Struge: Festivali "Kenge Jeho"

[StormAngel]

Trembëdhjetë shoqëri kulturore artistike ne Festivalin e XIII

“Këngë jeho”–mozaik shumëngjyrësh i melodisë, këngës dhe valles shqipe

Për 13 vjet rresht Festivali “Këngë jeho” ka shpalosur shumë vlera kulturore dhe artistike nga tabani jonë kombëtar, kolorite kostumesh, emocione, ka transmetuar mesazhe të çmuar nga thesari ynë popullor

Nga Xhemi HAJREDINI

Ja dhe një Festival i këngës, valles dhe melodisë popullore përfundoi. Jo të gjitha manifestimet që zhvillohen kanë suksës të plotë. Por kur ruhet një kontinuitet i ngjarjeve kulturore është mirë. Duke hapur siparin e Festivalit të XIII, të këngëve dhe vallevë të përpunuara, “Këngë jeho” - Strugë 2004, një nga konferensieret theksoi se bukuria e liqenit, valët lozonjare të Drinit të Zi, mbrëmjët e verës strugane do të ishin të zbehta dhe nuk do të kishin shkëlqimin, koloritin që vetë natyra bujare dhe Zoti ia dhuroi qytetit të Strugës dhe struganëve, pa festën, emocionet, kënaqësitë që vetëm kënga dhe vallja popullore shqiptare mund t’i dhurojë – pra pa Festivalin “Këngë Jeho”. Kjo është e vërtetë. Për 13 vjet rresht Festivali “Këngë jeho” ka shpalosur shumë vlera kulturore dhe artistike nga tabani jonë kombëtar, kolorite kostumesh, emocione, ka transmetuar mesazhe të çmuar nga thesari ynë popullor. Kjo festë maratonike për 13 vjet rersht ka bashkuar artistët, struganët, kurbetqarët, turistët e vendit e të huaj, mbledhësit e folklorit, personalitete të shquara të kombit, politikanë e shumë e shumë të tjerë. Pa marrë parasysh se evidentohet një zbehje e lehtë, në Festivalin e XIII, u paraqitën 13 shoqëri kulturore artistike nga vendi (Maqedonia), Republika e Shipërisë dhe Kosova. Është një fakt sinjifikativ dhe shpresdhënës se mosha mesatare e festivalistëve ka qënë 20 vjeçe, kjo jep shpresë dhe krijon shtratin e ngrohtë për kalimin e traditës nga një brez tek tjetri. Ethet e Festivalit “Këngë jeho” janë futur edhe në shpirtrat e diasporës, Këtë vit me një program të larmishëm artistik u paraqit edhe një shoqeri e krijuar në kurbet, në Cirih të Zvicres. Nxënës, puntorë, të rinj e të reja kanë krijuar një shoqëri artistësh dhe paraqiten para familijarëve të tyre në vendlindje. A nuk u duket kjo se kënga, vallja dhe tradita jonë kombëtare i ka lëshuar rrënjët shumë thellë.

Festivali i trembëdhjetë sivjet bashkoi 13 shoqëri kulturore artistike për tri netë me radhë. Në natën e parë u paraqitën “Besa” nga Dollogozhda, Ansambli artistik “Dibra” nga Peshkopia (R.e Shqipërisë), “Valët e liqenit” nga Ladorishti, “Malsori” nga f.Gjonaj i Prizrenit dhe SHKA “Shpresa” nga Veleshta. Në natën e dytë u prezentuan SHKA “Drita” nga Dërveni i Shkupit, “Jeta e re” nga Sllupçani, Kumanovë, “Jahi Hasani” nga Çegrani i Gostivarit dhe Ansambli Akademik i Universitetit te Prishtinës dhe gjatë natës së tretë SHKA “Valët e liqenit” nga Cirihu (Zvicër), “Jehona” nga Forina e Gostivarit dhe “Emin Duraku” nga Shkupi. Duke e përcjellë Festivalin “Këngë jeho”, 13 vjet me radhë ndonjë gjë mund ta shohësh edhe të përsëritur por edhe kjo ka rëndësi. Ruhet me kujdes kënga, vallja, melodia dhe tradita popullore.

