Festivali Ndërkombëtar i Filmit të Shkurtër në Tiranë

[white-knight]

Blerina Goce

Në programin special të “Tirana International Film Festival”, dy filma të rrallë të gjetur në Arkivin e Filmit Shqiptar. “Mr Topaze” dhe “Bazilikasit” për herë të parë në kinema që nga vitet ’60

Janë thesare të gjetura në Arkivin e Filmit Shqiptar dhe një pjesë e tyre nuk gjenden as në DVD, në asnjë vend të botës. Të rrallë dhe tepër të vlefshëm për atë çfarë prezantojnë janë pjesë e programit special të “Tirana International Film Festival”. Një prej tyre, si për ironi, ka shpëtuar pikërisht nga izolimi i Enver Hoxhës. Bëhet fjalë për “Mr Topaze” ose “Unë i dua paratë”, një prodhim filmik britanik i vitit 1961 i legjendarit komik anglez Peter Sellers, i cili do të shfaqet për publikun mbrëmjen e sotme. “I shndërruar në yll ndërkombëtar, Sellers, i cili më vonë krijoi filma të mirënjohur, si: ‘Being there’ apo ‘Dr. Strangelove’, iu kthye në vitet ’60 ‘Mr Topaze’ dhe nuk pëlqeu atë çfarë kishte krijuar. Ai urdhëroi që të gjithë kopjet t’i ktheheshin atij dhe i dogji dhe shkatërroi”, - thotë Tomas Logoreci, përzgjedhës i programit në TIFF. Porse regjimi i Enver Hoxhës për shumë arsye e injoroi këtë urdhër të komikut të njohur britanik dhe nuk e ktheu kurrë kopjen e filmit. Kështu, sot fatmirësisht kemi në dorë këtë film që kritikët dhe fansat e Sellers e kanë pasur të pamundur ta shohin.

“Më kanë ardhur shumë e-mail-e, ku më kërkonin nëse mund t’ju jepja një kopje të Mr Topaz”, - vëren Logoreci, duke shpjeguar se që në vitin 1961 filmi nuk është shfaqur kurrë në televizion në Angli apo në Amerikë, nuk është shfaqur kurrë në kinema dhe nuk ka qarkulluar as në DVD.

“Është një film bardh e zi dhe nuk ka ngjyra, por gjithsesi diçka unike”, - nënvizon ai.

Peter Sellers, njëkohësisht regjisor dhe aktor në këtë film, ka sjellë një adaptim të dramës së Marcel Pagnol rreth një mësuesi francez.

“Bazilikasit”, një rrëfim i ndershëm për seksin

Filmi i dytë është ai i regjisores italiane Lina Wertmuller.

Nuk ka asgjë të shkruar në kutitë e filmit të parë të Wertmuller, “Bazilikasit”. Ka mundësi që regjimi komunist, pasi e importoi këtë komedi italiane, e mbylli atë në raftet e arkivit.

Duke qenë se regjisorja njihej si e majtë politikisht, mund të kuptohet lehtësisht pse filmi erdhi fillimisht në Tiranë, por nuk u shfaq për shkak të subjektit të tij.

Për 10 minuta satirë të jetës në një qytet të vogël të Italisë është e qartë pse nuk është shfaqur në kinematë e Shqipërisë. Tre burra të rinj pa qëllim, duke diskutuar për gratë dhe seksin, një indikacion i humorit radikal, i cili shënoi filmat e saj të mëvonshëm të viteve 1970.

“Ky film erdhi në Shqipëri në vitin 1981, kur Mehmet Shehu ishte vrarë dhe këtu në Shqipëri ishte shumë rrezikshëm. Wertmuller ishte një marksiste e njohur. Për këtë arsye filmi i saj është futur lehtësisht në Shqipëri. Në mënyrë të ndershme në këtë film flitet për seksin dhe fenë. Edhe pse regjisorja ishte artiste marksiste, ajo ishte një krijuese filmash e lirë”, - pohon Logoreci, duke shtuar se filmi nuk është shfaqur kurrë në kinematë shqiptare.

“Ky film nuk është në DVD. Mund ta kërkoni kudo dhe realisht është një klasik i vërtetë. Arkivi Shqiptar i Filmit është një arkiv fantastik”, - përmbyll ai.

Është shumë e vështirë të imagjinohet se çfarë mund të ndodhte nëse “Bazilikasit” do të shfaqej në kinematë shqiptare gjatë kohës së Enver Hoxhës. Ky film vjen për të parën herë para publikut tani, 45 vjet pas prodhimit të tij.

Ndikimi nga Fellini

Kur drejtoi “Bazilikasit”, Wertmuller, në atë kohë 35 vjeç, sapo kishte marrë pjesë si asistentregjisore në filmin e Federico Fellinit “Otto e Mezzo”.

Ndihet influenca nga Fellini në planet bardh e zi të kameramanit Gianni Di Venanzo, si dhe ideja e subjektit nga “I Vitelloni” (1953) të regjisorit të madh.

Wertmuller shkoi për të drejtuar disa nga veprat komike të kinemasë italiane dhe ishte gruaja e parë e nominuar për çmimin “Akademik”.

Gazeta Metropol

[Albo]

"Gruaja pa piano", më i miri i TIFF

Ndahen çmimet e "Tirana Film Festival". Filmi i regjisorit spanjoll, Havier Robello, vlerësohet më i miri i festivalit, duke rrëmbyer edhe çmimin aktorja më e mirë me të cilin është vlerësuar aktorja Carmen Machi. Edhe filmi "Akademia e Platos" i regjisorit grek Filippos Tsitos u vlerësua me çmimin filmi më i mirë i festivalit. Filmi "Lindje, Perëndim, Lindje", i Gjergj Xhuvanit rrëmben gjithashtu dy prej çmimeve kryesore të TIFF. Aktorët Helidon Fino, Lulëzim Zeqja, Gent Hazizi, Ervin Bejleri, Oni Pustina janë vlerësuar me çmimin aktorët më të mirë meshkuj, ndërsa regjisori Xhuvani me regjinë më të mirë. Me çmimin e karrierës janë vlerësuar regjisori shqiptar, Viktor Gjika, dhe ai grek, Theo Angelopoulos. Çmimi i mirënjohjes i ka shkuar regjisorit serb, Goran Paskaljeviç

