Belmondo strugani,
Per shume shqiptare, nuk eshte vetem e shkuar, por edhe e tashme dhe e ardhme, dhe ti duhet ta respektosh, ashtu sic do qe tjeret ta respektojne fene tende.
Tung
Belmondo strugani,
Per shume shqiptare, nuk eshte vetem e shkuar, por edhe e tashme dhe e ardhme, dhe ti duhet ta respektosh, ashtu sic do qe tjeret ta respektojne fene tende.
Tung
Leje mos m'trano, pashe zotin!!!!
Rrofte Shqiperia Etnike
Jam shume dakord. Nuk eshte qellimi im ai te vihet nje mantel roman - katolik Shqiperise.Postuar më parë nga Albo
Them kete per dy arsye.
1 - Per te kuptuar te paren te kerkoj te kuptosh fjalen "katolik" ashtu si une. Po te duash perdor nje fjale tjeter, por koncepti qe une dua te shpreh eshte qe nuk mund te kete identitet midis varjes nga Papa dhe ritit roman. Brenda kishes katolike kemi ambrozianet (Mitropolia e Milanos, qe eshte me e madhja e katoliçizmit nga pikpamja demografike), Unitet e Ukraines dhe te shume vendeve te tjera te ish perandorise sovjetike, Anglikanet e kthyer ne katolike, etj. Gjithe keto jane rite jo romane, por keta jane katolike.
Arbereshet ndjekin edhe ata, si Unitet, ritin bizantin, por jane katolike.
2 - Qe riti bizantin eshte ai qe me shume i pershtatet tradites shqiptare ESHTE E VERTETE dhe nuk ka nevoje per shpjegime ose justifikime.
Ndoshta edhe gabohem, por arsyeja qe une i jap ketij identiteti bizantin te shqiptareve eshte ajo qe kam thene ne hyrje te kesaj teme, pra nenvenia nga ana e jurisdiksionit eklezial te Ilirise tek Roma, e cila respektonte kete veçaneri te Shqiperise sepse kishte nje tradite perandorake romake ne menyren si administrohej pushteti, qe lejonte autonomite e rajoneve.
Une nisa kete teme tamam sepse dua te kuptoj zgjidhjen e ketij problemi.
Me vjen keq qe besdisa dike, por dua arsye te pranueshme, dhe jo pallavra ideologjike.
E vertete eshte nese flasim per tentativat te vendoset me force riti roman gjithe katolikeve shqiptare. Personalisht mendoj se Kisha Autoqefale do te ishte zgjidhja me e mire per ne po te mos kishte nderhyrje te huaja.
Nuk mund te mohoj qe do me pelqente (nuk e di sa e arsyeshme eshte, por, thjesht, "do me pelqente") qe kjo Kishe te bashkohej me Romen. Nese ky fakt do te ishte skandal, le te qendroje autonome nen Stambollin dhe t'i nenvihen asaj edhe geget po te sherbenin per bashkim te te krishtereve.
Do te ishte kunder-rryme nese do te mohoja nje aspekt ose tradite te krishterimit shqiptar. Une ama dua te nisem nga fakti i mire qe te krishteret jane nje ne Krishtin. Deshira qe ky unitet te ri-zbulohet edhe ne paraqitjen e jashtme te Kishes. Per te bere kete duhet qe te kuptohet kujt i perkasim. Kjo teme e hapur nga une ka kete qellim.
Nese lihen jashte geget nuk kemi gjetur zgjidhje. Nese lihen jashte tosket akoma jo. Pra, po ri-formuloj kete teme: KUJT I PERKASIM?
Nese pergjigja do te ishte qe jemi te ndare si ne fe e ne etni, une them "jo, nuk eshte e vertete". Jemi nje ne te dyja, mjafton te zbulohet perseri ajo qe na bashkon.
Pergjigjja ime ne hapje te kesaj teme ishte: JEMI KATOLIKE TE RITIT BIZANTIN.
Arsytimet e fundit te Albos me lekunden ne kete qartesi. Dua te me jepet nje alternative sipas ketij kriteri qe posa thashe...
IGNOSCE MI DOMINE, QUIA DALMATA SUM!
Si shkrojta me pare...
Riti lindor bizantin, jo orthodoksia e kuptuar si "nen jurisdiksonin e patriarkanes ekumenike...."
Arsyetimi yt me gjen akoma pothuajse komplet dakord.
