Studime shqiptaro-ilirike

[cimi1723]

good devil,

thone qe iliret, i pinin gjakun armikut me kafken e armikut pasi ta vrisnin ate, e vertet eshte kjo ?

Eshte shume e vertete: prandaj kroatet, malazezet dhe serbet insistojne te jene ilire. Bile edhe Drakula thone qe ishte ilir nga Serbia.[QUOTE]

nëse këta insistojnë se janë me prejardhje ilire po gjuhën sllave ku do e lënë, apo dhe ilirët flisnin sllavisht?!!!!

[Hyllien]

Flitet madje besohet tashme qe Kroatet jane Ilir te sllavizuar dhe te asimiluar. Jo per gje te gjith albanologet me ne ze ne fushen nderkombetare jane Kroate.

[Seminarist]

Une librin do ta lexoj porsa ta gjej, pasi une jam dashamires i librit, edhe e respektoj cdo mendim. Gjithsesi, arsyeja perse une mora pjese ishte me teper per vrullin e fakteve te tua, te cilat na i ke vene ke firma. Mos me thuaj se ato qe ke vene ke firma jane fakte, aq me teper fakte logjike?!

Perseri ta perseris, historiografia bashkekohore i ka ndryshuar shume qendrimet ne lidhje me konkluzionet historike te shek.18-19. Per kete mjaft ti hedhesh nje shikim ne internet edhe historianit apo studiuesit te ri shqiptar, Ardian Vehbiut, se si i ironizon ai teorite e shek.19. Juve si gjithnje e kapni historine me hapa te vonet, edhe me po ate stad te kohes se qepes interpretoni.

Ka qene Musolini ai qe e ndryshoi ne Sicili, shehin e grekeve, ne ate te shqiptareve (albanezeve), edhe qe te bindesh per kete, shko e lexo Edwin Jacques ne histoine e tij mbi Shqiperine (qe vetem veper historike nuk mund ti thuash).

Nje pjese e mire perendimore e shekullit 19, ne prag te formimit te kombeve shtet edhe nacionalizmit, mbarti ne teorite e veta te reja shume tipare mitologjike edhe karakteristika antagoniste te shekujve te mesjetes, ku dallohet shpirti anti-helen (nder shume autore), edhe ai anti-sllav apo anti-hebre. Ku me te drejte e ku pa te drejte, keta tipa krijuan lemshin e ri shkencor, neper te cilin jane kapur Ballkanasit e varfer, qe ne vend qe te punojne per ate se cfare jane sot, qurraviten se mos te ngjallin te kaluaren e pakthyershme, a thu se kjo ka per ta ndrequr situaten sot.


Ti nuk ben dot dallimin e teorise apo hipotezes, nga fakti!

[Hyllien]

Veper historike e vertete per ty Seminarist eshte ajo qe ploteson paragjykimet e tua. Ske si ta duash ti ket liber sepse ky liber shpalos gjerat me negative per Grekerit me fakte, ashtu sic i shpalos dhe Black Athena, Enigma, Historie de L'albanie(para-helenique), Gli Illirici etj etj. Ti je tamam si prinderit e nje shkolle te vllait tim, qe kur u vu ne programin IB libri Black Athena, te gjith prinderit grek-amerikan shkruajten peticione qe ne asnje menyre ky liber mos vihet ne shkolla.

Hajde miku i dijes, me cfare do na mahnitesh?

[Tiras]

Per fjalen "kale" eshte bere debat i gjere linguistesh, te cilet kane dale ne perfundimin se meqe e ka origjinen e ndikimeve te dukurise fonetaikore jo nga latinishtja e ballkanit perendimor ajo vulgata, por nga ajo dak lindor, shqipja te jete formuar ne trevat lindore te Ballkanit.

Kur dolen ne perfundim?

Hipoteza e Gjeorgjievit qe mund te keni lexuar presupozon nje prejardhje si me lart te fjales “kale”. Ndersa, teza e formimit e shqipes ne trevat lindore te ballkanit, eshte nje kafshe komplet e ndryshme, ku nuk mungojne hipoteza nga me fantastiket.