U ndanë dje në mbrëmje çmimet e "Tirana Film Festival", i cili u mbajt në kryeqytet për dhjetë ditë rresht në ambientet e Teatrit Kombëtar në Tiranë. Filmi më i mirë i "Tirana Film Festival" është vlerësuar ai i regjisorit spanjoll, Havier Robellos, "Woman without a piano" (Gruaja pa piano). I njëjti film është vlerësuar edhe për çmimin aktorja më e mirë të cilin e ka rrëmbyer Carmen Machi. Edhe filmi "Akademia e Platos" i regjisorit grek Filippos Tsitos u vlerësua me çmimin filmi më i mirë i festivalit. "Lindje, Perëndim, Lindje", filmi i Gjergj Xhuvanit rrëmben dy prej çmimeve kryesore të TIFF. Aktorët Helidon Fino, Lulëzim Zeqja, Gent Hazizi, Ervin Bejleri, Oni Pustina janë vlerësuar me çmimin aktorët më të mirë ndërsa regjisori Xhuvani me regjinë më të mirë. Me çmimin e karrierës janë vlerësuar dy regjisorë të mëdhenj, njëri shqiptar e tjetri grek. Janë i ndjeri Viktor Gjika dhe regjisori i madh grek, Theo Angelopoulos, të vlerësuarit me çmimin e karrierës në TIFF. Ndërkaq, çmimi i mirënjohjes i ka shkuar një tjetër regjisori të madh, atij serb, Goran Paskaljeviç. Çmimi i publikut i ka shkuar Sofie Bars dhe Ilir Kasos. Ndërkaq, juria ka vlerësuar me çmimin filmi më i mirë i shkurtër shqiptar "Shenjat" i regjisores Odeta Cunaj, ndërsa me çmimin inkurajues po për këtë kategori është vlerësuar Blerta Zeqiri, ndërsa me çmimin special, Irida Zhonga. Ndërkaq, për filmin eksperimental më të mirë është vlerësuar filmi "November" nga Boris Greiner, ndërsa çmimi inkurajues eksperimental i ka shkuar filmit "Eulogy" nga Ben Claremont. Çmimi filmi më i mirë i animuar i ka shkuar "Two Princesses", nga Maria Stepanova, ndërsa me çmimin inkurajues është vlerësuar filmi "De si pres" nga Remi Durin. Me çmimin e medias është vlerësuar filmi "Qyteti i djajve" nga Vladimir Paskaljeviç. Për dokumentarin më të mirë janë vlerësuar me dy çmime të parë dy dokumentarë "Two love story" nga Shota Bukoshi dhe "Goloshovo" nga Ilian Metev, çmim inkurajues "Two highways" nga Nick Teplov dhe Alexander Markov. Best Fiction është fituar nga Carmela Sances për "Gipsi and Gipsi". Edhe Digiart, stacioni i vënë në dispozicion prej kompanisë "DigitAlb" vlerësoi pjesëmarrësit me çmimet përkatëse. Filmi më i mirë i animuar u vlerësua "Ankthi", filmi më i mirë eksperimental "Manifesto for a free fall", dokumentari më i mirë "Tarantot", filmi më i mirë i shkurtër "The way", dhe "Evis". Me gjithë këto çmime, "Tirana Film Festival" mbylli dje tiparin mes pjesëmarrësve, miqve e të ftuarve specialë. I vendosur në ambientet e Teatrit Kombëtar, ky festival përcolli për publikun 14 filma me metrazh të gjatë, si dhe rreth 100 filma me metrazh të shkurtër. "Tirana Film Festival" u realizua me mbështetjen e Ministrisë së Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve, me financimin e Qendrës Kombëtare të Kinematografisë organizuar nga "DigitAlb", "Imperial Cinemas", "Albania Art Institute" dhe "Ska-Ndal Film Production".

Shqip

[Albo]

Theo Angelopoulos në Tiranë

Regjisori grek, i ftuar special i TIFF-it

I ftuari special i edicionit të shtatë të TIFF-it, regjisori grek Theo Angelopoulos, do të jetë i pranishëm në Tiranë në natën mbyllëse të festivalit. Ndërkohë, për publikun prezantohen tri filma të tij, "Landscape in the mist", i shfaqur mbrëmë në kinema "Imperial", "Ulysses Gaze" që do të shfaqet sot, ora 19:00 po në këtë kinema dhe "Eternity and a Day", që do të shfaqet pas ceremonisë së ndarjes së çmimeve të dielën, ku do të jetë i pranishëm edhe vetë regjisori. Genc Përmeti e ka konsideruar të rëndësishme praninë e regjisorit të njohur. I lindur në Athinë, drejtor, shkrimtar, producent dhe aktor, Theo Angelopoulos konsiderohet si mjeshtër i kinematografisë. Për rreth 40 vjet ai ka prodhuar shumë punë të ndryshme, i vlerësuar gjatë krijimtarisë me shumë çmime ndërkombëtare.


Së shpejti një film mbi racizmin

Theo Angelopoulos

Në një intervistë dhënë për spektaklin "E Diell" në "Top Channel", drejtuar nga Adi Krasta e Xhemi Shehu, regjisori i madh grek, Theo Angelopoulos, vjen në një rrëfim për veten dhe krijimtarinë. Flet për marrëdhëniet e tij me kinemanë, me aktorët, ashtu sikundër edhe për arsyen se përse zgjodhi të merret me kinematografi. "Për mua kinematografia erdhi si një nevojë për të folur dhe për të kuptuar", thotë ai. Theo Angelopoulos erdhi në Tiranë në kuadër të "Tirana Film Festival" gjatë së cilit në kuadër të programit special u shfaqen tre prej filmave të tij

"Eternity and a day" ishte "fundi" i shfaqjes së filmave në kuadër të "Tirana Film Festival". Salla e kinema "Imperial" në Tiranë u mbush plot. Publiku preferoi të qëndronte edhe në këmbë vetëm për ta parë. Nën drejtimin e regjisorit të madh grek, Theo Angelopoulos, ai nuk mund të mos ngjallte kureshtjen e publikut shqiptar, njësoj si ndodhi edhe me shfaqjen e filmit "Landscape in the mist" që u shfaq më 4 dhjetor ashtu edhe "Ulysses Gaze" në datë 5. Të tre filmat ishin pjesë e programit special të TIFF. Angelopoulos erdhi në Tiranë ashtu si edhe u premtua. Mbrëmë, ditën e fundit të festivalit ai u shfaq për shqiptarët edhe në ekranin e "Top Channel", në spektaklin e së dielës "E Diell". Në intervistën e drejtuar prej Adi Krastës, regjisori grek, erdhi në një rrëfim ekskluziv për shqiptarët, të cilët duket se i njeh mirë. Jo rrallëherë kanë qenë pjesë e filmave të tij. Premton se shumë shpejt do të realizojë një tjetër film, i cili do të flasë për paragjykimin, diskriminimin, apo racizmin njësoj si ka ndodhur mes grekëve e shqiptarëve. "Puna ime është që të kuptoj historinë, ngjarjet dhe fatin njerëzor", thotë regjisori e për këtë vazhdon të krijojë. Ai nuk e ndal ritmin. E ka të pamundur. "Kur isha i ri, arrija të ndaja jetën nga kinemaja. Tani e kuptoj se jeta ime, gjithnjë e më shumë ngjan me një film: nëse duhet të jetoj atëherë duhet të vazhdoj të xhiroj filma", ka thënë më parë ai.

Përse nuk shfaqeni në televizionet greke? Çfarë mendoni ju për televizionin?

Mendoj se televizioni duhet të ketë një rol shumë më të rëndësishëm sesa ky që luan sot. Është një mjet tepër i rëndësishëm, është një mjet përtej programeve dëfryese, por mund të kishte më tepër programe edukative.

Kjo është vizita juaj e parë në Shqipëri?

