Feja e Gjergj Kastriotit - Skënderbeut

[Hyllien]

Papal Relations



Portrait of SkanderbegSkanderbeg's military successes evoked a good deal of interest and admiration of the Papal States, Venice and Naples, themselves threatened by the growing Ottoman power across the Adriatic. The Albanian warrior played his hand with a good deal of political and diplomatic skill in his dealings with the three Italian states. Hoping to strengthen and expand the last Christian bridgehead in the Balkans, they provided Skenderbeg with money, supplies and occasionally with troops. One of his most powerful and consistent supporters was Alfonso the Magnanimous, the Aragone king of Naples, who decided to take Skanderbeg under his protection as vassal in 1451, shortly after the latter had scored his second victory against Murad II. In addition to financial assistance, the King of Naples undertook to supply the Albanian leader with troops, military equipment as well as with sanctuary for himself and his family if such a need should arise. As an active defender of the Christian cause in the Balkans, Skanderbeg was also closely involved with the politics of four Popes, one of them being Pope Pius II, the Renaissance humanist, writer and diplomat.

Profoundly shaken by the fall of Constantinople in 1453, Pius II tried to organize a new crusade against the Turks; consequently he did his best to come to Skanderbeg's aid, as two of his predecessors Pope Nicholas V and Pope Calixtus III, had done before him. This policy was continued by his successor, Pope Paul II. They gave him the title Athleta Christi.

For a quarter of a century he and his country prevented Turks from invading Catholic Western Europe.


Gjergj Kastriot's Legacy


http://www.campusprogram.com/referen...kanderbeg.html


PS: Nuk eshte pak te jesh i implikuar ne politiken e 4 Papave ne Rome. Ku jane trimat e Bizantit?

[Hyllien]

Alessio
(Lissus, Alexiensis).

Diocese in European Turkey, since 1886 suffragan of Scutari. It is one of the principal seaports of Albania, is favourably located near the mouth of the Drin, was founded by Dionysius of Syracuse, and was an important and beautiful city in the time of Diodorus Siculus. It is now known as Alise, Lesch, Eschenderari, or Mrtav. Like all the cities of Albania, it frequently changed masters in the Middle Ages until the Venetians took possession of it in 1386. It still belonged to them when Skanderbeg died, but shortly afterwards it fell into the hands of the Turks. In 1501 the inhabitants again returned to the Venetian domination, but in the year 1506 Sultan Bajazet obtained the restitution of the city, after it had been evacuated and deprived of its ramparts. To-day it is a poor straggling hamlet of about 2,000 people, on third of whom are Catholics. In it, however, the mountaineers hold a weekly bazaar where very large transactions take place. The Acrolissus or citadel is interesting for the well preserved Roman cisterns and medieval arches it still holds. The first known Bishop of Alessio is Valens, who attended the Council of Sardica in 340. It does not figure prominently in ecclesiastical history until the sixth century, when it is mentioned as a see in the correspondence of St. Gregory the Great (590-604). Since the end of the fourteenth century, when it came under Venetian rule, it has had again a series of Latin bishops.

Alessio had formerly five churches. The cathedral was dedicated to St. Nicholas and once held the mortal remains of the patriot George Castriota, the immortal Skanderbeg, who died in 1467. Local tradition relates that when the Turks took the town they opened his grave and made amulets of his bones, believing that these would confer indomitable bravery on the wearer. Transformed into a mosque, the cathedral was abandoned by the Ottomans after three dervishes had successively committed suicide from one of its towers. Two other churches dedicated to St. George and to St. Sebastian still survive as mosques. The population is mostly Catholic (about 14,000), attended by fifteen secular priests. The present bishop, elected 24 May, 1870, is Monsignor Francis Malczyinski, an alumnus of the Propaganda. He resides at Calmeti, a little distance from Alessio.

At the summit of a group of rocky hills, on the west bank of the Drin, facing the town, are the church and convent of St. Anthony of Padua under the care of the Franciscan friars, a last remnant of the thirty convents they once possessed in Albania. The site is said to have been chosen by the saint himself, and is greatly venerated, especially by the mountaineers of Scutari who make an annual pilgrimage to it on 13 June, and exhibit on that occasion a very striking piety. The Mussulmans themselves respect the church and confide their treasures to the friars whenever they have reason to fear the rapacity of their pashas.

Within the diocesan limits of Alessio is the quasi-episcopal abbey (abbatia nullius) of St. Alexander Orosci or Orochi, the mountain stronghold of the small but brave body of the Catholic Mirdites of Albania. Since 1888 it enjoys an independent jurisdiction over this faithful and warlike people which in 1894 obtained from the Porte, through the good offices of Leo XIII, a civil jurisdiction for its abbot, and thereby freed itself from the irksome protectorate of Austria. The abbot had jurisdiction over about 18,000 Catholics, with 16 churches, 13 chapels, 11 secular priests, and 2 Franciscans. The present abbot, elected in 1888, is Monsignor Primo Dochi, an alumnus of the Propaganda.

[Hyllien]

Stepinac's Address to Pius XII
The following excerpt is from the aide-mémoire dated May 18, 1943 written by Archbishop Alojzije Stepinac and delivered personally to Pope Pius XII at their meeting the same month. At his trial, Stepinac denied authorship of the document (though even his diary, on the eve of war, contains similar laments on the Schism being among the "greatest evils" in Europe), stating that it didn't bear his signature. Viktor Novak notes that the state prosecutor "was able... to prove that he is lying when he denies that the document belongs to him as its author, only because it doesn't have Stepinac's signature. The signature existed on the original delivered to the Pope, and the copy was sent from Rome to the ministry of foreign affairs by Pavelic's ambassador in Vatican, prince Erwin Lobkowicz." (Novak, Magnum Crimen, p 789)


The Eastern Schism is penetrating the Catholic ranks and threatens to accomplish its dark goals. The victory of the Great Serbian idea would mean the destruction of Catholicism in the Northwestern Balkans, in the state of Croatia. The mentioned documents do not leave us in any doubt. Moreover, there is no question that such a fatal event would have significant consequences far beyond the borders of Croatia. The waves of Orthodoxy and offensive Byzantinism would strike at the borders of Italy, while until now they had been breaking against the Croatian Front Wall [Antemurale Christiantitis].
Moreover, because of the work of Croatian clerics, especially Franciscans, the foundations were lain for the renewal of Catholicism in Bulgaria by converting many Paulicians, and the remnants of believers in Skanderbeg's Albania have been saved, and in the event of the destruction of the sole Catholic nation in the eternally restless, Orthodox and Islamic Balkans, many other scattered groups would be affected.
Holy Father, today the eyes of the whole of humanity, bleeding from thousand wounds, are directed toward you as the one who by the elevated meaning of your name brought miserable humankind what they require - heavenly peace. By bringing peace to the world, Holy Father, think of the Croatian people who were always faithful to Christ and to you. The young Croatian state was created in more horrible and difficult circumstances than any other state in the last several centuries. By desperately fighting for its existence, Croatia is showing at every turn that it wishes to remain faithful to its Catholic traditions and to ensure a better and more clear perspective for the Catholic Church in this part of the world. On the other hand, with the loss or ominous curtailments - thousands of the best Croatian believers and priests would gladly and voluntarily sacrifice their lives to prevent this horrible possibility - not only about 240,000 converts from the Serbian Orthodox faith would be destroyed here, but also the entire Catholic population of these areas together with their churches and convents. In the natural order of things, unless God performs a great miracle, the progress of Catholicism is closely tied with the progress of the Croatian state. The survival of Catholicism depends upon the survival of this state. The salvation of Catholicism is at the same time the salvation of Croatia. Holy Father, we deeply believe in God's mercy and in God's righteousness, and you are their chosen instrument. I recommend to your paternal care and to our prayers our Independent State of Croatia, believing that this is also the best means to recommend the holy faith in my homeland and in the Balkans.

In the Holy Heart of Jesus always your most loyal archbishop and metropolitan of Zagreb.



:: filing information ::
Title: Stepinac's Address to Pius XII
Source: Trial of Lisak, Stepinac, Salic and co, Zagreb, 1946. Quoted in Novak, Viktor. Magnum Crimen, pp. 788-789. (First Edition, Zagreb). Translated by Sinisa Djuric.
Date: May 18, 1943


PS: Mos harro se ne Kroaci ka mbi 400 vellime e dokumenta per Skenderbeun.

[Hyllien]

ALBANIA: SAFEGUARD RESPECT, DIALOGUE AND COLLABORATION


VATICAN CITY, MAY 10, 2002 (VIS) - This morning, the Holy Father received
the Letters of Credence of Zef Bushati, the new ambassador from the
Republic of Albania, and assured him of his constant prayers that Albania
"may continue faithfully down the road of prosperity and peace, forever
safeguarding mutual respect, dialogue and collaboration between all its
inhabitants."