Linguistet kane me shume se nje shekull qe perpiqen ti percaktojne etimologjine fjales “kale”. Si baze eshte marre idioma Proto-Indo Europiane “kale I shpejte”,
(HeHk–ues Eékúos).
Rrenja nuk eshte vertetuar me variantet Kaballo, KaVallo, Kabile, paar, mare, apo gûl etj., te me prejardhjeve sllave, rum-e, gjermanike, galishte e vjeter etj, sepse mendohet qe rrenja “E, ekuo”/kale nuk transliterohet ne ndonje gjuhe ne perputhje me epitetin shpejtesi.

Shqiperia ka prodhuar pak Cabej, shume Vehbi e Seminariste. Koha e informacionit po e permireson raportin.

[dodoni]

Puna këtu qëndron që nuk mund të bëhen krahasime në mes të dikujt që nuk ka lidhje me historinë, gjuhësinë me historianë, gjuhëtar me famë botërore si Çabej, Kola, Faveirial, Jacques, D'Angely etj. që kanë kaluar gjithë jetën e tyre duke studiuar historinë tonë.
Ky është thjeshtë një injorant antishqiptar dhe nuk meriton as që të diskutohet fare me të.

[Doktorr Sakica]

ju lutem mos dyshoni ne shqiptarizmin dhe athedashurin e seminaristit, ky eshte djalosh shqiptar qe i urren armiqet e kombit, i urren aq shume sa i bene te shenjet, shikoni vete http://www.forumishqiptar.com/showthread.php?t=39630

p.s. kapela e ati te shenjte eshte kapele e cetnikve

[dodoni]

Me rastin e 28 Nentorit, dites se madhe te pavaresise se mbare shqiptareve dhe 2150 vjetorit te vdekjes se sovranit te fundit te Ilirise, mbretit Gent, "Lidhja Nacionale Shqiptare ne Itali" organizon manifestimin: "Jam ilir, jam shqiptar", i cili parashikohet te jete manifestimi me i madh panshqiptar, i cili do te behet prane Mauzoleumit qe ruan eshtrat e Gentit te Ilirise, ne Gubbia, Peruxha, Itali. Nderkohe qe dhe vete Peruxha eshte nje qytet ku studiojne e punojne shume shqiptare. Festimet do te nisin diten e flamurit, qe perket me te dielen pushuese, nga ora 10.00 e mengjesit deri ne ora 20.00, ne sheshin e madh prane Mauzoleut te mbretit Gent, via Bruno Buozzi - Gubbio. Ne program do te kete 10 ore te mbushura perplot me aktivitete te larmishme, me pjesemarrjen e interpretuesve me te shquar shqiptare te muzikes klasike, popullore e folkloristike, personaliteteve politike, historianeve e arkeologeve nga te gjitha trevat shqiptare e te huaj. E gjitha nen objektivin e kanaleve te shumta televizive. Pjesemarrja eshte e lire dhe pa pagese por nga Lidhja e Shqiptareve te Italise apelohet te vije kush te mundet, nga Italia, Shqiperia e kudo qofte, dhe nese eshte e mundur, gjithe pjesemarresit te vishen me veshje kombetare ose te pakten te kombinohen veshje me ngjyrat e flamurit tone; kuq e zi. "Ejani pra, qe te gjithe se bashku te rifreskojme kujtesen tone, kujtesen e iliro-shqiptarizmit ngadhenjimtar, antik aq sa dhe vete jeta ne kontinentin tone europian", thuhet ne apelimin ne internet. Te marresh pjese me 28 nentor ne Gubbio, te perkujtosh gjithe sa dhane jeten per arritjen e pavaresise mbareshqiptare e ne te njejten kohe te rievokosh permes nje figure si mbreti Gent, ringjalljen e historise sone mijeravjecare, do te thote qe nje dite te shpallesh me krenari: aty isha dhe une!", thuhet ne njoftimin e Lidhjes se Shqiptareve te Italise, e cila eshte nje organizate qe gjithmone, ne bashkepuim edhe me Ambasaden Shqitpare ne Itali organizon shume veprimtari qe ndihmojne ne krijimin e imazhit real te shqitpareve ne Itali, gje qe sa vjen edhe qartesohet, duke ndihmuar se pari, konkretisht komunitetin e bashkeatdhetareve tane ne kete vend fqinj dhe mik.