IGNOSCE MI DOMINE, QUIA DALMATA SUM!
Doreshkrimi me i lashte ne shqip, te pakten me sa kam lexuar kohet e fundit, eshte ai i Teodor Shkodranit, me germa latine...
Perendimi filloi te shkruaje gjera origjinale ne teologji vetem nga shekulli XIII e ketej, me Thoma Akuinasin, lindoret nuk kane rivale...
Ne Shqiperi ama mos harro ama vepren shkaterruese te Enverit kundrejt tradites katolike dhe thesareve kulturore te Seminarit te Shkodres. Per kete aspekt do flasim kur do te kemi ne dore ILLYRICUM SACRUM te Farlatit...
IGNOSCE MI DOMINE, QUIA DALMATA SUM!
Dy gabime te pafalshme me ate qe ke shkruajtur me lart.2 - Qe riti bizantin eshte ai qe me shume i pershtatet tradites shqiptare ESHTE E VERTETE dhe nuk ka nevoje per shpjegime ose justifikime.
1. Nuk eshte tradita shqiptare qe solli krishterimin, eshte Krishterimi qe solli traditen shqiptare. Nuk ka "tradite shqiptare" jashte tradites se krishtere pasi nuk eshte rastesi qe te gjithe popujt orthodhokse (jo vetem ballkanike) kane shkabonjen me dy krena ne flamujt e tyre. Vete ajo shkabonje nenvizon se tradita e ketyre popujve eshte ngritur mbi besimin e Krishtere Orthodhoks.
Gjon Muzakave ne amanetin e tij qe u la femijeve ne brigjet e Italise ne 1515, u thote me pak fjale: humbem Atdheun, por ju nje dite do te riktheheni serrisht ne te. Vetem ruani besimin tone qe na e kane lene te paret, se po humbet ate keni humbur gjithcka. Dhe keto fjale nenvizojne rolin qendror dhe te pazevendesueshem qe besimi zinte ne jeten e te pareve tane dhe akoma ze ne jeten e arberesheve.
Orthodhoksia nuk eshte thjeshte "riti me i pershtatshem per shqiptaret", Orthodhoksia eshte zemra e identitetit te shqiptarit pasi pa te, nuk do te kish sot as Shqiperi dhe as shqiptare, do te kish Arnaudllek dhe Arnaude; nuk do te kish as flamur bizantin me dy krena dhe me yllin e Davidit, do te kish nje flamur me gjysem henez; nuk do te kish as nje "Shqiperi evropiane", do te kish nje "Turqi Evropiane"; nuk do te kish as "shqiptaret nje popull ballkanik", por do te kish "turqit e mbetur ne Ballkan nga 500 vjetet e pushtimit otoman"; nuk do te kish as "shqiptaret pasardhesit e arberesheve", pasi orthodhoksia eshte e vetmia ure qe na lidh me gjysmen e kombit qe u nda nga trungu ateror.
2. Dhe gabimi i dyte qe ben eshte anashkalimi apo minimizimi i gjurmeve te pashuara qe besimi i krishtere orthodhoks ka lene ne vetedijen e mbare popullit shqiptar. Shqiptaret nuk e ruajten per 500 vjet besimin orthodhoks duke shkuar deri ne martirizim, thjeshte se "orthodhoksia ishte me e pershtatshme se islamizmi apo katolicizmi". Perkundrazi, ishte shume here me fitimprurese te ktheheshe ne musliman apo uniat se sa te qendroje orthodhoks. Ata shqiptare qe e ruajten besimin e tyre e bene kete sepse e shihnin ate si te shenjte dhe te pazevendesueshme ne jeten e tyre, dhe po te mos e ruanin kete besim ata do te shkelnin me kembe mbi varret e te pareve.
Autoqefalia eshte koncept i pakuptimpte per Kishen Perendimore qe ka nje shtet si Vatikani dhe nje At Shpirteror te Pagabueshem si Papa i Romes. Dhe perseri, ti po ben gabimin akoma me te madh: ti po i dikton Perendise se si duhet te sillen delet e Tija shqiptare. Duhet te mundohesh te shikosh Vullnetin e Perendise ne te shkuaren, te tashmen dhe te ardhmen. Prandaj besimtari i krishtere nuk shprehet "une mendoj se..." por lutet "Beme o Zot te denje qe te shoh Vullnetin Tend ne jeten time."Personalisht mendoj se Kisha Autoqefale do te ishte zgjidhja me e mire per ne po te mos kishte nderhyrje te huaja.
