Pershendetje Ekonomiste!

[Dita]

Te nderuar kolege!

Studente apo ekonomiste ne profesion, ky eshte forumi qe do te na bashkoje dhe do te na beje qe te shkembejme njohurite, dhe eksperiencat tona.

Le ta gjallerojme ate dhe le t'i vijme njeri-tjetrit ne ndihme nese do te kemi pyetje qe kerkojne pergjigje.

Ju uroj mireseardhjen atyre qe e shkelin forumin per te paren here dhe qendrim te mbare atyre qe tashme jane bere eksperte brenda tij

Dita!

[METAXA]

Faleminderit kolege po spo e marojme dot mi dita ket shkollen si me ja bo hallit.

[daniela malo]

miremengjez
a mund te me ndihmoni me pergjigjen tuaj ne keto tema;
1)cilat jane tarifat doganore midis Shqiperise dhe BE
2)problemet qe ndeshin investituesit dhe ekportuset e huaj ne Shqiperi
ju faleminderit

[BOKE]

Daniela,

Pergjigjen e pyetjes se pare nuk e di dhe mund ta jape ndonje tjeter. Ndersa si pergjigje te pyetjes se dyte, po ve ketu me poshte nje shkrim te nje mikut tim, S. Xhepa, i cili e njeh mire kete fushe.

Presioni i dhimbshëm ndaj biznesit dhe përgjegjësitë e shtetit.

