Gjuha e Perëndive

[dodoni]

E Marte, 13 Janar 2004


PELLAZGET DHANE QYTETERIM

Vjen per here te pare ne shqip "Gjuha e perendive", nje liber studimor qe perpiqet te hedhe drite mbi lashtesine e Pellazgeve. Autori i ketij libri eshte arvanitasi i madh, Aristidh Kola. Duke u bazuar ne studimet e tij personale, por edhe ne ato te studiuesve te tjere qe kane pasur lidhje me ceshtjen pellazgjike dhe me tezen e gjuheve indoevropiane, ai konstaton se populli Pellazg eshte jo vetem paraardhes i ilireve por edhe i grekeve dhe shperndares i qyteterimit ne pjesen me te madhe te botes. Pellazget, si populli me i qyteteruar, nuk ua dhane elementet e qyteterimit te tyre vetem grekeve por edhe fenikasve, babilonasve dhe popujve te tjere.

Kush eshte gjuha e perendive

Keto dite shtepia botuese "Plejad" prezantoi perpara lexuesit nje liber unikal persa i perket llojit te tij. Libri "Gjuha e Perendive" i arvanitasit te madh Aristidh Kola botohet per here te pare ne shqip por trajton nje ceshtje qe nuk eshte aspak e re por ndoshta edhe me e vjeter se kontinenti yne, ceshtjen e gjuhes dhe te identitetit te Pellazgeve. Intelektuali Arvanitas prej Italise se poshtme, Dhimitrios Kamaradas ishte i pari qe i entuziasmuar nga afrimi i fjaleve arvanitase me ato homerike e parahomerike, tha se: "Gjuha Arvanitase eshte gjuha e perendive", eshte pikerisht ajo gjuhe qe permend Homeri, dhe si te tille ai nenkuptonte gjuhen shume te vjeter pellazgjike, gjuhen e atyre njerezve qe u dhane emra perendive dhe menyrave te adhurimit. Ky konstatim i Kamarades, i dha titullin ketij libri. I madhi Aristidh Kola edh poshte tezen e indoevropianizmit, dhe kembengul, duke u mbeshtetur ne fakte se gjuha rrenje nga e cila kane rrjedhur te tjerat eshte pellazgjishtja, gjuha e popullit qe themeloi qyteterimin boteror. Nder te tjera autori permend se:- Pavaresisht se jam ne kundershtim -ndoshta absolut- me mendimin sundues lidhur me indoevropianet une mund te jap nje sqarim, gjithmone ne lidhje me kete ceshtje.

1-Deshmi, legjenda, tradita, fjale, monumente per pellazget kemi qe nga Gadishulli Iberik gjer ne Indi, kurse jo per Indoevropianet.

2-Teoria Indoevropiane eshte pjelle e fantazise shkencore qe u mbeshtet ne bashkesine e rrenjeve gjuhesore qe nga evropa e gjer ne Indi. Nderkohe qe kjo bashkesi shpjegohet fare mire me teorine pellazgjike. Pse atehere kjo nuk u quajt teori pellazgjike. Pse atehere kjo nuk u quajt "bashkegjuhesi pellazgjke", por Indoevropiane ose Indogjermane; nuk besoj se ka ndihmuar per kete shkenca, me shume se sa synime te tjera te ndryshme prej saj.

3-Djepi i Indoevropianeve percaktohej me bindje te plote ne brigjet e lumenjve Gang e Indhos gjate shekullit te kaluar. Me vone u transferua ne Kauakaz, ne Pamir dhe tani se fundmi nderroi vend ne Evrope, gjithnje me po te njejten bindje fanatike.

4-Permenden fakte per spostimin e indoevropianeve me pretendimin qe ata te pranoheshin nga historia, permendeshin hollesira etj, dmth. vogelsira hipotetike dhe fantastike - bile dhe data- me bindjen se ishte fjala per dokumenta historike te pakundershtueshme, qe shkencetaret e katedrave riprodhojne me mentalitetin e tyre prej dhaskali, pikerisht ashtu sic mbjellin ne mentalitetin e femijeve tane mesuesit se mitologjia hebraike eshte frymezuar nga perendia dhe eshte e pakundershtueshme, kurse mitologjia greke eshte dicka si perrallat arabe. Ne nje kohe kur duhet thene se gjithe permbajtjea dhe substanca e botes se Greqise se vjeter fshihet ne mitologjinee greke!

