Shfytyrim

[Brari]

RD
---
Shfytyrim


Dr. Leonard Demi

Sekretar për Sigurinë Kombëtare në PD


O, Shqypni, e mjera Shqypni,

Kush t'ka qit me krye n'hi?

Pashko Vasa


Vendi ynë ka pasuri mjedisore të konsiderueshme, të cilat duhet të ruhen për të përcjellë zhvillimin tonë dhe përparimin brezave që vijnë. Por, politikat e të gjitha qeverive socialiste, duke filluar nga 29 qershori 1997, po dhunojnë dhe po e prishin fytyrën e Shqipërisë. Sot, kudo shohim me sytë tanë degradimin dhe shkatërrimin e përditshëm të mjedisit dhe të burimeve natyrore të vendit, d.m.th. të pyjeve, burimeve ujore, bregdetit dhe gjithë larmisë biologjike. Më posht po përpiqem të përcjell, në përgjithësi, gjendjen aktuale të këtyre elementëve të mjedisit tonë.


Pyjet


Paaftësia e qeverisë për të hartuar një strategji realiste zhvillimi, mungesa e fondeve dhe investimeve për pylltarinë, nxiti shfrytëzimin e pyjeve, i cili jo vetëm që kaloi treguesit teknikë, por arriti shifra alarmante dhe raporti prerje/ripërtëritje ka kaluar në tre me një, në disa raste arrin deri në pesë me një. Ekonomitë pyjore me infrastrukturë të përshtatshme (d.m.th. rrugë) janë shfrytëzuar barbarisht. Sot, kanë mbetur të paprekura vetëm ato parcela ku shfrytëzuesit nuk mund të mbërrijnë dot.

Mungesa e kontrollit shtetëror ndaj aktivitetit të kompanive private u mundëson këtyre kompanive të kryejnë prerje abuzive masive të kësaj pasurie të madhe kombëtare. Në këtë shfarosje dallohen dy veçori: E para, prerjet masive janë bërë jashtë kushteve teknike dhe e dyta, një pjesë e madhe e tyre është plotësisht e paligjshme. Individët apo kompanitë që marrin liçensë, kanë mundësi të abuzojnë në disa drejtime, p.sh.:

i. mund të presin në një parcelë tjetër për të cilën nuk kanë liçensë, sepse mungon kontrolli shtetëror,

ii. nuk presin në mënyrë selektive dhe nuk respektojnë kushtet teknike, gjë që gjeneron erozion, i cili prish cilësinë e ujërave.

Drejtoria e Përgjithshme e Pyjeve dhe Kullotave në Ministrinë e Bujqësisë dhe Ndërmarrjet e Shërbimit Pyjor në rrethe, që duhet të kontrollojnë këtë aktivitet, as e kanë bërë dhe as po e bëjnë. Në disa raste, Drejtoria e Përgjithshme e Pyjeve dhe Kullotave liçenson prerje të pyjeve edhe në zonat e mbrojtura, si p.sh. në Stravaj të Librazhdit. Kohët e fundit, për të larë duart nga kjo masakër, kjo drejtori i propozoi qeverisë një vendim që të pengonte shkatërrimin e mëtejshëm të pyjeve, por qeveria e rrëzoi atë, duke i lënë rrugë të lirë shfarosjes përfundimtare të pyjeve shqiptare.

Kështu, janë dëmtuar përgjithësisht tërë pyjet e vendit e sidomos ato të pjesës qendrore dhe veriore. Në Tropojë (kryesisht në Valbonë, që është edhe park kombëtar) po shkatërrohet përfundimisht Hormoqi, një dru halor si bredhi, i cili rritet vetëm në këtë trevë dhe është një pasuri kombëtare. Dëmtime të rënda janë bërë në Shllak dhe Bogë (Shkodër), Kukës, Has, Pukë, Mirditë, Peshkopi (Lura pothuajse është shkatërruar), Bulqizë, Mat, Krujë (po shkatërrohet plotësisht parku kombëtar i Qafë Shtamës, pyjet e Bizes, edhe pse shumë afër kryeqytetit dhe pranë "autoriteteve përkatëse" po dëmtohen gjithashtu dita-ditës. Në Sarandë, nga 500.000 rrënjë ullinj kanë mbetur më pak se 270.000, d.m.th., janë shkatërruarr 46% e tyre dhe nga 200.000 rrënjë agrume, sot nuk ekzistojnë as 80.000, janë shkatërruar rreth 60% e tyre. Në Hamallaj-Rrushkull janë shfarosur përfundimisht pishat dhe pyjet gjethegjerë bregdetarë. Drejt këtij fati po shkojnë edhe pyjet e Patokut, Fushë-Kuqes, Kune-Vajinit, etj.

