PHP - A ja vlen?

[Gepardi]

Po e hap nje teme te tille pasi kam hasur ne shume persona qe e shperfillin PHP.
Kujt programuesi i kam thene qe merrem me PHP dhe kam ndermend te perfeksionohem shume ne kete gjuhe e kane quajtur gje "pa hajer". Ne fakt ata nuk perfillnin asnje nga gjuhet qe perdoren per "Web Programming", megjithese disa nuk dallonin as ndryshimin nga Client Side Scripting dhe Server Side Scripting.
Une nuk jam ne te njejtin mendim me ta dhe megjithese sivjet filloj studimet per Informatike nuk kam ndermend ta le pas dore PHP. Jam i mendimit qe nqs ke imagjinate dhe e zoteron mire gjuhen mund te krijosh programe mjaft te vlefshme per perdorim ne Web.

Gjithashtu per mua ne "tregun e software" eshte shume me e thjeshte te sheses nje program PHP pasi gjithmone ka nevoja per nje te tille meqe tani pothuajse te gjitha faqet jane dinamike dhe jo statike pra punohet ne interaktivitet me perdoruesin.

Nejse, cili eshte mendimi juaj?

[Orbital]

Gepardi
Nese PHP eshte gjuhe me e lehte se C ajo nuk do te thote qe nuk ia vlen te mesohet. PHP eshte gjuhe me e vyeshme per server side scripting. Cka e ben ate te fuqishme jane numri i database-ave qe i perkrah. pastaj perkrahja e shtesave te ndryshme (librarive) si SNMP, pdflib, image, gd libraria , regular expressions te perlit e shume e shume te tjera. PHP ka funksione te hatashme, e deri te manipulimi me swf fajlla (FLASH-it). PHP eshte gjuhe shume e mire, sidomos per perdoruesit e *nix sistemeve, ku mund te interaktojne me sistem shume bukur.

Tash te gjithe e dime qe PHP eshte gjuhe interpretuese dhe e lehte relativisht, por eshte mjaft e vyeshme. PHP eshte nje medium i cili interakton me shume gjera dhe per punen qe e kryen e vleresoj shume.


Normal qe me PHP nuk mund te shkruhet operating system apo dicka e tille, po per nivelin e saj eshte mjaft e mire. Tash varret se cka deshiron te behesh ne te ardhmen. Varret a do te mirresh me web apo edhe me system programming. Une mendoj qe PHP apo gjuhe te ndryshme skriptuese duhet t'i din cfaredo programeri.

Une nuk e kisha krahasuar PHP me C psh, per shkak te natyres se ndryshme qe e kane. Secila eshte e mire ne aspektin e vet.
Krejt cka te kisha udhezuar eshte te mesosh PHP, dhe pastaj te kycesh ne gjuhet me "low-level" sikurse C.

Tungi

[edspace]

Për të vlerësuar një gjuhë (ja vlen apo jo) ka disa kritere të ndryshme.
Po përmbledh këtu kapitullin e parë të librit "Concepts of Programming Languages" nga Robert W. Sebesta që kam përdorur në universistet para disa muajsh.

Është vështirë të gjej fjalët e sakta shqip por do mundohem të shprehem sa më qartë. Kush ka paqartësira le të pyesë.

1 - Lexueshmëria
Sa e lehtë është gjuha për të lexuar dhe për të kuptuar?
Një gjuhë që ka shumë komponentë elementarë është e vështirë për tu mësuar dhe programuesit zakonisht i mësojnë ato pjesërisht. Problemi lind kur programuesi që ka shkruar kodin, përdor një nënbashkësi funksionesh të tjera nga ato që njeh lexuesi.

Kur një gjuhë ka disa mënyra për të bërë të njëjtën gjë, është e vështirë të kuptohet. psh: Në C kemi i = i + 1, i += 1, i++, ++i që bëjnë të njëjtën gjë edhe pse ka disa ndryshime të vogla.

Mbingarkesa e operatorëve (operator overloading) sjell probleme të tjera sepse i njëjti operator mund të përdoret për shumë funksione. psh: + mund të përdoret për të mbledhur dy numra por kur përdorët për vargje (strings) është e vështirë të kuptosh se çfarë po bën operatori +. Nqs gjuha lejon ndryshimin e operatorëve, programuesit mund ti japin + funksionin e zbritjes, shumëzimit, etj dhe kjo sjell probleme të mëdha. Një gjuhë e mirë duhet të ketë kufizime mbi çështje të tilla.

