Ribashkimi i tregut kombëtar

[dodoni]

Beteja për tregun kombëtar


Gjergj Buxhuku

Fitorja sportive e 4 shtatorit ndaj kampionëve në fuqi të Europës në futboll është një shembull i qartë i vlerës që ka grumbullimi i energjive kombëtare të shqiptarëve. Grumbullimi i dëshirës dhe vlerave të gjithë trevave kombëtare në ekipin përfaqësues, solli edhe fitoren e madhe dhe jo të rastësishme. Çka ndodhi në sport mund të përgjithësohet kudo: sa më të mëdha të jenë kombet, aq më të shumta janë shanset e tyre për zhvillim. Shqiptarët në Ballkan nuk janë komb i vogël ndryshe nga çka na është ngulitur në mendim dhe në praktikë nga historia e hidhur që na kanë imponuar të tjerët, duke filluar të paktën që nga fillimshekulli i kaluar me ndarjen e përgjakshme të trojeve shqiptare. Pasojat e hidhura, që shqiptarët dhe si rrjedhim edhe rajoni po përjeton ende, i kanë rrënjët në copëtimin e unitetit gjeografik të kombit shqiptar. Edhe varfëria relative shqiptare ka pjesën më të madhe të shkaqeve në ndarjen e kombit. Por, edhe ndryshimi për të mirën tonë të përbashkët mund dhe duhet të fillojë nga rilidhja e gjymtyrëve të ndara të të njëjtit trup. Lëvizja e parë e mençur, që mund të bëhet realitet në kohët moderne, është krijimi i tregut kombëtar.
Tashmë, kur shqiptarët kanë filluar të krahasohen realisht me popujt e tjerë të Europës dhe ka kaluar pothuaj një shekull nga koha e përgjysmimit të trojeve shqiptare, vërehet dhe mund të vlerësohet dëmi i pallogaritshëm i copëtimit të tregut kombëtar. Shtetit shqiptar, që përfshin më pak se gjysmën e trojeve etnike kombëtare, me një popullsi më të vogël se 4 milionë, i janë vështirësuar në maksimum mundësitë e zgjidhjeve optimale për zhvillim. Fatkeqësisht, janë djegur etapa të tëra kohore në të cilat mund të formonim një shtet kombëtar të fortë. Marrëveshjet integruese, globalizimi dhe kërkesat e vendeve të tjera për hapjen sa më të shpejtë të tregjeve, kushtëzojnë lindjen e pengesave të pafundme për krijimin e shtetit kombëtar shqiptar. Mungesa e plotë e eksperiencës së ndërtimit të shtetit demokratik shkaktoi dobësinë maksimale të institucioneve shtetërore.
Pikërisht, në katrahurën e ngatërrimit të shkaqeve nga pasojat dhe vështirësive maksimale objektive të brendshme dhe të jashtme, lind edhe njëherë tjetër domosdoshmëria e krijimit të tregut kombëtar, si mënyra e vetme për të krijuar institucione shtetërore të forta dhe për të patur shpresa për të qenë të barabartë me kombet e tjerë në garën e integrimit europian. Por, shanset për krijimin e tregut kombëtar në kushtet e sotme të situatës kushtetuese dhe gjeostrategjike të trevave shqiptare, janë dhe duhet të shfrytëzohen në Shqipëri dhe Kosovë.
Gjatë viteve të pasçlirimit të 1999 shqiptarët e Kosovës në mënyrë pothuajse shembullore filluan të riorganizojnë institucionet e tyre vetëqeverisëse nëpërmjet zhvillimit të zgjedhjeve të përgjithshme dhe vendore dhe njëkohësisht të përvetësojnë artin e drejtimit të shtetit në kushtet e demokracisë. Ndihma e vendeve demokratike të botës me në krye SHBA në përvetësimin sa më shpejt të elementëve bazë të qeverisjes ishte e paçmuar. Në mënyrë të njëpasnjëshme, pavarësisht kufizimeve të Rezolutës 1244, Kosova filloi praktikisht të krijojë fytyrën e shtetit. Përmendim, aprovimin e Kushtetutës, proceset zgjedhore, krijimin e institucioneve bazë të shtetit si ministritë, kryeministri, presidenti, Kodit Penal të ndryshëm nga ai i Serbisë, fillimin e procesit të privatizimit të ekonomisë publike, etj., që përbëjnë elementë thelbësorë të pavarësisë së një shteti.