Besimtaret i zgjidhin problemet e tyre me lutje e jo me fjale dhe ajo qe ata fitojne eshte ajo qe Perendia u dhuron me Hirin e Tij. Ka plot shqiptare ne kete bote edhe lart ne qiell qe i luten Perendise per kete popull te vuajtur dhe me lutjet e tyre gjithcka do te zgjidhet jo si me pelqen mua apo ty, por si te jete Vullneti i Perendise. Naim Frasheri tek permbledhja e pare me vjersha qe nxorri ne kopertinen e librit citonte mikun e tij te Stambollit, Jani Vreton: "As pema nuk leshon gjethe pa bekimin e Perendise!"Une nisa kete teme tamam sepse dua te kuptoj zgjidhjen e ketij problemi.
A ke degjuar per ndonje njeri qe e ka shkembyer diamantin me baker? Asnje besimtar orthodhoks nuk e shkemben besimin e tij (diamantin) me nje aleance politike me shtetin e Vatikanit. Uniteti Orthodhoks, ndryshe nga uniteti katolik, nuk eshte i ngritur mbi figuren e Papes apo nje mitropoliti te caktuar. Uniteti Orthodhoks burimin e vete e ka tek Kupa e Shenjte e Kungates qe ka ushqyer, po ushqen dhe do te ushqeje shpirtrat e te gjithe besimtareve me Trupin dhe Gjakun e Krishtit. Uniteti Orthodhoks nuk eshte nje unitet politik apo administrativ, eshte nje Unitet Liturgjik Sakramental.Nuk mund te mohoj qe do me pelqente (nuk e di sa e arsyeshme eshte, por, thjesht, "do me pelqente") qe kjo Kishe te bashkohej me Romen. Nese ky fakt do te ishte skandal, le te qendroje autonome nen Stambollin dhe t'i nenvihen asaj edhe geget po te sherbenin per bashkim te te krishtereve.
Papa Benedikti jo me kot i kthen syte nga Kisha e Lindjes dhe jo me kot viziten e pare si Pape e beri ne Bari ne nje komunitet orthodhoks. Ai ka nevoje per driten e Flakes se Orthodhoksise per te shpetuar gjithe Evropen nga nje erresire totale shpirterore qe ka pllakosur gjithe gjysmen perendimore te kontinentit plak.
Rryma natyrale shpirterore e nje populli nuk caktohet nga poshte, caktohet nga Lart. Vetem Perendia mund te bekoje nje popull dhe vetem Kisha ne te cilen vepron Shpirti i Shenjte ka jete. Detyra e besimtareve te thjeshte si une e ti nuk eshte shqetesimi me majen e ajzbergut, pjeses se dukshme te Kishes, por eksplorimi i asaj pjeses se madhe te padukshme te Kishes qe mbart edhe thesare te cmuara shpirterore.Do te ishte kunder-rryme nese do te mohoja nje aspekt ose tradite te krishterimit shqiptar. Une ama dua te nisem nga fakti i mire qe te krishteret jane nje ne Krishtin. Deshira qe ky unitet te ri-zbulohet edhe ne paraqitjen e jashtme te Kishes. Per te bere kete duhet qe te kuptohet kujt i perkasim. Kjo teme e hapur nga une ka kete qellim.
Kisha nuk eshte selia e nje partie politike ku mjafton te marresh nje teser dhe u bere i tille. Kisha eshte burimi i vetem i jetes shpirterore ku njerezit mblidhen te perjetojne misterin e mistereve, perjetimin e unitetit shpirteror me Perendine, kungimin me Trupin e Gjakun e Krishtit. Dhe kur te gjitha te jene thene e sterthene, kjo eshte arsyeja perse ti je besimtar i krishtere katolik dhe une jam besimtar i krishtere orthodhoks; ti e ve theksin tek ana e jashtme e kishes apo orientimi politik kishtar i shqiptareve, une e ve theksin tek jeta liturgjike brenda kishes dhe rritja shpirterore e cdo besimtari.
Albo
Ndryshuar për herë të fundit nga Albo : 17-03-2006 më 01:12
Ky eshte budallalleku me i madh qe lexoj ndonjehere!
E c'lidhje ka Shqiponja ne flamuret e kombeve me besimin?!