Një gjuhë e thjeshtë për të lexuar dhe kuptuar duhet të lejojë përdorimin e komponentëve të thjeshtë për të ndërtuar objekte dhe struktura më të komplikuara. Treguesit (pointers) duhet të lejohen që të marrin formën e çdo tipi primitiv (integer, char, float, etj). Vektorët (array) gjithashtu nuk duhet të jenë të varur nga tipi i elementëve që përmbajnë. Pra, rregullat që vendos gjuha duhet të aplikohen për të gjithë komponentën, jo vetëm për disa. Nqs mund të kthesh një integer në double, atëherë duhet të lejohesh që të kthesh edhe një double në integer. Nqs përdoren kllapa për if, atëherë kjo duhet të aplikohet edhe për for, while, klasat etj.

Strukturat e kontrollit (if, for, while) duhet të përdorin kushte dhe operatorë të ngjashëm. Thjesht duke ditur për kushtet if, duhet të jesh në gjëndje të lexosh dhe kuptosh edhe for, while, dhe struktura të tjera.

Sintaksa gjithashtu duhet të jetë e qartë.
Kur një gjuhë përdor variabel = 1 për tipin bool, kjo variabël mund të ngatërohet me tipin integer. Prandaj është më mirë të përdoret variabel=true dhe në këtë mënyrë lexuesi i programit është më i qartë.

2 - Shkrueshmëria
Shkrueshmëria mat se sa lehtë është për të shkruar një program për një group problemesh të caktuara si web, sistem, rrjet, etj. Karakteristikat e gjuhës që ndikojnë mbi lexueshmërinë, gjithashtu ndikojnë edhe shkrueshmërinë.

Siç u përmënd më lart, një gjuhë që ka shumë formime të ndryshme primitive është e vështirë për të mësuar dhe një programues mëson një pjesë, ndërsa tjetri mëson një pjesë tjetër. Kur këta programues duhet të punojnë së bashku në një projekt ose duhet të lexojnë kodin e njëri-tjetrit, do lindin probleme sepse secili do përdorë mënyrën e vet, që mund të ketë pasoja të kundërta me mënyrën që përdor programuesi tjetër. Prandaj, gjuha duhet të ketë një numër të vogël formimesh primitive dhe rregulla të rrepta për të kombinuar këto formime për të ndërtuar diçka më të avancuar.

Gjuha e programimit duhet të lejojë për abstragim; duhet të ketë një mënyrë të thjeshtë abstrakte për të fshehur diçka të komplikuar. Të gjitha gjuhët moderne lejojnë abstragim (treguesit, listat zinxhir, funksionet, objektet, klasat).
Psh: Nqs do na duhej të rendisnim elementët e një vektori disa herë, do na duhet të shkruanim të njëjtin kod disa herë. Kjo jo vetëm që do harxhonte shumë kohë por do ta bënte programin shumë të gjatë. Duke lejuar nënprogramet (subprograms), metodën e renditjes së elementëve mund ta shkruanim vetëm njëherë dhe pastaj e thërrasim sa herë që kemi nevojë.

Mbi të gjitha gjuha duhet të lejojë programuesin të shprehet lehtësisht dhe qartë.
i++ është më e lehtë për të shkruar se i = i + 1. Përdorimi i for është më i lehtë se while kur e dimë me saktësi se sa herë do përsëritet një fragment kodi.

3 - Siguria
Sa siguri të garanton gjuha që programi do kryej gjithnjë të njëjtin funksion në të gjitha kushtet e mundshme? Nqs ne kemi një funksion që mbledh dy numra të tipit integer por gabimisht i dërgojmë dy numra të tipit double (me presje) programi patjetër që do jetë gabim. Gjuha nuk duhet të lejojë një gjë të tillë, dhe duhet të ketë një mënyrë që të njoftojë programuesin para se shpërndajë programin tek përdoruesit. Është pikërisht për këtë arsye që C dhe C++ kanë rregulla të rrepta që tipi i variablave të përcaktohet para se të përdoret. Gjuhë të tjera si PHP lejojnë që tipi i variablave të mos përcaktohet por janë më të kujdesshme për të gjetur dhe për të rregulluar gabimet e programuesit.

Çfarë duhet të bëjë gjuha nqs gjatë ekzekutimit të kodit ndodh një gabim? Aftësia e gjuhës për të gjetur gabimet, për të korigjuar ato, për të njoftuar programuesin për këto gabime dhe në të njëjtën kohë të vazhdojë ekzekutimin e kodit është shumë e rëndësishme. Kompjuterat përdoren në ushtri, në spitale, dhe në shumë vënde të tjera që kërkojnë garanci të plotë.