John Paul II affirmed that in order to resolve their current problems,
the people of Albania can call on "their well-known characteristics of
courage and strength," whose champions were the national hero, George
Castriota Skanderbeg, and Mother Teresa of Calcutta, "daughter of the
Albanian people, who rendered honor and glory to her nation and the
Catholic Church."


"As part of the European cultural, historical and geographical framework,
Albania justly aspires to build a constructive dialogue with the other
peoples of the continent; it wishes to contribute actively to building the
common 'European home.' ... The Albanian people want to find their role in
a broader international context, opening up to whole world. However, the
first condition - and at the same time consequence - of this legitimate
ambition is the need for greater internal cohesion and stability, which
will give Albania more credibility before the gathering of nations."


The Holy Father concluded by recalling that one proof of the good
relations between Albania and the Holy See is the recent collaboration
agreement signed between them "with the aim of regularizing their
relations; an agreement that is now awaiting ratification by parliament as
you, Mr. Ambassador, recalled."
CD/.../CREDENCE/ALBANIA VIS 20020510 (260)


Ja dhe Papa qe flet per Skenderbeun. Ndonje nga Kisha Lindore qe e permend (pervec ndryshimit te mbiemrit nga Kastriot ne Kastriotis ose Kastriotic) ?

[Hyllien]

--------------------------------------------------------------------------------
Chapter I - Gesta Per Francos, 1270-1314
--------------------------------------------------------------------------------


Part I. Bl. Gregory X And The General Council Of Lyons, 1270-1276

The death of St. Louis IX of France -- it closes an epoch in Church History -- Eastern politics and scheme for a Council, 1261-1274 -- the legislative work of the Council.

Part II. The Shadow Of Anjou, 1276-1285

Nicholas III -- Anjou checked -- Martin IV -- Anjou supreme -- Breach with the Eastern Church -- Mediterranean alliance against Anjou -- the Sicilian Vespers -- military disaster to pope's allies.

Part III. France And The Sicilian War, 1285-1294

Honorius IV and reaction against Anjou -- reaction against papal use of temporal arms -- the Franciscan "Spirituals" -- Olivi -- the first Franciscan pope -- Philip the Fair, the new French "Legists" and the Roman Law's conception of sovereignty -- Philip the Fair's fight with Nicholas IV -- final loss of the Holy Land -- the long papal interregnum -- Celestine V.

Part IV. Boniface VIII, 1294-1303

The existing problems and hostilities -- the question of unauthorised taxation of Church revenues -- the bull Clericis Laicos -- followed by official anti-papal propaganda in France -- the Colonna conspiracy -- the pope's surrender to Philip the Fair -- the Sext -- the Franciscan "Spirituals" once again -- the pope reacts, on the question of jurisdiction -- Philip the Fair organises France against the pope -- Unam Sanctam -- the attempted arrest of Boniface at Anagni.

Part V. Philip The Fair's Last Victory, 1303-1314

The new approach of Benedict XI -- his sudden death -- the long conclave at Perugia -- Clement V -- Philip the Fair raises the related difficulties of the Knights Templars and of Boniface VlIl's legitimacy -- the trial of the Templars -- and of Boniface VIII -- General Council of Vienne -- the new, papal nepotism and the French monopoly of the Sacred College.


--------------------------------------------------------------------------------
Chapter II - "The Avignon Captivity", 1314-1362
--------------------------------------------------------------------------------


Part I. Crisis In The World Of Thought

i. The Problem of Church and State: the permanent legacy of the reign of Philip the Fair -- in what sense is the pope Lord of the World? -- the view of the thirteenth-century canonists -- Innocent IV -- Hostiensis -- Unam Sanctam -- influence of St Thomas's theory about Scripture as an argument -- the polemists of 1294-1303 -- Giles of Rome -- James of Viterbo -- the royal jurists -- John of Paris -- anonymous writings -- Dante -- modern views.
ii. The Problem of Faith and Reason: the synthesis of St. Thomes not universally accepted -- ultimate significance of this -- what St. Thomas achieved -- the Oxford Franciscan school of philosophy -- Roger Bacon -- John Duns Scotus -- his theory of knowledge -- role in his thought of the idea of God's infinity -- and of the Divine Will -- influence of his theology on later spirituality -- William of Ockham -- in reaction against Scotus, but radical critic of Thomist synthesis -- his Nominalism dissolves the reality of philosophy -- theory of God's omnipotence and will -- a root of Lutheranism -- the Avignon judgment on Ockham -- his thought colours the Catholic mind until the Reformation -- despite condemnations it captures the university world, as the via moderna -- stagnation of the older schools of thought.


Part II. The Troubled Times Of John XXII

i. The Friars Minor: Holy See vacant two years (1314-1316) -- character of John XXII -- the Franciscan controversies about the meaning of the rule, 1226-1314 -- John XXII suppresses the "Spirituals" -- remodels the order -- by deciding (against the order) that it must, in practice, follow ordinary religious poverty -- and by declaring heretical its theory that Our Lord had no rights of ownership -- revolt of the Minister-General and Ockham -- their flight to Lewis of Bavaria.
ii. The last War with the Empire, 1314-1356: The last of these great struggles -- its character and significant ending -- John XXII and the double imperial election of 1314 -- his refusal to recognise the right of the victorious Lewis of Bavaria -- Lewis, excomnunicated, invades Italy -- the Defensor Pacis -- Lewis "deposes" John for heresy -- names a Franciscan anti-pope -- Lewis's victory peters out -- The peace policy of Benedict XII -- effect of this war on Catholicism in Germany -- Clement VI supports claim of Charles of Luxemburg to the empire -- Charles elected -- by the Golden Bull he terminates papacy's intervention in imperial elections -- Innocent VI tacitly accepts the fait accompli.

iii. Marsiglio of Padua: importance of his work -- his life -- varied sources of his ideas -- his aim the destruction of Catholicism as a social power -- examination of his theories -- on the State -- on the Church and its relation to the State -- glorification of State as "totalitarian" -- the condemnations of Marsiglio -- which his theories survive -- their later wide influence -- feeble Catholic replies to them.

iv. The End of John XXII: the pope's novel theory about the state of souls immediately after death -- he is attacked as a heretic by the rebel Franciscans -- defended by Jacques Fournier -- who, however, corrects his error -- John's deathbed explanation and submission -- Benedict XII defines the doctrine.


Part III. The Avignon Regime

i. The centralised administration: new stability of the curia -- the age of the Canon Law -- the chief papal offices -- and tribunals -- the Canon Law -- role of the papal treasury -- the taxes levied on the universal church -- system of collectors -- the amount of the revenue -- the ever-recurring financial crises -- the final quasi-bankruptcy -- where the money went -- the discontent the system caused -- English opposition -- the anti-papal laws of Edward III and Richard II -- their permanent significance -- resistance in Germany -- original motive of system of papal provisions -- the abuses which in the end were inseparable from it -- the "state-of-the-church" problem now chronic -- where the papal reformers failed.
ii. The Popes, 1334-1362: Benedict XII -- reforms in the papal court -- and curial offices -- of the Cistercians -- Benedictines -- Lustin Canons -- Friars Minor -- Dominicans -- Clement VI -- worldliness returns -- the Black Death -- Innocent Vl -- the first conclave "capitulation" -- new attempts at reform of the curia -- Avignon at the mercy of the Free Companies.



--------------------------------------------------------------------------------
Chapter III - The Return Of St. Peter To Rome, 1362-1420
--------------------------------------------------------------------------------


Part I. Infelix Italia, 1305-1367

The problem how to maintain papal independence -- Disastrous wars of Clement V against Venice -- of John XXII against the Visconti -- of Clement VI against Florence -- Gil Albornoz, conqueror and statesman.

Part II. The Popes Leave Avignon, 1362-1367

Character of Bl. Urban V -- despite general opposition in the curia he returns to Rome -- his death at Avignon -- Gregorv XI -- influence of St. Bridget of Sweden on him -- and of St. Catherine of Siena -- the pope's worldliness and nepotism -- the great revolt of the Papal States -- war against Florence -- Gregory XI returns to Rome -- his death.

Part III. Christian Life, Mystics, Thinkers

The Saints, 1270-1378 -- the vie devote among the laity under the influence of the Friars -- the literature produced for it -- the Devotio Moderna -- its one weakness -- in reaction against the "speculative" Dominican mysticism, Eckhart, Tauler, Suso -- the Devotio Moderna and learning -- the Via Moderna in philosophy and theology -- Nicholas of Autrecourt -- Peter d'Ailly -- Gerson -- the new non-Aristotelian Physics -- Nicholas d'Oresme -- the new German universities.