Jo, është e dyta. Unë kam qenë në Shqipëri para 16 vjetësh. Tani që hyra brenda në Tiranë, pashë një qytet tjetër. Ka ndryshuar shumë, për mirë sigurisht. Në përgjithësi mendoj se ka ndryshuar sa i përket asaj që pashë në rrugë, ka një ndryshim jashtëzakonisht të madh, ka një zhvillim shumë të madh Shqipëria, për të cilin duhet të jeni të gëzuar.

Në ç‘rrethana mësuat për Shqipërinë dhe shqiptarët?

Unë jam i hapur dhe në favor të popujve dhe kundër kufijve për të gjithë njerëzit kudo në botë. Më pëlqen që njerëzit të jenë më të bashkuar sesa janë sot, të jenë njerëz të lirë në vend të lirë dhe të kenë një jetë më të mirë.

Sot flitet shumë për filmat, kinematografinë, Hollivudin, por a janë filmat aq magjikë sa kanë qenë më parë?

Ka një ndryshim, dhjetëvjeçarin e parë të viteve ‘50 kur unë nisa të shikoj kinema, kishte me të vërtetë një kinema të madhe amerikane, ishte epoka e Elia Kasan, Fordit, Hjustonit dhe e shumë të mëdhenjve të tjerë. Tani sigurisht gjërat janë ndryshe. Europa bëri një shpërthim shumë të madh për sa i përket kinematografisë dhe kjo ndodhi në fillim të viteve ‘60. Ishte një gjuhë e re, ishte një propozim i ri që në ditët e sotme sikur ka humbur paksa, por kjo nuk do të thotë se ka humbur gjithçka, gjërat mund të shkojnë më mirë.

Përgjithësisht në filmat tuaj ndihet atmosfera ballkanike, është kohë e zymtë, ka shi, pluhur pak... Është një zgjedhje e juaja kjo apo ka rastisur kështu?

Sigurisht që unë e përgatis këtë atmosferë. Unë vij nga një vend i cili ka shumë diell. Nuk e di pse, por edhe pse jam jugor, preferoj veriun. Shiu nuk më duket aspak melankolik. Mua më duket shumë poetik, mua nuk më pëlqejnë ngjyrat e ndezura. Më pëlqen ngjyra gri, ngjyrat e murrme, të errëtat e më pëlqen shumë uji, shiu, bora...

Duhet të vini më shpesh në Shqipëri atëherë...

E pashë nga aeroplani. Kishte lumenj e liqene, është një vend special, i volitshëm për mua.

Në filmat tuaj kanë marrë pjesë aktorë shumë të mëdhenj të kinematografisë botërore si Marcelo Mastroiani, Heisel... Si ka qenë të punosh me ta. A janë atë më të vështirë nga sa perceptohet prej filmit?

Me ta, unë kam realizuar filmat më të lehtë. Ata e respektonin në mënyrë absolute punën dhe regjisorin. Më kujtohet Harvi Hazel. Ne ndodheshim në një fshat të varfër e të mërzitshëm. Brenda në dhomë temperatura ishte shtatë gradë nën zero. Ai ishte nervozuar shumë e pashë në një moment që fliste shumë i tensionuar me producentin. U afrova dhe pyeta se çfarë ka ndodhur. Ai ma ktheu: absolutisht asgjë. Unë jam përherë në dispozicionin tuaj. Ai tregoi një respekt shumë të madh për njeriun që drejton punën, që drejton veprën edhe pse vetë në atë kohë ishte në majat më të larta të karrierës së tij, gjë që shumë aktorë të vegjël nuk e kanë.

Përpara se të jeni një regjisor i madh me famë botërore, ju jeni një grek. Çfarë është një grek?

Si gjithë njerëzit e tjerë. Ç‘mund të jetë tjetër?

Cila është një temë e madhe, një kauzë njerëzore që Theo Angeloupolosin e ka shqetësuar e vazhdon ta shqetësojë aktualisht?

Përveç kinematografisë, unë shikoj si problem të madh botën e së nesërmes. Unë nuk e di se si kinematografia mund ta trajtojë, por nëse dikush më pyet kështu dhe duke qenë se unë kam fëmijë e nipër atëherë them se kjo është. Edhe pse kinematografia e ka paska të vështirë për ta trajtuar këtë temë. Ka dokumentarë tepër të rëndësishëm rreth kësaj teme, por puna ime është e fokusuar në atë që unë do ta quaja hapi i njeriut, qoftë ky grek, shqiptar, apo çfarëdo që të jetë.

Angeloupulos ka pasur në filmat e tij shqiptarë dhe situata shqiptare. Duke pasur parasysh se Shqipëria e Greqia janë dy vende që kanë pasur gjithmonë shumë lidhje me njëri-tjetrin dhe ne kemi një pjesë të madhe të popullatës atje, përveç dashurisë së madhe që u kanë dhënë grekët shqiptarëve, nuk kanë munguar edhe elemente sjelljeje racizmi që është e kuptueshme. Çfarë ndjesie keni për këtë si një njeri që e shikon këtë nga larg, nga bota e kinemasë.

Filmi i ardhshëm për të cilin unë jam duke u përgatitur flet pikërisht mbi këtë temë të ndjeshme.

Çfarë marrëdhëniesh keni ju sot me kinematografinë, me suksesin dhe me punën?

Unë fillova të merrem me kinematografi në vitet ‘60-‘70. Ika në Paris, studiova atje dhe u ktheva në Greqi në një periudhë shumë të rënduar. Për mua kinematografia erdhi si një nevojë për të folur dhe për të kuptuar se përse po ndodhnin ato që po ndodhnin në vendin tim. Unë jam i lindur në vitin 1935. kur isha një vjeç ndodhi diktatura, kur isha pesë, filloi lufta me Italinë, kur isha gjashtë hynë gjermanët në Athinë, kur isha nëntë vjeç filloi lufta civile në Greqi, babai u arrestua, një kushëri ishte për t‘u pushkatuar dhe shumë episode të kësaj natyre lanë shenjë. Unë kam lindur në një periudhë të trazuar. Puna ime është që të kuptoj historinë, ngjarjet dhe fatin njerëzor.

Shqip

[Albo]

"Akademia e Platonit" kishte rreth një muaj që shfaqej në kinematë greke, ishte vlerësuar me disa çmime në Festivalin e Filmit në Locarno, por asnjë jehonë nuk kishte mbërritur në Shqipëri. Salla e Teatrit Kombëtar ishte plot mbrëmjen e së premtes, ku fil