5-Gjuhetaret- te paret bile qe mbrojten kete teori- permendin fjalore te plote rrenjesh indoevropiane, qe ndersa ne fillim me te drejte u konsiderua si hipotetike, tani ekzistojne tendenca te konsiderohen si te pakundershtueshme. Vec kesaj nuk jane pak "ligjet" gjuhesore qe jane nisur mbi baze te kesaj hipoteze.

Per keto arsye, dhe per pikepamjen qe kam formuar per Pellazget, e konsideroj si krejt te gabuar nxjerrjen e konkluzioneve nga hipotezat indoevropiane. Fakti qe, nga evropa e deri ne Indi, ndoshta edhe me gjere, ekziston nje bashkesi elementesh gjuhesore, shpjegohet me faktin se ato kishin per djep Ballkanin veri-perendimor, ku egzistonin edhe qenda shume te lashta te kultures Pellazgjike e te kultit te Dodones. E Dodonet dhe mali Tomorr permenden qe nga Epiri e gjer ne Shqiperi qendrore. Nderkohe qe nje dege pellazgjike(iliriane), Dardanet, kane lene gjurme te forta te kalimit te tyre qe nga Ballkani veri-perendimor gjer ne Indi e Tibet. Gjithsesi, te gjitha keto analizohen me mire ne kete studim per pellazget. Aq me teper qe te njejten rruge do te ndjeke pas shume shekujsh edhe Aleksandri i Madh, kur ne Indi prifterinjte do ti kallzojne atij per fushata te meparshme te bashkatdhetareve te vet ne ate vend. Historianet do ti vene ne dyshim keto (sipas supozimeve te historianeve, prifterinjte kerkonin ti benin qejfin Aleksandrit, por nese kane dashur qe te bejne nje gje te tille do ti thoshin qe ishte i pari qe po pushtonte Indine e jo i treti), por tashme perkrahesit e teorive indoevropiane duket se jane te gati te bindur se populli hipotetik indoevropian nuk erdhi nga India ne Evrope, por ndodhi e kunderta. Keshtu filloi "corientiomi" i hipotezes indoevropiane alegorikisht, metaforikisht e realisht. Ne hapesiren malore te Ballkanit veriperendimor e te Arkadise , linden (autoktone nga Toka e jo nga perendite) Pellazget dhe qe ketu ata mberriten ne te kater anet e botes, aq sa mund tci quash edhe "popull i zgjedhur i races njerezore" qe krijoi qyteterimin ketu e 10.000 vjet me pare.

Po cilet ishin pellazget?

Po cila ishte gjuha e pellazgeve? Dime se ishte nje popull shume i madh ne numer, qe u perhap ne gjithe Greqine, qe asokohe quhej bile Pellazgjia, ne Azine e vogel, ne Itali, ne Afriken e Veriut dhe ne Gadishullin Iberik. Dime gjithashtu se pellazget krijuan sistemin fetar te grekerve, u dhane emrat perendive dhe caktuan rregullat eadhurimit. Dime se ishin nje popull qe leviznin nga nje vend ne tjetrin, kerkues e i perngjasuar me lejleket, sepse edhe keta shpende edhe pas largimit te tyre kthehen gjithmone ne atdheun e tyre. Shume shkencetare te mevonshem i kane identifikuar Pellazget me Arvanitasit e sotem, te tjere e kane hedhur poshte kete variant duke thene se ndersa njohim shume gjera per Arvanitasit e sigurisht edhe gjuhen e tyre - nenuk njohim aspak gjuhen pellazge dhe si rrjedhim nuk mund te kemi nje element krahasues te sigurte. Por eshte per tu cuditur se si ekspozohen me kaq seriozitet hollesira rreth nje fare race indoevropiane dhe nuk konsiderohen te mjaftueshem elemente qe disponohen per pellazget. Kur ke nje sistem te plote e te njohur mire fetar, ideologjik, kur ke referimet e panumurta nga me te vjeterit, kur e ke te dhene bindjen e popullit e te prifterinjve te ditur se paraardhesit e grekerve jane Pellazget, kur ke fjale e toponomi, madje edhe emrat e perendive, kur ke elemente gjeografike dhe mjaft karakteristika te vet e perendive, kur ke elemente gjeografike dhe mjaft karakteristika te vecanta dhe nuk nxjerr kete konkluzion, atehere duhet te te ndodhin dy gjera: ose ke pamjaftueshmeri arsyetimi ose je ne zoterim te nje qellimi te lejueshem, ose me mire te palejueshem.