Part IV. The Schism Of The West, 1378-1409

i. The Two Conclaves of 1378: election of Urban Vl -- discontent of cardinals with the new pope -- they leave Rome -- and elect Clement VII at Fondi -- war between the rivals -- Clement VII, defeated, retires to Avignon.
ii. Discord in each "Obedience", 1379-1394: St. Catherine and the "Clementines" -- her death -- Urban instals new King of Naples -- Clement also -- French invasion of Naples -- it is defeated -- Strife between Urban and his new cardinals -- five cardinals "disappear" -- Urban VI a wanderer -- his death -- the French scheme to control Italy through Clement VII -- role and spirit of the University of Paris -- renewed French invasion of Naples -- the French demand for a second principality in Italy -- Clement refuses -- new initiative from University of Paris -- its suggestion of neutrality -- Clement's resistance -- death.

iii. Benedict Xlll's Quarrels with the French, 1394-1403: character of Benedict XIII -- beginnings of a schism within the schism -- Benedict's stand for the tradition that pope has no superior but God -- his obstinacy and duplicity -- the French crown and the University of Paris combine to check him -- National Council of Paris, 1398 -- decision to "withdraw" obedience from Benedict -- character of the majority -- the regime of a Church without the pope, 1398-1403 -- Benedict's cardinals besiege him at Avigon -- he becomes the French king's prisoner, 1398 -- his escape 1403 -- the French again acknowledge him as pope.

iv. The Roman Popes, 1389-1406: Difficulties of Boniface IX with the Emperor Wenzel -- and with Rupert, his rival -- war in Germany and Italy -- Boniface compelled to recognise Rupert unconditionally -- financial plight of Boniface -- simony one way out -- gross money scandals in granting Indulgences -- mission of Benedict XIII to Boniface -- Boniface's sudden death -- Intrigues of Benedict to discredit the new Roman pope Innocent VII -- they are exposed, and cost Benedict his hold on France -- National Council of Paris, 1406 -- election at Rome of Gregory XII pledged to end schism by abdication.

v. Benedict Xlll and Gregory Xll, 1406-1409: Benedict's shifty acceptance of Gregory's plan -- Gregory changes his mind -- the negotiations about where they shall meet -- Gregory's intrigues with Naples -- he plans to create more cardinals -- his old cardinals revolt -- and escape to Pisa -- meeting with Benediet's cardinals -- France finally abandons Benedict -- who calls a General Council -- union of the cardinals of both the rivals -- they summon a General Council -- so does Gregory -- Benedict's council at Perpignan -- Gregory deserted almost by all.


Part V. The Church Under The Councils, 1409-1418

i. Pisa: German protest against the Council -- Failure of Gregory XII's negotiations -- trial and deposition of Gregory, and of Benedict XIII -- election of Alexander V -- Gregory XII's Council at Cividale -- his flight to Gaeta -- Alexander's armies take Rome -- his death -- election of John XXIII -- Naples acknowledges him -- John's Roman Council of 1412-1413 -- the Reform party active -- John XXIII, driven from Rome, appeals to the Emperor -- who forces him to summon the Council of Constance.
ii. Constance: enduring importance of this council -- three main tasks before it -- the procedure adopted of voting by "nations" -- John XXIII pledges himself to abdicate -- but then absconds -- the revolutionary anti-papal decrees which follow upon this -- John captured -- his trial and deposition -- Gregory XII re-convokes the Council, and abdicates to it as convoked by himself -- negotiations with Benedict XIII for his abdication -- he refuses -- the Spaniards abandon his cause -- the Council divided on how to elect the new pope and on reform measures -- general deadlock -- the English solve the crisis -- election of Martin V -- the reforms enacted -- the concordats of the Council.



--------------------------------------------------------------------------------
Chapter IV - Fifty Critical Years, 1420-1471
--------------------------------------------------------------------------------


Part I. The Menace Of Heresy And Schism, 1420-1449

The restored papacy handicapped -- the debacle in Bohemia -- Wyclif's career and significance -- John Hus -- the Czech revolt and the crusade of Martin V -- the poisonous legacy of Constance -- Martin V's action against it -- Council of Pavia-Siena -- Martin V as a reformer -- Eugene IV elected pope -- Council of Basel opens -- its first misunderstanding with the pope -- its negotiations with the Hussites -- the council's struggle to dominate the papacy -- its reform decrees -- the deadlock -- Eugene IV negotiates with the Greeks for reunion -- transfers the council to Ferrara -- a minority resists -- and "suspends" the pope -- it gains support in France and Germany -- the Pragmatic Sanction of Bourges -- the pope "deposed" at Basel and "Felix V" elected -- the Catholic princes use the new schism to bully the pope -- the submission of Germany to Eugene IV -- the schism ends under Nicholas V -- the mission of Nicholas of Cusa to Germany.

Part II. The Return Of Islam, 1291-1481

The anarchy in the East after the last crusades had failed -- the new Ottoman power -- the lack of unity among the Christians -- efforts of the popes to unite the West -- it remains disinterested -- Eugene IV's great scheme -- the re-union council of Ferrara-Florence -- its definition that the papal primacy is divinely instituted -- re-union of the lesser churches of the East -- the last stages of the Ottoman conquest -- fall of Constantinople -- the Catholic heroes Hunyadi and St. John Capistran, Skanderbeg -- the last crusading popes Calixtus III and Pius II -- their failure -- the Turks in Italy.
Part III. The Return Of The Ancient World

Early days of the literary revival -- it coincides with a time of philosophical decadence -- the Avignon popes its earliest patrons -- their library -- Petrarch -- the humanists of the papal curia -- their role in the Renaissance -- their effect on the tone of the papal court -- the popes as patrons of the arts -- Nicholas V's great reign -- paganism reviving -- the new philosophical studies -- Plato -- Aristotle -- damaging to prestige of theology -- the new cult of Nature -- the attack on Christian asceticism -- the dissolution of morality -- Humanists as political conspirators.

[Albo]

Disa të vërteta mbi vdekjen e Skëderbeut

Nga Dr. Aurel Plasari


Simbas historianëve të tij klasikë, në Lezhë Skënderbeu ra i sëmurë dhe vdiq më 17 janar 1468. Datën e ka dhënë Barleti, duke dhënë gabim vitin (1466), me shkakun e cituar sipër: “... e zunë një palë ethe të rënda” . Franku e përshkruan po simbas Barletit: “Por u sëmur prej ethesh shumë të forta”, edhe ky me vitin gabim . Muzaka nuk e thotë shkakun e vdekjes, por jep edhe ai vitin gabim: 1466 . Edhe Tivarasi/Biemmi: “... e zunë një palë ethe të forta, që e detyruan të zinte shtratin dhe të ndryshonte zbatimin e planit të tij”, edhe ky me vitin gabim . Si shihet, si Franku edhe Muzaka, Biemmi dhe mbas tyre shumë të tjerë janë varur po te Barleti; nga ana tjetër, shkaku i vdekjes i dhënë nga Barleti dhe rimarrë nga shumë ndjekës përkon me “variantin zyrtar” venedikas për këtë vdekje. Ky variant nxirret prej një mesazhi të Ghirardo de Collis-it për Dukën e tij më 12 shkurt 1468: “Skënderbeu kaloi nga kjo jetë; kishte ethet dhe, meqë disa turq teptisën në vend, deshi t’i hipte kalit dhe vdiq brenda tri ditësh” . Të mbahet parasysh se Ghirardo de Collis-i ishte ambasador i Dukës së Milanos pikërisht në Venedik, pra me këtë njoftim ai nuk bënte veçse përsëriste “variantin zyrtar” të Republikës. Këtë variant ka adoptuar edhe historigrafia zyrtare shqiptare, pa marrë parasysh që ai nuk është i vetmi variant i dhënë prej bashkëkohësve për vdekjen e Skënderbeut.

Pikësëpari duhet vënë re se qysh gjatë kohës së vizitës së tij të fundit në Romë shënohej që Skënderbeu ishtë sëmurur “aty”. Dhe nuk bëhej fjalë për “ethe”, përderisa ambasadorët e Dukës së Milanos në oborrin papnor Lorenzo da Pesaro dhe Agostino de’ Rossi informonin me saktësi : “... u sëmur këtu nga punceura” . Ky variant i dytë i sëmundjes njoftohej më 19 shkurt 1467, ndërkohë që Skënderbeu ishte larguar nga Roma më 14 shkurt. Disa ditë mbas “variantit zyrtar” venedikas, që nxirret nga informacioni i De Collis-it i 12 shkurtit , Markezi i Mantuas njoftohej prej ambasadorit të tij Giovanni Francesco de Maffei në Raguzë për një tjetër variant (i treti) vdekjeje: “PS. Skënderbeu vdiq në betejë me një shigjetë” . Një variant i katërt i vdekjes/sëmundjes gjendet te Gaspare Veronese, simbas të cilit Skënderbeu ka vdekur nga “curis et angustia cordis” . Një variant të pestë të vdekjes/sëmundjes së tij e jep Platyna, për të cilin Skëndebeu ka vdekur nga “taedio et senio confectus” . Varianti i gjashtë mund të nxirret prej një kalese posaçërisht të rëndësishme të Volaterrano-s në Komentarët e tij: “Si erdhi në Romë, [Skënderbeu] u kthye në atdhe ku thuhet se mbas pak kohe vdiq i helmuar” .