Pak histori mbi Gentin e Ilirise :

Mbreti Gent ka qene i fundit sovran i Ilirise sone antike, pasues i denje i Bardhylit, Pleuratit, Agronit, Teutes, Skerdilajdes e Pines. Gjate luftes se trete romano-ilire, nga kryeqyteti i Ilirise Skodra "Shkodra), ai organizoi rezistencen ndj superfuqise te asaj kohe, Romes. Megjithe qendresen e tij stoike, legjionet romake me te shumta ne numer arriten ta thyejne rezistencen ilire mbas luftimesh te ashpra e te pergjakshme. Keshtu qe, ne pamundesi per te rezistuar me gjate ne fushe te hapur, se bashku me garden e tij pretoriane u izolua brenda mureve te kryeqytetit Shkodra. Me pas romanet filluan nje sere raprezaljesh ndaj popullsise ne rrethinat e kryeqytetit. Ne pamundesi qe t'u vinte ne ndihme qytetareve te tij, per shkak te forca te pakta qe i kishin mbetur akoma ne dispozicion, pas nje akordi me konsullin romak Anicio, Genti pranoi te dorezohet me gjithe familjen e tij me kusht qe te ndalej genocidi ndaj njerezve te pafajshem. Ishte 15 qershori i vitit 168 para Krishtit, i njohur ne histori si "La caduta di Skodra ". Me pas romaket do te respektojne akordet e marra por duke bere vetem me nje perjashtim: per te shmangur mundesine e organizimit te nje ribelimi vendosin qe familjen mbreterore se bashku me Gentin dhe vellain e tij Karavantin, ta egzilojne ne Itali, pikerisht ne Gubbio, ku iu dhane prona e ofiqe te denja per nje mbret te defronizuar. Ketu Genti do nderroje jete ne nentor te vitit 146 para Krishtit dhe per nder te tij do ngrihet nje Mausole madheshtor per te cilin na ka lene deshmi te qarte Tito Livio. Mbreti Gent kujtohet nder te tjera nga historia edhe si nje mjek i mire, pasi zbuloi efektet kurative te nje bime mjekesore, shume te rendesishme per kohen e qe mban emrin e tij, pikerisht Genziana . "marre nga libri "24 perandore shqiptare ne udheheqje te Romes" - shkruar nga Alban Kraja)

[Eni]

Vepra e Thalloczy, u përkthye nga Mustafa Kruja

Pas 46 vitesh botohet “Vëzhgime iliro-shqiptare”



U deshëm mëse 46 vjet që dorëshkrimi i përkthimit të veprës “Vëzhgime iliro-shqiptare”, nga Mustafa Merlika-Kruja, të shihte dritën e botimit.

Për herë të parë shtëpia botuese “Camaj- Pipa” në Shkodër ka sjellë në shqip veprën e autorit Ludvig von Thalloczy “Vëzhgime iliro-shqiptare”, e cila nxjerr në dritë fakte të reja mbi historinë e Shqipërisë mesjetare deri në Kongresin e Berlinit. Vetëm pak ditë më parë, vëllimi i parë i “Illyrisch-Albanischen Forschungen” (“Vëzhgime iliro- shqiptare”) i përkthyer dhe ngelur në dorëshkrim, që nga viti 1958 nga Mustafa Merlika-Kruja, u hodh në tregun shqiptar. Për dorëshkrimet e përkthimit është kujdesur i biri i përkthyesit, Bashkim Merlika-Kruja. Në faqet e kësaj vepre shqyrtohet në mënyrë të veçantë gjendja e Shqipërisë, duke nisur me kohën e Ali Pashë Tepelenës e deri te Kongresi i Berlinit, por veçanërisht, duke u ndalur te kryengritjet shqiptare. Mes rreshtave të tre kapitujve të veçantë, autori argumenton edhe prejardhjen shqiptare të fisit hungarez të Klementinëve, të Petervaradit nga fisi shqiptar i Kelmendit, ngulimet shqiptare të shekullit XVII, shkaqet dhe veçoritë e emigrimit masiv të shqiptarëve drejt Italisë në shekujt XV-XVI. Kjo vepër është cilësuar si një ndër burimet më të rëndësishme të informacionit mbi Shqipërinë, e cila është hartuar nga dr. Ludvig von Thallóczy, por edhe me pjesëmarrjen e ekspertëve më të njohur të historisë shqiptare dhe asaj të Evropës Juglindore si K. Jerièek, M. Suflay, Th. Ipen, E. C. Sedimayr, J. Ivaniè, E. Koracson, B. Pech e K.Thopia etj.