Në jug të vendit, pyjet vazhdojnë të digjen nga barinjë dhe individë keqbërës. Të parët i vënë zjarrin pyllit për kullotë, ndërsa të dytët për të siguruar troje ndërtimi. Kjo bie në sy, sidomos në Vlorë, Tepelenë, Gjirokastër, Delvinë dhe Sarandë.

Ndërmarrjet pyjore shtetërore jo vetëm që nuk kontrollojnë, por nuk po marrin ndonjë masë as për vetë shkaktarët. Inspektoriati pyjor është i paaftë të vjelë gjobat që vetë i vë dhe në sirtarët e tij qëndrojnë ndjekjet penale për shumë e shumë subjekte fizike dhe juridike, që janë marrë me aktivitet të paligjshëm. Nga ana tjetër, administrata e sotme po favorizon pronësimin ilegal të pyjeve shtetërorë. Vjedhës dhe mashtrues ordinerë po zaptojnë me dëshmi dhe dëshmitarë të rremë këtë pasuri kombëtare, dhe shteti rri e bën sehir.

Ky lloj shfrytëzimi deri në shkatërrim, rritja e varfërisë, rritja e ekonomive fshatare që mbështeten kryesisht apo plotësisht në blegtori (dele e sidomos dhi); hapja e tokave të reja në relieve të pjerrëta, tarracimet, etj.; përdorimi i tokave anësore (margjinale) për tokë bujqësore, etj. ka intensifikuar erozionin në të gjithë vendin, ritmet e të cilit tejkalojnë rreth 100 deri 1000 herë atë të vendeve të tjera evropiane. Në disa zona të vendit ka kratere erozive me thellësi deri në 500 m. Në ndonjë rreth si në Peshkopi, për shkak të erozionit ka rrëshqitur i gjithë fshati (Bellovë). Në këto kushte, menaxhimi i tokës është një problem i madh dhe urgjent.


Ujërat


Natyra i ka dhuruar vendit tonë shumë burime ujore dhe, për frymë, ne kemi më shumë ujë se sa të gjitha vendet e rajonit, por infrastruktura jonë e shpërndarjes si e ujit të pijshëm, ashtu edhe e ujërave të ndotura është tejet e amortizuar dhe nuk mund të përballojë zhvillimin dhe rritjen e sotme urbane. Depot e ujit apo ujëmbledhësit e ujit të pijshëm ndoten për shkak të derdhjeve në to të ujërave të zeza apo të ujërave të papastër. Kjo situatë e rëndë përcillet:

i. në radhë të parë, nga puna e dobët e institucioneve që ushtrojnë veprimtarinë e tyre në këtë sektor, si dhe mefshtësia e qeverisë për t'u angazhuar në ristrukturimin, rehabilitimin, menaxhimin dhe mirëmbajtjen e këtij sektori, si dhe nga ngadalësia në realizimin e reformës;

ii. nga mungesa e përqëndrimit dhe trajtimit të ujërave të zeza, ujërave industriale, spitalorë, të shërbimeve të tjera, etj. (vendi ynë është i vetmi në Evropë që nuk trajton ujërat e zeza, të cilat derdhen në bregdetet dhe liqene, në Sarandë është bërë një përpjekje, por këtë vit pompat nuk punojnë dhe ujërat e zeza ndjekin rrugën e mëparshme);

iii. nga keqpërdorimi i rrjeteve dhe dëmtimi i tyre nga individë të pandërgjegjshëm;

iv. nga aktivitetet industriale (sot, këto janë të pakta, por zona Patos-Marinë, që është më e ndotura në këtë drejtim, e ka shkakun tek kjo veprimtari);

v. nga korrupsioni, shpërdorimet e shumta që kanë rritur koston e punimeve;

vi. nga përqëndrimi i popullsisë në disa qytete të mëdha të vendit, si dhe

vii. nga ndërtimet pa lejë në parqe kombëtare.

Në këtë sektor të rëndësishëm jetësor, qeveria ende nuk ka përcaktuar qartë rolin e vet dhe atë të pushtetit vendor.