Edhe siguria është e lidhur me lexueshmërinë dhe shkrueshmërinë. Një program i shkruajtur në një gjuhë që nuk lejon mënyra natyrale për të shprehur aldoritmin, do ketë më shumë gabime dhe do ofrojë më pak siguri. Sa më i lehtë të jetë për të shkruajtur një program, aq më të mëdha janë shancet që ai program do ketë gabime.

4 - Kostoja
Kostoja totale për një gjuhë programimi varet nga shumë faktorë.

Së pari është kostoja e trajnimit të programuesve dhe kjo varet nga thjeshtësia e gjuhës dhe eksperienca e programuesit. Gjuhët më të fuqishme nuk duhet të jenë gjithnjë më të vështira por zakonisht ashtu janë.

Së dyti është kostoja e të shkruarit të programeve dhe kjo varet nga shkrueshmëria e gjuhës. Sigurisht që kostoja për të shkruajtur një program në asembli është më e lartë se kostoja për të shkruajtur një program në C. Gjuhët e niveleve të larta kanë dalë kastile për të zvogëluar këtë kosto.

Së treti është kostoja për të përpiluar programet. Gjuhët HTML, Perl, PHP, etj, eliminojnë këtë kosto dhe nuk përpilohen por interpretohen në çastin që ato ekzekutohen. Ky avantazh i bën këto gjuhë të përshtatshme për skripte të internetit. Nqs programi duhet të ekzekutohet sa më shpejt (psh: databazë), atëherë do zgjidhet një gjuhë e interpretuar edhe pse mund të ketë kosto të lartë për përpilimin. Është kjo kosto që i shtyn përpiluesit të përmirësohen.

Së katërti është kostoja e ekzekutimit të programit që tani nuk është dhe aq e rëndësishme sepse procesorët janë më të shpejtë por në vitet 80, që kompjuterat ishin të ngadaltë, koha për të ekzekutuar një program ishte e rëndësishme. Kjo është dhe një nga arsyet që u ndërtua C dhe që vazhdon të jetë një nga gjuhët më të shpejta. Gjuhët moderne si VB, JAVA, C# janë ndërtuar më të ngadalta se C por zvogëlojnë kosto të tjera në të shkruar, lexuar, mirëmbajtjen, që në kohët e sotme janë më të leverdisshme.

Së pesti është kostoja për të vënë në punë gjuhën dhe programet. Sigurisht që gjuhët kërkojnë harduer dhe sisteme të veçanta për tu vënë në punë dhe kostoja e këtyre sistemeve ndikon mbi koston e vetë gjuhës. Një gjuhë për databazë që kërkon 5GB memorje sigurisht që do kushtojë më shumë se një gjuhë që kërkon vetëm 1GB memorje.

Së gjashti është kostoja e mos garancisë. Nqs gjuha për një program që mirëmban çentralet bërthamore ose aparaturat e zemrës në spital nuk ka garanci të plotë, kostoja patjetër që do jetë e lartë.

Së fundi është kostoja për të mirëmbajtur programet, që përfshin korigjimet dhe ndryshimet për të shtuar funksione të reja. Zakonisht, programuesi që bën korigjimet ose përmirësimet nuk është i njëjtë me atë që ka shkruar programin origjinal, prandaj kostoja e mirëmbajtjes varet nga lexueshmëria e gjuhës; sa më e lehtë të jetë për të lexuar, aq më pak kohë do harxhojë programuesi për të kuptuar funksionin e tij.
- - -
Pra këto ishin kriteret e ndryshme për të vlerësuar një gjuhë. Çdo gjuhë ka benefitet e saj dhe duhet vlerësuar për atë që është ndërtuar të bëjë. PHP është ndërtuar për web dhe e kryen punën shkëlqyer. C është ndërtuar për të qënë e shpejtë. C++ është ndërtuar për të qënë e shpejtë dhe e fuqishme për të ndërtuar programe të komplikuar. LISP është ndërtuar për inteligjencë artificiale dhe ka benefitet e saj në atë fushë.

E hodha shkrimin më lart këtu që ju vetë të analizoni PHP apo çfarëdo gjuhe tjetër dhe të vendosni nqs ja vlen apo jo, por gjithnjë duke patur parasysh funksionet që do ketë programi që do shkruani.

Vetëm duke parë rritjen e PHP dhe se sa miliona sërvëra e përdorin është e qartë që ja vlen dhe ka benefitet e saj. Ata që thonë 'nuk ja vlen' e thonë me kuptimin që është gjuhë e thjeshtë dhe e lehtë. Nqs vlerën e mat me rrogën që marrin programuesit, atëherë C, C++, JAVA e C# vlejnë më shumë. Pra vlerësimi i gjuhës varet nga këndvështrimi.