Agim Krajka, klompozitori qe beri epoke
Ka jetuar pėr vite me radhė mes Shqipėrisė dhe Amerikės. Ai ėshtė njė prej kompozitorėve mė tė mėdhenj tė muzikės shqiptare, me njė kontribut tė madh dhe me vlera nė kėngėn shqiptare. Ky ėshtė Agim Krajka, ai qė rrėfen fillimet dhe vazhdimėsinė e karrierės sė tij artistike nė “Albania Weekend”. Ēdo gjė nė jetėn e tij ka nisur me fizarmonikėn, tė cilėn e ka tė trashėguar nga babai i tij. Fillimet pėr tė nuk kanė qenė shumė tė lehta, edhe pse kishte njė pasion tė veēantė, siē ishte muzika. Talenti i tij ka spikatur qė nė vogėli duke mos u ndarė asnjėherė nga fizarmonika qė ia shtoi akoma mė shumė atė emocion dhe atė drejtim nė rrugėn e bukur tė artit. Hyrja nė ushtri dhe nė festivalet e njėpasnjėshme bėnė qė Agim Krajka tė ishte pjesė e atyre qė bėnė epokėn e muzikės nė Shqipėri. Nė vitin 1962 kompozoi tė famshmen "Lemza", e cila pati njė sukses nė skenė. Vrulli pėr tė krijuar pėr Agim Krajkėn nuk kishte tė sosur pasi nė vitin 1963 erdhi para publikut shqiptar me zėrin e Vaēe Zelės, me kėngėn “Djaloshi dhe shiu". Po kėtė vit, Tish Daija e bėri pjesė tė Ansamblit tė Kėngėve dhe Valleve, aty ku njohu dhe bashkėshorten e tij tė mrekullueshme, Amin. Nė Ansamblin e Kėngėve dhe Valleve Popullore, nė fillim hyri si instrumentist e mė pas si kompozitor e drejtues orkestre. Veprimtaria muzikore e Agim Krajkės pėrfshin disa dekada, ku krijoi dhe dha kontribut jo vetėm nė muzikėn e lehtė, por edhe nė atė popullore, tė pėrpunuar dhe orkestrale, ndėrsa ka kompozuar edhe muzikė pėr filma. Nė gjithė kėto vite krijimtari ka bashkėpunuar me emra tė mėdhenj, me kėngėtarė qė sot janė legjenda tė muzikės shqiptare. Vlerat e muzikės sė lehtė shqiptare nuk mund tė kuptohen pa kompozimet ritmike tė Agim Krajkės, pa ato nota ndryshe, tė cilat edhe pa dashur tė shtynin nė kėrcim tė tepruar. Qė nga kėnga e famshme "Lemza", ai ėshtė nderuar nė festivale me mbi 17 ēmime tė dyta, 3 ēmime tė treta dhe vetėm njė ēmim tė parė nė festivalin e vitit 1987, me kėngėn "Nuk e harroj", tė kėnduar nga motrat Libohova.
Mė tej, gjatė kėsaj interviste, Agim Krajka tregon 16 vitet e jetės sė tij nė Amerikė, aktivitetin e tij artistik dhe suksesin e familjes dhe dy djemve tė tij.
Riktheheni pas gjashtėmbėdhjetė vitesh nė Shqipėri. Me ēfarė po merret momentalisht kompozitori i mirėnjohur Agim Krajka?
