Federico Garcia Lorka

[Veshtrusja]

Madrigal

Unë të vështrova në sy
kur isha i mirë dhe djalë.
Duart e tua me ledhatuan
një puthje më pate falë.

(Orët mbajnë të njëjtën rënie,
dhe netët kanë të njëjtët yje.)

U hap zemra ime
si një lule nën qiell,
me petale dëshire
dhe thekë ëndrrash.

(Orët mbajnë të njëjtën rënie,
dhe netët kanë të njëjtët yje.)

Në këndin tim ngashërova
porsi princi i rrëfenjës
për të Artën Estrelita
që u largua nga ndeshjet.

(Orët mbajnë të njëjtën rënie,
dhe netët kanë të njëjtët yje.)

Unë prej teje jam larguar
I dashuruar pa e kuptuar.
Nuk e di si janë sytë tua,
Duart e tua as flokët e tua.
Vetëm më ka mbetur në ballë
Flutura e puthjes.

(Orët mbajnë të njëjtën rënie,
dhe netët kanë të njëjtët yje.)

Nje version tjeter, pak me ndryshe, te te njejtes poem:

Madrigal

T'i veshtroja ata sy
Aq te rinj e te urte
Dhe ti buzen ma cike
Me nje te puthur.

(Oret kane gjithnje te njejtin ritem,
Netet - te njejtit yj).

Si gonxhja ne diell
Me lulezoi zemra
Me petale te harlisura,
Me theke prej endrre.

(Oret kane gjithmone te njejtin ritem,
Netet - te njejtit yj).

Denesja ne shtepi
Si princ perrallor
Per bareshen e arte
Qe iku nga gjostra.

(Oret kane gjithmone te njejtin ritem,
Netet - te njejtit yj).

Largohesha nga ti
Qe fshehurazi me doje.
Nuk di si i ke syte,
Duart e tua a floket,
Por me mbeti ne balle
Flutura e puthjes sate.

(Oret kane gjithmone te njejtin ritem,
Netet - te njejtit yj).

1919

________

burrim: "Lorka, Poezi". Perktheu: Anton Papleka. Botimet Extra: 1997.

[Helena78]

Duke menduar (jo vetem une) se Frederiko.G. Lorka eshte nje nga poetet me te medhenj te shekullit XX, jo vetem ne Spanje por ne tere Boten, po sjelle disa krijime poetike te tij te perkethyera ne shqip nga Visar Zhiti.

Por me pare po hedh nje biografi te shkurter te Tij....

Frederiko Garsia Lorka lindi me 5 Qershor 1898 ne Fuente Vaqueros, ne provincen e Granades ku dhe do te merrte frymezimin per poezite e para te tij.

1908 : Studon ne Kolegjin e Almerise. Familjarisht transferohen ne Granada. Apasionohet pas muzikes, luan ne kitar dhe me pas studion per piano dhe kompozicion.
1915 : Regjistrohet ne fakultetin e Letersise dhe, per ti bere qejfin te atit, edhe ne ate te Jurisprudences.
1918 : Del ne Granada libri i tij i pare me proza poetike.
1919 : Boton poezine e pare "Elegji per Granaden"
1920 : Vihet ne skene nje pjese e tij teatrale me marioneta. Deshton qe ne naten e pare te shfaqjes dhe s'u cua kurre per botim.
1921 : Boton librin e pare poetik ne Madrit "Libri i poemave"
1923 : Laurohet ne Jurisprudence.
1925 : Shkruan "Mariana Pineda",
1928 : Themelon revisten "Gallo" dhe boton romanca cigane.
1929 : Shkon ne New York dhe ndjek leksione ne Columbia University.
1930 : Shkon ne Kube ku interesohet per folklorin aq te ngjashem me ate andaluzian dhe njihet me poetin Nikolas Gilen.
1931 : Bie monarkia e Alfonsit XIII dhe shpallet Republika.Themelon teatrin e tij (popullor falas)
"La Barraca"
1933 : Shkon ne Ameriken e Jugut, ne Argjentine dhe ne Brazil
1934 : Njihet me Pablo Neruden dhe kthehet ne Atdhe.
1935 : Shkruan "Shtepia e Berbarda Albes" etj. etj.