Pjesmarrësit në Festival rrëmbyen ngrohtësinë dhe duartrokitjet e publikut gjatë tri netëve. Është për tu habitur se salla e Shtëpisë së Kulturës, herë-herë mbetej gjysmë e plotë por ata që asistonin në këtë ngjarje të bukur kulturore kënaqnin dhe relaksonin shpirtrat.

Le të mendojnë ata që do të drejtonë Festivalin në të ardhmen se çka duhet ndryshuar që kjo ngjarje më e madhe e shqiptarëve në Maqedoni të bëhet më atraktive. Deri këtu mirë kanë rrjedhur punët. Aty ku punohet edhe gabohet.

[StormAngel]

Sa Mbrëmje Strugane të Poezisë do të mbahen?!

Ku i çon mushka këta të shtabit të krizës?
Shtabi i krizës, një muaj rresht përsëriste se nuk duhet të mbahen MSP në Strugë, dhe tani që këshilli ia mori parasysh kërkesën del me qëndrim: “Ne vetë do të organizojmë në Strugë një manifestim të tillë”. - Kryetari i Këshillit udhëheqës të MSP, Zoran Ançevski- pa koment

Gjatë gjithë këtij muaji shtabi i krizës për ekzistencën e Strugës bënte presione të ndryshme për mosmbajtjen e manifestimt Mbrëmjet Strugane të Poezisë (MSP) në këtë qytet. Duke u udhëhequr me moton: “Struga 42 vjet e mbronte poezinë dhe poetët, ndërsa tani erdhi koha poetët ta mbrojnë Strugën”, ky shtab me anë të presioneve të ndryshme në të gjitha strukturat qeveritare, arriti t’ia mbushë mëndjen këshillit udhëheqës të MSP dhe Ministrisë së Kulturës që mbrëmjet e poezisë të mos mbahen në qytetin e Strugës.

Më 16 gusht një grup intelektualësh shqiptarë pati takim me ministrin e kulturës, Bllagoja Stefanovski, në të cilin e informuan ministrin se në Strugë ka klimë dhe ambient për mbajtjen e festivalit të 43-të “Mbrëmjet Strugane të Poezisë”, ashtu siç është mbajtur edhe deri më tani. Intelektualët dhe krijuesit shqiptarë kërkuan nga ministri dhe këshilli drejtues i festivalit të mos bien nën presionin e një grupi të vogël të udhëhequr nga Romeo Derebani, i cili e bën këtë zhurmë për përfitime politike. Gjithashtu ata i kanë thënë ministrit se nëse ndodh që festivali të mos mbahet në Strugë, shqiptarët do ta plotësojnë zbrazëtinë poetike.

Shtabi i krizës për ekzistimin e Strugës, pas mbledhjes që mbajti në mbrëmjen e 16 gushtit, përfundimisht vendosi që MPS të mos mbahen në Strugë, se në Strugë nuk ka klimë politike për mbajtjen e festivalit poetik.

Pas kësaj, Këshilli drejtues i Mbrëmjeve Strugane të Poezisë, në mbledhjen që mbajti në Ohër në po të njëjtën datë, ku mori pjesë dhe ministri i kulturës, Bllagoja Stefanovski, vendosi që ky manifestim këtë vit të mos mbahet në Strugë, por në Shkup dhe Ohër. Këshilli vendosi kështu, duke respektuar vendimin e shtabit dhe duke u mbështetur në pikën 3 të alinesë 2 (të këtij vendimi) për bojkotim të përgjithshëm të të gjitha aktiviteteve kulturore dhe sportive në qytetin e Strugës, për shkak të Ligjit të miratuar për organizim territorial.

Pas respektimit të vendimit të Shtabit të krizës nga Këshilli drejtues i festivalit, ky farë shtabi ka vendosur që të organizojë Mbrëmje Strugane të Poezisë, dhe atë me të gjitha përmbajtjet e festivalit.