“Vëzhgime…”, vepra e fundit e Krujës

“Vëzhgime iliro-shqiptare” është vepra e fundit e përkthyesit Mustafa Merlika-Kruja. Ai i shtoi tekstit origjinal shënime dhe komente personale; e pajisi atë me një “Fjalorth”, por nuk arriti ta pajisë plotësisht librin me shpjegimet e duhura rreth vendeve dhe figurave historike. Vetë përkthyesi, në shënimet e tij shkruante mes rreshtash, dhe gjithçka e bënte gjatë kohës kur e ndjente se puna vështirësohej nga çasti në çast: “ Në qoftë se âsht thânë qi kjo vepër të shohë ndonji herë dritë e shtypun, dëshiroj qi mundësisht këtë barrë ta marrë përmbi vete nji kompetent. Mund të ketë gabime qi un i kam lanë me i krye ma vonë e s’i a kam mbërrimë. Gabimet e të meta, në qoftë se do të ndreqen e do të plotësohen, të shënohen prej kuj u bânë”. Libri në dorëshkrim, i sjellë për botim nga Bashkim Merlika-Kruja (i biri i përkthyesit) synon të nxisë, siç shprehet ai, “kompetencat në këtë lândë që nuk mungojnë në Shqipni e përtej”, si dhe t’i shërbejë lexuesve të thjeshtë që dëshirojnë të dinë më tepër për historinë e Shqipërisë. Libri është botuar, ashtu siç është shkruar nga vetë përkthyesi në gjuhën gege, “me bindje që kjo gegnishte do të kuptohet mirë prej çdokuj në botën shqiptare edhe sot.”


Njëmbëdhjetë versione për historinë

Vëllimi i parë i veprës “Vëzhgime iliro-shqiptare” përmbledh njëmbëdhjetë trajtesa nga fushat e historisë të autorëve Taloci, Jeriçek, Ipen dhe Shuflai. Trajtesat janë përzgjedhje të artikujve dhe referateve të botuara në gazeta dhe në gjuhë të ndryshme. Ky vëllim, ashtu siç thekson studiuesi A. Ndreca, “synon me ruajt koordinatat historike të përhapjes ilire dhe të asimilimit të mëvonshëm të tyne, të marrëdhanjeve ndër-ilire, të besimit, kultit dhe zakoneve.” Një vend të rëndësishëm në këtë libër zë edhe historia mesjetare dhe shpjegimet etimologjike dhe toponomastike të qyteteve kryesore të Shqipërisë si Kruja, Durrësi, Shkodra dhe Vlora. Në studimet e qyteteve nxirren në pah jo vetëm organizimet administrative, por edhe ato ekonomike, bazuar në pasuritë e tyre dhe në zhvillimin e tregtisë. Një vend të veçantë zë edhe historia e abacive dhe kishave të hershme, sundimtarëve dhe kolonëve të atyre viseve deri në pushtimin turk.