Si shihet, variantet e vdekjes/sëmundjes së Skënderbeut janë më shumë se një dhe ato do të duhen numëruar pa parapëlqime për ndonjë “variant zyrtar”. Madje, nëse duhet privilegjuar ndonjëri ndër këto variante, i bie të jetë ky i Volaterrano-s, bashkëkohës i Skënderbeut, që flet për një “helmim” të lidhur me vizitën e heroit në Romë, çfarë do të përkonte, nga ana tjetër, edhe me variantin e sëmundjes së Skënderbeut në Romë (“u sëmur këtu nga punceura”), njoftuar nga relacioni i ambasadorëve milanezë në oborrin papnor. Pavarësisht privilegjimit ose jo të ndonjë varianti, bëhet fjalë për një vdekje të mbështjellë me mjegull paqartësie, dyshimi, sidomos nëse kujtohen kontingjencat specifike të Arbërisë në fund të vitit 1467 dhe fillim të atij 1468: gati i vetëm përballë fuqisë më të madhe të kohës. Të vihet re edhe se, fill mbas vdekjes së Skënderbeut, me një mesazh të 16 marsit Ghirardo de Collis-i njoftonte Dukën e tij se Republika kishte bërë tanimë me osmanët një paqe “për tre vjet”, që venedikasit e mbanin të fshehtë, dhe këtë të dhënë e kishte prej vetë Francisco Capello-s .

Pyetja shtrohet: A mos ishte Skënderbeu një pengesë për këtë “paqe të fshetë” apo, në përgjithësi, për traktativat e Republikës së Venedikut, të Mbretërisë së Napolit, asaj të Hungarisë dhë Qytetit të Raguzës për paqe me osmanët? Apo, përkundrazi, ai prirej vetë ndaj një paqeje të tillë, sikurse dyshohej në informacionin e 30 korrikut të De Collis-it (“Sulltani [...] ishte marrë vesh dhe kishte bërë traktat me Skënderbeun nëpërmjet mbretit Ferrante për t’ia dhënë Krujën Turkut” etj. ) duke braktisur kështu aleatët e tij? Ky variant i dytë ka pak gjasë, nëse kujtohen traktativat e fshehta të Republikës për paqe me osmanët se paku prej verës 1467. Apo ishte kjo, gjithsesi, një gjendje e mirëfilltë impasi, e cila e bënte Skënderbeun “njeri të tepërt” në skenën politike, prej së cilës do ta nxirrte pikërisht kjo vdekje që ngjan e e thirrur enkas për këtë rast?

Ndërsa lajmi për vdekjen e Skënderbeut mbërrinte në Venedik më 12 shkurt, të nesërmen Senati mblidhej në “këshill të fshehtë” në të cilin, si njoftohej vdekja e tij (“ka vdekur i ndjeri i madhërueshëm Skënderbe”,“Sicut per litteras vicerectoris nostri Dyrachi intelligitur, mortuus est magnificus quondam Scandarbegus ... ” ), merreshin masa të ngushtme sa i përkiste Arbërisë. Barleti, në të vërtetë “qytetar venedikas”, në Historinë e tij të shkruar pikërisht “nën Republikën”, tregon se Skënderbeu në shtratin e vdekjes thirri pranë të birin dhe e porositur atë “të mbështetej” te Venediku, “nën drejtimin dhe mbrojtjen e të cilit po e lë skeptrin e mbretërisë sate stërgjyshërore” . “Për besnikërinë dhe kujdesin e tyre [venedikasve] mos ki asnjë dyshim, - i thënkësh ai të birit simbas Barletit, - sepse ndër sundimtarët e tjerë të krishterë, të mos i vijë kujt rëndë ta them, venedikasit janë të vetmit që s’ua kalon njeri nga rëndësia, urtësia dhe madhëria e veprave që duhen respektuar sidomos dhe dashur para së gjithash për besnikërinë dhe mirësinë e tyre, ku ata shquajnë si askush tjetër” . Mandej do fjali, gjithnjë në shtratin e vdekjes, me stil edhe më të ngritur: “Ata [venedikast] kanë qenë për mua gjithmonë shokë dhe aleatë të lidhur me besë dhe në vend prindërish të dashur. Këta pra, o bir, pikërisht këta po t’i lë unë ty për prindër, për prijës, për kujdestarë” . Padyshim që është krykëput një ligjërim ideologjik i Barletit. Që, të paraqitura kështu, marrëdhëniet e Skënderbeut me Republikën e Shën Markut nuk përkojnë aspak me të vërtetën historike, do ta vërtetonin edhe vetëm dy episodet e regjistruara prej vetë dokumenteve venedikase të vitit 1448, kur Senati i republikës në “këshill të fshehtë” kishte pranuar ofertën e një “shtetasi besnik” të saj për të vrarë Skënderbeun, duke premtuar t’i lidhte atij pensionin përkatës për këtë vrasje , apo kur me më 27 qershor Republika kishte udhëzuar Kontin e Shkodrës të ndërhynte pranë sulltanit për të hequr qafe “rebelin shqiptar”, duke i kërkuar sulltanit që Skënderbeu “të zhduket jo vetëm nga Shqipëria, por edhe nga faqja e dheut” .

Masat e ngutshme të regjistruara në formë vendimesh në relacionin e mbledhjes në “këshill të fshehtë” të Senatit venedikas më 13 shkurt kishin të bënin me shtënien nën kontroll të zotërimeve të Skënderbeut. Pikësëpari jepej porosi që arkipeshkvi i Durrësit, i cili cilësohej si “person shumë i kujdesshëm” dhe “besnik e i devotshëm” ndaj Republikës, dhe që me siguri është Pal Engjëlli, të ngarkohej për të kontaktuar me të venë dhe të birin e Skënderbeut, me sa nënkuptohet për t’i bindur ata t’i kalonin zotërimet e tyre nën Venedikun. Për këtë detyrë arkipeshkvi në fjalë do të shpërblehej me një shumë rreth 220 dukatesh . Mandej i jepej urdhër proveditorit të sapoemëruar, Francisco Capello-s, ta shpejtonte sa të mundej lundrimin e tij për Arbëri dhe, me ndihmën e arkipeshkvit të sipërpërmendur, të merrte prej së vesë dhe të birit të Skënderbeut Krujën. Vendimi thotë shtjellimisht: “... t’i jepet porosi atij proveditori që, si të takohet me zotin arkipeshkëv të sipërshkruar, të marrë vësh nëse është rrezik që ato vende dhe ata banorë të mos i mbeten besnikë të birit të të ndjerit zot të sipërshkruar [Skënderbeut] dhe kështu të bien në duart e Turkut, dhe atëherë nëse është më mirë që të mbrohen nën emrin e zotërimit tonë, edhe, në rastin e një rreziku të tillë, në është e mundur të merret vesh me gruan dhe me të birin e atij të ndjeri, duke i siguruar këta se, si të qetësohen punët, zotërimi ynë do t’ua kthejë të gjitha vendet e tyre, por tani për tani, që punët e tyre të mbarështohen më mirë, të pranojnë që ato vende të mbahen e të qeverisen nën emër të zotërimit tonë” . Për masa të posaçme në Arbëri, po lidhur me këtë porosi, urdhëroheshin edhe Komandanti i Përgjithshëm i Detit i Republikës, si dhe proveditoori i Shkodrës Giovanni Matheo Contareno etj. Ky relacion vendimesh i mbledhjes në “këshill të fshehtë” të Senatit të Republikës më 13 shkurt, pra të nesërmen e njoftimit për vdekjen e Skënderbeut, ka rëndësi për të konfirmuar se nuk rezulton e vërtetë ajo çfarë ka treguar Barleti, për të cilin të mos harrohet që ishte nënshtetës i Republikës së Venedikut , Dhimitër Franku gjithshtu nënshtetës i Republikës dhe, mbas tyre, e kanë përsëritur një varg i gjatë historishkruesish: që Skënderbeu ia paskësh lënë zotërimet e tij Venedikut .

