, latinisht apo hebraisht? A nuk eshte me e rendesishme mesazhi qe ai ungjill percjell tek ai qe e lexon dhe e kupton ate?!

E drejte. Gjuha gjuha ne vetvete nuk ka vlere per besimtarin. Fatkeqesisht, problemi nuk eshte aq I thjeshte. Historikisht prifterinte (po e perdor kete ne menyre arbitrare si pergjithesim te drejtuesve te cilesdo fe) kane qene pjesa qe posedonte diturine. Shkrimet, referencat, dokumentet e kongregacioneve etj.dokumentonin jo vetem vlerat hyjnore, per edhe ato historike e politike te koherave. Keto dokumente kane sherbyer ne koherat moderne per te identifikuar qendrat e civilizimit njerezor, dhe raportin e civilizimit me besimin perkates. Prad gjuhe a shkrimeve eshte jo vetem mjet i te shprehurit, por edhe deshmi e fuqise/vlerave se komuniteteve te caktuara tezat e te cilve perkojne, dhe te qendrave te kultures dhe civilizimit boteror.

Me qe behet fjales per njeres vdekatare, arsyet tokesore qe fillojne nga perfitimi intelektual, klanor (komunitet, shtet),gjeopolitik, kane triumfuar jo rralle ndaj mbreterise se Zotit ne toke. Falsifikimi I gjuhes, manipulimi (zevendesimi thenieve, I tezave fetare, topologjise, I emrave me derivate konfuze, I alfabetit, humbja e shkrimeve, shlyerja e paragrafeve te caktuar etj., ) u kane dhuruar pushtet dhe epersi ne toke autoreve, duke mbjelle percarje fetare e nacionale. Pra, thelbi I debateve magjithese fillon mbi platforme ne dukje “fetare” eshte ne fakt padrejtesia, dhe mashtrimi tokesor ne themel te bje doktrine me fillese te kulluar.

Pershembull, specialistet mendojne se “2 Thesalianet” kane qene objekt I falsifikimeve te njepasnjeshme, Toleraca e proklamuar e shkrimit, nuk perputhet me idete e realitetin e kohes kur eshte shkruar . “Koloset” (Titanet) mendohet se permban falsifikime qe bien ne sy ne pese drejtime: ne fjalorin e perdorur, stilin, teologjine (shume me e zhvilluar se duhej te qe per ate kohe Kristologjia, eklesiologjia, dhe eskatologjia.), si dhe debate me mesues joekzistente. Po ashtu, disa punime qe I dedikohen Shen Justinianit si “Adresim inkurajues Grekeve””Mbi Qeverisjen e Vetme te Zotit” dhe “Ringjallja” mendohet te kene kane autenticitet te dyshimte. Ne vecanti, fjalimi drejtuar Grekeve, mendohet se eshte perkthim I nje traktati Judaik.

[Matrix]

Pershembull, specialistet mendojne se “2 Thesalianet” kane qene objekt I falsifikimeve te njepasnjeshme, Toleraca e proklamuar e shkrimit, nuk perputhet me idete e realitetin e kohes kur eshte shkruar . “Koloset” (Titanet) mendohet se permban falsifikime qe bien ne sy ne pese drejtime: ne fjalorin e perdorur, stilin, teologjine (shume me e zhvilluar se duhej te qe per ate kohe Kristologjia, eklesiologjia, dhe eskatologjia.), si dhe debate me mesues joekzistente. Po ashtu, disa punime qe I dedikohen Shen Justinianit si “Adresim inkurajues Grekeve””Mbi Qeverisjen e Vetme te Zotit” dhe “Ringjallja” mendohet te kene kane autenticitet te dyshimte. Ne vecanti, fjalimi drejtuar Grekeve, mendohet se eshte perkthim I nje traktati Judaik.

A ka referenca per te tilla supozime?

[Tiras]

Udo Schnelle (Historia dhe Teologjia) f.282-288
Raymonf Brown (Nje parathenie) f. 610-615
Bart Ehrman (Manipulime te Skripturave Ortodokse) f.23
Etj.

[Seminarist]

Problemi eshte se po te perdorim logjiken e shkrimit hapes te kesaj teme, me plote te drejte e pa shume mundim, une do te arrija te shkruaja nje artikull te tere kunder madje vete Krishtit, Apostojve edhe feve te tjera, keshtu qe fare lehte, shihet se rezultati i te menduarit te autorit te shpie ne logjiken Marksiste: feja eshte opium per popullin. E si rezultat te kesaj, "Tiras-et" e rastit nxjerrin shpaten e tyre, edhe presin ke ti dale perpara me diktaturat e tyre politike e nacionaliste pagane.