Nga Ali Pasha te Kongresi i Berlinit

Kapitulli X i veprës, shkruar nga Th. Ipen, shqyrton gjendjen e Shqipërisë prej kohës së Ali Pashë Tepelenës deri te Kongresi i Berlinit, duke u ndalur te kryengritjet shqiptare. Me një rëndësi të veçantë është edhe shkrimi i Talocit “Diaspora shqiptare”, ku autori përmes tre kapitujve argumenton prejardhjen shqiptare të fisit hungarez të Klementinëve të Petervaradit nga fisi shqiptar i Kelmendit, ngulimet shqiptare të filluara që gjatë shekullit XVII në zonën e Borgo Erico-s në Zarë të Dalmacisë, shkaqet dhe veçoritë e emigrimit masiv të shqiptarëve drejt Italisë në shekujt XV-XVI. Autori përcakton zonat në të cilat u vendosën shqiptarët, marrëdhëniet me italianët që shpeshherë u shoqëruan edhe me përzierjen me popullsinë vendase. I gjithë ky kapitull është i shoqëruar edhe me të dhëna statistikore të vendbanimeve italo-shqiptare në vitet 1881 dhe 1894.



Kush është përkthyesi i veprës
Fundi tragjik i Mustafa Merlika-Kruja

Mustafa Merlika-Kruja, përkthyesi i veprës “Vëzhgime iliro-shqiptare”, lindi në vitin 1887. Është një nga protagonistët e politikës dhe historisë shqiptare të fundit të viteve ‘30 e fillimit të viteve ‘40 të shekullit të kaluar, ku ka qenë dhe kryeministër. Ndonëse për veprimtarinë e tij politike në Shqipëri ka pasur mendime të ndryshme, ai ka qenë dhe ngelet, padyshim, një ndër personalitet shkencore më të spikatura në fushat e gjuhësisë dhe të historisë shqiptare. M. Kruja është autor i një sërë veprash dhe përkthyes i zoti. Mes veprave dhe përkthimeve më të rëndësishme mund të përmenden “Fjalori i madh i Gjuhës Shqipe”, (1943), përpjekja e parë serioze në këtë drejtim, mjerisht e humbur, “ Shqiptarët dhe Fuqitë e Mëdha” (përkthim), 1927, “Abetari i të mërguemit”, 1952, “Anthologji historike”, 2001. Në fondet e veprave të tij ruhen akoma vepra të pabotuara si “Aleksandri i Madh”, “Fjalori i Frangut të Bardhë”, “Problema gjuhe”, si dhe një “Epistolar gjatë vjetëve 1947-1958”. Brenda “Vëzhgime iliro-shqiptare” është vepra e fundit e përkthyesit Kruja.



Kush ishte albanologu Thalloczy

Ludvig von Thalloczy ishte njëri nga themeluesit e kërkimeve dhe hulumtimeve hungareze mbi Ballkanin. Ai lindi në Ofen (Hungari) më 8 dhjetor 1854. U diplomua në Universitetin e Budapestit dhe ka pasur një aktivitet të gjerë shkencor. Ka punuar në Arkivin Shtetëror të Hungarisë, docent në Universitetin e Budapestit, drejtor i Arkivit të Financave të Vjenës, president i Shoqatës së Historianëve Hungarezë, bashkëthemelues i Akademisë së Shkencave Hungareze etj. Thalloczy vdiq më 1 dhjetor 1916 në Herceghalom, në një aksident hekurudhor, ndërsa po kthehej nga varrimi i perandorit të Austro-Hungarisë, Franc Jozefi I. Mes kontributeve më të çmuara që ai ka dhënë për trajtimim e “burimologjisë dokumentare” së historisë shqiptare, është pjesëmarrja nën udhëheqjen e Shuflait e përmbledhjes dokumentare “Acta et diplomata res Albaniae mediae aetatis illustrantia”, si dhe drejtimi i veprës dy volumshme “Illyrisch-albanischen Forschungen” (“Vëzhgime iliro-shqiptare”), vëllimi i parë i së cilës u publikua nga shtëpia botuese “Dunker e Humblot” në Mynih- Laipcing, 1916.