Kush është ky farë shtabi që tallet me të gjithë? Cilët janë këta njerëz konvertit që njëherë pohojnë diçka dhe pastaj e mohojnë atë? Pse Këshilli drejtues i festivalit bashkë me ministrin e kulturës respektuan vendimin e tyre të parë? Pse ministri i kulturës nuk e mori aspk parasysh ato çka thanë intelektualët shqiptarë në takimin që patën me të?

Me sa duket, ky i vetëquajtur shtab i krizës për ekzistencën e Strugës, pasi morri vesh që intelektualët shqiptarë munden dhe ndoshta do t’i mbajnë në Strugë Mbrëmjet Strugane të Poezisë, jo si manifestim paralel, por si vazhdimësi e festivalit, tani paska vendosur që edhe ata ta bëjnë në Strugë të njëjtën gjë. Veprimet e këtij shtabi i ngjajnë një kafshe të tërbuar që nuk di se ç’të bëjë. Vërtiten rreth e rrotull dhe njëherë thonë nuk mund të mbahet manifestimi në Strugë dhe fill pas kësaj, ne do të mbajmë manifestim në Strugë. Ky skenar i caktuar politik, i cili me sa duket i ka rrënjët më të thella, vazhdon t’i bjerë të njëjtës vrimë në fyell.

Kryetari i këshillit drejtues të MSP, Zoran Ançevski, për vendimin që ka marrë Shtabi i krizës se ata vetë do të organizojnë në Strugë “Mbrëmje Strugane të poezisë”, deklaroi për “Flakën” se për rastin në fjalë nuk ka koment, duke shtuar se secili përgjigjet për veprimet e veta.

A.Disha

[StormAngel]

Reagim për Mbrëmjet Poetike të Strugës

A L E A I A C T A E S T

Më në fund enigma më aktuale e ditëve të fundit në Strugë u zgjodh. "Alea iacta est" (zari është hedhur). Mbrëmjet Poetike të Strugës do të mbahen, kështu ka vendosur Këshilli Drejtues i Mbrëmjeve të poezisë, por jo në Strugën poetike.

Ato transferohen në Shkup ngase një grup kuazipatriotësh maqedonas nuk do ta lejuakan rrjedhën normale të organizimit të këtij evenimenti më të madh poetik në këtë qytet të njohur për nga organizimi tradicional i mbrëmjeve të poezisë ndërkombëtare.

Duhet të jetë njeriu "bektesh" që të marrë vesh, thotë një thënie popullore.
Megjithate, mund të presuprozojmë se diçka është ngatërruar me kodifikimin e rrjedhave dhe çështjeve aktuale maqedonase, të cilat synojnë largimin e vetvetes nga realiteti dhe situata e re e sapokrijuar. Frika për mosekzistimin e arsyes së shëndoshë dhe bazës reale ekzistuese, transformohet në një dukuri negative, e cila më vonë merr dimensione të përmasave të mëdha etnike dhe politike.

Transferimi i ketij manifestimi kulturor dhe tradicional me karakter ndërkombëtar i mbështetur nga UNESCO, përveç mbështetjes nga Ministria e Kulturës, e cila edhe e finanson, ka rrënjë më të thella si dhe etiologji jo aq naive.

Struga poetike deri dje me shumicë dominante të etnikumit maqedonas, me miratimin e Ligjit për organizim e ri territorial nga Kuvendi i Maqedonisë bëhet "ad hoc" me shumicë shqiptare.
Një proverbë tjetër popullore thotë: "Gjuha të shkon ku të dhemb dhëmbi."

Menjëherë në sipërfaqe del shpirtngushtësia, egoizmi, jotoleranca dhe mosbesimi për një bashkjetesë të ndërsjelltë, sapo u mor vesh se do të bëhen pakicë në Komunën e re dhe do t’i humbin pozicionet e larta nëpër institucione e ndryshme që i ruanin me xhelozi për disa dekada resht.