"Akademia e Platonit" përqesh racizmin grek

Filippos Tsitos

Oliverta Lila

Salla e Teatrit Kombëtar ishte plot mbrëmjen e së premtes. Në programin konkurrues të Festivalit Ndërkombëtar të Filmit (TIFF) ishte parashikuar "Akadimia Platonos" ("Akademia e Platonit") e regjisorit grek, Filippos Tsitos. Ishte thënë që subjekti qasej ndaj marrëdhënieve të grekëve me komunitetin e emigrantëve shqiptarë. Mjaftonte kjo që paraprakisht të shkonte mendja në nacionalizma. Për më tepër, që më shumë se çështja sociale e emigrimit, popujt tanë kanë pasur marrëdhënie të ndërlikuara edhe historikisht. Në raste të tilla, asnjëherë nuk duhet shpërfillur një opinion që është i gatshëm të shohë edhe qëndrime ekstreme, qofshin këto edhe artistikisht. Të tilla dyshime, a më mirë të themi diskutime, shoqëruan që në përmendjet e para realizimin shqiptaro-serb "Muajt e Mjaltit" të Goran Paskaljeviç. Ky i fundit, i vendosur pjesërisht në ambient shqiptar, e kishte shuar pak a shumë kureshtjen nga njoftimet e herëpashershme. "Akademia e Platonit" kishte rreth një muaj që shfaqej në kinematë greke, ishte vlerësuar me disa çmime në Festivalin e Filmit në Locarno, por asnjë jehonë nuk kishte mbërritur në Shqipëri. Stavros, një grek rreth të pesëdhjetave, i nis dhe i ngrys ditët në pragun e dyqanit të tij, ku thuajse nuk vë këmbën askush. Tri karrige, një tavolinë dhe tre shokë të tjerë të tij me nga një gotë birrë para janë refreni i përditshëm. Jeton në një lagje të Athinës që mban të njëjtin emër me titullin e filmit. Ironikisht, kundrejt meditimeve filozofike të Platonit, katër personazhet e filmit portretizojnë nacionalistët tipikë që kënaqen pa fund teksa shohin se qeni i njërit prej tyre, Patrioti, i leh çdo shqiptari që i afrohet. Të mësuar të vrasin çdo ditë kohën me diskutime të tilla, me sharje kundër emigrantëve shqiptarë dhe ndaj kinezëve që po e "zaptojnë" gjithnjë e më shumë Greqinë, një e papritur ndryshon rrjedhën e tyre. Identiteti i Stavros, pesëdhjetëvjeçari i braktisur nga e shoqja, i cili kujdeset për çdo ditë për nënën e tij gjysmë të çmendur, tronditet. Shfaqja e atyre anëve e një emigranti shqiptar (qeni Patriot e njeh i pari kombësinë e tij) me një fotografi të vjetër në dorë dhe një histori në mjegull të familjes së tij, prish ekuilibrat. E ëma e Stavros fillon të flasë fraza të çuditshme. Janë shqip. Marengleni (bashkim i shkronjave të para të Marksit, Engelsit dhe Leninit) është një murator që e ëma e Stavrosit pretendon se është i biri që ka lënë përtej kufijve kur ka lënë Shqipërinë. Gjithçka bëhet konfuze. Fakti se mund të jetë shqiptar, ai nacionalisti i thekur grek (nuk ngurron të shkatërrojë një vepër arti ndërkulturore në të cilën punojnë shqiptarët e t‘u kujtojë se grekët kanë të drejtën e votës) ia shton më shumë pagjumësinë nga e cila vuan prej kohësh. E bën edhe më konfuz fakti që shqiptari ka dëgjuar të njëjtën muzikë rrok si ai dhe ka të preferuar të njëjtat grupe, Doors dhe Status Quo. Regjisori i është shmangur në gjithë këtë histori didaktizimit. Nuk ka moral të shpallur kundrejt njërit apo tjetrit krah. "Akademia e Platonit" është një komedi therëse. Katër personazhet grekë, të brumosur ku me krenarinë e vendasit e ku me dembelizmin tipik të atyre që vetëm rrinë e vështrojnë kur kinezët zgjerojnë çdo ditë e më shumë dyqanet, janë tipizime të qarta të karaktereve reale që një pjesë e atyre, të cilëve iu është dashur ta zgjidhin jetën përmes emigrimit i kanë hasur në ditët e tyre. Shqipja me theks e nënës së personazhit apo situata groteske e kanë bërë shpesh të qeshë publikun e pranishëm në sallë, mes tyre edhe kineastë të njohur. Regjisori grek Filippos Tsitos, i pranishëm në Tiranë në projeksionin e filmit, shprehet se nxitja i ka ardhur nga një histori reale. Një miku i tij i kishte treguar për një grek racist, që kohë më vonë kishte mësuar se ishte me origjinë turke. Në fakt një histori e tillë ngjan e ngjashme edhe me historinë e jetës së vet aktorit kryesor Antonis Kafetzopoulos, familja e të cilit ka mbërritur nga Turqia në Greqi diku në vitet ‘70 e deri vonë ai nuk mund të kishte pasaportë greke. Tsitos shprehet se filmi është pritur mjaft mirë në kinematë greke. Është parë nga një publik grek e shqiptar po ashtu. Përgjatë filmit ka pasur herë më shumë reagime të njërit e herë të tjetrit. Por kurrsesi reagime negative. "Nuk di të ketë pasur të tilla. As nga komentet mediatike, por as edhe nga spektatorët. Në fund të fundit ky është një film real. Tregon të vërtetën për marrëdhëniet e këtyre dy popujve", shprehet regjisori. Qetësisht është pritur edhe nga publiku i kryeqytetit. Diku kanë qeshur me batutat, diku edhe kanë reflektuar, e mbi të gjitha e kanë parë si një vepër artistike e angazhuar për të rrokur një temë të mprehtë të ditëve të sotme. "Në përgjithësi më pëlqen që të punoj me histori ku njerëzit gjenden në një moment përplasjeje në jetën e tyre. Duhet vetëm një shkak, sado i vogël qoftë, që të kuptojnë se e gjithë jeta që kanë jetuar deri tani, kanë qenë e gënjeshtërt apo e gabuar. Në këtë moment, pas një dyluftimi të thellë brenda vetes, arrijnë të kuptojnë se duhet ta ndryshojnë atë", thekson regjisori. Ndërkohë që konkurrimi në TIFF dhe shfaqja e këtij filmi përballë gjysmës tjetër masive të publikut, atij shqiptar, për të nuk kishte një qëllim të caktuar. Mjaftonte që filmi të pëlqehej e mbi të të reflektohej. Në raste të tilla, është tema ajo që ngjall më së shumti debatin se sa realizimi artistik i filmit, i cili në këtë rast ishte zgjedhur për të qenë sa më i pranueshëm për një publik të gjerë.

Shqip

[Albo]

I pranishëm në Tiranë si konkurrent në kategorinë e filmit të gjatë, regjisori spanjoll reflekton mbi vlerat e kinemasë. "Gruaja pa piano" është filmi i dytë i tij pas suksesit të "Ce que je sais de Lola" ("Ajo ç‘ka unë di nga Lola"). Jetën e këtij reali

Javier Rebollo: Publiciteti po vret kinemanë e vërtetë

Oliverta Lila

Nga Festivali i Los Anxhelosit, në Tiranë. I vlerësuar me çmimin për filmin më të mirë, "Gruaja pa piano" ("Woman without a piano"), i regjisorit spanjoll, Javier Rebollo, konkurron në kategorinë e filmit të gjatë në TIFF. Për publikun do të shfaqet sot në mbrëmje, ora 20:00, në sallën "Kadri Roshi" të Teatrit Kombëtar. Një realizim mbi odisenë 24-orëshe të Rosës (interpretuar nga personazh i njohur spanjoll, Carmen Machi), një grua e gatshme për punët e shtëpisë, për burrin dhe të birin e saj. "Gruaja pa piano" është nga ata filma autor që nuk i kanë të çelura dyert e kinemasë e nuk jeton nga shitja e biletave. Një këndvështrim ironik mbi identitetin e humbur të grave të kësaj moshe, të torturuara nga mendimi i kohës që s‘kthehet pas, regjisori spanjoll, fitues i disa çmimeve, shprehet se filmi i tij e bën jetën në festivale. Për kinemanë spanjolle mendon se po përjeton kohë të arta, pavarësisht problemeve të politikave kinematografike të momentit. Por sipas tij, vlerat e saj shkojnë përtej disa figurave si Javier Bardem, Penelope Cruz, Antonio Banderas, që i cilëson më shumë si prodhime të publicitetit.