Nderkohe pergjate ketyre viteve Ai vazhdimisht shkruante dhe botonte Krijimet e tij deri ne vitin 1936 ku plas dhe lufta Civile Dhe Granada bie ne duar te rebeleve.
Lorka kapet nga policia me 16 Gusht dhe tre (3) dite me vone me 19 Gusht 1936 Ai pushkatohet ne Viznar dhe ishte vetem 38 vjec......
thone se Ai thirri vetem: "Perse me vrisni ne nje nate me hene!?!"......

Visar Zhiti (Rome 1999).



Kasida e dores se pamundeshme

Do te doja vetem nje dore,
nje dore te plagosur, po te mundej.
Do te doja vetem nje dore,
edhe nese do te kaloja mijera net pa shtrat.

Dhe do te ishte nje zambak i zbehte gelqereje,
dhe do te ishte nje pellumb me zemren time lidhur,
dhe do te ishte roja qe ne naten e ikjes time
do te ndalonte absolutisht futjen e henes.

Do te doja vetem kete dore
per perpjekjet e perditshme dhe carcafet e bardhe
te agonise time.
Do te doja vec kete dore
qe te mbante nje flater te vdekjes time.

Gjithcka tjeter iken e gjitha.
Purpur pa emer tashme. Yll i perhershem.
Gjithcka tjeter eshte tjeter: ere e trishte
ndersa shemben pirgje gjethnajash.






Nokturn

Shoh Yjet mbi det
Oh, yjet jane prej uji,
sterkala uji.

shoh yjet
mbi zemren time.
Yjet jane prej arome!
grure arome.

Shoh Token:
plotesi hijesh.

[shigjeta]

Ëndërr

Zemra ime çlodhet ndanë burimit të cemtë
(Mbuloje me fijet e tua,
Merimangë e harresës.)

Uji i pëshpëriste ulët një kantilenë të ëmbël
(Mbuloje me fijet e tua
Merimangë e harresës.)

Zemra ime që u zgjua, pikëllimet e saj ia rrëfeu
(Fshihe mirëbesimin e saj,
Merimangë e heshtjes.)

Ja, zemra ime po rrëshqet në burimin e cemtë
(O duar të bardha, të largëta
Mbajeni ujin e lehtë.)

Dhe, duke kënduar me gaz, uji e tërheq
(O duar të bardha, të largëta,
Uji mbeti i shkretë!)


Verlaine

Kënga
që nuk do ta them kurrë,
në buzët e mia u përgjum
Kënga
që nuk do ta them kurrë.

Në gjethet e dorezonjës
ishte nje bukurezë
dhe cipën e ujit, hëna
e shpoi me një rreze.

Atëhere ëndërrova unë
këngën
që nuk do ta them kurrë,

këngë me kanale të largëta
dhe plot buzë

këngë orësh të gjata
që në hije humbën

këngën e një ylli të gjallë
mbi nje ditë të amshuar.

përktheu - Anton Papleka

[Syku]

Edhe dashuria mund te vdese (Garcia Lorca)

Sa te rende jane ditet.
Ne asnje zjarr nuk mund te ngrohem,
nuk me qesh me asnje diell,
gjithçka eshte bosh,
çdo gje eshte e akullt e pa meshire
madje edhe te shtrenjtat yje te qarta
me shikojne pa ngushellim,
qysh kur kam kuptuar ne zemren time,
qe edhe dashuria mund te vdese.

[[Perla]]

KITARA

Fillon kitara
Te vajtoje
Kupat e agimit
behen cope.
Fillon kitara
te vajtoje.
Eshte e kote
Te ndalosh.
Eshte e pamundur
Te pushosh
Ka dhe vaj te lehte,
Monoton.
Sic vajton uji,
Era mbi debore.
Eshte e pamundur
Ta pushosh.
Vajton per gjera te largeta,
Per reren e jugut te nxehte.
Qe kerkon kamelie te bardha.
Vajton perendimin pa mengjes,
Shigjeten pa nishan,
Zogun e pare qe vdiq
Maje deges se larte.
I kitare !
Zemer plagosur per vdekje
Nga pse shpata.

[shigjeta]

Udhëkryq

Era e Lindjes;
Një fener
dhe një kamë
në zemër
Rruga dridhet
si kordë
e tendosur.
Dridhet
si një mizë vigane.
Gjithandej,
unë shoh
kamën
në zemër.