E perse duhet valle te fantazoni, imagjinoni, apo edhe te na shisni demagogjine tuaj ketu, vetem te na mbushni mendjen me idete tuaja personale.
Shiko sa larg ke arritur aq sa edhe flamuret e kombeve i ke veshur me nota fetare.
Edhe Greqia qe ka nje flamur qe perfaqeson detin ne te, nuk e ka pasur me pare kryqin qe i eshte vene ne qoshe, pra flamujt nuk duhet te ngaterrohen me besimet fetare.
Ndersa per Traditen albo djali eshte akoma nje gabim me i madh qe ke shkruar, traditat krijohen ne shekuj nga njerezit jo nga besimet, pra edhe per pasoje krishterimi, muslimanizmi jane tradite e krijuar nga ne vete dhe asgje me tej.
Dito.
A i jeni pergjigjur ndonjehere pyetjes:
Po (ata me te cilet ju kuptoni si) katoliket, a jane katolike prej 20 shekujsh, apo kane qene 10 shekuj ortodoks, e me pas u bene katolik?
Krishterimi Latin, para shek.11, ka qene doktrinalisht nje me krishterimin e sotem ortodoks, ndersa krishterimi i SOTEM latin, nuk eshte njelloj me krishterimin latin para shek.11!
Atehere, cfare kane qene shqiptaret, ortodoks apo katolik?
a qyfyre qe ka me ju!
po vendoseni pra mo se po presin shqiptaret tradhtare me u kthy ne fene e te pareve, po s'po i japin karar se as ju vete s'e dini, edhe haheni me njeri tjetrin...lol...
Me aq sa kam pas mundesi me lexu, mund te them se ne Shqiperi ka qene me e perhapur feja ortodokse, por eshte marrezi te thush qe shqiptaret kane qene gjithmone ortodoks (edhe te marret s'na kan mungu nojhere shyqyr Zotit)...
tom pullings, me duket se e kam lexu ate letren e Nolit, eshte tek Vepra 5 ne mos gabohem. Kismet do ta sjell te gjithen ketu se ka shume gjera te bukura ne te edhe per ata qe mendojne se shqiptaret jane kthyer me force ne Islam. Noli aty (ne qofte ajo letra qe mendoj une, qe eshte nje pergjigje ndaj kishes greke) akuzon kishen greke per shume gjera.
ika une...sorry qe u futa ne temen tuj...
Ka rendesi per aq sa tregon se eshte abuzuar me termin 'katolik', kur ky eshte dashur te perdoret vetem si i varur nga Roma, ne nje kohe qe ky term grek ka nje kuptim me te thelle.
Kuptohet qe vetem nje qe s'ia ka haberin nga historia fare i duket absurde se perse duhet te jete e ngaterruar. Ajo vecse pasqyron se cdo te thote te jetosh ne kufi te dy sistemeve fetaro-politike ne nje periudhe komb-formimi e komb-transformimi dhe komb-afirmimi.
Psh, Falmerajeri thote - sic e kam kuotuar me siper - bazuar edhe tek Hani se te gjithe shqiptaret kane qene ortodoks, pa u kthyen per arsye politike ne romano-katolike (ne veri) pas gjysmes se dyte te shek.13.
Mirepo, Faik Konica, duket se per arsye te orientimit te tij politik me resentiment te forte anti-bizantino-osman, pohon se shqiptaret kane qene te vetmit katoliko romane te Europes juglindore dhe merr si shembull pikerisht gjysmen e dyte te shek.13, kur me Karlin Anzhu fisniket shqiptare (me shumice derrmuese te Ritit Bizantin) u shfaqen nen autoritetin e Romes.
Mirepo, ne nje rast te tille, ne fakt kemi te bejme me nje identitet fetar bizantin se sa me te qenit katolik roman, sepse kete na e dikton Riti.
Nje burim shume i mire (per ironi) te dhenash eshte Milan Shufflay tek pjesa "Gjendja kishtare ne Shqiperine para-turke" te librit "Studime Ilirike", qe eshte nje turp i vertete qe nuk gjendet i botuar masivisht per lexuesin dashamires te historise. Une kam fatin qe e kam lexuar ne origjinal (gjermanisht).
Pjese te saj gjenden edhe ne perkthimin shqip te librit tjeter te Shufflay-t "Serbet dhe Shqiptaret".
Mendoj se ato qe thote Shufflay jane te thena edhe nga Ferlati, sepse ai u mbeshtet tek vepra e tij.