Gjithashtu, nuk duhet harruar se kundërshtarët, janë përfaqësuesit e një shteti me eksperiencë shtetformuese pothuaj 150 -vjeçare, që pavarësisht rrudhjeve territoriale, ekonomike dhe politike të periudhës së fundit nuk do ta pranojnë lehtësisht humbjen e një beteje, që edhe ata vetë e kanë të qartë se e kanë shumë të vështirë për ta fituar. Aleatët historikë të serbëve në rajon dhe më gjerë janë gjithashtu një ndihmë që duhet konsideruar me kujdes.
Situata në shtetin shqiptar gjithashtu paraqitet jo shumë e favorshme. Me një ekonomi, që karakterizohet nga ekzistenca e monopoleve në sektorët strategjikë, me një strukturë joprodhuese dhe qartësisht konsumatore, me institucione shtetërore të dobëta dhe prani të konsiderueshme e grupeve oligarke tregtare të huaja. Këto të fundit me një ndikim të fuqishëm jo vetëm në ekonomi, por njëkohësisht në politikë shfaqen si pengesa serioze të marrjes dhe zbatimit të iniciativës së krijimit të tregut kombëtar shqiptar.
Duhet ta kemi të qartë se tashmë lufta për pushtimin e tregjeve është lufta moderne. Në këtë kuptim rezistenca e shteteve, që tashmë me prodhimet e tyre të eksportuara thithin mbi 4 miliardë dollarë nga tregjet e Shqipërisë dhe Kosovës do të jetë shumë e fortë ndaj iniciativës së krijimit të tregut kombëtar shqiptar. Masat për fillimin e procesit të krijimit të tregut kombëtar shqiptar duhet të jenë të pranuara me unanimitet nga gjithë klasa politike shqiptare, intelektualët dhe qytetarët shqiptarë kudo që ndodhen. Vendimi i mësipërm duhet të marrë formën e tij zyrtare në të gjitha institucionet përgjegjëse shtetërore të Kosovës dhe Shqipërisë, si mënyra e vetme për të siguruar zbatimin e saj pavarësisht ndryshimeve të vazhdueshme dhe të pashmangshme të pushtetit politk në ekzekutivët respektive. Krijimi i tregut kombëtar duhet të synojë, që paraja shqiptare kudo që ndodhet në duart e shqiptarëve duhet të mbetet dhe përdoret në trevat shqiptare, si kusht kryesor për zhvillimin e vendit dhe pasurimin e qytetarëve. Tregu i bashkuar prej 7 milionë banorësh shumëfishon potencialet zhvilluese të Shqipërisë dhe Kosovës, duke bërë të mundur edhe rritjen e vendimmarrjes së brendshme politike në favor të shqiptarëve dhe mënjanimin e ndikimeve në vendimmarrjen politike të përfaqësueve të shteteve të tjera, fenomen kaq i zhvilluar sot në politikën shqiptare.
4 shtatori provoi dy të vërteta të mëdha: nga njëra anë vullnetin dhe mundësinë e gjithë shqiptarëve për të qenë të barabartë me kombet e tjerë dhe nga ana tjetër se qëllimi i mësipërm nund të arrihet vetëm nga bashkimi i energjive të të gjithëve. Politika, që do të kuptojë të vërteta e mësipërme, do të jetë fitimtarja në afatgjatë!