Sa më pranë biznesit që afrohesh, aq më shumë kupton se rruga që i duhet të përshkruajë për të qenë konkurrues është tepër e vështirë. Kjo rrugë bëhet akoma më e vështirë kur dëgjon mbi mënyrën se si janë ndërtuar marrëdhëniet e komunikimit të tyre me strukturat shtetërore, kur sheh nga afër se sa të thjeshta, por fondamentale, janë kërkesat e sektorit privat.
Tema e konkurrueshmërisë bëhet veçanërisht e mprehtë nga presioni që po ushtrojnë proceset e integrimit të ekonomisë kombëtare. Firmat nga gjithë rajoni mund të konkurrojnë lirisht, pa u penguar nga tarifat doganore. Për më tepër, zona e lirë tregtare, ndoshta deri në fund të kësaj dekade, do të zgjerohet, duke përfshirë gjithë hapësirën evropiane. Kjo dekadë duhet të shërbejë që biznesi të përgatitet për t’u ballafaquar me konkurrentë, prodhues të nivelit ndërkombëtar.
Kjo përgatitje para betejës edhe më të ashpër që ndodhet përpara, duhet të merret seriozisht, para së gjithash nga vetë biznesi. Është ai që duhet të ndjekë kërkesat e tregut, të zbulojë se çfarë e bën një produkt interesant për blerësin, cilat janë standartet që duhet të plotësojë produkti, etj. Ndërsa po përpiqemi t’i dialogojmë dhe shpjegojmë këto argumente me biznesmenët, ndjesia që merr është se në përgjithësi, komuniteti i biznesit e kupton që përmirësimet kërkohen në sistem, tek të gjithë aktorët që ndikojnë tek cilësia dhe vlera e produktit final që blen konsumatori. Duket se aktori që po kupton më pak nga këto sfida madhore me të cilat do të ballafaqohemi shumë shpejt, është shteti.
Përgjegjësitë e shtetit përballë biznesit privat nuk po përmbushen. Kur kërkon lejen e ndërtimit të një objekti, investitorit i duket sikur ka hyrë në një xhungël të pashpirt, në një labirinth që sheh vetëm derën e hyrjes. Gjatë përshkimit të labirinthit, rrugës qëllon që të dalin përpara “autoritete kompetente” të cilët të tregojnë drejtimin nga duhet të ecësh që të dalësh. Natyrisht që ky është një “shërbim i vyer” dhe që kërkon shpërblimin e duhur. Kështu që “valixhja” e investitorit fillon të zbrazet gjatë gjithë rrugës, akoma pa filluar punë. Vetëm dikush që ka valixhen e majme, mund të ketë sukses të dalë nga ky qerthull. Sikur të mos mjaftohet me kaq, nga thesi i parave duhen bërë edhe shumë llogari të tjera para se programosh se sa të kushton fabrika.
Sigurimi i infrastrukturës bazë të biznesit është shumë larg standarteve më minimale të kërkuara. Tingëllon shumë anakronike për kohet post moderne që po jetojmë që ka firma që nuk ju është ofruar energjia elektrike prej vitesh, e për rrjedhojë ju duhet të ndërtojnë jo vetëm fabrikën që të prodhojnë produktin, por edhe “hidrocentralin” që të prodhojë energji për fabrikën e tij. Jo vetëm kaq, por pamja e vërtetë prej hidrocentrali plotësohet tërësisht edhe nga fakti se firmave ju duhet të ngrejnë depozita gjigande uji, të ngjashme me kaskadat e digave. Por, ironia më e madhe është kur firmat gjobiten që s’kanë paguar një shërbim që kurrë nuk ju është ofruar. Rasti i një fabrike diku nga zonat e Durrësit që ndoqëm nga emisioni “Fiks Fare” (besoj se është ndër emisionet më influencues dhe me dobi të padiskutueshme për vendin), të bën të besosh se kjo është thjeshtë një marrëzi ose çmenduri.
Më në fund, investitori duket se mund të marrë frymë i lehtësuar. Ka kaluar nëpër gjithë peripecitë e administratës “licensuese”, pasi ka paguar edhe një tufë me para për të ndërtuar atë që duhet të bëjë shteti me paratë e taksapaguesve, dhe më së fundi mund të fillojë të punojë dhe të dalë në treg.
Por, s’është e thënë. Që të dalë në treg, kamionit të ngarkuar i duhet të dalë në xhade, ku si në pritje të gjahut, të zënë pritë tipet e ndryshme të policive, me apo pa uniforma. Është plotësisht e mundshme që dhe për një distancë prej 100 kilometër, të duhet ndoshta një ditë e tërë që të arrish në destinacion. (Imagjinoni sa ironike do të tingëllonte sikur firmat shqiptare të kërkojnë të zbatojnë sistemin japonez të shpërndarjes ‘just in time’: ku nuk mbahen stoqe as në lëndë të para dhe as në produkte të gatshme pasi gjithçka kronometrohet të lëvizë në zinxhir dhe në kohën/minutën e duhur!). Sikur kamionit t’i duhet të dalë për jashtë vendit (firmat që duan të eksportojnë), radha nëpër dogana është: importuesit shërbehen të parët, ndërsa formalitetet doganore për eksportuesit kryhen vetëm në fund të turnit. (Ndërkohë, kjo nuk na pengon të shkruajmë një mal me letra dhe që në kapak mban titullin “Strategjia e Nxitjes së Eksporteve”!). Doganierit nuk i bën pikë përshtypje se firmës i duhet të paguajë orët e vonesave që mund të shkaktojë ndaj anijes që pret në radë. Mjafton vetëm kjo lloj e vendosjes së radhës së shërbimit në dogana që të kuptosh se përse puna e doganierit është ndër më të lakmuarat. Historia e një importuesi mund të ishte një subjekt i denjë për një roman të tipit të Shvejkut; vetëm nervat e një personazhi të tillë do të ishin në gjendje të duronin acarimin nervor që të shkakton kapërcimi i hallkave të kësaj burokracie shqiptare ndër më të sofistikuarat dhe lukrativet që ka shpikur ndonjëherë njerëzimi. Një miku im që merret me biznesin e kompjuterve më tregoi njëherë se për të ç’doganuar mallin që i vinte nga jashtë, duhej t’i mbushte mendjen doganierit se fjala që shkruhej në faturë “kompjuter personal”, nuk nënkuptonte që ishte kompjuter për veten e tij, por se kështu quhej vetë artikulli! Dhe këto shpjegime duheshin bërë pasi kishte kaluar në procedura ngarkim-shkarkimi të tre (?) lloje të autoriteteve doganore. Pale po të erdhi malli pas orës dy padreke kur doganat përfundojnë orarin zyrtar të punës. Atëherë je i detyruar të parkosh ngarkesat në parkingjet private që janë ngritur ngjitur ambienteve të doganave, me bashkëaksioner vetë doganierët.
Pasi më në fund ja ke dalë mbanë kësaj odiseje, një tjetër të pret sapo kamioni shkarkohet në magazinat e fabrikës dhe materialet duhet të kalojnë në procesin e prodhimit. Polici me një tjetër lloji uniforme, e pagëzuar polici tatimore, të troket në dyert e ndërmarrjes dhe akoma pa i hedhur sytë në librat e kontabilitetit, por mjaftohet me një shikim të shpejtë të sipërfaqes së ndërtesës (ç’mendje gjeniale!), që të vlerësojë menjëherë se sa i detyrohesh ti paguash shtetit si tatim mbi fitimin. S’ka rëndësi se sa fiton, madje akoma pa e ngritur fabrikën, në mënyrë të nënkuptuar shteti e di që ti do të fitosh, prandaj detyrimi për të paguar të lind që kur je akoma tek ideja. Disa biznesmenë kanë mësuar si t’ia gjejnë anën. E kanë kuptuar se është më kollaj t’i japësh një bakshish të majmë këtij polici, se sa të futesh në dialog me shtetin prej të cilit nuk do të nxjerrësh asgjë.
Ky segment i biznesmenëve e ka kuptuar (fatkeqësisht gabimisht) se për të qenë konkurrues në treg, mjafton të korruptosh dikë që të jep lejen e aktivitetit, të kalon mallin pa doganë apo t’i shmangesh pagimit të taksave. Një pjesë tjetër e biznesit, që kërkon të punojë ndershmërisht, të nxjerrë lejet e licensat sipas ligjeve, të paguajë doganën dhe tatimet e tjera që i takojë shtetit dhe shoqërisë, konkurrohet pandershmërisht nga segmenti i parë. Dhe kështu, nuk bëjmë gjë tjetër veçse vonojmë zhvillimin e ekonomisë së vendit, duke vazhduar të hartojmë vit pas viti strategji si të luftojmë “fukarallëkun” (lexo: varfërinë), dhe jo si të shtyjmë më përpara zhvillimin e vendit dhe të integrohemi në familjen e kombeve të përparuara.
Këtë shkrim fillimisht e kisha menduar si një shkrim kërkimor, artikull prej studjuesi që fillon me analizën e situatës dhe faktorëve dhe kërkon të gjejë rekomandime se si mund të përmirësohet klima e investimeve. Por, është tepër e dhimbshme kur sheh se faktorët që u përshkruan më sipër, që janë starti i jetës në biznes, nuk kanë nevojë për studime dhe analiza të thelluara. Çfarë duhet bërë është më se qartë dhe e dukshme. Për më tepër, gjatë vitit të kaluar janë paguar disa qindra mijë dollarë për të kryer një studim të detajuar. Studimi u përfundua, u diskutua në një seminar tip rutine, janë dhënë propozime konkrete dhe të sakta se çfarë ndërhyrjesh duhen bërë, por deri tani asgjë nuk duket se po ecën. Kështu mund të ikë edhe ky vit, ashtu sikurse ka kaluar një dekadë, dhe ne vazhdojmë vetëm të japim leksione akademike, por asgjë të mos ndryshojë në përmirësimin e mjedisit dhe klimës së investimeve. Rrugica që qëndron e shtruar tek dera e shtëpisë ku pritet të trokasin investitorët nuk shkruan “Welcome” (mirë se erdhët), por “Go away” (largohu që këtej).
Kjo panoramë e klimës së biznesit nuk është një gjetje e re. Gati në gjithë raportet dhe analizat e kryera nga studjues apo organizma kombëtare dhe ndërkombëtare, e kanë evidentuar pozicionin krejtësisht të pafavorshëm të vendit tonë në raport me vendet e rajonit, konkurrentët më të afërt të biznesit shqiptar.
Duke reflektuar mbi atë se si mund të ndihmojë shteti në krijimin e një ekonomie konkurruese, ndihma minimale që të vjen në mendje nga ky vështrim është: të paktën të mos e pengojë biznesin! Korrupsioni i shtetit, por dhe segmenteve të tjera të shoqërisë, po bëhet sëmundja endemike e sistemit, që po gërryen gjithë shoqërinë shqiptare dhe çmimi që do na duhet të paguajmë të gjithë do të jetë i hidhur. Koha po bëhet gjithnjë e më e shtrenjtë, pasi presioni po bëhet gjithnjë e më shtypës. Kjo kërkon dëshpërueshmërisht që reformat të marrin një dinamizëm të ri, që paketat e reformave të jenë të integruara dhe jo pjesore, që partneriteti dhe dialogu midis strukturave shtetërore dhe komunitetit të biznesit të jetë real dhe jo thjesht ‘sa për sy e faqe’ se kështu na e kërkojnë donatorët. Është koha të reflektohet seriozisht mbi këto prioritete, nëse dëshirojmë t’i japim qytetarëve të këtij vendi shpresat për një të ardhme më të mirë dhe më të sigurtë.


