Hudhra me kredi

[PLaku-i-Detit]

Hudhra me kredi


13-08-2004

Kur m´u shfaq në ekran zv.ministrja e Financave me teorinë “Të paguajmë rrogat e administratës përmes llogarive bankare, për të dhënë të parët shembullin...”, më erdhi ndërmend xha Beqoja te filmi “Kapedani”. Kur Suloja nuk pranonte të zhvishej për t´u vizituar, Beqoja zbuloi gjoksin dhe tha: Beqo - Më vizito mua të parin, doktoreshë...

Mjekja – Po ju nuk jeni i sëmurë!...

Beqo - (Në fshehtësi) Hë, hë, njashtu sa t´i dalë turpi atij. Suloja, kapadai në rastin tonë, janë ata që vetë zv.ministrja dhe zv.guvernatori i Bankës së Shqipërisë i cilësuan “kriminelë”. Sepse, sipas dyshes zëvendëse, shumica e parave që qarkullojnë jashtë bankave lëvrohen nga krimi ekonomik. Por, në vend që ta fillojë punën nga ata që flenë mbi miliona, pra, që berberi të zinte e të qethte deshtë, na doli se do ta niskan nga dhjami i pleshtit të administratës apo të xha Beqos së gjorë. Duke ndarë rrogat e pensionet, përmes llogarive bankare, ndryshimi do të jetë vetëm te sporteli: nga këtu, do të vejë atje. Pjesa tjetër, siç ka qenë do të mbetet. Nëse xha Beqo, për shembull, del të blejë hudhra e kastravec për taratorin, edhe pas hapjes së llogarisë bankare, fshataren që shet ulur përdhe do vazhdojë ta paguajë me lekë të thata dhe jo me çek. Ndërsa ata që shesin e blejnë, ndërtojnë e trafikojnë, me këtë formulë nuk ka gjasa të vihen në sedër e të vërshojnë drejt Bankës me hejbet plot me lekë.

Dy ustallarët e parave na shpjeguan, gjithashtu, se “Cash” (paratë e thata në dorë) ndihmon aktivitetin informal dhe evazionin fiskal. Por përtuan të shtojnë se “Cash” është guri i fundit kilometrik në udhën e gjatë të informalitetit dhe evazionit.

Nëse zv.guvernatori i ka hedhur sytë ndonjëherë nga dritaret e pasme të Bankës së Shqipërisë, do të ketë parë burra me torba që derdhin paratë në shesh. Tregtarë, emigrantë, qytetarë të thjeshtë, trafikantë... lëshojnë përdhe dhjetëra (në mos qindra) milionë lekë; i numërojnë, i shkëmbejnë, i fusin në xhepa, çorape, valixhe, gazeta..., dhe ikin e vazhdojnë punët e tyre. Nëse pyet (qoftë edhe vetveten ) nuk e ke zor të marrësh vesh se nga, si, pse vijnë deri aty ato thasë.

Nëse zonja Berberi e bën vetë pazarin, nëse pasditeve ulet në ndonjë kafene, besoj se – edhe për hir të profesionit - e ka vërejtur që përgjithësisht nuk ka kasa regjistruese ose, edhe kur janë, shërbejnë si zbukurim, meqë askush nuk i përdor. Ndërsa faturat e shkruara me dorë u shërbejnë, thjesht, pronarëve për t´u ruajtur se mos i vjedhin punonjësit. Nëse i vë në punë kasat, Ministria e Financave ka të ngjarë të shpëtojë shumë nga ne (por edhe shumë nga të sajët) nga mëkati i “krimit ekonomik”, informaliteti dhe evazioni.

Po qe se e kanë seriozisht Banka dhe Ministria, ka një rrugë tjetër që quhet AMNISTI FINANCIARE.

Këtë tezë e nxorri, rreth 4 vjet më parë, ish- presidenti Meidani. Në të vërtetë, kjo ide “aty lindi aty pushoi”, sepse u lëshua në erë e nuk u përcoll në asnjë mekanizëm shtetëror e politik për diskutim, përveç një debati si “shi behari” në media. Opozita iu kundërvu me argumentin se socialistët “po kërkonin të shpërblenin skafistët dhe trafikantët që i sollën në pushtet”. Kështu që, për një kohë të gjatë, askush nuk foli më për të. Rreth 2 vjet më vonë, edhe kryeministri Nano tentoi ta rihapë debatin, por reagimi qe po ai i pari, ndaj u la edhe këtë herë. Në thelb, kjo lloj amnistie do të thotë që paratë e bëra në rrugë jo fort të ndershme të zbardhen dhe të kalojnë në sistemin e ligjshëm ekonomik. Me këtë rast, amnistia mendoj se është dypalëshe: falen spekulantët, por edhe shteti me strukturat e tij që i kanë lejuar ata të ecin përtej kufijve të ligjit.

Pas kësaj faljeje, gjendja do të jetë kjo: Paratë janë po ato, njerëzit po ata, rregullat ndryshe. Nëse deri atëherë paraja e fituar me krim shtohet e mbrohet me krim, pas amnistisë kthehet në investim për turizëm, tregti, bujqësi etj., etj. Një mal me letra të mykura rrëzave, kthehen menjëherë në kapital. Një ushtri kaçakësh, kthehet si me magji në njerëz të punës. Kemi më pak trafik, më shumë biznes; më pak skafistë, më shumë punishte... Në të kundërt, skafisti do blejë skafe të reja, do të vazhdojë të japë ryshfet, do vazhdojë të çojë drogë e do vazhdojë të mbysë njerëz në det apo do t’i vrasë edhe në stere...

Nëse shtrohet çështja në rrafshin etik, pra, a është e moralshme që njerëz të krimit ekonomik të shndërrohen në njerëz të biznesit, sikletin na e heq një përvojë shqiptare, jo shumë e largët. Para 7 vjetësh, shqiptarët humbën paratë në firma piramidale dhe vendi shkoi në prag të një lufte civile. Pas shkatërrimeve, vrasjeve dhe rënimit të plotë të ekonomisë dhe institucioneve, nuk u bë as zbardhja e ngjarjeve dhe as gjyq për fajtorët. Por u bë AMNISTI. Dhe ata që qenë në pushtet e opozitë u rikthyen të larë sërish në politikë dhe sot e kësaj dite vazhdojnë të jenë burra të nderuar shteti.

Kështu pra, nëse bëhet kjo lloj amnistie dhe kalon nëpër bankë ai lumë i madh parash të zeza, për t´u bërë të pastra, edhe unë me dy zëvendësat – tashmë në pleqëri të thellë - do të ulemi të pimë nga një kafe e të paguajmë tërë qejf pa lekë në dorë...

Me Respekt.