Variacion

Në pasqyrën ujore te ajrit
dega e jehonës

Në pasqyrën ujore të valës
gjethishtja e yjeve

Në pasqyrën e gojës sate
shtresa e të puthurave


Përktheu Anton Papleka

[shigjeta]

Heshtja

O bir, mba vesh kete heshtje
Eshte nje heshtje e valezuar,
nje heshtje
ku kridhen lugina dhe jehona
qe ballet i detyron te perkulen
kah toka.


Parandjenja

Parandjenja
Eshte sonda e shpirtit
Qe ne mister deperton
Instikti i zemres
Qe rremon terrinat
E kohes

E djeshme eshte çdo gje e ronitur
Keqardhja
Dhe varri
I kujtimit

E pardjeshmja
Eshte çdo gje e vdekur
Shtresa e ideve qe japin shpirt
Per Pegaset e pafre
Gemusha e kujtimit
Dhe shkretetirat e tretura
Ne mjegullinen
E endrres

Asgje nuk i turbullon
Shekujt e ikur
Gjerave te shkuara
Nuk mund t’u nxjerrim
Asnje psheretime
E kaluara vesh
Pancirin e hekurt
Dhe veshet i shtupon
Me pambukun e eres
Kurre nuk mund t’i shkeputet
Asnje e fshehte

Torsadat e saj shekullore
Dhe truri i saj
Me mendime te ronitura
Neper limbe
Kurre nuk do t’ia shuajne etjen
Zemres se zhuritur

perktheu Anton Papleka

[leci]

Heshtja

O bir, mba vesh kete heshtje
Eshte nje heshtje e valezuar,
nje heshtje
ku kridhen lugina dhe jehona
qe ballet i detyron te perkulen
kah toka.


Parandjenja

Parandjenja
Eshte sonda e shpirtit
Qe ne mister deperton
Instikti i zemres
Qe rremon terrinat
E kohes

E djeshme eshte çdo gje e ronitur
Keqardhja
Dhe varri
I kujtimit

E pardjeshmja
Eshte çdo gje e vdekur
Shtresa e ideve qe japin shpirt
Per Pegaset e pafre
Gemusha e kujtimit
Dhe shkretetirat e tretura
Ne mjegullinen
E endrres

Asgje nuk i turbullon
Shekujt e ikur
Gjerave te shkuara
Nuk mund t’u nxjerrim
Asnje psheretime
E kaluara vesh
Pancirin e hekurt
Dhe veshet i shtupon
Me pambukun e eres
Kurre nuk mund t’i shkeputet
Asnje e fshehte

Torsadat e saj shekullore
Dhe truri i saj
Me mendime te ronitura
Neper limbe
Kurre nuk do t’ia shuajne etjen
Zemres se zhuritur

perktheu Anton Papleka

Shume e bukur

[shigjeta]

I vdekur ndaj të gdhirë

Natë me katër hëna,
dhe vetëm me një lis
vetëm me një zog,
vetëm me një hije.

Gjurmët e buzëve të tua
kërkoj mbi trupin tim
Burimi erën puth
pa e prekur një fije.

Jo-në që ti më the
në pëllëmbë të dorës e kam
si një limon prej dylli
pothuajse të bardhë.

Natë me katër hëna
vetëm me një lis.
Majë një gjilpëre vërtitet
dashuria ime.

perktheu Aurel Plasari

[[Perla]]

Kembanat e vdekjes


Mbi kullat
e verdha
kumbojnë për vdekje kambanat.

Në erërat
e verdha
kumbimet përhapen.

Nëpër njërën rrugë shkon
vdekja, me lule të thata
portokalli e kurorëzuar.
Këndon si zana
një këngë
me kitarën e bardhë,
e këndon, këndon, si zana.

Mbi kullat e verdha
kambanat heshtin.

Era me pluhurin
formojnë plor argjendi.

[[Perla]]

"De profundis"

Njeqind te dashuruar
flene pergjithmone
ne token e thare.
Andaluzia ka
rruge te gjata te kuqe.

Kordova ullinj te gjelber
per te mbjelle njeqind kryqa
qe i kujtojne.

Njeqind te dashuruar
flene pergjithmone.