© 2003 Gazeta Panorama

__________________________________________________ _______________

Koment:

Libri "Kërkime Iliro-Shqiptare" , apo versioni i Mustafa Merlikës, "Vëzhgime Shqiptare", është një nga burimet më të mira të studiuesve autro-hungarezë mbi Historinë e Shqiptarëve dhe territorit ku shtriheshin ata gjatë Mesjetës dhe Kohës së Re, hartuar nga kolosët e albanologjisë, si austro-hungarezet Ludwig von Thallóczy, Konstantin Jirecek, Milan von Schufflay, dhe me kontributin e Theodor Anton Ippen, Karl Patch, Bela Pech, Ernst Sedlmyer.

Botuar në Mynih-Lajpcig (1916), kjo vepër përbëhet nga dy vëllime dhe për nga rëndësia e saj mund të konsiderohet primare dhe e shumëanëshme.
Vëllimi i parë është i ndarë në dy pjesë: një pjesë i korrespondojnë shkrime me tematikë historike, pjesës tjetër shkrime me tematikë nga etnografia. Pjesës së parë i është bashkangjitur edhe një hartë në të cilën paraqitet Shqipëria me kufijtë e saj mesjetare.
Artikujt kryesorë në vëllimin e parë dhe kryesisht të pjeses që përfshin tematika nga fusha e historisë, kanë si autorë të tyre Thallócz-in, Schufflay-in dhe Jirecek-un. Por ka edhe shkrime që cekin dhe etnografine, kryesisht të drejtën zakonore shqiptare.
Vëllimi i dytë i këtij libri përmbledh shkrime të Tallóczy-it, Béla Péch, Karl Thopia-s, Ernst C. Sedlmayr-it, të cilët analizojnë me artikujt e tyre zhvillimin ekonomik të trevave shqiptare, ngjarjet historike të ndodhura gjatë kohës së re në territorin shqiptar.

Përkthimi i Mustafa Merlikës është përkthimi i vëllimit të parë të “Kërkimeve...” dhe kryesisht përkthim i pjesëve më kryesore të vëllimit I, dhe një rezume apo përkthim i cunguar i pjesëve të tjera të librit, prandaj dhe libri ka rezultuar tek rreth 200 faqëshi, kur origjinali është gati 600 faqe.
Gjithësesi përkthimi i një studimi kaq të rëndësishmë për historinë e shqiptarëve është një kontribut tepër i vyer, pasi më në fund në duart tona po na bien libra të shkruar 90-100 vite më parë, por që historianët dhe studiuesit shqiptarë të monizmit as në leksionet universitare nuk i zinin me gojë, por mjaftoheshin ndër shkrime “historike” të kohës të citonin të cunguar këta kolosë e albanologë të huaj.
Në Shqipëri me kënaqësi kam vënë re, se më në fund librat e Ippen-it, Schufflay-t apo, Hecquard-it janë përkthyer dhe botuar në shqip.
Shumë punë mbetet akoma për të bërë, pasi shumë tituj mbeten akoma në gjuhë të huaj dhe lind nevoja e përkthimit të tyre, jo vetëm nga studimet në gjermanisht, por edhe nga ato në anglisht, frëngjisht, latinisht, italisht, serbo-kroatisht, rusisht, greqisht etj., etj.

Një vërejtje kam për botimin e përmbledhjes së dokumentave në latinisht (Acta et diplomata res Albaniae mediae aetatis illustrantia), të hartuar nga të trë balkanologët e sipërpërmendur austro-hungarezë, Schufflay, Thallóczy dhe Jirecek, dhe botuar këtë vit nga Arkivi Qëndror i Shtetit Shqiptar.
Në të përveç një shpjegimi të librit, nuk është bërë një punë e mirë dhe shumë e vlertë për shqiptarët, pasi librit i mungon përkthimi në shqip i dokumentave medievale dhe të mëvonta. I tërë libri është hedhur në letër dhe i botuar sipas origjinalit në latinisht. Mendoj se libra të tillë duhet të jenë dygjuhësh: origjinali (latinisht) – përkthimi (shqip).
Jo më kot për t’u vlerësuar është përkthimi në shqip që historiani Pëllumb Xhufi i ka bërë ligjeve qytetare të qytetit të Shkodrës (Statuti di Scutari), ku lexuesi përveç kënaqësisë së të lexuarit apo shfletuarit të Statutit në italishten veneziane, ka mundësi të thellohet dhe në leximin e tyre në gjuhën shqipe.
Gjithësesi, botimi i studimeve në gjuhë të huaj mbi shqiptarët duhet përshëndetur.