Liqenet


Ekosistemi i liqeneve tanë përballet me sfida të mëdha. Ata kërcënohen në mënyrë konstante nga ndotja. Maqedonasit, në anën e vet, për të pakësuar ndotjen e ujit të Liqenit të Ohrit, kanë ngritur një impiant që trajton ujërat e zeza, ndërsa në anën tonë ujërat e zeza të qytetit të Pogradecit dhe të gjithë fshatrave në breg të liqenit vazhdojnë të derdhen në liqenin më të bukur të vendit, të patrajtuara. Kallamishtet, që janë shtuar gjatë gjithë bregut të Liqenit të Ohrit, flasin për një rritje të shpejtë të fenomenit të eutrofizimit, i cili vjen kryesisht nga ndotja e ujit prej ujërave të zeza.

Afro tridhjetë vjet më parë, ujërat e Lumit Devoll u devijuan për t'u derdhur në Liqenin e Prespës së Vogël, me qëllim depozitimin e tyre gjatë stinës së dimrit dhe përdorimit në verë për ujitjen e Fushës së Korçës. Autorët e bën këtë "vepër" pa e studiuar këtë liqen dhe lidhjet që ai ka me Prespën e Madhe. Kështu, "shpikësit" patën një dështim të shumëfishtë me pasoja katastrofike për Liqenin e Prespës së Vogël dhe për të gjithë ne:

i. Së pari, gjatë verës ne nuk mund të merrnim atë sasi uji të "strehuar" në Prespën e Vogël gjatë dimrit, sepse një pjesë kishte shkuar në Prespën e Madhe;

ii. Së dyti, Lumi i Devollit me prurjet e veta gjatë muajve të dimrit mbushi liqenin dhe uji që mund të merrnin prej tij ra në më pak se 10% të atij që futej;

iii. Së treti, liqeni u mbush me llumra, duke rrritur shkallën e eutrofizimit, kënetëzimit dhe moçalizimit të tij në atë masë, sa që shumë shpejt ne mund ta humbasim atë. Po kështu është mbushur me sedimente dhe shpella e famshme e Trenit, dëshmi e vlerave të rëndësishme arkeologjike.

Me shpalljen e të dy liqeneve park kombëtar, të gjithë shpresonim se situata do të fillonte të përmirësohej, por me keqardhje të madhe vëmë re se gjendja përkeqësohet dita-ditës. Qeveria nuk interesohet të marrë ndonjë masë për ta rigjeneruar situatën, ndërsa fshatarët mbjellin me misër ato toka që dikur kanë qenë fund liqeni.

Vërejmë, gjithashtu, se qeveria ende nuk ka marrë ndonjë masë të qenësishme për mbrojtjen dhe menaxhimin e Liqenit të Shkodrës.

Në të gjithë liqenet tona peshkimi nuk kontrollohet si duhet dhe peshku po shkatërrohet nga gjuetarë që përdorin mjete të dënueshme, si: dinamit, rrymë elektrike, etj. Ka raste që në vende të mbyllura apo kanale, si ai i Tërbufit, për të zënë peshkun me lehtësi, individë të pandërgjegjshëm kanë përdorur edhe lëndë që përmbajnë substanca helmuese.

Nga ana tjetër, mbishfrytëzimi i vazhdueshëm i materialeve të ngurta të shtretërve të lumenjve për qëllime ndërtimi, transporti dhe ryshfeti, jo vetëm që po shkatërron bregdetin, por nga kjo dukuri "moderne" tek ne po shkatërrohen shtretërit e lumenjve, segmente të ndryshme rrugësh që kalojnë anës lumenjve dhe ura. Shembujve të trishtuar si ai i dëmtimit të rëndë të Urës së Peshkatarit në Bërzhit, urës në afërsi të Ndroqit, Urës së Osumit apo Urës së Goricës në Berat, po u shtohen me shpejtësi edhe të tjerë.


Bregdeti


Bregdeti ynë mesdhetar ka një bukuri rrokëse, joshëse, të paharrueshme, e cila pos kënaqësisë shpirtërore, mund të sjellë përfitime të mëdha ekonomike nëpërmjet turizmit. Sot, kjo madhështi po dëmtohet dhe, në disa vende, shumë rëndë si rezultat i korrupsionit, paaftësisë dhe mungesës së vullnetit të qeverisë për të menaxhuar ujërat e pellgjeve ujëmbledhës të lumenjve, për të trajtuar ujërat e zeza, si dhe nga akumulimi i problemeve më të reja mjedisore.