Grekerit e vjeter pohonin prejardhjen nga Pellazget

Perendite e Olimpit dhe kulte shume te lashte pellazgjike, perbejne jo vetem sistemin me te bukur te adhurimit, por edhe te vetmin qe mbeshtetet ne logjiken e paster, ne kundershtim me fete e njohura nga ne qe mbeshteten te besimi. Sipas mendimtareve te vjeter krijonjesit e ketij sistemi te mrekullueshem adhurimi jane Pellazget: Pellazget per te cilet jane formuluar mendime nga me te ndryshmet, si nga shkrimtaret e vjeter ashtu edhe nga shkrimtaret e rinj, qe thone se ata nuk jane nje popull fantastic- ose i supozuar ne menyre konvencionale ashtu sic jane te ashtuquajtrit "indoevropiane"-por nje popull real, me identitet cultural e personalitet konket. Greket e vjete kishin bindjen e thelle se ishin pasardhes te Pellazgeve, po megjithate, Herodoti qe shkroi i pari per historine dhe qe na transmetoi kete bindje, eshte perseri i pari qe e vuri ne dyshim ate, duke e transmetuar keshtu kete dyshim edhe tek historianet qe erdhen pas tij, deri me sot. Herodoti ekspozon bindjet e popullit grek e te prifterinjve te ditur rreth origjines se tyre pellazgjike, por ai vete dyshon duke u bazuar ne bindjen e vet se Pellazget ishin nje komb barbar, jo per ndonje arsye tjeter, por ngaqe flisnin nje gjuhe te ndryshme nga ajo e grekerve te kohes se tij, ashtu sic arriti te kostatonte ai vete ne tre qytete qe flisnin akoma gjuhen pellazgjike. E ne kete perfundim Herodoti arriti duke u nisur nga bindja e tij e thelle-por qe rezulton aq e gabuar-se gjuhet e popujve mbeten te pandryshuara e nuk zhvillohen.("Kombi Grek-thote ai- sic me duket mua, perdor gjithnje po ate gjuhe"). Ata qe nuk pranojne prejardhjen e grekerve nga Pellazget hedhin poshte bindjet e perhapura te Grekerve te vjeter dhe bazohen ne perfundimin e Herodotit. Por ky perfundim bazohet ne nje logjike te gabuar sepse gjuha zhvillohet, madje me kalimin e kohes edhe ndryshon.