[Acid_Burn]

Nje Zbulim i Ri

Zbulim sensacional

Rastesisht ne nje nga rajonet e thella te Pakistanit eshte bere nje zbulim qe mund te ndryshoje rrenjesisht historine tone kombetare. Behet fjale per nje popullsi iliro-shqiptare e mbetur qe nga koha e fushatave te Lekes se Madh.

Iliro-Shqiptaret e Pakistanit.

Burushet

Burushet, gjithashtu te njohur si Burushas, jetojne ne tre zona malore ne Pakistanin verior qe njihet me emrin Hunza. Asnjeri nuk di origjinen e sakte te Burusheve, por sipas legjended, 3 ushtar nga ushtria e Aleksandrit te Madh, erdhen dhe u vendosen ne Hunza rreth 300 BC. Nje tjeter histori thote se Burushet, u spostuan poshte nga veriperendimi i Indise nga pushtuesit Indo-Arjan. Per qindra vjet territori i krahines se Hunza udhehiqeshe nga nje princ. Me vone nga 1892 deri ne 1949, Anglezet ishin ata qe benin ligjin ne keto territore. Ne 1949, Pakistani morri perseri kontrollin e Hunza. Kjo u arrit nepermjet traktatit qe u krye me Kombet e Bashkuara dhe qe solli fundin e luftes Pakistan-Indi per kete krahine. Burushet jane njerez shume krenar dhe mjaft mikprites. Shume prej tyre kryesisht punojne token, por disa merren dhe me tregeti dhe turizem

Disa nga Burushat punojne per shtetin. Lidhjet familjare te Burusheve jane shume te rendesishme. Burri eshte gjithmone ne krye te familjes. Ato zakonisht nuk martohen me asnje grup tjeter etnik, as Hunza ose Nagar Burusho. Shtepite e tyre jane ndertuar me beton ose gur dhe nuk jane shume te ngrohta nga dimri. Zakonisht perdoret Kerosene per tu ngrohur. Burushet hajne shume fruta, perime dhe prodime gruri. Disa nga ushqimet e tyre te preferuara jane pjeshka, kajsia dhe arrat. Ata rrisin dhente per lesh dhe qumesht. Industria e tyre primare eshte prodhimi i rrobave prej leshi dhe kajsia te thara.

Gjuha qe flitet nga Burushet quhet Burushaski. Eshte gjuha e tyre kryesore por nuk eshte akoma nje gjuhe qe shkruhet. Njerez te kualifikuar nevojiten per te formuluar alfabetin e ketyre njerezve, ne nje menyre qe Bibla te perkthehet ne gjuhen e tyre. Hunza, Nagar dhe Lugina Yasin kane dialekte te vecanta. Shume ngjashmeri ka ndermjet Hunza dhe dialektit Nagar. Urdu eshte gjuha kombetare e Pakistanit dhe eshte dhe gjuha dytesore e Burusheve.

Tradicionalisht, Burushet ishin animist, besonin ne objekte qe nuk kane shpirt, por Islami tani eshte feja e tyre. Burushet kane nje diference nga lugina ne lugine te klasifikuar se nga kush fraksion i Islamit ato ndjekin. Shume prej tyre jane Ismails, te tjeret Shia ose Sunni. Aga Khan qe eshte dhe udheheqesi shpirteror i Ismailive dhe thuhet se eshte i vetmi qe ka Shpirtin e Shenjte. Ata besojne se ai eshte rapresentuesi i Zotit ne toke. Ismaili nuk besojne se Jezusi ishte femija i zotit, por ama ato besojne se ai qe nje profet i madh. Burushet nuk kane asnje fare urrejtje ndaj Krishtereve sepse ato pranohen si udheheqesat shpirteror ne kuptimin vellazeror. Ata madje jane dhe te hapur sa here ka diskutime per Zotin dhe nuk e dekurajojne kurre ate qe do te lexoj Biblen. Shiitet nuk jane dhe aq te hapur.