Njekohësisht shqiptarëve në komunën e re nuk duhet lejuar një trashëgimi të një manifestimi prestigjioz, që në të ardhmen t'i organizojnë këto mbrëmje tradicionale që u takuakan vetëm maqedonasve, për ta afirmuar gjuhën, kulturën dhe qenien maqedonase.

Rrethanat e reja që do të krijohen në të ardhmen do ti afirmojnë në mënyrë propocionale edhe vlerat kulturore shqiptare krahas atyre maqedonase, kurse "bota" do të marrë vesh për një të vërtetë, se në Strugë nuk jetuakan vetëm një grusht shqiptarësh, por ato na qenkan me numër dominant në këtë komunë.

E gjithë kjo nuk korrespondon me realitetin, mbasi 42 vjet me radhë, Struga ka qenë nikoqire e këtij manifestimi të madh ndërkombëtar, kurse selia, Kryetari dhe Këshilli drejtues ka qenë në Shkup. Gjithashtu që nga organizimi, mbajtja dhe konstruksioni finansiar ka qenë pa pjesëmarrjen e poetëve shqiptarë.

Për herë të parë pas disa dekadash, më saktë vitin e kaluar në Këshillin Drejtues kanë kyçur edhe një poet shqiptar, për të cilin më vonë kanë konstatuar se ua ka prishur planet dhe hesapet.

Meghithate shtrohet pyetja: "Ku fshihet truri i oktapodit ? Kuptohet se një turmë protestuesish dhe vandalistësh, jo aq racional dhe mendjemprehtë, duhet ta kenë qendrën nga komandohen, konsultohen dhe përkrahen.

Nuk ka gjasa që të ngrihet pluhuri mbi re dhe mosekzistojë pluhurbërësi. Ai sigurisht ekziston, ngre pluhur dhe ne e imagjinojmë si të pakapshëm.

Por ne, më shumë na brengos fakti për paaftësinë dhe joefikositetin e institucioneve shtetërore, të cilët për detyrë primare kanë mbrojtjen e indivdit dhe shtetit. Në rastin e Strugës ato jo vetëm që kanë dështuar por edhe kanë dezertuar para një turme minore.

Valle çka do të ndodhte me ne dhe shtetin tonë, sikur të na sulmojë një njësi e armatosur nga jashtë, me nja 1000 ushtarakë? ... Kapitulim!

Gjatë krizës së vitit 2001 situata politike ka qenë shumë e tendosur dhe më serioze, por ky manifestim nuk është ndërprerë. Atë e kanë siguruar forcat e rendit publik, të cilët janë organizuar dhe e kanë siguruar rrjedhën normale të manifestimit.

Gjithë kjo vetvetiu lë hapësirë për keqkuptim dhe për komente të arsyeshme ose më pak të arsyeshme.

Sigurisht se po të ndodhte ndryshe, Struga nuk do t'ishte objekt observimi dhe i diskutimeve të shumta të niveleve të ndryshme, duke e humbur kuptimin dhe duke lënë formën të vetmuar.
Në Strugë edhe mëtutje organizohen Mbrëmjet Poetike por të "rezistencës" nga i ashtuquajtur Shtabi i Krizës për mbrojtjen e Strugës "maqedonase".

Poetë dhe emisarë të ndryshëm maqedonas nga i gjithë vendi vijnë shesin ca patriotizëm dhe maqedonizëm dhe ikin. Nuk u bëhet vonë aspak se me këtë e dëmtojnë qenien e vet, shtetin e tyre, por njëkohësisht i dëmtojnë rëndë mardhëniet ndëretnike dhe ndërkonfesionale, në Strugën tonë etnikisht të përzier.

Prandaj, ne u apelojmë këtyre kuazipatriotëve dhe emisarëve maqedonas, të mos na e turbullojnë ujin, mos të shesin patriotizëm dhe maqedonizëm në Strugë, por diku tjetër, e më mirë atje ku e kanë të humbur maqedonizmin, atje ku nuk e njohin këtë gjuhë dhe këtë komb, mbase prania e një tendence të caktuar nuk përjashton të kundërtën e saj.

Faruk Saraçi
(Kryesues i Këshillit të Komunës së Strugës)