"Gruaja pa piano" të jep përshtypjen e një realizimi ku çdo element është në minimalen e tij: dialogu, veprimi, muzika...

Nëse kamera nuk lëviz, nuk do të thotë se nuk ka lëvizje, nëse filmi nuk ka muzikë, nuk do të thotë se nuk ka muzikë në trupat e gjithë personazheve, e nëse nuk ka dialog, nuk nënkupton mungesën e dialogut trupor. Ky film i ka të gjithë këta elementë.

Një këndvështrim tragjikomik ndaj figurës femërore. Pse një qasje e tillë?

Edhe pse bota po bëhet gjithnjë e më e vogël, nuk është e njëjta gjë që të jesh një grua rreth të pesëdhjetave në Shqipëri, në Spanjë apo në Amerikë. Gruaja, personazh i filmit, duket sikur do të zhduket nga Spanja. Kjo kategori bashkëjeton me frikën se nuk do mund të rilindë më. Ajo personifikon ata njerëz që heqin dorë nga të qenit femra për t‘u bërë bashkëshorte dhe heqin dorë nga bashkëshortja për të qenë nënë. Në këtë rrugëtim ajo ka humbur një identitet. Është e trishtueshme kur mendon që gjithë jetën e saj ia kushton shtëpisë, burrit dhe djalit. Kjo histori mund të ishte trajtuar me më shumë pompozitet, por unë u shmangem këtyre skemave. Besoj se kjo është shenjë e budallallepsjes. Filmi mund t‘i kishte mëshuar misticitetit të vuajtjes femërore, të qenit grua dhe nënë në këtë moshë. Unë kam zgjedhur ta përcjell përmes një humori specifik, jo të dukshëm, por që e sjell historinë në një këndvështrim të ri. Gjatë gjithë filmit ndjehet një mëdyshje njerëzore, një ide shqetësuese e ngjashme me ato të Beket apo Kafkës.

Në përfundim duket sikur filmi nuk i jep një zgjidhje kësaj mëdyshjeje të identitetit?

Rosa kthehet me të vërtetë në shtëpi, por ajo nuk është më i njëjti person. Tashmë është dy veta: personi që u nis dhe ai që kthehet. Asaj i ka ndodhur diçka, teksa në stacion takon një polak që riparon aparate elektroshtëpiake. Në dhomën e hotelit që ndajnë bashkë, për Rosën ndodhi diçka e thellë. Filmi ironikisht mbyllet me një pyetje që në të vërtetë e lë të hapur historinë.

Çfarë situate po përjeton kinematografia spanjolle në këto momente?

Besoj se Spanja po përjeton momentin më të mirë kinematografik. Sigurisht që ka ende njerëz të fuqishëm, pjesë e botës së kinemasë, që nuk motivojnë realizimin e filmave autorë e priren gjithnjë e më shumë drejt komercialitetit. Për mua cilësia e një produksioni nuk varet nga fondet që vihen në dispozicion për të. Mund të bëhet një film i mirë me 10 mijë euro, por mund të bëhet edhe me 600 mijë euro. Talenti nuk varet nga lekët. Për më tepër, mungesa e tyre i nxit regjisorët të bëhen më krijues. Nga ana tjetër, këto kohë po përjetojmë një moment të komplikuar politik, pasi drejtori i përgjithshëm i kinematografisë e përdori krizën që me të ardhurat publike të krijonte një monopol të vetin. Si pasojë e kundërshtimit të kineastëve, Bashkimi Europian vendosi të ndërpriste financimet për kinemanë spanjolle deri sa të zgjidhen çështjet tona të brendshme. I ngjan pak a shumë një revolucioni gjithë kjo që po ndodh.

"Gruaja pa piano" ka konkurruar në disa festivale filmi, më i fundit në Los Anxhelos, ku ka fituar çmimin "Filmi më i mirë". Cilado të jetë jeta e filmit tuaj, a do të shfaqet për publikun e gjerë spanjoll?

Në fund të dhjetorit do të shfaqet në Spanjë, ndërsa vitin e ardhshëm në Francë. Filmi që unë kam realizuar i përket kinemasë indipendente, që më së shumti jetën e bën nëpër festivale. Aty është publiku i tij. Pak publik në Tiranë, pak në Paris, në Madrid dhe Los Anxhelos, bëjnë një publik të madh. Më pëlqen që realizimi im shfaqet në publik gjithnjë të ndryshëm. Beteja e këtyre realizimeve nuk është vetëm shitja e biletave, beteja janë festivalet. TIFF më pëlqen për larmishmërinë e programit dhe lirinë e filmit. Ka disa festivale të tjerë ku i mëshojnë veçanërisht anës komerciale. Më pëlqen që në Tiranë ka një guxim për të dëshmuar se mund të bëhet një kinema ndryshe. Festivalet e mira të mësojnë mënyrën se si të shohësh jetën dhe mënyrën se si të shohësh kinemanë. Ky është të bërit art.

Ky është i dyti film i gjatë që ju keni realizuar, ndërkohë që jeni marrë me dokumentarë dhe filma të shkurtër. Mendoni për një orientim në një gjini të filmit?

Unë jam regjisor dhe do të vazhdoj të bëj njëkohësisht edhe filma të shkurtër. Ndonëse brenda kinemasë janë dy mënyra të ndryshme të shprehuri. Formati zgjidhet në bazë të historisë që do të tregosh. Në filmin me metrazh të shkurtër, koha është trysnia e vazhdueshme, krahasuar me filmin artistik që të lë më shumë hapësira krijuese. Ndonjëherë mendoj se në Spanjë është keqkuptuar termi kineast. Në të vërtetë është mundësia për të njohur botën dhe njerëzit.

Publiku shqiptar e njeh kinemanë spanjolle përmes aktorëve si Javier Bardem, Penelope Cruz, Antonio Banderas etj. A janë personazhe të tillë përfaqësues të pjesës më të mirë të kësaj kinemaje?

Kinemaja spanjolle është shumë më tepër se Javier Bardem, Penelope Cruz apo Antonio Banderas. Publiciteti ka bërë të vetën, por arti është një vitrinë e madhe ku duhet të gjesh edhe përfaqësues të tjerë dinjitozë të kinemasë spanjolle. Personalisht Javier Bardem e shoh si aktor me probleme të mëdha në aktrim. Rrezikon duke kërkuar role të mëdhenj e përfundon duke u transformuar e duke krijuar një çekuilibrim në tërësinë e filmit. Mua më pëlqen të punoj me aktorë që luajnë me vërtetësi.