Natyrisht, merrem vetėm me atė gjė qė kam mundėsi ta bėj brenda profesionit tim. Nė gamėn e madhe tė mundėsive qė ka njė profesionist, nėse unė do tė isha profesionist, ėshtė shumė e vėshtirė, pasi tė bėsh muzikė do tė thotė tė ndjekėsh njė zinxhir punėsh, pasi duhet tė orkestrosh, duhet tė merresh dhe mė albume, tė cilat kėngėtarėt i bėjnė pėr tė treguar portretin e tyre artistik. Momentalisht po merrem me kompozimin e dy kėngėve ku nė ndonjė moment shkruaj pėr tė. Kjo ėshtė sfera profesionale e sinqertė e zanatit tim, pastaj, nga ana tjetėr, jam shumė i angazhuar pasi kam shumė studentė qė u jap mėsim nė ato drejtime qė ata kanė nevojė dhe unė i mėsoj shumė mirė. Gjithashtu dhe bashkėshortja ėshtė impenjuar shumė, pasi ajo ėshtė njė muzikante qė pati goxha sukses nė Amerikė. Ajo, gjatė atyre viteve nė Amerikė dha mėsim nė tri shkolla, ndėrsa unė punoja me fizarmonikė.
Si ka lindur pasioni drejt muzikės pėr profesor Krajkėn?
Natyrisht qė karrierėn time e kam nisur me fizarmonikėn. Ashtu siē kam thėnė dhe herė tė tjera, babai im e ka pasur pasion tė madh fizarmonikėn dhe ndoshta ka qenė i pari qė ka sjellė fizarmonikėn nė Shqipėri. Unė kėtė pasion e gjeta nė shtėpinė time, e kisha tė gatshme, edhe pse nė fillimet e para nuk mė linin t’i bija pasi mė thoshin se do tė merrja zanat ahengxhinjsh. Mirėpo e vėrteta qėlloi ndryshe dhe koha tregoi se unė isha i talentuar dhe kisha vesh muzike. Nė vitin ’53 shėnova njė sukses pasi bėra pjesė nė njė estradė profesionistėsh. Nė kohėn qė u bėra pjesė e estradės fillova tė mėsoja notat, edhe pse fizarmonika ėshtė vetė instrument harmonik, melodik, qė tė ndihmon shumė ta njohėsh botėn e muzikės dhe tė pėrgatit jashtėzakonisht shumė. Mė vonė hyra nė Orkestrėn e Radio Televizionit dhe automatikisht u bėra pjesė e saj. Nė vitin ’62, ku u mbajt Festivali i Parė, natyrisht mė bėnė drejtues tė kompleksit ritmik se ishin dy orkestra, njė e madhe dhe njė e vogėl, ndėrsa nė Festivalin e Dytė, pas kėngės “Djaloshi dhe shiu”, u largova nga Orkestra e RTSH-sė. Mė vonė, Tish Daija mė bėri pjesė tė Ansamblit tė Kėngėve dhe Valleve Popullore dhe jo vetėm kaq, po atij ansambli i jam mirėnjohės, pasi nė vitin 1963 automatikisht unė fillova studimet nė Konservator pėr kompozicion. Ishte njė periudhė e lodhshme dhe e rėndė pėr mua, por qė ia ka vlejtur shumė.
Si i kujtoni bashkėpunimet me Vaēe Zelėn, hyjneshėn e kėngės shqipe qė dhe sot dėgjohet me nostalgji?
Vaēe Zela, natyrisht, bėn pjesė tek ato personalitete qė rrallė i vijnė kombit tonė. Vaēe Zela me zė, Vaēe Zela pa zė, ishte njė artiste qė dhe kur fliste tė emociononte. Zėri i saj ka qenė tmerrėsisht komunikues. Nuk ishte vokali qė i bėnte pėrshtypje publikut; ajo dhe kur lodhej dhe mezi i recitonte kėngėt, njerėzit emocionoheshin. Me pak fjalė, ajo ishte derivati i njė taksie artistike dhe nuk ishte vetėm se ajo kishte vokalin dhe formimi i saj ishte krejtėsisht tjetėr. Ajo nuk ėshtė marrė kurrė me vokalin e saj, vokali ishte njė pjesė e vlerave tė Vaēes. Bashkėpunimi im me Vaēen ka qenė nė kėngėn “Lemza”. Ishte fantastike pasi njė popull e admiroi vokalin e Vaēes dhe kompozimin tim.
Kujt i dedikohej kėnga “Lemza”?
Kjo kėngė i dedikohej asaj rinie qė nė mėnyrė tė fshehtė mund t’i lejohej apo tė dashurohej me ndonjė djalė, sepse tregoheshe me gisht nė atė kohė dhe ēfarė hiqte ajo vajza e shkretė! Ishte njė primitivizėm i familjes dhe i shoqėrisė, por jo se nuk bėhej dashuri nė atė kohė. Nė atė kohė kishte njė romanticizėm shumė tė madh. Unė mund tė shkoja deri nė malin e Dajtit nėse njė femėr qė mė pėlqente me lejonte t’i merrja erė te flokėt. Nė kėmbė mund tė shkoja dhe tė kthehesha, por mė bėnte tė jetoja njė javė rresht me atė kėnaqėsi.
Njė familje muzikantėsh me vlera tė mėdha. Si jeni njohur me bashkėshorten tuaj?
Me Amin jam njohur nė njė nga festivalet e radios. Ajo ishte maturante nė Liceun Artistik pėr violinė. Orkestra, shpeshherė, pėr tė plotėsuar stafin, thėrriste violinistė nga Liceu. Ajo mbrėmje ka qenė dhe shkėndija e parė e njohjes tonė dhe kėshtu vazhduan mė vonė me raporte mė tė afėrta deri nė martesė.
Njė familje artistėsh me dy djem artistė. Sa keni ndikuar ju te profesionalizmi i tyre?
Nė fakt pėr fėmijėt kemi sakrifikuar shumė si unė, ashtu dhe Ami, por edhe ata kanė investuar shumė me dijet dhe aftėsitė e tyre. Ne nuk dinim t’i drejtonim nė njė sferė tjetėr, tė profesionalizoheshin apo tė bėnin shkollė duke pasur pianon nė shtėpi dhe duke qenė vetė profesorė tė dy ne. Nė fakt, ne si prindėr jemi treguar vėrtet shumė strikt, pasi bėhej fjalė pėr tė ardhmen e tyre. Orėt e studimit i bėnin orė studimi tė plotė dhe nė fakt, nė njė farė mėnyre ushtruam diktaturė mbi tė dy djemtė, por nė fund ia arritėn, treguan vlerat e tyre. Nė fakt, vlerat qė kishin dy djemtė tanė nuk i kuptuam kėtu, i kuptuam kur shkuam nė Amerikė, kur konkurroi djali i madh pėr tė hyrė nė konservator, nė shkollėn klasike amerikane dhe e fitoi shkollėn me zotėsinė e tij. E njėjta gjė ndodhi dhe me djalin e vogėl, i cili ishte pesė vjet mė i vogėl. Gėzimin mė tė madh unė dhe Ami e kemi marrė nė momentin kur djali i vogėl fitoi konkursin mes 150 pianistėsh dhe i dhanė tė drejtėn tė hyjė nė Carnigel. Ky ishte shpėrblimi mė i madh qė morėm gjatė atij konkursi kur pamė fotografinė e djalit mes gjithė asaj salle gjigante. Nė kėtė mėnyrėn fėmijėt na e shpėrblyen dhe ne pas disa vitesh qėndrim nė Amerikė u kthyem nė ferrėn tonė.
Ēfarė mund tė na thoni pėr shkollėn “Krajka” qė u ngrit nė Amerikė?
Nė fakt, shkolla me emrin “Krajka” u krijua nė katėr-pesė vitet e fundit tė qėndrimit tonė nė Amerikė. Vitet e para pėr ne kanė qenė tepėr tė vėshtira pėr arsye se unė fillova tė punoja nėpėr lokalet shqiptare pėr tė mbijetuar sė bashku me gruan. Jetuam pėr dymbėdhjetė vjet rresht me sakrifica dhe mundime, por nė fund tė fundit ia vlejti, pasi ndėrtuam njė jetė tė mrekullueshme pėr dy djemtė tanė. Realizova bashkėpunime me regjisorė me famė, mora pjesė dhe nė dy filma, “Sex the city” dhe njė film tjetėr. Me fizarmonikė e nisa jetėn time, atje i rrita fėmijėt me atė fizarmonikė dhe s’e kam pėr turp dhe sot nėse do tė mė duhet tė punoj, do tė vazhdoj ta bėj. Ndėrsa bashkėshortja ime nė fillim hapi disa kurse mė fėmijė shqiptarė pėr piano dhe violinė. Ajo pėrfitoi jashtėzakonisht shumė dhe me ndihmėn time, por dhe me intelektin e saj qė kėtu nuk pati mundėsi ta vinte nė punė. Nė Amerikė patėm mundėsi tė mėdha dhe nė njė farė mėnyre atė shkollė u detyruam ta quanim shkolla shqipe “Krajka” sepse pjesa dėrrmuese e njohėn talentin tonė shqiptar. Ishte e bukur tė ndėrtoje njė jetė, njė veprimtari nė njė vend tė huaj, pasi ajo shkollė u bė si njė shtėpi kulture, vinin nxėnės nga qytete tė ndryshme. Repertori i shkollės “Krajka” nė shumicėn e rasteve ishte shqip, vetėm nė ndonjė festė tė veēantė kishte dhe ndonjė pjesė nga repertori amerikan.
Pėr ēfarė arsyesh u kthyet nė Shqipėri?
Unė e kam thėnė dhe herė tė tjera qė pas gjashtėmbėdhjetė vjetėve nuk mund tė rrija mė nė Amerikė. Unė u ktheva nė ferrėn time edhe pse ferra gjeta me tė vėrtetė. Nė fakt ēdo gjė qė quhet gėzim unė shijoj gjysmėn, sepse nuk kam me kė ta materializoj kėtė gėzim, pasi mė mungojnė fėmijėt. Me tė vėrtetė u ktheva pa asnjė dollar nė Shqipėri, por u ktheva dhe pa asnjė dollar borxh. Dollarėt pėr mua janė dy djemtė e mi qė kanė prekur skenat e botės.
Tregu muzikor shqiptar sot ėshtė bombarduar nga muzika komerciale. Kompozitorėt dhe kėngėtarėt e mirėfilltė pothuajse janė larguar. Ēfarė ka ndikuar sipas jush?
Si njė profesionist mund tė kem tė paktėn njė krijimtari qė nga viti 1962 e deri nė ditėt e sotme. Tė mos them sa kėngė kam shkruar qė nga Festivali i Parė e deri tani. Qė nga Festivali i Parė dhe deri tani kam marrė njėzetė ēmime, 17 ēmime tė dyta, tri tė treta dhe njė ēmim tė parė. Kam shkruar tetė muzikė filmash dhe dy balete pėr fėmijė dhe nuk mora as dhe 100 lekė tė vjetėr pėr tė drejtėn e autorit. Dikush duhet tė pėrgjigjet pėr kėtė punė. Tė gjithė shkruajnė a dhe b, por e pėrdorin nė mėnyrėn e tyre, ndėrsa ne vetėm nė emėr tė globalizmit bėjmė budallallėqe, aq sa po e kthejmė edhe rininė nė njė turmė, e cila nuk di se nga ka ardhur dhe ku do tė shkojė. Njė nga arsyet kryesore ėshtė dhe muzika qė transmetohet nė televizionet shqiptare. Sot ēfarė nuk dėgjoj, por vetėm shqip nuk dėgjon. Edhe muzika e lehtė pėr mua ėshtė njė pseudomuzikė, ajo mund tė jetė muzikė pėr njė periudhė 2 apo 3-vjeēare, sa qė tė zhvatin lekėt. Nė bastardimin e muzikės shqiptare ėshtė vetėm paaftėsia e tėrė njerėzve tė pashkolluar, qė gjejnė, krijojnė dhe mbėshteten te shtėpitė diskografike, qė shesin pa pikė pėrgjegjėsie. Ka edhe gjėra tė mira, edhe mund tė ketė ndonjė CD tė mirė, po ku bien nė sy kėto? Ne nė Europė nuk mund tė hymė dot pa kulturėn tonė. Italiani nuk e ka dhunuar muzikėn e tij, po ashtu dhe francezi etj., vetėm ne po e dhunojmė nė emėr tė hyrjes nė Europė.
Profesor Krajka, ēfarė simbolizon pėr ju muzika e lehtė?
Pėr mua nuk ka muzikė tė lehtė dhe muzikė tė rėndė, pėr mua ka muzikė tė bukur dhe tė shėmtuar. Ka muzikė tė vėrtetė dhe pseudomuzikė. Ēdo njeri, sipas formimit, sipas mundėsive, gjen veten nė shumė zhanre qė ka krijuar qytetėrimi botėror se ku mund tė shprehet mė mirė.
Cila ka qenė periudha mė e bukur e karrierės tuaj?
Edhe kur kam marrė ēmimin e parė, pas kaq e kaq vitesh, qė kisha tė drejtė tė gėzoja, ma bėnė akoma mė tė vėshtirė. Nė fakt ishte njė gėzim shumė i madh, por unė s’kisha forcė. Nė njėfarė mėnyre dhe forcėn e gjeta se ma solli rinia, dhe ky ishte njė gėzim shumė i madh. Nė orėn 12 tė natės mė bie dera dhe mė vjen njė klasė mature e shkollės “Katėr Dėshmorėt”. Nuk e harroj asnjėherė nė jetėn time. Kam kaluar natėn mė tė bukur dhe mė me emocion me studentėt qė mė bėnė atė surprizė tė mrekullueshme. Ishte me tė vėrtetė njė gjė madhėshtore, nuk i harroj dot kurrė ato fytyra tė atyre tė rinjve qė erdhėn pėr tė mė pėrgėzuar pėr ēmimin. Pastaj gėzime tė shumta mė kanė ndjekur gjatė gjithė kėsaj kohe, por kėtė moment nuk mund t’i pėrmend tė gjitha.
Krijimtaria e Agim Krajkės
Agim Krajka lindi nė Kavajė, mė 3 maj 1937, nė njė familje me origjinė dibrane. Babai i tij ishte i pasionuar pas muzikės dhe si amator luante nė disa instrumente muzikore si violinė, mandolinė, fizarmonikė. Dashuria dhe pasioni pėr muzikėn tek Agimi lindėn qė nė fėmijėri, tė cilėn ia ushqeu edhe vetė babai i tij. Fizarmonika u bė shkak qė vajti nė Shtėpinė e Pionierit, ku filloi tė merrej seriozisht me tė. Nė vitin 1963 Agimi filloi studimet pėr teori e kompozicion. Degėn e Kompozicionit e ka kryer nėn drejtimin e tė madhit Ēesk Zadeja. Nė vitin 1964 kaloi pranė Ansamblit tė Kėngėve dhe Valleve Popullore; nė fillim si instrumentist e mė pas si kompozitor e drejtues orkestre. Veprimtaria e tij muzikore ėshtė shumė e gjerė dhe pėrfshin njė periudhė prej tri dekadash. Ka shkruar muzikė nė shumė lloje dhe ėshtė bėrė i famshėm si me muzikėn e lehtė, ashtu edhe me atė popullore, tė pėrpunuar e orkestrale. Ka kompozuar mjaft pjesė orkestrale pėr fizarmonikė dhe me qindra kėngė tė muzikės sė lehtė. Ka marrė pjesė nė shumė festivale tė muzikės, deri nė festivalet e fundit tė pas viteve ‘90. Qė nga kėnga e famshme “Lemza”, e kėnduar nga Vaēe Zela nė Festivalin e Parė tė Kėngės nė Radio mė 1961-shin. Ai ėshtė nderuar me mbi 15 ēmime tė dyta, 3 ēmime tė treta dhe vetėm njė ēmim tė parė nė Festivalin e vitit 1987, me kėngėn “Nuk e harroj”, tė kėnduar nga motrat Libohova.
Albania
22 Maj 2010
Krijoni Kontakt