Ne pergjithesi, mendimi Shuflait konsiston ne idene se ka pasur nje zone verioro-bregdetare, ku katolicizmi (= riti roman me varesi nga Roma) ka nen-ekzistuar gjithnje edhe pse ato troje mund te ishin krejtesisht bizantine dhe ortodokse, nga shekulli 8.
Psh ne Durres, nje Metropoli Ortodokse qe nga shek.8, ka ekzistuar perkrah edhe nje kryediakon roman katolik, i cili u rishfaq fuqishem ne shek.14.
Seminarist,
Jam dakord me ty qe deri ne shek e 11, kishte vetem nje kishe te krishtere dhe katolike ne kuptimin e gjere (jo thjesht roman) te fjales.
Si e tille ishte nje doktrine e perbashket, te njejte shenjtore etj. Papa dhe pozita e tij si "primo inter pare" (qe e ke kaq per zemer kete shprehje) ishte e pranuar nga cdo peshkopate.
Me sa di une edhe ne rastet e mosmarrveshjeve mes patriarkanave a peshkopatave, nderhyrja apo vendimi i Papes ka pase nje autoritet te vecante, ne miratimin, arbitrime etj.
Natyrisht qe kishte mosmarrveshje, herezira, konflikte peshkopesh e rrymash, sidomos brenda vete territorit bizantin, por keto ishin brenda kishes (NJE KISHE).
Kufijte e Patriarkanave ishin ceshtje e Kishes, dhe jo politike sic thua ti, se Illiricum u vu nen varesine e Perandorise romake te Lindjes nderkohe qe kishtarisht u caktua nen varesine e Romes.
Perandori bizantin nuk kisghte te drejte te nderhynte, por ai me force ja shkeputi Romes ne shek e 8, e ja bashkangjiti Kostandinopojes vetem per shkak se Papa e denoi herezine e shkaterrimit te ikonave qe ky perandor bashke me klerin e vet ne Kostandinopoje perkrahte ne ate kohe.
Nejse,... prape deri ne shek e 11 jemi nje kishe, riti eshte pak a shume i njejte ne dy kishat, ndryshimet jane te parendesishme per kohen.
Problemi eshte mbas skizmes kur u ndane kishat, cfare ishin shqiptaret? Na del qe shqiptaret gege ne pergjithesi i mbeten besnike Romes (here hapur e here fshehurazi), ndersa Jugu i vendit ne pergjithesi i ndejt besnik kishes lindore.
Fakti qe Shqiperia deri ne shek 15 ne 99% te historise pat sundues bizantine, bullgare e serbe te cilit ishin ne pergjithesi ortodokse dhe imponuan denime te renda ndaj katolicizmit roman ne keto territore... megjithate shqiptaret rishfaqen si katolike porsa ky sundim dobesohet a hiqet.
madje edhe shume feudale ortodokse si Balshajt (me origjine serbo-malazeze) u konvertuan ne fene e popullsise se principates, Topiajt etj.
Pra dua te them shqiptaret e sotem katolike... ne vije historike kane qene te krishtere me Romen prej 16 shekujsh.... ashtu edhe ortodokset kane qene te tille prej 12 shekujsh, dhe jo kur u nda kisha, sepse deri atehere ishin nje kishe.
Gjith ky diskutim lidhet me ndarjet territoriale te nje kishe (para skizmes).
Ndersa sot nuk mund te thuash... "une kam mbetur me te njetin rit si ne shek 11, prandaj jam feja e vertete" sepse kisha ndryshon... ne perputhje me ndryshimet e nevojat e brendshme te organizimit... zhvillimit etj.
Po kurrsesi doktrina. Une besoj se edhe sot doktrina e krishtere ortodokse apo romane jane te njejta. Ne kishe katolike njifet pagezimi i kishes ortodokse dhe lejohette vihet kurore mes nje katoliku/e me ortodoks/e, pa u deturuar qe ky/kjo e fundit te konvertohet ne katolike... po duke mbajte ritin e vet... e frekuntimin e kishes se vet ortodokse (qe nuk ka lidhje as varesi nga Papa).
Edhe shpresoj se do te jene ne gjendje ti ngushtojne me tej diferencat e te bashkohen dikur, kur ne kishen greke e ruse nacionalizmi i tepert te reduktohet ne favor te interesit te kishes.
Regullat e Postimit
Përgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt