Shpirti i pathyeshem i Shqiptarit

[mbreta]

Në këtë fillim të qindvjetëshit XXI shqiptarët po kalojnë kohë të vështira. Kombi ynë gjendet ende i ndarë. Shteti shqiptar shfaq plogështi në formë vasaliteti kundrejt disa shtetesh apo organizmash fqinjë me prirje antishqiptare. Ende gjendemi përballë përpjekjesh të pashtershme të qarqeve të ndryshme antishqiptare për të zhbërë përfundimisht shtetin dhe kombin tonë. Fuqia zgjedhore shqiptare është e lëkundur dhe e shpërdorueshme, ndërsa forcat nacionaliste shqiptare mënjanohen, përndiqen dhe luftohen nga mercenarizmi politik vendas. Tradhtia politike ka arritur majat e saj për turpin e saj.

Megjithë këto probleme madhore, ku ka shumë vend për pesimizëm, po të bëhet një udhëtim profesionist nëpër elementet etiko-estetike të kombit tonë, një vëzhgues do të ndeshë jo thjesht optimizëm, por një mori karakteristikash jetësore që përçon qëndrueshmëria e një shpirti kombëtar. Nga rendja e një populli drejt demokracisë së premtuar, shpeshherë eksportojmë prodhimin e gabuar dhe rrekemi të tregojmë deri në parlamentet evropiane veset tona të reja dhe shpesh të bartura nga mjedise të huaja, duke lënë pasdore vlerat tona, ato të lashtat, të përshtaturat dhe të rejat. Një pyetje duhet t’i bëjmë vetes: “Një komb me rrënjë nga fiset e hershme pellazgjike apo parahelenike (siç dëshmon dhe do të dëshmojnë në vazhdim shkencat) që është tkurrur por u ka mbijetuar qindra dyndjeve, luftrave dhe zhvillimeve të tjera botërore, ka më shumë vese a antivlera apo virtyte a vlera?” Udhëtarë, gjuhëtarë, historianë dhe shkencëtarë të ndryshëm janë shprehur në favor të vlerave. Ata janë mjaft të çmuar në arenat botërore, ku shquhen Hahn, Bop, Falmerajer, Majer, D’Anzheli, Vajgand, Zhak, Shuflaj, Stipçeviq, Durham, Bajron, Uilliams, Bozbora, Peta, etj. Përmenden edhe mjaft shtetarë, si Uillson, Klinton, etj., që kanë përkrahur kombin tonë në çaste të vështira historike, ndonëse shumë vendime të politikave evropiane e aziatike kanë pushtuar dhe shfarosur territore të tëra tonat. Edhe intelektualë e luftëtarë shqiptarë kanë ngritur zërin e tyre për të mbrojtur e jehonuar vlerat e një kombi të nëpërkëmbur me dhunë, ku shquhen Zogu, Kastriotët, Topiajt, Dukagjinët, Buejt, Bushatllinjtë, Ali Pasha, Jasharët, vëllezërit Frashëri, Konica, Fishta, Kristoforidhi, De Rada, Manjani, Canco, Falaski, D’Istria, Çabej, Demiraj, Bushemi, Kola, Zela, Mula, Kabashi, etj. Nga lashtësitë nuk shuhen as zërat e Pirros, Teutës, Gentit, Bardhylit, etj. Emrat e lartpërmendur, shqiptarë e të huaj, janë vetëm emra. Vepra e tyre është milionafaqëshe apo milionafjalëshe. E megjithatë, këto vepra nuk u krijuan më kot. Diku e morën shtysën, diku erdhi një frymëzim i caktuar, nga diku buruan. Po çfarë vërehet lehtë te kombi ynë? Dashuria për jetën, lirinë dhe truallin. Shpesh nënvleftësojmë apo nuk marrim parasysh vlerat tona të dukshme, guximin, fisnikërinë, çiltërsinë, bujarinë dhe besën. Duke parë dikutek tjetërsimin apo zvenitjen e këtyre vlerave me kalimin e kohëve, na ndodh edhe që të shikojmë verbërisht zhdukjen e këtyre. Por kjo nuk ndodh kurrë, përsa kohë gjeni është gjallë. E duke treguar me gisht vetëm bjerrjen e përkohshme të këtyre vlerave, ne anashkalojmë gjënë më thelbësore, bartjen e këtyre vlerave për te brezat e tjerë. Dhe kombi shqiptar tkurret gjithnjë e më shumë vetëm për faktin se vlerat nuk janë përçuar dhe ushqyer. Këto kanë sjellë pazotësi të theksuara në përballimin e politikave të huaja antishqiptare. Së këtejmi, faktorit shqiptar, në rrugën e ribashkimit të tij, i shohin sytë vetëm vese e i prodhohet vetëm grindje, çka do të bënte pesimist edhe një elefant. Po kujt i takon të ngrejë e të nxjerrë në pah këto vlera tonat, të flasë për to, të shkruajë, të debatojë, t’i mbjellë ato në mendjet e çdo shqiptari (ashtu siç mbillet sot kaq lehtë një ves apo thashethem)? Sot nuk na premton më koha për emra të përveçëm. Po pritëm emra të përveçëm, nuk do të bëjmë tjetër veçse do të pasurojmë ca më shumë listën tonë të mësipërme. Norvegjia apo Japonia mund ta kenë këtë listë fare të varfër, e megjithatë janë ndër vendet më të zhvilluara të botës. Pra, secilit nga ne, atij që arrin ta kuptojë vlerën e virtyteve shqiptare, i bie barra t’i nxjerrë në pah këto vlera. Gjithkujt nga ne i ka ndodhur të paktën një herë në jetë që të gjendet përballë disa rrugëve, njërës të thepisur, tjetrës të ndotur, të tretës të ndriçuar. Kemi marrë rrugën e ndriçuar, normalisht. Njësoj vlen edhe për vlerat shqiptare. Në cilën rrugë ky komb, çdo komb, mund të mbijetojë dhe jetojë më mirë përveçse në rrugën e vlerave të tij? Ka ardhur koha të shohim dhe të pasqyrojmë, për t’i bartur dhe lartngritur më pas, disa nga vlerat tona kryesore, të marra nga ditët tona më të fundit, në ndërthurje me vjetërsitë e epokave. Pasqyrimi i vlerave shqiptare, ato që janë, meriton një vëmendje më të veçantë në punën e përditshme të gjithsecilit.