Kur flitet per Shen Kozmain, duhen patur parasysh disa gjera:

- shenjtoret nuk jane te pagabueshem ne njohuri, shkence, histori, sociologji, apo edhe ceshtje morale, e as te pamekate pra.

Mos valle do gjykojme Shen Palin qe u keshilloi sklleverve qe tu binden zoterinjve te tyre porsi Zotit, me ide se ai po propagandon ide pro sistemit anti-njerezor skllavopronar?

- se dyti, Shen Kozmai predikoi brenda nje kohe te caktuar, megjithe rrethanat kushtezuese historike.


Sic ua kemi spjeguar keto rrethana historike te shekullit 17-18, nuk ishin aq bardhe e zi, apo marksiste, sic i kane mesuar shume prej nesh ketu te kene qene, ku "populli shqiptar me shpate ne dore po cante rrugen e historise" nga agresoret e huaj qe e rrethonin nga te kater anet.


1) Kisha ortodokse bizantine ka qene nje nga kishat me tolerante historikisht.

Persa u perket gjuheve, vetem ne lindje, e jo ne PERENDIM, gjeje qe ne fillim, gjuuhe kishtare si Armenisht, Koptisht, Sirisht e me vone u sanksionua edhe Sllavishtja. Keshtu qe kisha ortodokse nuk mund te akuzohet per qendrim te verber supersticioz ndaj gjuheve.


2) Shen Kozmai u predikoi subjeketeve ish-bizantine, qe kishin patur edhe me pare si gjuhe zyrtare ate greke, ne shkollim edhe administrim, edhe qe njiheshin si pasardhes te perandorise bizantine.

Pra, Shen Kozmai nuk erdhi ne nje shtet apo komb qe kish patur kishen me gjuhen e vet, me liturgji ne gjuhe te veten, me edukim ne gjuhe te veten etj etj, edhe po ua ndalonte kete ne menyre qe te perhapte helenizmin.

Perdorimi i shqipes ne ate kohe, qe do te thosh mosvajtje ne shkolla edhe mosarsimim, do te thosh dorezim i identitetit, edhe berje pre e doktrines se re islamike, qe nga ana e vete do tu mesonte turqisht shqiptareve.


A nuk ju vret veshin qe Shen Kozmai nuk gjeti kundershtim nga populli, ne nje kohe qe "mallkimin" gjuhes shqipe sia beri ne Stamboll, por ne vete pashallikun e Ali Pashe Tepelene shqiptarit?

A nuk ju vret veshin, qe po ky Ali Pashe Tepelena, i ndertoi pervec se nje Froni te larte qe ta shihnin te gjithe kur predikonte, i ofroi edhe mbrojtje?

A nuk ju vret veshin qe po ky Ali Pashe vuri ti gjejne edhe trupin, kur mori vesh se e kishin vrare, edhe i ndertoi nje manastir ne Kolkondas?

A nuk ju vret veshin, qe populli e luste si shenjt Shen Kozmain, jo si pasoje e indoktrinimit te kishes (pasi kjo e shpalli shenjt Shen Kozmain ne shekullin e 20, ne vitet 60-te)?



ps: Shen Kozmian e vrau jo Ali Pashe Tepelena, por Kurt Pashai i Beratit!

[Tiras]

Seminarist, sa per sqarim temen nuk e hapa une, por moderatoret. Une postova artikullin nden “Dhuna dhe terrorizmi…” per te ilustruar prirjet ideologjike te Kryepeshkopit grek ne Shqiperi, qe midis te tjerash rezulton anetar I klubit te Shen Kozmait. Probabiliteti I rastesise qe nje dishepull I Shen Kozmait, figure teper kontradiktore dhe e perfolur per Shqiperine, te dergohet si At Shpirteror ne Komunitetin Shqiptar Ortodoks, komunitet influent sidomos ne Jug, eshte I ulet, po te shihen (solla si shembuj) veprimet politikisht te motivuara te Kishes Ortodokse ne pranimin e autoqefalise se kishes serbe, ne historine e Kishes Maqedone, dhe falsifikimin sistematik te traditave ortodokse shqiptare.

