Enver Hoxha personazh në Hollywood

[PRI-LTN]

"Stefan Story", ose Enver Hoxha personazh në Hollivud



Enver Hoxha ka pasur një vëlla për shpirt, madje një vëlla gjysmë-amerikan, por dhe ai si shumë "vëllezër" të ish-udhëheqësit komunist, ka përfunduar i harruar, me një persekucion social, derisa ka përfunduar në një njeri të degraduar. Ai quhet Tomas Stefan, i biri i Eftimit dhe i Emës, vëlla i Ethelit, Dorothy-t dhe Mary-së. Për gazetarin e njohur, Peter Lukas, ia vlen një film për këtë figurë të madhe, që deri më sot, pak ose aspak njihet nga historiografia shqiptare. Dhe jo aksidentalisht. Tomas Stefan, konsiderohet ndër "viktimat" e Hoxhës, "vrarë" me armën e harresës dhe shpërfilljes, në raport me miqësinë e ngushtë që ai pati ish-komandantin e nacionalçlirimtares, por dhe në raport me vetë kauzën e kësaj lufte, që e solli Tomasin në Shqipëri. Këtë figurë, Peter Lukas, e ka publikuar për herë të parë në librin më të fundit të tij, mbi rolin e zyrës së shërbimeve operative gjatë Luftës së Dytë Botërore në territorin shqiptar. Por më tepër se kaq, Lukas ka vendosur që historinë e këtij personaliteti të luftës, ta publikojë artistikisht dhe në një film, që do ketë për regjisor, Sten Dragotin. Mësohet që Lukas, ta ketë përfunduar pjesën më të madhe të skenarit, ndërsa i ka mbetur fundi tij. Skenari i filmit ka mbetur te çlirimi i Tiranës dhe dalja e partizanëve në mënyrë triumfatore në rrugët e kryeqytetit. Mes tyre ndodhet dhe Tomas Stefan, së bashku me gruan e tij nga dera e madhe e Vrionëve, Lulu Vrionin. Tashmë, mbetet se si do trajtohet trajektorja e jetës së Tomasit, pas përfundimit të kauzës, megjithëse dihet historikisht. Regjisori i njohur shqiptaro-amerikan, ka rënë dakord për realizimin e këtij filmi. Deri më tani është lakuar emri i Brad Pit, si një ndër personazhet kryesore, që do ishte Hayden, një mik i ngushtë i Tomasit në vitet e fundit të jetës së tij, por kjo kandidaturë nuk është parë e përshtatshme për shkak të shtatshkurtësisë së aktorit të njohur hollivudian. Nuk ka ende informacion se cili do të luajë figurën e Enver Hoxhës, që me gjasë do jetë personazh qendror në film. Ky do ishte i pari rast, që ish-diktatori luhet nga dikush në një film me temë dramatike. Deri më sot, Hoxha është luajtur nga humoristi Vasillaq Vangjeli, por në një kinokomedi. Ndërsa në filmat artistikë të ish-Kinostudios, ai nuk ka qenë kurrë personazh brenda ndonjë aktori. Madje dhe emri i tij, rrallë ishte në skenarë filmash. Një nga këto raste, është ai te filmi "Mëngjese lufte" ku Hoxha luhet vetëm me zë: "Shshsht...po flet shoku Enver".

Në rastin e filmit të Peter Lukas, ndoshta për herë të parë ish-diktatori do të jetë i aktruar. Në planin e regjisorit Dragoti, një pjesë e mirë e xhirimeve do të kryhen në Shqipëri. Duke parë se si është trajtuar figura e Tomas Stefan në libër, historia që do të ofrojë nëpërmjet një filmi dyshja Lukas - Dragoti, do jetë tejet interesante, pasi sjell një realitet të Luftës Nacionalçlirimtare, të mbetur në një mjegull spekulacionesh e trukesh, që u diktuan për 50 vjet nga historiografia komuniste. Një prej këtyre aspekteve të mjegulluara, e madje të mbetura krejtësisht në errësirë, është dhe ai i rolit të Tomas Stefan. Ai ishte biri një familjeje emigrante nga Korça, që u vendosën në Boston të SHBA-së në 1900. Ajo më pas u transferua në Lakonia ku dhe lindi Tomas më 21 mars të vitit 1917. Rinia e Tomasit, sipas përshkrimit të Peter Lukasit, ka qenë tejet dinamike dhe aktive, ku ai njihej si i angazhuar në disa sporte. Fati shqiptar i Tomasit do të vinte pas tragjedisë së Perl Harbourit, ku nis dhe invazioni amerikan në Evropë, me synimin e goditjes së nazizmit. Tomas do emërohej si shef i një misioni sekret të zyrës së shërbimeve operative, një lloj aneksi i CIA-s në atë kohë dhe detyra ia donte të ishte rezident në zemër të realitetit të luftës, pranë shtabit të përgjithshëm komunist dhe vetë Enver Hoxhës. Sipas hulumtimeve dhe zbulimeve që ka bërë gazetari Peter Lukas, Peter Tomas, u lidh ngushtë më të dhe madje e konsideronte vëlla. Tomas, përveçse ishte dhe me origjinë shqiptare, mbante dhe statusin e të vetmit misionar amerikan në Shqipëri. Sipas Lukasit, ai madje ishte figurë qendrore e luftës në grupimin e të huajve që ishin misionarë të forcave aleate në Shqipëri. Madje, sipas tij, ai ishte një hero që ka ardhur koha të njihet nga shqiptarët. Në libër, Lukas e trajton Tomasin në dy plane dhe në atë të rolit të tij në luftë dhe në raportet me Enver Hoxhën. Sepse fundi i jetës së tij, si njeri i alkoolizuar, i ndarë nga e shoqja dhe me familje të shkatërruar, ka lidhje pikërisht me mënyrën se si devijoi miqësia mes Enverit dhe Tomasit.

Të njëjtën trajtesë pritet të ketë dhe filmi. Koincidencë në këtë rast, është se dy shqiptaro-amerikanë, Peter Lukas dhe Sten Dragoti, do zbardhin figurën e një tjetri të ngjashëm me ta, Tomas Stefan.

Gazeta "SHQIP", dt. 05/06/07