Nga ana tjetër, realiteti i fakteve të zhvilluara fill mbas vdekjes së Skënderbeut dëshmon se marrëdhëniet e tij me Republikën e Shën Markut nuk patën qenë aspak të atilla, së paku në rrethanat e vdekjes së heroit, si kanë ngulmuar t’i përshkruajnë Barleti dhe ndjekësit e tij. E veja dhe i biri, a thua “pa u a vënë veshin” porosive të Skënderbeut në shtratin e vdekjes, e kërkuan strehimin dhe e siguruan atë jo në Venedik, por në Mbretërinë e Napolit, pranë mbretit Ferrante, me sa duket edhe pavarësisht ndërhyrjeve të Pal Engjëllit, për të cilin Franku thotë se u bë tutor i të birit të Skënderbeut dhe u kujdes për mbarëvajtjen e vendit . (Të vihet re që edhe një pjesë e mirë e komandantëve të tij më të afërt, Pjetër Manueli, Zaharia Gropa, Pal Maneshi etj., po në Mbretërinë e Napolit kërkuan dhe morën strehim .) Më 24 shkurt mbreti Ferrante i shkruante së vesë së Skënderbeut: “E Shumëpërndritura Zonjë si mëmë fort e dashur. Jo pa hidhërim shumë të madh kemi marrë vesh se i Shumëpërndrituri Skënderbe, burri i juaj fort i dashur, dhe për ne si babë, ka vdekur ashtu si ka qenë pëlqim i Zotit tonë Perëndi. Për këtë vdekje na ka ardhur jo më pak keq se për vdekjen e të nderuarit atit tonë mbret Alfons që la kujtim të pavdekshëm, dhe aq më shumë na erdhi keq kur prej ambasadorit tuaj u vërtetuam për vdekjen e thënë, edhe prandaj po dërgojmë te ju fisnikun Jeronim de Carvineo, i familjes sonë, i cili do t’ju parashtrojë disa gjëra që ia kemi porositur ne, edhe për këtë arsye ju lutemi t’i besoni atij plotësisht për sa nga ana jonë do t’ju parashtrojë, si të ishte prej vetë nesh” . Ndërsa në letrën me të cilën i ngarkonte detyrën të sipërpërmendurit, mbreti Ferrante i shkruante, mes të tjerash: “Prandaj ju, i thëni Jeronim, prej kontinentit do të veni para pranisë së gruas dhe birit të të ndjerit Skënderbe të thënë, dhe mbas përshendetjesh pa fund dhe të detyrueshme nga ana jonë, do t’i ngushëlloni duke u shpjeguar se sa na hidhëroi neve vdekja e thënë, të cilën duam ta durojmë duke menduar se nuk mund të vihet në vend me asnjë mjet. Gjithashtu, mbasi i dërguari i tyre i posaçëm na ka njoftuar se ata do të donin të vinin në këtë mbretërinë tonë duke na lutur t’u siguronim ndonjë anije për të mund të kaluar, prandaj nga ana jonë do t’u parashtroni se ardhja e tyre do të na kënaqë shumë, edhe prej nesh do të kenë ato përkëdheli e nderime sikurse djali ia ka për detyrë mëmës dhe babai të birit, edhe jo vetëm do t’u lëmë atë çfarë u kemi dhuruar, porse në qoftë nevoja do t’u dhurojmë edhe të tjera pasuri tonat” .

Prej mesazheve dhe, përkatësisht, veprimeve të mësipërme nxirren disa përfundime me mjaft rëndësi për vdekjen e Skënderbeut. Së pari, që vetë e veja dhe i biri, me anë të një “ambasadori” ose “të dërguari të posaçëm” të tyre, kërkuan strehim në Mbretërinë e Napolit, pranë mbretit Ferrante, dhe jo në Republikën e Venedikut, sikurse do të pritej nga sa tregojnë Barleti dhe ndjekësit e tij prej “porosive” në shtratin e vdekjes të Skënderbeut. Së dyti, shteti në të cilin e veja dhe i biri i Skënderbeut kërkuan strehim, Mbretëria e Napolit, ishte njëherësh rivali dhe armiku i vjetër i shtetit të venedikasve, të cilët Barleti dhe ndjekësit e tij i kanë paraqitur si “shokë dhe aleatë të lidhur me besë” të Skënderbeut, madje “në vend të prindërive të dashur”. Së treti, e veja edhe i biri i Skënderbeut nuk kërkuan strehim as në “tokët e Kishës”, të ofruara zyrtarisht Skënderbeut prej Piut II, të cilat tani i administronte Pali II, një papë venedikas. Së katërti, disa fjali të kujdeshme të mbretit Ferrante në këtë letërshkrim diplomatik, si dhe shprehja e koduar për të dërguarin e tij se ai “do t’ju parashtrojë disa gjëra që ia kemi porositur ne, edhe për këtë arsye ju lutemi t’i besoni atij plotësisht për sa nga ana jonë do t’ju parashtrojë, si të ishte prej vetë nesh” etj., lënë të mendohet edhe më për një “mbrapaskenë” të mundshme të kësaj vdekjeje.

Si më sipër u shënua, ndërsa e veja e dhe biri i tij kaluan dhe u strehuan në Mbretërinë e Napolit, pranë mbretit Ferrante, zotërimet e Skënderbeut i mori Republika e Venedikut. Më 23 maj 1468 Senati i saj e emëronte Joan Kastriotin “aleat” të Republikës , por ky emërim duket se nuk kishte ndonjë vlerë efektive lidhur me kthimin birit të zotërimeve të t’et. Vetë venedikasit në mars të 1468-s, d.m.th. fill mbas vdekjes së Skënderbeut, bënin me sulltanin një paqe “për tre vjet” ; por ishte një paqe që nuk do të vijonte gjatë dhe Republika do të detyrohej të ndeshej së rishti me osmanët derisa, njërin mbas tjetrin, t’i lëshonte edhe zotërimet e veta në bregdetin arbër: më 16 qershor 1478 Krujën e shtënguar nga uria mbas një rrethimi prej gati tre vjetësh dhe Lezhën, më 1479 Shkodrën , më 1501 Durrësin, më 1571 Ulqinin dhe Tivarin etj.

[Albo]

VATIKANI ZBULON VULËN MBRETËRORE TË SKËNDËRBEUT

Arkivi Sekret i Vatikanit nxjerr në dritë mandatin që shpalli Mbret Skëndërbeun; një akt diplomatik nga kancelaria e heroit, që daton në vitin 1458

Mandati është i shkruar në pergamen, ku janë varur dy vula origjinale shtetërore. Njëra është vula shtetërore e Skëndërbeut dhe tjera e noterit Johannes Borcius de Grillis


Vatikani zbulon një dëshmi sekrete të historisë shqiptare. Për herë të parë del në dritë dokumenti ku është shpallur Skëndërbeu mbret. Një akt diplomatik, mandat, në të cilin emërohet Martin Muzaka ambasador i Skëndërbeut. Është një letër origjinale në pergamen me një vulë shtetërore të varur, që ruhet në Arkivin Sekret të Vatikanit në fondin; Miscellanease, volumi XXXIX, dokumenti 2398, nga viti 1458. Pikërisht në këtë mandat Skëndërbeu quhet "mbret". Ka qenë dr. Musa Ahmeti një hulumtues i ka kohshëm i arkivave të Vatikanit që ka publikuar disa ditë më parë, në internet, mandatin e mbretërisë shqiptare.

Si u gjet vula e mbretit

Hulumtimet nëpër arkiva e biblioteka të ndryshme, kanë mundësuar zbulime të reja të këtyre akteve, për të cilat më parë është menduar se janë zhdukur apo nuk kanë ekzistuar fare. Duke u nisur nga këto hulumtime, të kohëve të fundit (viti 2000)], studiuesi nga Zagrebi, Ahmeti, në Arkivin Sekret të Vatikanit në Vatikan, në fondin: Miscellaneae, nga viti 1458, zbulon një mandat (akt diplomatik) origjinal të Skenderbeut, me të cilin emërohet Martin Muzaka si përfaqësues i tij "legjitim dhe legal".
"Dokumenti është i shkruar në pergamen. Është ruajtur mjaft mire", pohon Ahmeti. Dokumenti ka dimensione: 68 x 92.5 cm. Në të janë varura edhe dy vula origjinale. E para vula shtetërore e Skenderbeut dhe e dyta ajo e notarit Johannes Borcius de Grillis. "Ne na është bërë e njohur edhe një kopje e këtij mandati që ruhet po ashtu në Arkivin Sekret të Vatikanit, në Vatikan në Fondin: Diversa Cameralia, vëll. 30, f. 134r-v. Kjo kopje është e saktë dhe tepër besnike, pa asnjë lëshim nga ana e përshkruesit", pohon studiuesi Ahmeti.

Kur u bë Skëndërbeu mbret?

Ishte zgjedhur Rodoni, në jug të Shqipërisë, për të nënshkruar mandatin e mbretit. Siç shënohet nga origjinali, mandati është lëshuar më 28 tetor të vitit 1458. I drejtohet papës Piu i II-të, i cili kishte më pak se dy muaj që kishte filluar pontifikatin e tij (Piu i II-të fillon pontifikatin më 3 shtator të vitit 1458 dhe vdes më 15 gusht 1464). "Papa Piu njihej si luftëtar i rreptë për mbrojtejn e fesë së krishterë edhe sa ishte cardinal", shkruan studiuesi Ahmeti. Një moment tjetër i rëndësishëm që tërheq vëmendjen te ky mandat është edhe pohimi i notarit publik Johannes Borcius de Grillis se ai "me urdhër dhe autorizim të mbretit..." dmth. Skendërbeun e quan Mbret. "Ky moment është tepër domethënës ngase edhe në vulën shtetërore të varur që e shoqëron këtë dokument e gjejmë të shkruar tekstin: Sigil (um)o Regni(ae) o Macedonia(e)o et oAlbania(e) që në gjuhën shqipe do të ishte: Vula e Mbretërisë së Shqipërisë dhe Maqedonisë".