Pas viteve '96 bie në sy një dukuri me pasoja tepër shkatërruese për bregdetin: shfrytëzimi pa asnjë kriter i materialeve të ngurta (rërë, zhavorr, gurë, etj.) nga shtretërit e lumenjve, ndërtimi i pritave dhe digave, shpërdorimi i ujërave për vaditje, etj. Po kështu me efekte shkatërruese është edhe vjedhja e liçencuar nga shteti e rërës nga plazhet tona. Këto dukuri kanë përcjellë një balancë negative të sedimenteve në det. Kështu, këto dukuri kanë theksuar erozionin bregdetar, duke dëmtuar bregdetin që nga Velipoja deri në Triport, bile dhe më gjerë. Në mjaft vende deti po merr plazhin ranor, si në: Patok, ku pothuajse është zhdukur një nga plazhet më të bukur dhe karakteristikë të vendit. Po kështu po ndodh në Seman, Rushkull, Vjosë, etj.

Bregdeti ynë po shkatërrohet edhe nga një sërë dukurish të tjera, si:

i. ngulime dhe ndërtime të paligjshme në shumë pjesë të tij, të cilat janë plotësisht të papërshtatshme dhe pa asnjë lloj planimetrie, pa rrugë, ujë, drita, kanalizime për ujërat e zeza, etj.

ii. derdhjet e ujërave të zeza të patrajtuara (Lumi i Ishmit derdh në Kepin e Rodonit të gjitha ujërat e zeza dhe materialet plastike të Tiranës, që ndotin gjithë plazhet përreth dhe sëmurin faunën detare, në radhë të parë peshqit. Po kështu ndodh në Durrës, Vlorë, Dhërmi, Sarandë, etj. dhe pasojat bien menjëherë në sy në zvogëlimin e turizmit dhe dëmtimin e biodiversitetit);

iii. vënia apo planifikimi (Vlorë) i çisternave naftëmbajtse pa kritere në plazhet tona, të cilat kanë ndotur mjedisin.

Bregdeti po shfytyrohet nga ndërhyrjet korruptive të pushtetit. Është fakt i njohur se për çdo ndërhyrje, që mendohet të bëhet në mjedis, më parë duhet të llogaritet vlerësimi i ndikimit në mjedis (VNM), miratimi i të cilit, në radhë të parë, është kompetencë e Agjencive Rajonale të Mjedisit dhe që në fund miratohet edhe nga Ministria e Mjedisit. Rastet flagrante si:

i. ai i vjedhjes së rërës në Himarë dhe në Shëngjin, që ishte liçencuar nga Agjencia Rajonale e Mjedisit në bashkëpunim me Ministrinë e Mjedisit (vjedhja në Gjipe u ligjërua me argumentin mashtrues se Përroi i Gjipesë do t'i zëvëndësonte inertet);

ii. i Teleferikut të Tiranës, që është pezulluar nga Banka Botërore, e cila kundërshtoi vlerësimin e parë të ndërhyrjes në mjedis si të pambështetur;

iii. fshatit turistik në Gjirin e Lalëzit, i cili edhe pse nuk përmbush kërkesat mjedisore, ka marrë miratimin e KRRTRSH apo

iv. kërkesa e KRT-së së Vlores për ndërtimin e vilave dhe hoteleve në zonat mjedisore të rëndësishme të hapësires Vjosë-Nartë (dunat ranore të Vjosës, Rezervati Natyror i Menaxhuar i Pishë Poros, etj.), e cila bie ndesh me vetë projektet që qeveria në bashkepunim me PNUD-in po zbaton në këtë zonë;

flasin hapur për një lidhje korruptive ndërmjet Agjencive Rajonale të Mjedisit, sektorit përkatës të Ministrisë së Mjedisit, këshillave rajonalë të rregullimit të territorit, si dhe atij kombëtar.


Biodiversiteti


Vendi ynë ka gëzuar biodiversitetin më të pasur në Mesdhe dhe në Evropë, i cili sot po shkon drejt zhdukjes së tij. Në këto vitet e fundit po ndihen gjerësisht pasojat e politikave antikombëtare mbi natyrën, mungesa apo moszbatimi i një strategjie afatmesme dhe afatgjatë për mjedisin, allishverishet e zyrtarëve apo zyrtarucëve të korruptuar me firma mafioze, duke shfytyruar virgjërinë e natyrës sonë. Si pasojë, Shqipëria sot konsiderohet si vendi evropian me ritme më të larta të humbjes së biodiversitetit.