Shqip

[Albo]

Regjisori shqiptar, anëtar i jurisë ndërkombëtare, shprehet se një nga synimet kryesore të TIFF duhet të jetë ngjallja e interesit për kinemanë. Sipas tij, aktivitete të tilla nuk duhen humbur për programin specifik që ofrojnë

Bujar Alimani: Festivali të rikthejë publikun

I pranishëm në Tiranë, regjisori shqiptar Bujar Alimani, i cili këtë radhë e ndjek TIFF-in si pjesëtar i jurisë ndërkombëtare, shprehet për detyrën e rëndësishme të festivalit për të rikthyer publikun te kinemaja. Si pjesë e botës kinematografike, njëkohësisht në korrent me festivalet e filmit në Greqi e nëpër botë, Alimani shprehet se dëshmi e rritjes së "Tirana International Film Festival" është zgjerimi me një seksion të filmit të gjatë. "Festivali ka bërë një hop të jashtëzakonshëm me seksionin e filmit artistik në konkurrim. Kjo i jep një rëndësi më të madhe dhe besoj se vit pas viti do të zgjerohet edhe më tej". Fakti që është anëtar jurie e që ka parë vetëm një pjesë të vogël të filmave, nuk e lejon të japë një mendim mbi cilësinë e prurjeve, por, sipas tij, është shumë e rëndësishme që në Tiranë vjen një pjesë e prodhimit kinematografik nga Siria, Greqia, Turqia, Gjermania, Spanja, Amerika. "Festivali përbën një mundësi shumë të mirë, që te publiku të shkojnë filma cilësorë dhe jo komercialë. Janë realizime tepër specifike, që është e vështirë t‘i gjesh nëpër transmetime televizive". Bujar Alimani i ka ndjekur edhe më parë edicionit e TIFF, në disa raste edhe si konkurrues. Ai thekson se detyra e festivaleve të tillë të filmit është grishja për t‘i sjellë njerëzit në sallat e kinemasë. Për të, ndonëse sot teknologjia ka përparuar, e ka bërë të vetën, të parit e një filmi në ekranin e madh është i pakrahasueshëm me një film që ndiqet nga televizioni. "Pres që të ketë më shumë publik, më shumë njerëz që të vijnë ta ndjekin festivalin. Publiku shqiptar duhet t‘i rikthehet kinemasë. Ne të gjithë jemi dëshmitarë të atyre viteve, të asaj kohe kur në kinema shkohej masivisht". Ndërsa për sa i përket prodhimit të filmit shqiptar, Alimani shprehet se deri tani ka parë vetëm filmin "Muajt e Mjaltit" të Goran Paskaljeviç, që gjithsesi ishte jashtë konkurrimit dhe kjo i ka mjaftuar të theksojë se ne kemi një produkt shumë të mirë aktorësh. "I pamë aktorët tanë ashtu siç nuk i kishim parë më parë. Kjo do të thotë që ne kemi një produkt shumë të mirë aktorësh, por që ndoshta janë shfrytëzuar keq". Filmat e gjatë në konkurrim do të gjykohen nga një juri ndërkombëtare, në përbërje të së cilës do të jetë veç Bujar Alimanit, regjisori anglez Ben Rivers, regjisori dhe skenaristi amerikan Joshua Jacob Martson, kritikja franceze e filmave Michelle Levieux dhe gazetari Nick Holdsworth.

Shqip

[Albo]

Për të dytin vit, Festivali i Filmit i kushton një program special filmave të nxjerrë nga Arkivi Qendror Shtetëror i Filmit. Kopje të rralla të tre filmave të pashfaqur për dekada me radhë dhe tre filma kinezë të sjellë në Shqipëri gjatë revolucionit kult