Skëndërbeu trashëgon zyrën nga i ati, Gjoni

Nga dokumentat mendohet që zyra kancelarike që ishte pranë Skenderbeut të ishte vazhdimësi e të njëjtës zyrë, e cila funksiononte te i ati Gjon Kastrioti. Sipas Ahmetit, flitet që kjo zyrë daton në shek XIV dhe fillimi i shek. XV. "Natyrisht që kancelaria e Skenderbeut ishte shumë më moderne dhe ju ishte përshtatur rrethanave dhe kohës kur vepronte. Sipas hulumtimeve të bëra, kemi në dorë një të dhënë tepër interesante, se nga zyra e Skenderbeut, ka ndodhur që mbrenda një dite të nxirren 13 akte të ndryshme diplomatike, të shkruara në 5 gjuhë. Kjo e dhënë tregon se cili ishte komunikimi i Heroit tonë kombëtar me shtetet tjera mjesjetare dhe me fqinjët, si dhe roli shumë i rëndësishëm që luante kjo diplomaci ruajtjen e pavarësisë shtetërore dhe teritoriale", shpjegon studiusi Ahmeti.


Historia e kancelarive shqiptare

Gjatë mesjetës, sundimtarët dhe princërit shqiptarë kishin zyrat e tyre të kancelarive në nivele të ndryshme si noterë, sekretarë apo përkthyes. Këto zyra ishin mjaft të zhvilluara dhe mund të renditen në radhën e kancelarive të ngjashme më të njohura, në Evropë, gjë që tregonte për nivelin e lartë të zhvillimit dhe kujdesit që tregonin sunduesit shqiptarë në komunikim me sundimtarët tjerë. Nga këto zyra dolën akte, diploma, mandate dhe dokumente nga më të ndryshmet, në disa gjuhë që në atë kohë ishin në përdorim zyrtar. Porse deri më sot ka pak njohur të mbledhura dhe që ekzistojnë për këto dokumenta orgjinale. Pjesa dërmuese e tyre siç duket janë zhdukur përgjithmonë; pjesa tjetër pret hulumtuesit që ato t'i nxjerrin në dritë dhe t'i botojnë, Ndërsa vetëm në këto vite po hyhet në këtë mister dëshmish historike ku disa fakte të zbuluara rishtazi. Sipas studiuesit Ahmeti, karakteristikë e përgjithshme e këtyre akteve të botuara është se ato nuk ndryshojnë nga ato të sundimtarëve të tjerë, fqinjë apo evropianë. Zakonisht në këto kancelari janë përdorur gjuhët kulturore të kohës si: latine, greke, sllave, italijane osmane dhe ndonjë tjetër. Ndërsa ende nuk ka asnjë document që është shkruar në gjuhën shqipe nga aktet noteriale.


Hidhet poshtë datimi i studiuesve shqiptarë

Përmbyset një nga datimet e nxjerra nga studiuesit shqiptarë. Më zbulimin e mandatit të Skëndërbeut nga Arkivat sekrete të Vatikanit, hidhet poshtë data e shkruar deri më tani për këtë document. Viti 1963 e vënë nga studiuesit shqiptarë nuk vlen më. Kjo datë thuhet se është vendosur pa pasur në dorë dokumentin, as origjinalin dhe kopjen. Ndaj argumentohet gabim ky datim. Me daljen e mandatin të Skëndërbeut nga nga Vatikani kjo datë kalon rreth pesë vite më përpara, pra në vitin 1458, pra koha kur Gjergj Kastrioti shpallet mbret. Siç vërehet nga origjinali, mandati është lëshuar në Rodon të Shqipërisë me 28 tetor të vitit 1458. I drejtohet papës Piu i II-të, i cili kishte më pak se dy muaj që kishte filluar pontifikatin e tij (Piu i II-të fillon pontifikatin më 3 shtator të vitit 1458 dhe vdes më 15 gusht 1464) dhe njihej si luftëar i rreptë për mbrojtejn e fesë së krishterë edhe sa ishte kardinal.


Përkthimi në gjuhën shqipe i mandatit nga viti 1458
Mandati i Skëndërbeut për Papën

Duke qenë se kohë më parë jemi njoftuar nga raporti i Martin Muzakës, këshilltarit dhe oratorit (zëdhënsit) tonë, të cilin, kohë më parë e kemi dërgue te shenjtëria dhe fortlumturija e Tij Hyjnore, papë Piu i II-të; që shenjtëria e Tij, papa ynë, duke u kujdesur për pozitën e fesë së krishterë, e cila është sulmuar nga fatkeqësia e njerzimit, tirani turk, Mehmeti (i II-të, m.a.) dhe bashkëluftarët e tij, armiq të emrit, i krishterë; duke dëshiruar që të ndihmoj me shërbimin e tij dhe t'iu vijë në ndihmë forcave të tija; ka paralajmëruar, ftuar dhe shtytur një numër të madhë të mbretërve të krishterë, që të ofrojnë shërbimet e tyre, për një vepër kaq të shenjtë dhe të dobishme; dhe se duhet bërë këtë nga obligimi dhe pranimi i dobive që kanë ndaj fesë së krishterë; ka ftuar shumë mbretër të krishterë që të bashkohen personalisht ose duke dërguar përfaqësues të tyre me autorizime të plotëfuqishme dhe zyrtare.
Ne, Gjergj Kastrioti Skenderbeu, zot i Shqipërisë, si të krishterë të mirë, dëshirojmë të renditemi në mesin e atyre besimtarëve të krishterë, të përmendur, duke u treguar besnikë dhe shërbëtorë të denjë; emrojmë të lartëpërmendurin, Martin Muzakën, te i cili kemi besim të pakufishëm dhe kofidencë, për legalitetin e tij ndaj nesh, eksperiencën, ndershmërinë, zotësinë dhe përgaditjen e lartë intelektuale; pikërisht të njëjtin, Martin Muzakën, e vëmë, përcaktojmë dhe autorizojmë që sipas përmbajtjes së këtij mandati të jetë oratori (zëdhënësi) dhe përfaqësuesi ynë legjitim dhe legal; që në emër Tonin dhe për Ne të paraqitet pranë të lartëcekurit, shenjtërisë së Tij, papës tonë dhe para shumë të nderuarit Kolegj të Kardinalëve, në Kongregacionin e përmendur; dhe me mbretërit tjerë apo me oratorët (zëdhënësit) e tyre, aty, për të njëjtën problematikë (temë) ose për ndihmë fesë sonë të shenjtë, e cila në të shumtën varet nga ata; për nder dhe emër të Zotit, të debatojë, të bisedojë, të japë mendim, të shqyrtojë dhe të nxierr përfundime, që do të ishin në favor të një ndërmarrje të tillë ose të bënte çdo gjë që është e mundur, duke pohuar, sajuar, bashkuar, mbledhur ose konkluduar, për një veprim të tillë; në emër Tonin dhe për Ne, të marr obligime duke treguar atë që është për tu lavdëruar, lejuar dhe zbatuar; çka do të pranonin të gjithë të pranishmit, por edhe individualisht; dhe përsa ka të bëj me ne; ose sa do të kishte të bënte me ne, si dhe për personalitetin Tonë; me të mirat tona; tokën tonë; qytetet tona të fortifikuara; vendbanimet tona; kështjellat tona dhe në popullin tonë; besnikët tonë të armatosur, në njerzit tonë, pjesërisht apo në tërsi; për të mbrojtur fenë e krishterë dhe në dëm të armiqëve tonë të përmendur; siq do të vërehet edhe nga mandati ynë i hapur, të cilin e dërgojmë; dhe si mund të konkludohet, që ligjërisht obligohemi, që me vulën tonë, dhe me vulën e tij, me të cilën siguron për çdo premtim dhe obligim të bërë; duke u përgjigjur me çfardo shume të hollash, si dhe me të gjitha të mirat tjera, të çfardo natyre qofshin ato, nga të gjithë personat, kolegjet apo bashkësitë, duke mbështetur të përmendurin, shenjtërinë e Tij, zotin tonë, papën dhe Selinë e Shenjtë, shumë të nderuarin Kolegj të Kardinalëve nga Kongregacioni i përmendur, si dhe mbretërit, sundimtarët, dhe gjithë të tjerët, që me forcën e një marrëveshje, për të cilën edhe ne jemi shumë të interesuar, siç jemi deklaruar edhe më lartë; dhe të gjitha këto i bëjmë personalisht; pranojmë paqen, veprojmë dhe marrim nga të gjithë, pa dredhi, duke hequr çdo lloj dyshimi për mashtrim; ndërsa juve, të lartëpërmendurit, të gjithëve dhe secilin, ju vëjmë dhe emrojmë, duke dhënë fjalën e sundimtarit (mbretit); duke shprehur devotshmërinë, nderin dhe besnikërinë tonë; e konsiderojmë si të përhershëme dhe premtojmë: se të gjitha oblgimet tona do ti përmbushim. Duke ju siguruar ju se, veprimet e përmendura; obligimet; pa dredhi, të gjitha deri në një, për të cilat kemi dhënë fjalën, përmes oratorit (zëdhënësit) ose ambasadorit tonë Martin Muzakës, si të pohuara, shqyrtuara, paralajmëruara, debatuara dhe përfunduara, i pranojmë dhe obligohemi për to.
Dëshminë e të gjithë këtyre, e forcojmë, duke urdhëruar vulosjen me vulën tonë të zakonshme, të varur.