07/09/2004

Pajtohem plotësisht me autorin që tregu shqiptar duhet të bashkohet sa më parë dhe të mos pres ribashkimin politik të Dardanisë me Shqipërinë për ta bërë këtë gjë. Edhe pse edhe ribashkimi kombëtar është një çështje ditësh dhe jam i bindur që nuk do të shtyhet më larg se vitin e ardhshëm.
Pamvarësisht kësaj, ne duhet që të ribashkohemi në të gjitha fushat, si në sport (ku jemi ribashkuar plotësisht me përjashtim të ligave që poashtu duhet të bashkohen sa më parë) ashtu edhe në ekonomi, kulturë sepse këto mund t'i bëjmë që sot, e nuk kemi nevojë të presim ribashkimin politik për një gjë të tillë.
Edhe pse edhe njëherë po e cek edhe ribashkimi politik i Dardanisë me Shqipërinë tani është vetëm çështje ditësh dhe nuk do të shtyhet më larg se viti i ardhshëm.

[AsgjëSikurDielli]

Tregu i bashkuar prej 7 milionë banorësh shumëfishon potencialet zhvilluese të Shqipërisë dhe Kosovës, duke bërë të mundur edhe rritjen e vendimmarrjes së brendshme politike në favor të shqiptarëve dhe mënjanimin e ndikimeve në vendimmarrjen politike të përfaqësueve të shteteve të tjera, fenomen kaq i zhvilluar sot në politikën shqiptare.

gabimi i zotniut eshte me shume ne kuptimin ekonomik se ate patriotik apo kombetar. bashkim te tregjeve nuk ka: ka integrim te tregjeve ne nje treg me te madh. nuk mund t'i bashkosh tregun e prishtines me ate te shkodres, apo ate te kumanoves me ate te ulqinit, sepse politikat qe zbatojne ato tregje jane politika te tregut te lire e jo te komunizmit ku tregu eshte 1, rrjedhimisht i bashkuar.

tregu kosove-shqipni eshte i integrum ne kuptimin qe, nuk ka barriera te rendesishme per tregti nga njeri vend ne vendin tjeter. ekziston marreveshja e tregtise se lire, qe liron shume produkte nga taksat/dogana, dhe do te liroje edhe me shume deri me 2008. kjo e ben tregun kosove-shqipni gati 90% te integrum me disa mbrojtje te produkteve e me disa bariera tregtare qe per shkak te rrethanave ekonomike te dy vendeve jane te domosdoshme. specat qe i shet ne tirane, mundesh me i shit edhe ne kosove, pa ndonje takse speciale, apo dogane. specat e prishtines munesh me i shit ne tirane prape pa ndonje takse. ne kuptimin strikt ekonomik, tregu eshte i integrum, apo sic preferon artikullshkrusi, i bashkum. nese eshte fjala per nje ministri ekonomie, nje dogane, nje sistem taksash, etj., cashtja ketu nderron. po atehere krejt kjo del nga konturat e tregut e hyn te politikat makroekonomike dhe politikat fiskale qe nje shtet i aplikon ne territor te vetin me qellim te avancimit apo mbajtjes se status quo-se ne ekonomi. keshtuqe, para se me shkrujt dicka ekonomike, duhet bile bazen e saj me i dite, gja qe autori, nuk e ka fort te qarte.

[dodoni]

ASD, autori e ka fare të qartë por më duket se juve po e ngatërroni pak marrëveshjen e tregtisë së lirë me ribashkimin total të tregut.
Marrëveshja e tregtisë së lirë është vetëm pjesë e ribashkimit total të tregut, sepse kemi shumë produkte që ende kanë taksa pastaj unë do ta merrja vetëm një shembull të vogël por që ilustron shumë qartë këtë, rastin e mediave. Mediat vizive përveç me satelit nuk mund të shikohen nga njëri-tjetri, pastaj edhe ajo e shkruar poashtu. Përveç mediave kemi edhe shumë gjëra tjera këtu që kërkojnë integrimin kombëtar.