[[Perla]]

Balada e tre lumenjve

Lumi Guadalkivir
rrjedh mes ullinjve dhe portokajve.
Të dy lumenjtë e Granatës
shkojnë nga bora në grunajë.

Ah, dashuri
që ike dhe nuk u ktheve!

Lumi Guadalkivir
ka mjekër ngjyrëshege.
Të dy lumenjtë e Granatës,
një gjak e tjetri dënesje.

Ah, dashuri
që ike dhe nuk u ktheve!

Për barkat me vela
ka një shteg Sevilja;
në ujërat e Granatës
vozitin vetëm shpirtërat.

Ah, dashuri
që ike dhe nuk u ktheve!

Guadalkiviri, kullë e lartë
dhe erë në portokallishtë.
Dauro dhe Xhenili, kulla të vogla
të vdekura në moçalishtë.

Ah, dashuri
që ike nëpër erë!

Kush do të thotë që uji sjell
një zjarr të zbrazët britme!

Ah, dashuri
që ike dhe nuk u ktheve!

Iu sjell lule portokajsh dhe ullinjsh,
Andaluzi, deteve tua.
Ah, dashuri
që ike nëpër erë!

[Askusho]

Përktheu: Xhevahir Spahiu

BALADA E UJIT TË DETIT

Deti atje larg
buzëqeshi.
Dhëmbët prej shkume,
buzët prej qielli.
- Çfarë po shet, vogëlushe syerrët
me gjoksin drejt erës?
- Shes ujin e deteve,
zotni.
- Ç'mbart gjaku yt,
djalosh korrozi?
- Mbart ujin e deteve,
zotni.
- Këta lot të kripur,
o nënë, nga të vijnë?
- Nga uji i deteve,
zotni.
- Kush e lind, moj zemër,
hidhësirën e thekshme?
- Uji i hidhur
i deteve.
Deti atje larg
buzëqeshi.
Dhëmbët prej shkume,
buzët prej qielli.

[Askusho]

Përktheu Faslli Haliti

SERENATË

Në breg të lumit
po lahet nata
dhe në sisët e Lolitës
vdesin prej dashurisë degët.
Vdesin prej dashurisë degët.
Nata këndon lakuriq
mbi urat e marsit.
Lolita po lan trupin
me ujë të njelmët dhe livandë
Vdesin nga dashuria degët.
Nata e anasonit dhe e argjendit
shkëlqen mbi çatitë,
Argjend i brigjeve dhe pasqyrave
Anason i kofshëve të tua të bardha
Vdesin nga dashuria degët.

NË VESHËT E NJË VAJZE

Nuk desha
Nuk desha të të them asgjë.
Pashë në sytë e tu
dy fidanë të çmendur.
Nga flladi, qeshja, ari.
Tundeshin.
Nuk desha.
Nuk desha të të them asgjë.

ANKIMI

Klithma lë në erë
një hije qiparisi.

(Lermëni të qaj
në këtë fushë)
gjithçka u thye në botë
S’mbeti veçse heshtja.

(Lermëni të qaj
në këtë fushë)

Horizonti pa dritë
u kafshua nga zjarret.

(Ju thashë, pra më lini të qaj
në këtë fushë.)

[shigjeta]

Këngë të reja

Mbrëmja thotë : U dogja për hije!
Unë - për yj' të ndritshëm!, thotë hëna.
Burimi i kristaltë kërkon buzë,
Psherëtima kërkon era.

Për aroma e qeshje kam etje unë,
Kam etje për këngë të reja
Pa hënë, pa zambakë
Dhe pa dashuri të vdekura.

Kam etje për një këngë mëngjesi,
Që të ardhmen do ta ngrinte tallaz,
Dukë hedhur fara shprese
Në valët dhe në lymin e saj.

Këngë drite do të ishte ajo,
E kthjellët, plot mendime,
E pacënuar nga melankolia,
Nga ankthi dhe ëndërrimet.

Ajo këngë flurore do të mbushte
Me të qeshura heshtjen
(Si një tufë pëllumbash pa sy,
E lëshuar në mister).

Ajo do të prekte shpirtin e sendeve,
Shpirtin e shqotave,
Për të shpërthyer në gazin
E zemrës së qëmotshme.

Gusht 1920