Lëshuar në Rodon, në vendin e Shën Mërisë, në prezencën e dëshmitarëve të ftuar dhe të lutur (nderuar); në prezencën e shumë të nderuarit në Krisht, atit dhe zotit Pal, me mëshirën hynjore, kryeipeshkv i Durrësit dhe i krahinës së Ilirikut; dhe të nderuarit atë, Pjetër Dukës, abat prothosengulator (i betuar) në Aleksandrin nga Moledina dhe shumë të nderuarit vëlla Bardh, prior i Kuvendit të Shkodrës nga Urdhëri i predikuesve (domenikanëve) dhe nuncit apostolik në Shqipëri, shumë të nderuarit zotit Raione Celnicho.

Në vitin e Krishtit, 1458, indikti i I-të, ditën e 28 të tetorit.
Noteri Grillis firmos botërisht mbretërinë shqiptare

Unë, Johannes Borcius de Grillis, prift i ipeshkvisë së Durrësit, notar publik me urdhër dhe autorizim të mbretit, firmos të gjitha këto dhe secilën; isha prezent, për këtë dhe i lutur; botërisht pohoj dhe firmos mandatin; por meqë isha i zënë me punë, kam urdhëruar që të tjerët ta shkruajnë; e unë e kam firmosur me shenjën time të zakonshme, të notarit publik dhe me emrin tim, së bashku me vulën varëse të të lartëpërmendurit dhe shumë të ndriturit zot Skenderbe, e kam forcuar besimin, me dëshminë e gjithë kësaj dhe secilës, që është përmendur më lartë.

[Albo]

Emblema e Kastriotëve në Kishën Santa Maria la Nova të Napolit

Prof.Dr.Valter SHTYLLA

Në historinë e Shqipërisë një hapësirë të rëndësishme gjatë shekujve XIV-XV ka zënë familja e njohur e Kastriotëve, në atë kohë sunduese e një pjese të mirë të Shqipërisë së Veriut e të Mesme. Në periudhën 1444-1468, përfaqësuesi më i shquar i kësaj familjeje Gjergj Kastrioti-Skënderbeu mbrojti me dinjitet trojet shqiptare nga sulmet e Perandorisë Osmane, duke u bërë edhe pengesë për depërtimet osmane në perëndim. Në mesin e shekullit të XV Gjergj Kastrioti ka pasur lidhje të ngushta me Mbretin e Napolit Alfonsi V i Aragonës me të cilin pati nënshkruar dhe një traktat më 26 Mars 1451 në Gaeta. Alfonsi i premtoi Skënderbeut ndihma ushtarake dhe financiare në një kohë që ky e pat njohur Alfonsin si kryezot. Trashëgimtari i Alfonsit, mbreti Ferrante në shenjë falenderimi ndaj Skënderbeut për ndihmën ushtarake të vitit 1460 në Pulje për të shtypur revoltën e mbretit të Tarantos, i njohu familjes së Kastriotëve disa feude të rëndësishme në Itali, si Kontenë Monte Santanxhelo dhe Sinjorinë e San Xhovani Rotondos. Pas vdekjes së Gjergj Kastriotit në vitin 1468, mbreti Ferrante i Napolit mori nën mbrojtje familjen e Kastriotëve, duke i siguruar dhe mundësinë e përfitimit të prodhimit të feudeve të tyre, të cilat ju ishin njohur që në gjalljen e Skëndërbeut. Me rastin e vdekjes së Skënderbeut mbreti i Napolit i dërgoi Donikës një mesazh ngushëllimi ku ai shprehej se vdekja e burrit të saj i kishte hidhëruar jo më pak se vdekja e Alfonsit dhe se Gjergj Kastrioti ishte për ata si një baba i dytë. Donika dhe i biri Gjoni u vendosën në Napoli me një shoqëri të gjërë ku bënin pjesë kryesisht gra, vejusha dhe fëmijë jetimë. Kurora mbretërore e Aragonëve, që përfshinte dhe Mbretërinë e Valencias, gjatë gjysmës së parë të shekullit të XV deri në vitin 1458, pati në krye Mbretin Alfons V, i cili kish nën zotërim edhe Napolin.

Gjoni, djali i Donikës dhe i Gjergj Kastriot-Skënderbeut qe martuar me Irenën, vajzën e Lazar Brankoviçit, despot i Serbisë dhe të Elena Palelologut, vajza e Tomasit, despot i Moresë. Gjoni pati katër djem dhe një vajzë me emrin Maria. Njëri nga djemtë, Konstantini, në moshën 20 vjecare, në vitin 1497 u shpall peshkop i Izernias, qytet në veri të Napolit, ndërmjet Frozinones dhe Kampobasos. Konstantini ka vdekur në vitin 1503 dhe është varrosur në kishën Santa Maria la Nova të Napolit në qendër të qytetit pranë piaca Monteoliveto. Kjo kishë ka marrë emrin e "reja" pasi është ndërtuar në vendin ku ka ekzistuar një kishë më e hershme- Kuvendi i fretërve minorë. Kur Karli I ndërtoi Kastelnuovon, më 1279 ai në këmbim të prishjes së këtij Kuvendi i dha fretërve territor për ngritjen e kishës Santa Maria la Nova, e cila më vonë, në fundin e shekullit të XVI-të pësoi ndryshimine. Në anën veriore të kishës ndodhet një oborr -portik i mbyllur në qendër të të cilit ndodhet një pus ornamental. Portiku nga të katër anët kufizohet me korridore që ndahen nga oborri me anën e harqeve mbi kollona. Në faqet e mureve të korridoreve janë varrosur figura të ndryshme historike, të cilët identifikohen nëpërmjet epigrafeve të shkruajtura latinisht. Në qendër të korridorit verior ndodhet monumenti mortor i Konstantin Kastriotit. Ky objekt përfaqëson një vepër arti e realizuar me mermer të gdhendur, vepër e mjeshtrit Jakopo de la Pila. Në përmasa, skulptura është me gjërësi 2.2 metra dhe arrin një lartësi rreth 4.5 metra. Konstruksioni i objektit është i konceptuar me dy pjesë. Në pjesën e poshtme ndodhet pllaka me mbishkrimin mbi të cilën brenda një kuadrati janë gdhendur në mermer Kostandini i shtrirë mbi sarkaofog dhe katër gra në bust, që dalin në reliv nga rrafshi i murit. Në librin e Karlo Padiljones të vitit 1879 është botuar përkthimi nga latinishtja i epigrafit të shkruar në pllakën e këtij varri monumentat që Donika Kastrioti e ka realizuar për nipin e saj.

Në pllakën kushtuar Konstantinit shkruhet "Konstantin Kastrioti i varrosur këtu, i cili është prej gjaku e farefisi të kulluar mbreti e perandori dhe fisnik për dlirësi dokesh, për dinjitet, kryeprift i Izernias që vdiq para kohe, Donika Komina, stërgjyshja nga babai, i bëri këtë varr të mrekullueshëm në vitin e "njëmijë e pesëqind". Këtë objekt Donika ja ka kushtuar Konstantinit kur ajo tashmë ndodhej e larguar në Valencia. Në këtë qytet në vitin 1503 ajo gjithashtu i pat ngritur varrin vëllait të Konstantinit, Alfonsit i cili u vendos në Manastirin Mbretëror San Trinidad të Valencias, ku në vitin 1458 qe vendosur dhe trupi i Mbretëreshës aragonase, Maria de Kastiljo, dhe ku ka shumë mundësi që të jetë varrosur dhe vetë Donika Kastrioti, e cila ka vdekur para vitit 1506.

Në monumentin mortor të Konstantinit, në kishën Santa Maria la Nova, pjesa e sipërme trajtë kuadrati nga anash kufizohet me dy brinjë mermeri me trashësi 15 cm. Pikërisht në gjysmën e lartësisë së tyre është gdhendur stema e familjes së Kastriotëve. Në një pllakë guri formë ovale është gdhendur në reliev shqiponja dykrenare. Në ovalin me lartësi 28 cm dhe gjerësi 18 cm mbi kokat e shqiponjës është vijëzuar një trekëndësh me kulm në mesin e kokave. Brenda këtij trekëndëshi ndodhet ylli me tetë cepa. Mbi ovalin me shqiponjën dhe yllin ndodhet kurora e familjes fisnike të Kastriotëve. Në këtë stemë të familjes së shquar shqiptare, simboli ynë i sotëm kombëtar, ylli me tetë cepa duket se përfaqëson diellin me rrezatimin e tij. Dielli me cepa rrezatues është një simbol i njohur që në kohët antike. Kujtojmë me këtë rast simbolin e Mbretërisë Maqedonase. Në Vergina pranë Selanikut është zbuluar varri monumental i Mbretit të Maqedonisë Filipi II, babai i Aleksandrit të Maqedonisë. Në këtë varr të fundit të shekullit të IV para erës sonë, sot Pasuri e Kulturës Botërore në Mbrojtjen e UNESKO-s, janë gjetur dy kuti prej ari mbi kapakun e të cilave është gdhendur dielli me cepa rrezatues, simboli i Mbretërisë Maqedonase. Varri ka dy ambiente, në ambientin e para hyrjes është gjetur kutia me diellin me dymbëdhjetë cepa, ndërsa në dhomën e varrit të Filipit kutia e zbuluar ka në kapakun e saj diellin me rrezatim me gjashtëmbëdhjetë cepa. Pra idea është që simboli të jetë dielli, pa i kushtuar rëndësi të vecantë numrit të cepave rrezatues.