Aleksandri i Madh dhe heronjte mitike flisnin pellazgjisht

Pas valeve te ndryshme te fanatizmit fetar lindor, nje grup shqiptaresh te Moreas dhe pjeses tjeter te Ballkanit do te detyrohet qe te largohet nga atdheu per ne Itali. Nje grup tjeter do te shperngulet ne Azine e vogel, nje tjeter ne vendet e bregut te Danubit dhe ne Evkinso dhe nje tjeter grup ne Afriken veriore e kryesisht ne Egjipt dhe Mesopotami. Keshtu do te perseritet historia e vjeter e pellazgeve te shperngulur, pikerisht ne te njejtat vende.Arvanitasit e Greqise brenda brbarise se pushtimit turk, do te marrin barren e luftes clirimtare qe do te arrije kulmin ne epopene e rilindjes me 1821. Pothuaj te gjithe heronjte e vitit 1821 jane arvanitas dhe flasin gjuhen arvanitase qe sot ne Greqi eshte kaq e perbuzur dhe rrezikohet te zhduket. Kjo gjuhe, pra pellazgjishtja , nuk eshte vetem "gjuha e perendive" te Homerit, sic tha Dhimiter Kamarada, por edhe "gjuha e heronjve" te Greqise. Ajo nuk eshte vetem gjuha e heronjve te 1821, por edhe e atyre mitike qe jetuan ne periudhen para-Homerike, d.m.th ne nje periudhe kur gjuha jone nuk ishte shtjelluar ne vecantine e njohur gjuhesore te Homerit dhe ruante bazat fillestare karakteristike te saj, ashtu sic ato ekzistojne ne gjuhen shqipe. Por shume te dhena deshmojne se kjo gjuhe ishte dhe gjuha e Aleksandrit te madh dhe e strategeve te tij. Nese do te kemi parasysh se e ema e tij, Olimbiadha ishte me prejardhje nga Mollosia, se atje jetoi shume vjet edhe Aleksandri, se nga Iliria drejt Maqedonise ai coi gjedhen maqedonase te njohur historikisht, e perbere nga nje grup i Vorieonve, se fjalet e lashta maqedonase te njohura qe jane ruajtur, jane te njejta me arvanitaset, atehere kuptojme se sa e vertete eshte ajo qe shkruan Finlei tek "Historia e Revolucionit Grek", d.m.th. qe Aleksandri i Madh, ne simpoziumet e tij me strateget e vet fliste nje dialekt te hershem arvanitas.

Aristidh Kola, biografi e shkurter

Aristidh Kola lindi ne Greqi me 1944 ne fshatin Kaskaveli te qytetit te Fives ne rrethin e Tebes. Mbaroi studimet e larta ne Universitetin e Athines (fakulteti Juridik) dhe punoi per shume kohe si avokat. Me 1985 u detyrua qe te linte profesionin e avokatit per t'u marre me studimin e arvanitasve, ku ne te njejten kohe iu besua detyra e kryetarit te Lidhjes se Arvanitasve te Greqise. Beri te mundur me perpjekjet e tij personale rizgjimin e levizjes kulturore dhe kombetare te tradites arvanitase. Me 1995 nis botimin e revistes "Besa" dhe te revistes 2 mujore "Arvanon". Ka botuar librat "Arvanitasit dhe origjina e grekeve", i cili eshte ribotuar 10 here ne Greqi, "Gjuha e perendive", "Greqia ne kurthin e serbeve te Miloshevicit", "Fjalori krahasues i gjuhes arvaitase", "Antonio Belushi dhe magjia e traditave popullore", "Proklamata e lidhjes arvanitase te vitit 1899","Zeusi pellazgjik dhe gabimi indoevropian". Kishte te pergatitur librin "Ditari i Kosoves" dhe libra te tjere. Aristidh kola vdiq ne Athine ne rrethana te dyshimta e te perfolura. Ai njihet prej opinionit ne Shqiperi, Kosove, Maqedoni dhe kudo ku jetojne shqiptare, jo vetem si studiues i origjines se tij historike, por edhe si mbrojtes i denje i emigranteve te pambrojtur shqiptare ne Greqi, te cilet per shume vite jane bere object i nje diskriminimi te eger racial. Por mbi te gjitha ai do te kujtohet gjithmone prej popullit shqiptar si dhe prej miqve te tij kudo ne bote, per kurajon e tij te pashembullt prej qytetari qe tregoi ne ambjentin ultranacionalist ne luften e drejte qe beri Aleanca Atlantike kundra genocidit serb ne Kosove.

Pergatiti: Albert Hitoaliaj

[kastriot]

Ne postimet e mevonshme do te paraqiten pjese nga libri i shqiptarit arvanitas Aristidh Kola.
Postimi i pjeseve te librit do te duhet te perkoje me deshiren e Autorit per te kontribuar ne njohjen e historise tone edhe nga ne, brezat e rinj

[kastriot]

[...]që i përket periudhes së parë, pas prodhimit të zjarrit? Dhe përse guret marrin në vazhdim formë dhe bëhen statujë duke marrë formën e njeriut?
Për arsyen e thjeshtë se giiri përmban brenda tij një element cë perëndishëm, elementit që si dukej gjer atëherë, e ka patur vetëm perëndia e madhe, Dielli, domethënë zjarrin. Ja, përse adhurohet guri në radhë të parë e pastaj druri. Druri e mban zjarrin, por guri e ka brenda tij. Domethënë ai ruan përbrenda elementin diellor!
Qysh atëherë njerëzit adhuronin gurin, madje gurin qe është ideal për ndezjen e zjarnt. Më vonë, me kalimin e shekujve ndoshta harrohet shkaku i kultit të gurit, por për predispozitën e traditës do te mbetet elementi bazë i kultit, gjer n'atë epokë kur feja pellazgjike në jug do të fitojë karakteristika antropomorfe, e gjatë regjimeve arkaike guri do të skalitet e do të marre formë njerëzore.11"
Lind kështu një epoke e madhe, epoka e artit grek te skulp-turës që do t'arrijë në lartësi kulmore në epokën klasike.

Ilirët dhe Zeusi - Diell

Thamë se fuqitë e natyrës - perënditë e sistemit të vjetër pellazgjik të kultit - me zhvillimin e shoqerive pellazgjike arrijnë të "shoqërizohen" dhe të bëjnë që antropomorfizmi të kalojë në nivele të favorshme për artin në një masë të atillë që, vetëm pas disa shekujsh më të diturit e grekërve te kuptojnë - natyrisht, nga traditat e priftërinjëve - se perënditë personifikonin në fillim fuqitë natyrore krijon-jese të jetes. Zeusi do te ndjekë keshtu zhvillimet politiko-shoqërore dhe rransformimet e hapesirës greke. Ndaj, në epokën e regjimeve akejike (regjimeve të akejve), aë ko-hën e mbretërve, Zeusi do të jetë mbreti i Olimpit, siç ish- mbreterit e Akejve. 11b
Ne vitet e demokracisë, Keshilli i perëndive te tjera do të ketë nje rendesi vendimtare dhe mendimi i plotfuqish-mërisë të Zeusit jo vetëm nuk do te theksohet, por duket qarte përpjekja që t'i jepet atij një dimension tjetër. Bëhet perpjekja për ta identifikuar at'ë me forcën logjike botërore, me drejtësinë dhe mbarëvajtjen. l-
Kështu, në kohën e lulëzimit te demokracise në Athinë do të dëgjojme nga goja e Eskilit të madh shprehje si: "Zeusi, cilidoqoftë, ështe force qe harmonizohet me logjikën dhe vepron me Drejtësi". Kjo nese nuk është reale, përben atë që kërkohet dhe ështe e dëshërueshme per regjimin e ri, madje arrin të dëshërohet aq shume saqe merret si realitet.
Më vonë, kur demokracia do të prishet, meqë Athinasit nuk visheshin me gusto e me lirësi, e shumë here bënm filozofi duke jetuar në luks, kur qendra e mendimit të tyre nuk ishte shoqeria në tërësi, por interesi individual, do te dalin ide te reja dhe Zeusi do të marrë një veti krye-sisht Orfike. Në këto vite, ku individi, hyn - në vend të shoqërisë - në qendër të botës, në qendër te interesave, tendenca e identifikimit me te perendishmen është shum shumë e fuqishme. {Enthusiazmi). Kështu, sipas Or-fikëve, për Grekët e epokës pas demokracisë: "Zeusi ësh-të Fillimi, nga Zeusi lindin të gjitha, Zeusi është fundi i tokes e i qiellit plot yje".

Fig 5 Simbol diellor, i skalitnr në parvazin prej druri te një sbt'ëpie të vjeter sbqiptare (marrë nga artikulli i Mark Tirta-s "Mbi zanafillën e disa motiveve n'ë gurëgdhëndje në sbtëpitë fs-batare " nga revista "Monnmentet", nr 2/1982).

Ndërkohë që pas përmbysjes së Demokracive greke dhe fushatave te Aleksandrit të Madh në Azi, rishfaqet përsërl vetia e tlj e vjetër. Zeusi bëhet përsëri ose njihet përsëri si perëndia Diell. Përse? Ajo që ndodhi me Grekerit u bë edhe me popujt e tjerë prej nga kishin kaluar ose vendosur Pellazgët e lashtë. Feja, me qendër diellm, pothuajse qe harruar. Çdo fe hyn në shërbim të pushtetit që ekziston në një kohë te caktuar dhe merr formë në analogji me të. Ku qëndron, pra, arësyeja që në një fazë të tillë kur mund të prisnim - për shkak të ndryshimeve që sollën në botën e atëherëshme pushtimet e Aleksandrit - një formë tjetër fe-care, të kemi rikthimin e fesë së lashtë me qendër diellin? Përgjigjja gjendet në përbërjen e ushtrisë së Aleksandrit lë Madh, d.m.th. në popullin që jo vetëm pushtoi Azinë, por edhe u vendos në vendet e pushtuara si klasë udhëheqëse. Dhe ky popull ishin Maqedonasit dhe Ilirët, d-m.tli. populli i vendit qe kishte për burim popullin pel-lazgjik, i cili nuk ndoqi zhvillimet politike te Jugut, por ruajti parimet primitive politiko-shoqërore dhe fetare bazë, që natyrisht kur në gjuhën e tij thoshte "Diaw" (Zeus) nënk-uptonte atë qe nënkuptonin paraardhësit e tij të lashtë, domethëne Diell.
Sipas kërkuesve më seriozë, Maqedonasit ishin nje pop-
ullsi ilirike, që do të thocë fillimisht Pellazgjike, e që tek e fundit do të thotë pa tjetër, të përafërt me Pellazgët e Jugut ose Grekët. Herodoti (A-56, O-43) i konsideron doriane,
pohim ky që mua më duket: i drejtë dhe aspak në kundërshtim me ato që supozoj për Pellazget. Finley në "Histormë e revolucionit Grek" (f.32, përk.
Koxha) thote, duke u bazuar në përfundimet e arkeologëve,
se "Aleksandrit të Madh në darkërat e tij me oficerët Maqedonas, i duhej të fliste një dialekt të vjetër shqiptar". Por para se Finley të shkruante këto fjalë dhe para se të benin kërkimet e tyre arkeologët dhe gjuhetarët, shqiptaret pa shkollë - po edhe me shkollë - kishin bindjen tradi-cionale e të fortë se janë pasardhës cë Aleksandrit të Madh. dhe heroi Kombetar i Shqipërisë që ishte herë Kombëtar edhe për heronjtë e vitit 1821 - e jo më për ne -Kastrioti i madh ose Skënderbeu, jo vetëm e vertëtonte këtë gjë, por edhe emri i tij nuk tregon asgjë tjetër veçse Aleksandër i Madh në arabisht.
Ushtritë, pra të Aleksandrit të Madh, që ishin krye-sisht ilirike dhe strategët e tij kryesorë që sunduan nëpër vendet e lindjes, sollën identifikimin tradicional të Zeusit me Diellin, që vazhdoi gjer ne vitet e para bizantine, sepse edhe në perandormë romake apo n'atë Bizantne, ushtritë më të shumta luftarake, gjeneralët dhe shumë Perendorë kishin prejardhje ilire, si Dhekio, Klaudi II , Auriliani, Diokletiani, Anastasi I, Juliani i Madh që ur-rejtja krisriane e quajti " Shkelës" dhe Konstandini i Madh, që ishte edhe kryeprifti më i madh i fesë kris-tiane, por njëkohesisht edhe Pontifice i kultit të Zeusit - Diell. Po kështu, një nga popujt më te lashtë - siç përmendet edhe nga Homeri - (Sh.B., v.848) - Peonët, ishin adhuronjës të Diellit.
Që nga epoka Romake Zeusi - Diell do të shartohet, nëse jo me sitemin fetar të popujve evropianë, të paktën me fjalorin e tyre, që arrin të na zbulojnë sot këtë realitet.
Kështu kemi në frëngjisht: jour = ditë - sh. Jupiter, por edhe rrënjën Di në emrat e ditëve të javës, bie fjala Lundi, Mardi, dhe Diera = Perëndi. Ne anglisht kemi: Day = ditë, dhe Sunday = e dielë, dita e diellit. (sh. E Diel = dita e diellit në gjuhën arvanitase). Në gjermanisht kemi gjithaslitu Gott = perendi dhe Sonne (shqiptohet zone) = Diell dhe Sonntag = e diel, d.m.th. dita e diellit.
Në Spanisht Dia = dita dhe Dios = perëndia, ndërko-hë që Sol = diell, korrespondon me latinishten.
Çështja është se n'asnjerën nga gjuhët e njohura nuk ekziston radha e plotë e fjalëve me rrënjë Di dlie Ze -që të vërtetojë drejtpërdrejtë identifikimin e Perëndisë më të madhe Zeusit me Diellin. Në gjuhët e tjera do të gjejmë mjaft fjalë me rrënjë Di dhe Ze, por pa lidhje, "jetime", ndaj bëhet e qartë se ato janë marrë hua ose nga Pellazgët e lashtë ose nga Ilirët, ose nga Romakët.

AMALTHIA - Biri i Amalthias

Sipas mitologjisë, kur Zeusi foshnjë u fsheh nga e ëma Rea në malet e Kretës, që të shpëtojë nga i ati Kronos, ai ushqehej) me qumështin e një dhie që quhej Amalthia- Si-pas një varianti tjetër, një nuse qe quhej Amakhia bashkë me motren e saj Melissa (Bleta), ishln ato qe e ushqyen Zeusin me qumësht dhe mjalte.
Në vitet e mëvonshme, legjenda e marrë nga ky vari-ant mitologjik, vazhdoi ta përforcojë gjithmonë e më shume bindjen e ekzistencës së bririt të Amalthia, që kush e zotëronte, siguronte të gjitha te mirat. Briri i Amalthi-as u bë, kështu, simbol pasurimi dhe bolleku.
Në Dhjatën e Vjetër gjejmë - me prejardhje nga Kreta siç duket - identifikimm e Tokës se premtuar me tokën ku "rrjedh mjalt e qumësht". Të njëjtën pikepamje iden-tifikimi të jetës së mire, të pasurisë etj, me mjaltin e qumeshtin do ta gjejmë edhe në popullin grek të kobëve të reja edhe te Shqipëtarët. Nuk e di në ç'të dhëna mi-tologjike të Ilirisë bazohen koka e dhisë që mbante në helmeten e tij Gjergj Kastrioti - Skenderbeu, por ajo qe vura re ne Muzeumin e Artit Popullor te Tiranes veglat e artisteve cobane kishin gjithnje te skalitur koken e nje dhie.[...]




----------------------------------------------------------------
11a -Nuk duhet të jetë pa lidhje me hipotezën tonë kulti i "Zeusit Kapota" ne rrethin e qytetit Lithion, nën formën "e gurit të bardhë", shif Kris Kardhara "Dekademonët f.211. Ky quhet gur i bardhë, sepse lëshon një shkëlqim të bardhë.
11 b- Kjo ndodh me të gjithë perënditë që kane adhuruar popujt. Merrni si shembull paraqitjen e Krishtit. Në periudhën e Mesjetës Bi-zantine Krishti paraqitet si kryeprift i madh me uniforme të artë peran-dorake, me steme e me shikim te rreptë- Eshte perëndia sunduese që dënon, siç ishin perandorët bizantinë. Në kohën tonë populli e përfyty-ron ndryshe Krishtin. E konsideron si Perendi të dashur për njeriun, të thjeshtë e popullor,
12- Por edhe te dijes më të larte. Dhe nuk di sa ka kontribuar per këtë identifikim fakti se rrënja Di ka kuptimin njoh në guhën arvanitase, ose për ekzatezë kjo rrënjë përbën krejt foljen.