[AsgjëSikurDielli]

ti mund te jesh patriot, po patriotizem ekonomik nuk ka. njejte si ti, edhe zotniu qe e ka shkrujt artikullin i inspirum nga loja e kombetares, eshte patriot, po nje loje futbolli ku luajne 3 kosovare (me pasaporte shqiptare, jo te kosoves) e 8 shtetas te shqipnis nuk mund te jene baze per propozime per nje treg te bashkum. qe te kete treg te bashkum, duhet te kete nje sistem doganor, nje ministri te ekonomise, nje politike fiskale, nje banke qendrore, nje sistem monetar, nje qeveri qe i mbikeqyr keto, dhe me rendesishmi, nje territor unik dhe kompakt.

rasti i kosoves dhe shqiperise sugjeron qe ASNJE nga keto qe i permenda nuk jane te verteta. kemi banken qendrore te shqiperise, kemi banken qendrore te kosoves. kemi nje sistem doganor ne shqiperi, nje sistem doganor ne kosove. kemi lekun ne shqiperi, euron ne kosove. nje qeveri ne shqiperi, nje ne kosove. po prape, kemi nje territor kompakt ne shqiperi, nje territor kompakt ne kosove. dmth, asnje nga parakushtet per nje ekonomi te bashkuar nuk ekziston.

sic thashe edhe me pare, nuk ka ekonomi te bashkuar. ka ekonomi te integruar dhe qe funksionin si nje teresi e madhe. gjithe ekonomia e botes eshte nje ekonomi globale, qe funksionin si nje, po ka specifika te ndryshme per cdo vend. ekonomikisht, kosova dhe shqiperia jane dy shtete te ndryshme, qe nuk i takojne asnje institucioni nderkombetar qe i obligon keto dy shtete te kene nje ekonomi totalisht te hapur (BE), dhe prape ekonomikisht, ato jane te pavarura nga njera tjetra.

pavaresia e kosoves nuk eshte vetem statusi politiko-juridik, po edhe pavaresia ekonomike nga cdo vend apo entitet tjeter. per kete arsye, kosova e ruan tregun e saj kompakt, dhe e perafron ate me te rajonit me ane te marreveshjeve te lira. njejte sic e ruan tregun e saj shqiperia, dhe e perafron ate me tregun e rajonit. ne kete baze, mund te thuhet se kosova dhe shqiperia, me ane te marreveshjes se lire kane arritur liberalizimin e tregut te tyre, duke futur me shume se 70% te produkteve ne zonen pa-takse. deri me 2008, kjo do te ngritet ne 90%. kur te mberrihet liberalizimi total i tregut mes kosoves e shqiperise, atehere do te kete nje integrim total te dy tregjeve. kjo eshte ideja ekonomike mes liberalizimit apo integrimit, apo nese preferon, bashkimit te dy tregjeve.

patriotizmi i inspiruar nga futbolli eshte nje gje, ekonomia eshte nje gje tjeter.

[dodoni]

Juve mirë e keni kur thoni se ne nuk jemi të bashkuar në aspektin ekonomik të çështjes dhe në shumë aspekte tjera, prandaj "ne të inspiruar edhe nga futbolli" po kërkojmë dhe mundohemi që sa më parë të ribashkohemi. Edhe pse për mua besoj që juve e dini se unë gjithmonë kam qenë dhe jam i inspiruar për ribashkimin kombëtar me apo pa futboll, dhe do të jem gjithmonë deri në ribashkim, sikur edhe shumica absolute e shqiptarëve.
Ne duhet të ribashkohemi në të gjitha aspektet që janë të mundshme tani edhe pa e pritur ribashkimin politik që sipas të gjitha gjasave nuk do të shtyhet më larg se në vitin e ardhshëm.