Si përfundim, mund të shprehim se Kisha Santa Maria la Nova e Napolit paraqet interes për historinë tonë jo vetëm për objektin funerar të nipit të Skënderbeut, por edhe për skalitjen historike të emblemës së Kastriotëve, simboli ynë kombëtar.

[shkodra13]

Lexoj qe kisha e Shen Kollit asht dukshem bizantine orthodhokse; te pyeta cilat elementa arkitektonike e bajne bizantine. Thjesht me e dite e s'kam ndermend me sfidue. Me duket se leshohen fjalet kot, prandaj.

Persa i perket aludimeve se Vatikani fsheh dokumentat per Skenderbeun: Postimi yt per zbulimin e Ahmetit verteton ate cka te shkrova une e jo insinuatat tueja per komplote te Vatikanit. Nuk asht Vatikani qe i fsheh apo i nxjerr ne drite mbas shekujsh kur i intereson. Dokumentat jane aty e aty jane studjues (mes tyne edhe shqiptare si Ahmeti) prej vjetesh. Jane miliona faqe e dalin ne drite kur studjuesit munden me i gjete. Askush s'ja fsheh! Vatikani i paska, po Kisha Orthodhokse cka ka ruejt per kete "dele te veten"?



Ketu mundeni me lexue nji shkrim per kishen ne Rodon (permendet si vendi ku u nenshkrue dokumenti i paraqitun prej z.Ahmeti):

http://www.albanovaonline.com/modules/news/article.php?storyid=86


___________________

[Albo]

Refleksione për simbolin kombëtar

Nga Eqerem Bej Vlora*

Historia e Flamurit shqiptar tretet në mjegullën e kohës. Në veprën e tij, “Jetët paralele”, Plutarku thotë se Pirroja, mbreti i Epirit, pas betejës së Heraklesë (280 para Krishtit), kur dëgjoi luftëtarët e tij tek po këndonin një këngë, ku e shquanin shqiponjë, ai iu tha atyre:”Në qofsha unë shqiponjë, ju jeni krahët që më sollët fitimtarë deri këtu”. Në monedhat e qytetit iliro-epirot të Orikumit duket një shqiponjë, që mban në kthetra rrufetë e Zeusit. Po kështu, kalorësit e Skënderbeut (Sipas “De vita…Georgi Castrioti” të Barletit) gjatë fushatës së tij në Pulje, në ndihmë të mbretit të Napolit, në luftën kundër baronëve, mbanin flamuj të vegjël, të kuq, me një shqiponjë të zezë dykrenore në mes.
Shqiponja dykrerëshe është simbol i pushtetit perandorak (bizantin, gjerman, rus). Sundimtarët e mëdhenj dhe të vegjël, që u shkëputën nga perandoria bizantine, vazhduan ta mbajnë këtë simbol pushteti. Kështu, mbase, ka bërë dhe Skënderbeu. Sidoqoftë, në gojëdhënat e arbëreshëve ky kumt ruhet ende i gjallë. Mbi varrin e nipit të Skënderbeut në kishën e shën Marisë së engjëjve, në Napoli, është vënë stema e tij: një shqiponjë heraldike me një yll të bardhë e vezëllitës pesëcepësh mbi dy krerët.
Midis viteve 1880-1895, Zef Skiroi e më vonë Anselmo Sorekio, në të përmuajshmen e tyre arbëreshe, e botuan, thuajse në çdo numër, këtë emblemë, si flamur të Shqipërisë. Pas 1900-ës, atë e vë edhe Faik Konica në të përmuajshmen e tij “Albania” në Bruksel. Në shtator të vitit 1909, sëbashku me djelmërinë e qytetit, unë organizova në shtëpinë time shfaqjen e dramës Pirrua” të Mihal Gramenos. Aty, kur kryepriftëresha e Orikumit, i zgjat Pirros, që po nisej për në Itali, një flamur, dhe me një ton patetik e duke shkërbyer legjendën e Kostandinit, i thotë:”Me këtë shenjë ti do të fitosh (in hoc signo vinces), në prani të prefektit, oficerëve turq, si edhe të gjithë trupit konsullor, me shaka, por edhe me një farë kapaidallëku, unë ngrita për herë të parë në skenë flamurin shqiptar. Asnjë nga zyrtarët e pranishëm turq nuk u ndie, ndërkohë që salla shpërtheu në duartrokitje. Euforia atdhetare krijoi një gjëndje të nderur. Natyrisht, që u raportua menjëherë në Stamboll, por qortimi i vetëm, që dëgjova unë pastaj, më erdhi nga xhaxhai , Ferit pasha, asokohe, ministër i brendshëm. Ai e quajti “të pahijshme” këtë sfidë në shtëpinë time dhe para të ftuarve të mi.

Eqerem Bej Vlora rrëfen…
Flamurin kombëtar, si u ngrit më 28 nëntor 1912

Një javë pas kthimit tim në Vlorë çova Murat bej Toptanin dhe Hydai Efendiun (nipin e babit të teqesë sonë në Janinë) tek Ismail Qemali, duke iu lutur të më kthente flamurin, që i pata huajtur. Më premtuan të ma kthenin atë menjëherë, sapo Znj. Marigo Posio (një atdhetare e madhe demokrate, por që pëlqente reklama), ta kishte qepur e qëndisur flamurin e ri.
E pra në 28 nëntor kryeobjektivi i ditës, flamuri i simbol i pavarësisë, me atë pakujdesinë tipike shqiptaro-lindore, ishte harruar. Për më tepër, shumica, nuk e dinte sesi ishte ai. Kurrkush më përpara as e kishte parë, as e kishte mbajtur. Askush në Vlorë nuk kishte flamur në shtëpi. Shtetformuesit ranë në hall dhe vështruan njëri-tjetrin të hutuar. Atëhere ngrihet miku im, Hydai efendiu dhe thotë se në dhomën e gjumit të Eqerem Beut varet në mur një flamur shqiptar, i futur në një kornizë të bukur. Dhe, pyeti, se a mund të merrej pa qenë i zoti aty. Ismail beu i dha leje dhe kështu flamuri, që dikur don Alandro Kastrioti ma kishte dhuruar solemnisht në Paris, shtegtoi në konakun fqinj dhe ra në duart e Ismail Beut, i cili ia dorëzoi Murat bej Toptanit, me porosinë ta varte jashtë, ndërkohë që vetë qëndronte pranë në dritare. Mijëra njerëz u mblodhën në sheshin para shtëpisë dhe në kopsht, duke brohoritur “Rroftë, rroftë!” edhe pse shumë prej tyre nuk kuptonin edhe aq se ç’po bëhej.
Më vonë, kur unë në ditët festive të shpalljes së pavarësisë si shtet i lirë dhe i pavarur, ngrita flamurin shqiptar në ballin e shtëpisë sonë, disa kosovarë të mirë më thanë:”Shumë mirë e bëtë ju të diturit, që ngritët flamurin e babë Kralit (pra të Perandorit Franc Jozef) se tani nuk ka ç’të na bëjë as serbi i poshtër, as malazesi moracak. Kur pyeta se ku e kanë parë shqiponjën e zezë, m’u përgjigjën krenarisht:”Tek ushtarët e Babë Kralit”, në Pazarin e Ri.
Por, natyrisht, pati edhe të tillë si një farë Haxhi Muhamet Efendiu, një klerik i rëndësishëm e fanatik në Vlorë dhe ithtar i fortë i tim eti, i cili shprehej me zemërim se Ismail Beu kishte zgjedhur një “korb”, si simbol të Shqipërisë së lirë. ”Ah, ta kishte bërë Shqipërinë, Syrja Beu ankohej ai,-tani do të kishim në flamur suret e bukura të kuranit. Po ç’mund të presësh tjetër nga Ismail beu, që e ka kaluar të gjithë jetën e tij në vendin e frëngjve!”
Kur ia rrëfeva historinë Ismail Beut, ai qeshi me të madhe, por edhe më kërcënoi me gisht se do t’i tregonte hoxhës, që flamurin nuk e kishte gjetur ai, por unë!
.....
.....
.....