Sa per llogjiken, kallepet nacionaliste, shpatat, dhe artikujt tuaj iluzioniste kunder Krishtit ben mire t’I fusesh ne perdorim tek studimet mesjetare qe do shkruani, tek kapitulli Paranojes. Gnostizmin real qe rrezaton, nuk e mbulon duke u vetequjtuar Shen Ireneus I Lionit, pra kryqezues I herezise gnostike (lexo:shqiptare). Taktika e daleboje qe po perdor, per te me pikturuar mua revanshizmin e filo-nacionalizmin ekstrem qe qarqe te caktuara antishqiptare (dhe jo une) e kane inkorporuar ne fe, nuk do te te ece. Apo te kane premtuar qe kjo eshte rruga qe duhet te ndjekesh per tu kanonizuar?

PS. Komentet per Shen Kozmane do I lexoj me verejtje ne artikullin tuaj te ardhshem (me kuotime nga komuniteti shqiptar ortodoks, sipas sugjerimit te Albos) ne kunderpergjigje te argumenteve qe jep Z. Devina.

[Albo]

Tiras, ju e njihni Shen Kozmain nga artikulli i Delvines, komuniteti orthodhoks e njeh nga rrefimet qe kane ngelur brez pas brezi dhe vijne deri me sot. Per ty mbase kjo eshte nje "ceshtje per diskutim", per komunitetin Orthodhoks shqiptar Shen Kozmai eshte "Shenjt i Barabarte me Apostujt" dhe ne 24 Gusht te cdo viti, Kisha feston diten e martirizimit te tij. Jo vetem Kisha shqiptare apo ajo greke, por gjithe kishat orthodhokse ne bote.

Materialet mbi jeten e Shen Kozmait une nuk i sjell "per te hedhur poshte argumentat e Delvines", pasi ato jane te nxjerra nga libra nacionalistesh greke, dhe jo nga librat Kishtare. Une materialet i sjell te perkthyera vetem per komunitetin orthodhoks shqiptar qe te njohi njerin prej Shenjtoreve me te mirenjohur dhe me te dashur te ketij komuniteti, i cili u martirizua ne toke shqiptare. Se cfare mendon ti apo Delvina per Shen Kozmain, mua nuk me intereson dhe as ka per te me interesuar ndonjehere.

Albo

[Tiras]

Qe te mos ju interesoje mendimi im, eshte normale, hyn tek e drejta e individit. Te shkruani nje deklarate te tille, sidoqofte, eshte e cuditshme dhe pa vend.

Paragjykimi nuk ju ka lejuar te vereni se nuk kam folur per Shen Kozmane, pervec per te thene se eshte figure kontradiktore per Shqiperine, gje qe e ben te arsyeshme qe te qendronje jashte katalogut te komunitetit ortodoks shqiptar sebashku me dishepujt. Sa e mirenjohin (termi juaj) individet e thjeshte (dhe jo udheheqesit) e komunitetit ortodoks historikun dhe veprat e cdo shenjti, perfshi Shen Kozmane, eshte nje pyetje se ciles nuk do ti pergjigjesha me guximin dhe entuziazmin tuaj. Proven e jepni ju vete me perkthime e poste ne forum te materialeve nga jeta e shenjteve te ndryshem, (per mendimin tim eshte shume positiv dhe ketu nuk perjashtohet edhe monografia qe postuat per Shen Kozmane) I sherben edukimit te komunitetit ortodoks.

Ju thoni qe “komuniteti orthodhoks e njeh [S. Kozmain] nga rrefimet qe kane ngelur brez pas brezi dhe vijne deri me sot”. Shkelqyeshem. Sillni keto rrefime nden Shen Kozmane/Delvina ke Toleranca,ose nden Kozmane/Albo tek Ortodoksia, dhe secili lexues (edhe une) do gjykoje individualisht mbi vertetesine ne argumentet e Delvines. I sugjerova Seminaristit te perfitoje pikerisht nga kjo njohuri tradicionale te ciles I ishit referuar vete ne nje post te meparshem.

[Seminarist]

Zoti nuk i dëgjon lutjet në shqip!