Propagandë kineze në TIFF

Oliverta Lila

TIFF nuk i kushtohet vetëm kinemasë bashkëkohore, asaj që sjell tendencat e fundit. Jashtë konkurrimit, për të dytin vit, nën cilësimin "thesaret e arkivit", publikut shqiptar i sillen filma të pashfaqur për dekada me radhë. Në sallën e kinema "Imperial" dhe në sallën "Kadri Roshi" të Teatrit Kombëtar, imazhe të vjetra, në bardhë e zi apo në filma kanë kthyer jo vetëm kohën e nostalgjisë, pro edhe të filmit si një mjet i propagandës. "Gruaja meksikane" (Pueblerina) i regjisorit të njohur meksikan Emilio Fernandez, një realizim i vitit 1949, është filmi i parë i programit i nxjerrë nga Arkivi Qendror Shtetëror i Filmit. Thomas Logoreci, skenaristi me origjinë shqiptare, një nga selektuesit e festivalit, që është marrë me seksionin e arkivit, shprehet se kishte mbetur shumë i habitur kur në arkivin tonë kishte parë një kopje të filmit të Emilio Fernandez. "Ishte një kopje e rrallë e këtij filmi, i cili kishte subtitrim rumun. Nuk kuptova asgjë nga gjuha, por më mahnitën imazhet bardhë e zi të regjisorit të njohur. Ka shumë mundësi që ky film të jetë sjellë në Shqipëri në kohën e marrëdhënieve të mira me Bashkimin Sovjetik e ndoshta është shfaqur për punonjës të ambasadës e jo për publikun e gjerë", thekson Logoreci. Këtë mendim ia përforcon fakti që mungonte subtitrimi shqip, i cili është realizuar posaçërisht për shfaqjen në festival. "Beteja e Algjerit" nga Gillo Pontecorvo është një tjetër film i arkivit që do të shfaqet sot në mbrëmje, ora 20.00 në kinema "Imperial" dhe po në këtë kinema do të shfaqet më datën 4 dhjetor, ora 17.00, filmi "Hijet e bardha" nga Nicholas Ray, një realizim i vitit 1960, i cili, pavarësisht se erdhi në Shqipëri, asnjëherë nuk u shfaq para publikut. "Për mua ishte një befasi e madhe të gjeje të tillë filma në Arkivin e Filmit shqiptar. Janë kopje të rralla që këtu te ju janë ruajtur dhe shfaqja e tyre për mua përbën njëkohësisht promovim të një kulture shqiptare, kulture kombëtare dhe kulture kinematografike gjithashtu", vazhdon Logoreci, i cili me ndihmën e drejtorit të arkivit, Artan Minarolli, dhe punonjëses së këtij institucioni Eriona Vyshkës, ka mundur të shohë e të përzgjedhë realizime të tilla. Filma të tillë të vjetër, të pashfaqur për dekada, mbajnë edhe dëmtimet që u janë shkaktuar gjatë viteve, por për Logorecin ato janë të parëndësishme përballë vlerave që shfaqin këto realizime. "Gruaja meksikane" kishte një sërë dëmtimesh që kishin prekur edhe muzikën, por t‘i shohësh të shfaqen në ekranin e madh dhe në prani të një audience të duket sikur je në kishë. E kam përjetuar si një eksperiencë fetare, ku imazhet dhe muzika të bëjnë të shohësh përtej dëmtimeve. Unë pashë regjisorë të rinj, por edhe në moshë gjatë projektimit të këtij filmi dhe besoj se kjo do t‘i ndihmojë ata të jenë më krijues", thekson Logoreci, i cili edhe një vit më parë, përzgjodhi disa filma nga arkivi për t‘i shfaqur në kuadrin e TIFF. Pjesë e këtij programi special janë edhe tri filma kinezë, të cilët janë transmetuar në vendin tonë gjatë periudhës kur Shqipëria komuniste kishte marrëdhënie të shkëlqyera me Republikën Popullore të Kinës. Revolucioni kulturor kinez do të kthehet në Tiranë me shfaqjen e këtyre filmave, tashmë në një kontekst tjetër historik, por edhe kulturor. "Lindja është e kuqe", që drejtohej prej regjisores së parë kineze Wang Ping, një realizim me ngjyra i vitit 1965, solli mbrëmjen e së dielës në Teatrin Kombëtar një përshtatje të një performance të llojit muzikal e përmasave gjigante. Mbi 3 mijë artistë kanë marrë pjesë në këtë film, në të cilin ishin të dukshme qartë skenat masive. Titulli është marrë sipas një kënge, e cila pothuajse u kthye në himn kombëtar për Kinën gjatë periudhës së revolucionit kulturor. Ai nis me këngën "Internacionalja", për të vijuar më pas edhe me 35 këngë të tjera, të shoqëruara me 24 koreografi komplekse dhe shumëngjyrëshe, që komentojnë mbi ndodhitë më të rëndësishme në historinë e Partisë Komuniste Kineze. Si një film me efekte vizuale mahnitëse, "Lindja është e kuqe" u krijonte mundësinë komunistëve shqiptarë për të promovuar dhe konsoliduar mitin e "diktaturës së proletariatit". Edhe dy filmat e tjerë "Nga fitorja në fitore" (1952) i regjisorit Cheng Yin Xiodan dhe "Duke kaluar lumin Jance" (1974), në një vend të izoluar nga ndikimet e huaja dhe ku kinemaja kombëtare ishte plotësisht e kontrolluar, i shërbente qeverisë së kohës si një mjet i fuqishëm propagande. "Ne i kemi nxjerrë nga arkivi këto realizime për t‘i shfaqur para publikut sot dhe për të kuptuar se sa dogmatike ka qenë kinemaja e sa armë e fortë në dorë të pushtetit. Menduam se do të ishte mirë t‘i vinim në vëmendje të publikut të ri", shprehet Genc Përmeti. Importet kulturore nga studiot kinematografike të Kinës përbënin një pjesë të rëndësishme të shfaqjeve në kinematë e Shqipërisë. Kjo ndodhi pikërisht gjatë vitit 1960, kohë kur orientimi i politikës së jashtme të vendit tonë nisi të shpërfaqë krijimin e një afrimiteti me Republikën Popullore të Kinës, i cili do të materializohej me kalimin e kohës në shkëmbime politike, ekonomike dhe kulturore. Ishte koha kur Shqipëria komuniste ndërpreu marrëdhëniet me Bashkimin Sovjetik dhe kur vendin e tij e zuri Kina. U bë ajo burimi kryesor i importeve, të cilat përfshinin jo vetëm ushqime, të mira materiale dhe teknologji industriale, por edhe produkte artistike e kulturore. Mes këtyre të fundit vlen të përmenden filmat dhe produksionet e tipit muzikal, këngë dhe melodi kineze, performancë fantastike cirku, si dhe një gamë e gjerë publikimesh artizanale. Veçanti e tyre ishte se ato jo vetëm që përmbushnin kërkesat ideologjike të pushtetit komunist, por edhe kënaqnin kërshërinë e publikut shqiptar sa i përket konsumit filmik. Ndërsa për Thomas Logorecin është shumë e rëndësishme që ai pa një audiencë të përqendruar, kur në ekran shfaqeshin këto realizime, ndonëse në një atmosferë edhe pak të ftohtë të Teatrit Kombëtar. "Tashmë këto filma nuk përbëjnë më propagandë, por histori. Ato më bëjnë të mendoj se si ka qenë Shqipëria në vitet ‘60, çfarë i ofrohej publikut për të parë. Por të tjerë, kam parasysh një publik që i ka përjetuar ato kohë, i përjetojnë ende. Një mikja ime më tregoi se e ëma e saj, që dikur ishte një e re komuniste, kur i kishte parë këta filma, kishte ardhur t‘i shihte sërish me tri mikesha të saj kineze. Sapo filluan të shfaqeshin pamje të Kinës së asaj kohe ato filluan të qanin. Nuk duhet të harrojmë se njerëzit e besonin atë ideologji. Ajo është pjesë e historisë dhe ndaj ne jemi sot ende duke folur për të", thekson Logoreci. Sipas tij, Arkivi i Filmit do të duhej që për çdo ditë të nxirrte një realizim të tillë nga arkivi e ta bënte të pranishëm për njerëzit, që tashmë e shikojnë dhe e përjetojnë të distancuar.

Shqip

[Albo]

TIFF

Sfidat e një festivali me filmin

U çel dje në mbrëmje edicioni i shtatë i "Tirana International Film Festival". Për herë të parë, krahas programit me filma të shkurtër, në kuadër të këtij festivali konkurron edhe filmi artistik. Deri në datën 6 dhjetor, sallat e Teatrit Kombëtar do të kt