Ne ditet e sotme populli Burush vuan shume nga shendeti. Mungesa e ujit, dhe izolimi nga bota kane ndikuar shume ne varferine e keti rrajoni.

Perkthyer
S. Anderson
-------------------------------------------------------------------

Artikulli nga revista "The Bridge"

Personi qe ka kryer kete artikull ka siguruar ne dore artikuj eksluziv nga bibloteka e Columbia University.

Rexh Xhakli

I became a friend of the Church's Council and after some days one of the church advisors called çiko phones me to let me know about their difficult position. During the conversation he told me that he found that I was interested about the history of Albanians and he wanted to show me what his father or his grandfather had told him. He told to me that his father had graduated at the Cairo University and as a student he went for a walk together with an Albanian student. A student of another nationaliy joined them too, their friend. While, they were walking they spoke in Arabic language. When they had to talk about something that was secret they spoke in Albanian in order not to be understood by their friend. Their friend kept quiet and when they finished the conversation he told them that he understood everything, and that he speaks that language too. Two Albanian students remained amazed and asked him why he didn't tell what he had studied Albanian language. He swore that he had never studied Albanian, but that language was spoken in his birthplace. They told him how could be spoken the Albanian language there; that he came from the cursed devil in Pakistan near India. He esplained them that his country was called Burria(men)(Burushu) and surely all of them were burria (men-soldiers) of Alexander the Great. The two Albanian stubborn students didn't believe to him. The boy became nervous becouse they called him a liar. He wrote to hsi father that when he will buy him the ticket for sumemr holidays he wanted to take two of his friends from the university who were speaking Albanian language. So, two Albanians went on summer holydays together with their friend in the place called Burria and when they arrived there they remaned senseles when they realized that they were speaking Albanian Langauge(surely in dialect). The boy's father since he was the Governor of Burria accepted them with a lot of pleasure and explained to them many interesting things and told to them that beyong the monuntains on the Indian part live our people in a place calles Kaushet(Qaushet).
I think that they didn't settle there after the murder of Achilles(Cleats), but they remained there when Alexander the Great decided to come back from India to Babylon and older soldiers who were Phillip's soldiers, bedore leaving he asked them to go through Hindu Kush, an easier way for older people. Whereas he left himself, Petale, India, through the desert of Makran, a very difficult and dangerous road. Whereas half of the army leaded by Narkos was aksed by him to go through the Indian Ocean, thinking that he will be connected with Nile and will come out in the Mediterranean Sea. I think that those who were sent through Hindi Kush about six thousand soldiers stopped in actual Burria. But, it is not sure yet becouse Alexander in order to protect the rear of the supplies he left many of his soldiers as in Baktria and in any other fortress. Burushu could be any of those soldiers.

Common mistake

Whereas in 1990, in a cocktail in Washington t was my honor to have a long conversation with the Pakistani's abassador in Washington and I asked him: "Tell me does it look like that the family Buta seems to be with European face that it is whiter from other Pakistanis". He told me that they are Greeks and remained there after Alexander, they even have the monument of Alexander the Great in their town and that they are called Pashtun-Pashto-Invader(Pushtues-Albanian).
----------------------------------------------------------------------

Marre nga "The Bridge" fq 25.

=================================================

Eshte bere nje studim nga nje Egjiptjan mbas kesaj ndodhie. Teza eshte mbrojtur ne Oxford dhe vendos perfundimisht lidhjen Ilire te asaj gjuhes. Vereni pra se si ka ngelur qe ata jane Grek, pro nga ana tjeter keta akoma nuk dine te shkruajne gjuhen e tyre, pasi sahati i ka mbetur 2400 vjet prapa, ne kohe kur Shqipja akoma nuk shkruheshe, ose edhe nese shkrueshe ishin shume shume te pakten qe dinin keto gjera. Shqipja duke ju referuar si Fallmerayerit, Faverial dhe Angely qe gjuhe e popullit dhe gjuha qe flitesh me shume ne gjithe rajonin.

Kortezi e z. Sabit Abdyli