Kozma Etoliani u shpall shenjt në fund të viteve ’20 dhe u mitizua për të justifikuar politikën helene

Autori i Lajmit: Nga Sherif Delvina

Patrikana Ekumenike e dërgoi në Shqipëri Kozma Etolianin (1714-1779), pasi ai kishte kryer studimet në Malin e Shenjtë, Athos. Klerikët grekë, para se të vinin në vendin tonë, shpesh mësonin si t’i kryenin shërbesat fetare në manastiret e këtij mali.Misioni i Shën Kozmait ishte sa delikat, aq edhe i rëndësishëm për interesat greke.

Megjithese kjo nuk eshte pika kryesore e gabimeve, po e filloj meqe eshte e para. Shen Kozmain nuk e dergoi patrikana, por, perkundrazi, ai erdhi vete, duke mare bekimin e rastit nga patrikana, pa te cilin (bekim) nuk i lejohej te predikonte!


Cfare interesash greke mund te kete patur ne shekullin e 18 nje Greqi e pushtuar nga Turqia, ekzistenca e se ciles ishte vete e pagarantuar? Cila ishte situata e krishterimit ortodoks ne kete shekull? Psh, sa here kemi degjuar neve ne histori se shqiptaret e krishtere ortodokse (te jugut) njohen nje konvertim ne mase ne muslimanizem pikerisht ne fundshekullin 16 e deri ne ate te 17? Cilat ishin shkaqet nder te tjera, qe kishin shpene ne kete rrenie? Mos valle edhe mungesa e arsimimit? Nqs po, ne cfare gjuhe ishin arsimuar deri atehere ortodokset shqipfoles te jugut? Cila ka qene gjuha administrative, kishtare? Shqipja apo greqishtja?

Prifti i ri, në atë kohë vinte në Shqipërinë e Jugut për të helenizuar të krishterët ortodoksë shqiptarë.

Kjo fjali, ne vijim te asaj qe kam thene me siper, nuk ka saktesi historike. Se pari, termi Shqiperi e ka patur fillimin vete ne shek.16-17, e ky term nuk ka patur ndonje kuptim gjeografik-etnik, aq me pak shteteror.
Nderkohe qe emertimi i ortodokseve te jugut ka qene pak a shume si ai i arvanitasve te Greqise, ne mos greke, arvanito-greke apo arvanito-bizantine, ku arvanishtja ishte me teper si dallim gjuhesor por jo etnik.

Pra, koncepti "i krishter ortodoks shqiptar" nuk ka ekzistuar fare ne ato kohe, as me pare, ose po ta sterhollojme me koncepte moderne muabetin, bie qe te kete patur te krishtere bizantin qe flisnin arvanitika (pervec greqishtes).

Keshtu qe "Prifti i ri" nuk ka se si te kete ardhur qe te helenizoje te krishteret ortodokse shqiptare, per me teper qe ky helenizim, nqs do flasim keshtu, u eshte bere te krishtereve te epirit de facto ne paktin e Sulltan Mehmet II me Gjenadin, pra nga vete otomanet ne 1453, pra disa shekuj me pare, keshtu qe nuk ka patur nevoje qe ti helenizonte ndokush tjeter.

Shën Kozmai predikoi në shumë vende të Shqipërisë, që nga Suli e gjer në Krujë. Më poshtë po botojmë tekstin e marrë nga dorëshkrimet e tij dhe botuar nga Georges Freris. “Pasqyrë historike e letërsisë”, revista “Agora”, Janinë, 1984, fq.20 (A.Konstantokopulos, Ellenike glosa sta Balkania, Janinë 1988, fq.35).“Dërgoni fëmijët tuaj të mësojnë greqisht, për arsye se kisha jonë është greke. Dhe ti, vëllai im, po nuk mësove greqisht, nuk mund të kuptosh ato që thotë kisha jonë. Më mirë, vëllai im, të kesh shkollë greke në vendin tënd, sesa të kesh burime dhe lumenj. Cilido i krisherë, burrë apo grua, që më premton se brenda në shtëpi nuk do flasë shqip, të ngrihet në këmbë dhe të ma thotë këtu. Unë do t’i marr atij të gjitha mëkatet në qafën time, që nga dita e lindjes së tij deri më sot, do t’i porosit të gjithë të krishterët që t’i flasin dhe do t’i shlyej të gjitha mëkatet. Ai nuk do ta gjente këtë rast sikur të jepte para me mijëra” (Predika 1 drejtuar shqiptarëve të Epirit).Citojmë versionin e shpikur nga Arsakejo e Tiranës, kolegji greko-shqiptar, fondacioni “Filepkedhetiqi”ë mirë të kesh në vendin tënd shkolla…, sesa të kesh burime dhe lumenj, sepse burimi ujit trupin tënd, shkolla ujit shpirtin tënd. (Kozma Etoliani)Këtu shihet qartë se Shën Kozmai i ftonte shqiptarët dhe sidomos fëmijët shqiptarë, të krishterë dhe të rinj ortodoksë, që të mësonin greqisht, sepse kisha ortodokse, sipas tij, është greke dhe ajo nuk mund të bëhej kurrë shqiptare.

sic u shpreha, sigurisht qe fjalet e Shen Kozmait jane fjalet e nje te krishteri fondamental jete a vdekje. Me logjiken e Delvines mund te sulmohet vete Bibla. Vete Bibla deshmon se, jo vetem lumenjte, por vete pjeset e trupit te njeriut nuk kane vlere edhe vlen te flaken tutje, nqs ato na shpien ne mekat e ne ferr, ne krahasim me lumturine parajsore. Keshtu qe besoj se Shen Kozmai ju drejtua besimtareve, jo Delvines apo Delvinave.

Por ajo qe eshte me kryesorja, ne pyetje nuk ka qene FARE nese krishterimi mundej apo jo te behej shqiptar, pasi nuk ka qene ketu sfida, por se krishterimi mundej te humbitej nese populli i krishter nuk do te pranonte te fliste gjuhet, dmth ne kete rast greqishten, qe ia kish detyruar perandoria otomane te perdorte neper shkolla edhe kisha. Pra, per perdorimin e shqipes neper shkolla, ne ate kohe, as qe behej fjale. Fjale behej vetem nese do te mesonin te krishteret te ruanin krishterimin apo jo...e kjo gje edhe nje here ish e mundur vetem nepermjet hapjes se shkollave greke, me dekret otoman e jo thjesht me qejf te Shen Kozmait.

[harmonies]

Seminarist,

Fjale behej vetem nese do te mesonin te krishteret te ruanin krishterimin apo jo...e kjo gje edhe nje here ish e mundur vetem nepermjet hapjes se shkollave greke, me dekret otoman e jo thjesht me qejf te Shen Kozmait.

Si shpjegohet qe otomanet i trembeshin me shume gjuhes shqipe sesa gjuhes greke dhe krishterimit orthodoks te marra se bashku?

[Labeati]

Megjithese kjo nuk eshte pika kryesore e gabimeve, po e filloj meqe eshte e para. Shen Kozmain nuk e dergoi patrikana, por, perkundrazi, ai erdhi vete, duke mare bekimin e rastit nga patrikana, pa te cilin (bekim) nuk i lejohej te predikonte!

Nuk e dergoi po e miratoi, keto jane lodra fjalesh. Perderisa e bekoi dmth se ishte dakord me misionin dhe qellimet e tij, dhe se mbi c'kritere u perzgjodh apo ju besua kete nuk e dime me fakte.

Cfare interesash greke mund te kete patur ne shekullin e 18 nje Greqi e pushtuar nga Turqia, ekzistenca e se ciles ishte vete e pagarantuar?

Ne mos gabohem vetem 20-30 vjet me vone Greqia fitoi pavarsine, pra procesi kishte filluar, ashtu si dhe interesat nacionaliste.

sa here kemi degjuar neve ne histori se shqiptaret e krishtere ortodokse (te jugut) njohen nje konvertim ne mase ne muslimanizem pikerisht ne fundshekullin 16 e deri ne ate te 17? Cilat ishin shkaqet nder te tjera, qe kishin shpene ne kete rrenie? Mos valle edhe mungesa e arsimimit? Nqs po, ne cfare gjuhe ishin arsimuar deri atehere ortodokset shqipfoles te jugut? Cila ka qene gjuha administrative, kishtare? Shqipja apo greqishtja?

Edhe une jam dakord se mungesa e arsimit te popullsise, ishte njeri nga shkaqet (bashke me shume shkaqe te tjera) te konvertimit jo vetem ne Jug por ne gjithe vendin.
Por gjuha e shkolles nuk do te thote detyrimisht mohim i gjuhes nacionale. Edhe ne medrese mesohej turqisht por populli fliste shqip. edhe ne Itali, France e Gjermani per shekuj me rradhe (para rilindjes) mesohej ne latinisht por populli fliste gjuhen e vet.
Me duket se Kozmai e kishte shtrire aktivitetin pertej misionit fetar sepse u kerkonte shqiptareve te flisnin greqisht ne SHTEPI?????

Pra kjo provon se nje popullsie shqipfolese i kerkohej greqizimi si hap i pare dhe me kryesor mohimi i gjuhes se vet.

Sa per pjesen e fundit shqipja ka qene e folur dhe e shkruar.
Deri ne kohen e Kozmait kishte shume botime ne shqip, "Meshari" :"Ceta e Profetenve" Perikopeja e Ungjillit, Fjalori i frang Bardhit etj.
Islamizmi u perhap edhe ne Shqiperi te mesme, Lindore e Veriore, por kisha katolike u perpoq ti kundervihej nepermjet fuqizimit te shqipes dhe arsimit ne shqip per cka u shkruan "Meshari" etj.
Pra perderisa u shkruan shqip kishte popullsi te afte per te lexuar shqip se vete Gjon Buzuku i dinte nja 4-5 gjuhe te huaja dhe s'kishte nevoje, por qellimi ishte te behej i lexueshem per popullin qe fliste e lexonte shqip.

Edhe Kozmai nuk besoj te kete qene aq injorant te mos e dinte kete fakt, e as budalla te mos e shifte nder shqiptaret qe takonte perdite.

Sa per Ali pashen perderisa Kozmai u thoshte sulioteve lini shpatat e nenshtroniu Ali Pashes e Sulltanit, pse te mos i ndertonte manastire Ali pasha?

Se pari, termi Shqiperi e ka patur fillimin vete ne shek.16-17, e ky term nuk ka patur ndonje kuptim gjeografik-etnik, aq me pak shteteror.

E ke shume gabim seminarist. Se ku ishin Shqiptaret dihej mire dhe nja 10-20 vjet me vone ta shpjegon Bajroni e shume te tjere. Shtet shqiptar nuk kishte po kishte vilajete dhe krahina te pastra shqiptare nga Himara, Berati, Vlora Shkodra, kosova etj.

Pra, koncepti "i krishter ortodoks shqiptar" nuk ka ekzistuar fare ne ato kohe, as me pare, ose po ta sterhollojme me koncepte moderne muabetin,

Ne mendjet e kishes greke e Sebastianosve as sot nuk ka "te krishter shqiptar ortodoks" por vetem greke, cdo shqiptar qe ka qene ne Greqi e din kete.

Keshtu qe "Prifti i ri" nuk ka se si te kete ardhur qe te helenizoje te krishteret ortodokse shqiptare, per me teper qe ky helenizim, nqs do flasim keshtu, u eshte bere te krishtereve te epirit de facto ne paktin e Sulltan Mehmet II me Gjenadin, pra nga vete otomanet ne 1453, pra disa shekuj me pare, keshtu qe nuk ka patur nevoje qe ti helenizonte ndokush tjeter.

Sulltani nuk mund ti helenizonte por u ka lene ne dore grekeve ta bejne kete gje perderisa shejtoret greke porositin popullin ti paguaje taksat sulltanit e te ulin armet.

Me logjiken e Delvines mund te sulmohet vete Bibla. Vete Bibla deshmon se, jo vetem lumenjte, por vete pjeset e trupit te njeriut nuk kane vlere edhe vlen te flaken tutje, nqs ato na shpien ne mekat e ne ferr, ne krahasim me lumturine parajsore. Keshtu qe besoj se Shen Kozmai ju drejtua besimtareve, jo Delvines apo Delvinave.

Si ti dhe Abo e shani Delvinen po nuk na thate a jane te verteta ato qe shkruan ai pavarsisht nga c'liber i ka marre. Une pyes a i ka thene shen Kozmai apo jo?

nuk ka qene ketu sfida, por se krishterimi mundej te humbitej nese populli i krishter nuk do te pranonte te fliste gjuhet, dmth ne kete rast greqishten, qe ia kish detyruar perandoria otomane te perdorte neper shkolla edhe kisha.

Populli shqiptar nuk humbi, pervecse aty ku fitoi gjuha greke, aty u shkombetarizuan ortodokset shqiptare me miliona bile si arvanitasit apo suliotet. Se aty ku ruajten gjuhen mbeten te tille deri sot si ne Korce, berat e Myzeqe po edhe Himare.