Një festival që mbart shumë risi. Kështu u cilësua prej organizatorëve gjatë konferencës për mediat edicioni i shtatë i "Tirana Film Festival", i cili u çel zyrtarisht dje. Skenaristi dhe aktori me origjinë shqiptare, Thomas Logoreci, i cili është një ndjekës i rregullt i TIFF gjatë këtyre viteve të fundit, njëkohësisht edhe përzgjedhës i filmave, e konsideroi festivalin si një tejngopje vlerash. Shumë prurje, "një lloj orgjie për ata që dashurojnë kinemanë". I vendosur në ambientet e Teatrit Kombëtar, ky festival gjatë dhjetë ditëve, deri më 6 dhjetor do të përcjellë për publikun 14 filma me metrazh të gjatë, si dhe rreth 100 filma me metrazh të shkurtër. "Prania e filmit me metrazh të gjatë në festival është edhe një nga risitë më të rëndësishme të festivalit, një ide të cilën e kemi kultivuar prej kohësh e që më në fund e realizuam", thotë para mediave Ilir Butka drejtori TIFF. Pjesëmarrjen e filmit të gjatë në këtë edicion, Butka e konsideron si një sfidë të cilën stafi organizator e kishte kultivuar prej vitesh. E kështu, pas eksperiencës së përftuar me filmat e shkurtër, TIFF duket se më në fund ishte gati edhe për filmat me metrazh të gjatë. "Për këtë ndryshim, reagimet kanë qenë pozitive. Ato pasqyrohen me prurjet e filmave dhe ne jemi të habitur nga prania e shumë filmave, të cilët në një pjesë të mirë të tyren, kanë marrë pjesë në festivale të ndryshme dhe janë vlerësuar edhe me çmime", vijon më tej ai. Në kuadër të risive, drejtori i TIFF, përmend edhe marrëdhënien me televizionin. "Nëpërmjet dashamirësisë së një prej mediave më të suksesshme në fushën televizive, ‘DigitAlb‘, ne kemi mundur të realizojmë një hapësirë në favor të festivalit. "Digiart", është një tjetër sfidë e cila konsiderohet si një festival televiziv, ku do të shfaqen prurjet e reja të festivalit e ku do të jepen të njëjtat çmime me ato që i rezervohen Festivalit të Filmit të Shkurtër: filmi më i mirë i shkurtër, fiction-i më i mirë, filmi i animuar më i mirë, filmi eksperimental më i mirë dhe dokumentari më i mirë", tregon Butka duke falënderuar "Top Median" për partneritetin e duke e vlerësuar të rëndësishëm këtë bashkëpunim sidomos sa i përket publikut, atij që ndoshta e ka të pamundur të ndjekë nga salla festivalin. "Në këtë mënyrë, nga shtëpia, mund të krijohet një lloj kulture në favor të kinemasë dhe të filmit", nënvizon ai. Gjithashtu, në kuadër të TIFF do të zhvillohet edhe një aktivitet në disa qendra urbane aspak të zakonshme për një festival. Veprimtaria, e cila realizohet në bashkëpunim me pesë minibashki të Tiranës është quajtur Festivali Urban, i cili do të përcillet në qendrat periferike të kryeqytetit. Ndërkaq, Genc Përmeti programuesi i Festivalit, bën të ditur filmat e gjatë në konkurrim. Janë 14 të tillë. "Shpirtra të ftohtë" i regjisores Sophie Barthes, "Kostandini dhe Elena" i Andrei Dascalescu, "Qyteti i djajve" nga Vladimir Paskaljeviç, "Një grua nga Damasku" i Diana El Jeiroudi, filmi shqiptar "Lindje, Perëndim, Lindje" i Gjergj Xhuvanit, "Akademia e Platos" i Filippos Tsitos, "Burrë mbi orë" i Asli Ozge, "Mock on mu" nga Craig Baldwin, "Fytyra e veriut" i Philipp Stolzl, "Të burgosurit e nëndheshëm" nga Stella van Voorta van Beest, "Tingulli i insekteve" nga Peter Liechti, "Dy vijat" i Selim Evci, "Ushtarët e panjohur" nga Shalva Shengeli si dhe "Gruaja pa piano" nga Javier Rebollo do të vijnë në konkurrim. Ata do të vlerësohen nga një juri e posaçme e vendosur për filmat me metrazh të gjatë, e cila përbëhet prej Ben Rivers, Bujar Alimanit, Joshua Jacob Marston, Michele Levieux dhe Nick Holdsworth. Nuk do të mungojë edhe një program special i festivalit, gjatë të cilit do të shfaqen një seri e veçantë filmash. Ky program nisi mbrëmë me shfaqjen e bashkëprodhimit të parë shqiptaro-serb, filmit "Honey Moon‘s" i cili është vlerësuar në festivale të ndryshme ndërkombëtare, ashtu sikundër nuk do të mungojë edhe një homazh për regjisorin e madh shqiptar Viktor Gjika, i cili u nda nga jeta para pak kohësh. Në kujtim të tij do të shfaqen filmat "Debatiku", "Komisari i dritës" si dhe "Rrugë të bardha". Do të vijë për publikun edhe një pjesë e filmave të huaj, të cilët janë shfaqur në Shqipëri gjatë viteve të komunizmit dhe që nuk janë shfaqur më për dekada të tëra. Seksioni i veçantë është quajtur "Thesare nga arkivi i filmit shqiptar". Do të shfaqen filmat "Beteja e Algjerit" nga Gillo Pontecorvo, "Gruaja meksikane" nga Emilio Fernandez, të cilin Përmeti e konsideroi si një nder për festivalin, duke qenë se në Shqipëri ekziston një ndër kopjet e rralla të këtij filmi, si dhe "Hijet e bardha" nga Nicholas Ray, film i cili pavarësisht se erdhi në Shqipëri, asnjëherë nuk u shfaq para publikut. Do të shfaqen edhe tre filma, të cilët janë transmetuar në vendin tonë gjatë periudhës kur Shqipëria komuniste kishte marrëdhënie të shkëlqyera me Republikën Popullore të Kinës. Revolucioni kulturor kinez do të kthehet në Tiranë me shfaqjen e filmave "Nga fitorja në fitore", "Duke kaluar lumin Jance" dhe "Lindja është e kuqe". E rëndësishme konsiderohet prej Genc Përmetit edhe prania e njërit prej korifenjve të kinematografisë botërore, regjisori grek Theo Angelopulos. Ai do të jetë i pranishëm gjatë ditëve të festivalit, ku do të shfaqen disa filma të tij. "Tirana Film Festival" vjen me mbështetjen e Ministrisë së Turizmit, Kulturës Rinisë dhe Sporteve, me financimin e Qendrës Kombëtare të Kinematografisë organizuar nga "DigitAlb", "Imperial Cinemas", "Albania Art Institute" dhe "Ska-Ndal Film Production". Ar.He

Shqip

[Albo]

Festivali

"Muaj Mjalti" çel TIFF-in

Bashkëprodhimi shqiptaro-serb shfaqet sot premierë

"Muaj Mjalti", premiera shqiptare e bashkëprodhimit shqiptaro-serb do të çelë sot, ora 19.00, në Teatrin Kombëtar, edicionin e shtatë të Tirana International Film Festival. Në një konferencë për shtyp që do të mbahet sot paradite, organizatorët do të bëjnë të ditur të gjitha detajet. Për 10 ditë, deri më 6 dhjetor, në skenën e madhe të Teatrit Kombëtar projektohen për publikun rreth 15 filma me metrazh të gjatë, kurse në skenën e vogël rreth 100 filma me metrazh të shkurtër, të cilët do të ndiqen falas nga publiku. Një nga të ftuarit e veçantë të këtij edicioni është regjisori i njohur grek Teos Angjelopulos, fituesi i Palmës së Artë në Festivalin e Kanës (Përjetësi e një ditë, 1998). Sipas organizatorëve ai do të jetë i ftuar mbrëmjen e mbylljes së festivalit. Sipas Ilir Butkës, drejtori i këtij aktiviteti, një ndër risitë që do të ofrojë edicioni i shtatë i TIFF është shfaqja e filmave të gjatë në programin e këtij festivali që deri më tani i është kushtuar posaçërisht prodhimeve me metrazh të shkurtër. Filmat përshëndetës të festivalit janë përzgjedhur "Akadimia Platonos" e regjisorit Filippos Tsitos‘s, dhe dy filma "La perla" dhe "The severage innocents" të pashfaqur më parë, të marra nga Arkivi Qendror i Filmit. Ndërsa kinemaja kineze e viteve ‘70 prezantohet me filmat "Nga fitorja në fitore", "Kalim në lumin Jance" etj.

Shqip