Sot, në territorin tonë janë zhdukur përfundimisht dy lloje bimësh dhe katër lloje gjitarësh. Tek ne, nuk folezojnë më 17 lloj shpendësh, nuk shumëzohen më rreth 122 lloj vertebrorësh (gjitarë, shpend, peshq) dhe katër lloj bimësh kanë humbur mbi 50% të popullatës së tyre. Shkaqet reale të kësaj gjendje vijnë nga:

i. humbja apo dëmtimi, varfërimi, fragmentimi dhe degradimi i habitateve dhe ekosistemeve;

ii. shqetësimi dhe vrasja e kafshëve të egra në natyrë;

iii. zhdukje llojesh dhe kërcënim për zhdukje të një numër të madh llojesh;

iv. prishja dhe eroziongjenetika e resurseve tona: të kafshëve dhe bimëve bujqësore autoktone;

v. mungesa e kujdesit qeveritar.

Gjuetia pa kriter është bërë një problem mbarëshqiptar me pasoja të rënda në biodiversitet, sidomos për gjitarët dhe shpendët, si: ariu, zardafi, riqebulli, lutra, shqiponjat, skifterët, pelikanët, etj. (në vitin 1960, në vendin tonë kemi pasur 200-250 çifte pelikanësh, kurse sot kemi vetëm 20).


Menaxhimi i plehrave


Sot, veçanërisht plehrat po bëhen një problem shumë serioz në të tërë vendin. Togje syresh gjenden kudo në qytete, në parqe, në rrugë kombëtare dhe jokombëtare, në bregdet, etj., të cilat jo vetëm prishin mjedisin, duke e kthyer atë në vend sëmundjesh, por dëmtojnë ndjeshëm edhe ekonominë, duke ulur turizmin. Hedhjet e plehrave në vend e pa vend dhe shkarkimet e tyre kudo kanë një ndikim të madh në ujërat nëntokësorë, të cilat ne i përdorim për të pirë, duke rrezikuar në radhë të parë shëndetin e të miturve (Herëpashere punonjës të këtij sektori i shkarkojnë plehrat edhe në lumenj, duke ndotur jo vetëm ujërat e tyre, por dhe mjedisin përmes të cilit kalojnë).

Tek ne nuk ekziston përqëndrimi i plehrave dhe hedhjeve të rrezikshme (spitalore). Ky problem tepër delikat duhet të jetë prioritet i qeverisë dhe pushtetit vendor për të cilin ata duhet të lëvrojnë menjëherë fonde të konsiderueshme (kohët e fundit, shqetësuese po bëhet edhe ndotja që vjen nga makinat, sidomos në Tiranë dhe në disa qytete të tjera të mëdha të vendit). Por, për të na "shpëtuar" nga plehrat, ndotjet dhe të gjitha të këqijat që vijnë prej tyre, qeveria ka "ftuar" Ministrinë e Mjedisit, Ministrinë e Turizmit dhe atë të Pushtetit Lokal të miratojnë një projekt, që e kthen vendin tonë në një kosh plehrash të Italisë.

Por, ora e ndryshimeve të mëdha po troket dhe Partia Demokratike në programin e vet qeverisës ka si përparësi strategjike të sigurisë së vendit mbrojtjen e mjedisit, shfrytëzimin e qëndrueshëm të burimeve natyrore, si dhe mbrojtjen e shëndetit publik.

Objektivi kryesor i programeve dhe projekteve mjedisore të qeverisë së Partisë Demokratike janë politikat institucionale, të cilat i përgjigjen përparësive mjedisore brenda mundësive dhe vështirësive ekonomike me të cilat përballet sot shoqëria shqiptare. Këtu veçohen si politika dhe projekte të rëndësisë së dorës së parë, ato të pyllëzimit dhe zvogëlimit të erozionit, burimeve ujore, menaxhimit të bregdetit dhe të gjitha papastërtive (plehrave, etj.), biodiversitetit, si dhe zgjerimit dhe shumimit të zonave në ruajtje apo të ndaluara, duke bashkëpunuar me specialistët më të mirë të disiplinave të mësipërme, shoqatave mjedisore dhe opinionit publik.

Për Partinë Demokratike, shteti ligjor dhe përfshirja në drejtimin e vendit e më të aftëve, më aktivëve, më të kohës, si dhe lufta e madhe ndaj të gjitha llojeve të korrupsionit, janë garanci jo vetëm për zbatimin e politikave dhe projekteve të veta për shëndoshjen e mjedisit dhe kthimit të normalitetit, por edhe për një qeverisje efikase institucionale të vendit, rritje ekonomike, përparim në të gjitha fushat e jetës dhe integrim të shpejtë të Shqipërisë në institucionet euroatlantike.



-----

[Brari]

shekulli

------
Shpërdorimi i mjedisit


Ardian Klosi

Lexova me vëmendje të posaçme shkrimin e sekretarit të PD z. Leonard Demi (në dy pjesë) me titull “Shfytyrim” lidhur me gjendjen e mjedisit te ne. Me thënë të drejtën shkrimi e kishte shterruar të gjithë temën, sepse shkonte nga pyjet te liqenet, nga lumenjtë te ajri i ndotur, nga plehrat te zhdukja e kafshëve, nga zhdukja e bimëve te gjuetia pa leje etj.
Them se mjedisi a ekologjia janë tema kaq të gjera sa nuk mund të përfshihen në një shkrim jo vetëm kur është fjala për një vend, por as dhe kur flet për një krahinë ose një qytet me ekosistemin e tij. Ose do të marrësh e të trajtosh një aspekt të caktuar të mjedisit, bie fjala ndotjen e ujërave nëntokësorë a të ajrit etj.
Kjo jo për të paragjykuar përpjekjen e z. Demi, bile e përsëris se e lexova me shumë kujdes nga kreu në fund makroshkrimin e tij, por ja që në këtë fund erdha në përfundimin – do ta shpjegoj më poshtë pse - se autori me mjedisin nuk ka të bëjë shumë, ose se është një politikan i shpjetinformuar për mjedisin që për arsyet e tij i duhet të shkruajë shumë dhe shpejt. Ai përpiqet të hartojë diçka si një sinopsis-program të partisë së vet për problemet e mjedisit tonë, a më saktë jep tablonë më të zezë të mundshme për gjendjen ekologjike të Shqipërisë, pa paraqitur programin e tij alternativ.
Po ç’të keqe ka, mund të thotë dikush, le të botojë ç’të detë, sinopsis, programe, ulurimë. Unë them se ka ca të keqe, kur dimë se partia e tij disponon të paktën katër gazeta të përditshme ku mund të botohen sinopset, programet dhe gjithë të tjerat, se çdo parti ka shtypin e vet për artikuj agjitativë, ndërsa „Shekullin“ jemi mësuar ta shohim si një gazetë jashtë- apo tejpartive dhe si të tillë e besojmë dhe po këtu kemi qejf të botojmë.
Po shpjegoj më poshtë, përse shkrimi në fjalë ishte thjesht një propagandë partiake dhe aq:
1. Gjendja e vajtueshme e mbrojtjes së mjedisit tek ne është, po dhe sigurisht, përgjegjësi e qeverisë aktuale, po të doni dhe me emër, e asaj që drejton z. Fatos Nano (ik), por ajo është pikësëpari pasqyrë e zhvillimit të përgjithshëm kulturor e qytetar të shumicës së shqiptarëve. Po ju jap vetëm fare pak shembuj: shumica e shqiptarëve e dinë se nuk ka asgjë të keqe të djegësh natën qese plastike dhe goma, ose shumica e shqiptarëve e dinë se është shumë mirë të blesh një makinë me naftë, mundësisht sa më të lirë, mundësisht pa katalizator, ose shumica e sipërmarrësve (biznesmenëve) shqiptarë e dinë se një kodër afër qytetit nuk është mirë ta mbjellësh me vreshta por me pallate. Mund të vazhdonim kështu pa fund.
Mund të thoni se është varfëria ajo që i detyron patriotët të presin pyje, të shkatërrojnë shtratet e lumenjve etj.: natyrisht që është varfëria, por po marrim rastet kur me të njëjtën sasi parash mund të ndërtosh në bregdet një shtëpi të hijshme siç i ndërtonin të parët, të fshehur mes pemëve, ose një gërmadhë betoni 20 metra nga bregu; po të ngjiteshim më lart mund të merrnim rastet e komisioneve që japin leje ndërtimi për dy pallate të ngjitur b-b me njëri-tjetrin ose rastin (ende të panjohur) kur leja për pallat kushtëzohet nga pasja e një lulishteje për fëmijët etj. etj.
E pra, z. Demi në analizën e tij nuk e mban parasysh aspak faktorin „njeri“, ai njeh vetëm faktorin „qeveri“, duke kujtuar se qeveritë bëjnë lidhje të shkurtër me mjedisin pa pasur fare nevojë për njerëzit në terren. Ai na merr shembuj ndër të tjera pyjet e Tropojës që po zhduken, pikërisht të një zone ku qeveria socialiste ka aq pak akses: edhe pakëz propagandë ekologjike të kishin bërë vetëm deputetet tropojanë të partisë së tij, pyjet e Valbonës patjetër që do të ishin prerë më pak, për t’i treguar Shqipërisë që pikërisht Partia Demokratike, ajo, e ka alternativën ekologjike për gjithë vendin. A nuk e merr parasysh faktorin njeri dhe komunitet z. Demi në shtjellimin e tij sepse e di që mjediset i bëjnë qeveritë, a sepse ashtu ia do puna e partisë së tij, kjo nuk është fort e qartë.
2. Në analizat kritike për një temë a fushë zakonisht midis aspekteve negative që kritikohen jepet ndonjë zhvillim, ndonjë gjë „pozitive“, jo për formë, por për të pasqyruar disi realitetin që nuk është asnjëherë bardhezi. Z. Demi në gjithë shtjellatën e tij nuk gjen për be asgjë që ecën, mor por asgjë normale në gjithë këtë jetën tonë mjedisore. Edhe në një rast të vetëm që duket sikur do t’i japë një notë pozitive „në Sarandë është bërë një përpjekje për të trajtuar ujërat e zeza, por këtë vit pompat nuk punonin“, ai duket që s’e njeh çështjen, sepse në Sarandë vërtet është riparuar me fonde të BE sistemi i kanalizimeve, por ujërat e zeza përsëri të patrajtuara do të derdhen në det. Ndërsa kur flet për liqenin e Ohrit lë në heshtje faktin që, me një marrëveshje të lidhur para tre vjetësh me qeverinë gjermane (GTZ), aty po ndërtohet e para pikë e trajtimit të ujrave të ndotura në Shqipëri me një fond prej afër 16 milionë eurosh. Kur flet për ujin e pijshëm thotë se të gjithë qytetet marrin nga „depo uji a ujëmbledhësit e ujit të pijshëm që ndoten për shkak të derdhjeve në to të ujërave të zeza“ etj. Punë e kotë t’i kujtosh zotit Demi përpjekjet që kanë bërë qytete si Tirana ose Korça, se ai e kishte vendosur që në fillim që të mos hidhte asnjë rreze shprese në shkrimin e tij. Stili është pikëpërpikë ai i kryetarit të tij të pavdekshëm, që s’ka thënë ndonjëherë në konferencat e tij të përditshme të shtypit se në Shqipëri ndokush po punon.
3. Sikurse e do sinopsi i tij propagandistik, të gjitha të zezat që numëron e që mezi ia mban vendi, ai ia faturon PS-së përkatësisht grupit Nano (ik). E kotë të kujtojmë se zhvillimi i pakontrolluar i shoqërisë shqiptare filloi qysh në 1991 me PPSh, vazhdoi pastaj deri më 1997 me PD për t’u marrë si stafetë nga PS deri në ditët tona. Shumë nga rrënimet ekologjike që numëron z. Demi kanë filluar në 1992 a 1993. Pyjet e Golemit bie fjala janë shkatërruar si nën PD ashtu dhe nën PS, pyjet e Lurës po ashtu, e njëjta gjë vlen për pyjet në përgjithësi, për shtratet e lumenjve në përgjithësi etj. etj. E vërteta që PS ka më shumë në „faturë“, ka të bëjë vetëm me faktin se ajo ka ndenjur deri tani 7 vjet në pushtet, dmth. dy më shumë se PD. Në errësimin e syve të tij politikë, ky shkrues ia ngarkon deri dhe përdorimin e ujit të Prespës për vaditje qeverisë aktuale, një ide që ka qenë në të vërtetë e shokut Vangjel Çërrava, ish-sekretar i parë i rrethit të Korçës diku në vitet 1986-87.
Qeveria aktuale ka përgjegjësi të rënda për gjendjen ekologjike të Shqipërisë dhe kjo nuk do ndonjë diskutim të madh. Mjafton të kemi parasysh projekt-marrëveshjen për importimin e përditshëm të 4500 ton plehrash italiane në Sharrë e Kashar ose shitjet „nën dorë“ të pjesëve më të bukura të bregdetit tonë, ose lejimin e marrjes së rërës bregdetare (diç që ka ndodhur edhe nën PD). Dhe këtu përmendëm vetëm përgjegjësi të drejtpërdrejta.
Por jemi të sigurt se PD në pushtet nuk do të bënte shumë më ndryshe. Edhe ata, dmth. personat që vazhdojnë dhe e drejtojnë sot, kanë bërë veprime po aq antikombëtare. Nuk duam të mos i urojmë kësaj partie një a disa projektues të një platforme të vërtetë dhe të besueshme për ndryshimin e gjendjes ekologjike në Shqipëri. Po jo një si ky e kjo që pamë.
Nuk besoj se ka sot në Shqipëri temë më të madhe e më të vështirë sesa mbrojtja e mjedisit. E ardhmja e këtij vendi është pikërisht te ruajtja e pasurive dhe bukurive të tij të trashëguara. Është për të ardhur keq që ende nuk është formuar një lëvizje ose një parti e fuqishme ambientale që do të bëhej folëse për të. Dhe për të ardhur ca më keq që, në mungesë të saj, probleme kaq të ndërlikuara që duan angazhimin e të gjithëve, bëhen armë propagande në duart e partive dhe drejtuesve të tyre të vjetëruar.
Së fundi nuk po e vendos titullin në këtë shkrim, sepse e kam zakon që e vendos vetëm për artikuj nga fushat për të cilat e kam marrë. Dr. Demi e bashkangjit, megjithëse në fund thotë se është sekretar për sigurinë kombëtare në PD. A thua ta ketë doktoratën për çështje të mjedisit? Apo e ka për punë sigurimi? Të parën e përjashtoj.



28/08/2004

-----

[Tiras]

Duhet se z. Klosi replikon me z. Demi qe meqenese makroshkrimi i ketij te fundit te permbledh gjithe floren dhe faunen e Shqiperise, shtrirja kohore duhet te filloje para 1997. Nuk eshte ide e keqe, por edhe sikur te fillojme nga koha e Oktavianit gjendja ekologjike e Shqiperise mbetet ajo qe eshte, per te cilen (duket) nuk ka kundershtim asnje pale.

Kultura e popullit thote z.Klosi eshte primati i shkaterrimit. Interesant si ndryshoka kultura. Para 1992 Shqiperia mbahej si vend me kulture ekologjike te larte. A thua te jete rastesi qe kultura eshte me e larte aty ku lejohet kultivimi i saj (rregullat, ligji, drejtesia), dhe mundesia ekonomike.

Kultura (dhe cdo kulture tjeter publike) Ekologjike fillon me vendimet e qeverive dhe me imponimin e tyre nga forcat perkatese. Qeverite e cilitdo vend po jo ajo shqiptare, do kerkonin reparacione per katastrofa si e Himares, nuk do sillnin plehra nga e qyterimet e larta ne oborrin e vet, nuk do lejonin helmatisje te lumenjve, nuk do firmosin per firmat sllave te ndynin lagunat me vlere te larte ekologjike dhe arkeologjike, ...e lista vazhdon. Mbase z.Klosi ka harruar qe vec policise financiare ne vendet me "kulture te larte", ka edhe polici ekologjike, qe i bie te jete e panevojshme neqoftese vendet e tjera do bazoheshin ne "kulturen" publike. Mbase z. Klosi nuk i ka zene veshi, qe industria e plehrave ka perqindjen marginale me te larte te fitimit, per shkak te investimeve kolosale shteterore, te kushtezuara nga nevoja per te ruajtur standarte njerezore te jeteses?

Mos mendon z. Klosi se cdo qeveri shqiptare e ka "de facto" perqindjen e vet te lejuar te demtimit, mjafton te jete ne sfere tjeter nga e qeverise parardhese, por i takon popullit te kulturohet e t'i restauroje katastrofat. Mbase z. Klosi do kete miresine te na thote: si propozon ta "kulturoje" popullin e pakulturuar shqiptar?