Selami Xhepa

@ Mendimet e shprehura në këtë artikull janë personale të autorit dhe nuk pasqyrojnë pikëpamjet e institucionit në të cilin ai është punësuar ose atashuar.


Botuar revista “Monitor”, Qershor 2003

[Dita]

Bokerrima,

a na tregon dot me shume per revisten "Monitor"? Eshte reviste ekonomike, tipi i The Economist?

[BOKE]

Bokerrima,

a na tregon dot me shume per revisten "Monitor"? Eshte reviste ekonomike, tipi i The Economist?

Dita,

nuk e kam idene e kesaj reviste. Shkrimin e mesiperm e mora ne website e ACIT (Albanian Center for International Trade), acit-al.org, mbasi e zbulova rastesisht.

Ne kete website ka edhe nje liste revistash ekonomike, por revista "Monitor" nuk permendet.

[Dita]

Bokerrima,

falemnderit per informacionin. Faqja qe solle ishte me te vertete e gjere. Madje dhe Daniela mund te gjeje nje pergjigje per pyetjen qe ben mbi tarifat doganore me BE-ne.

Daniela, shko tek kjo faqe:

http://www.acit-al.org/eu/asocimi_BE.htm


Ketu ke ne krye te faqes tre lista ne dokument word, mbi te cilat mund te klikosh:

- TARIFAT KONCESIONARE SHQIPTARE PER PRODUKTET INDUSTRIALE KOMUNITARE (NENI 19) (it is in Albanian language)
- ANALIZA E PRODUKTEVE SENSITIVE BUJQESORE (it is in Albanian language)
- LISTA E PRODUKTEVE SENSITIVE BUJQESORE (it is in Albanian language)


Ndersa ne te djathte te faqes ke informacion ne anglisht mbi:



- SUMMARY OF YEAR 2003
Imports 1163 millions Euro
Exports 369 millions Euro
Trade Deficit 794 millions Euro
click for more ..
- IMPORTS VALUE OF ALBANIA FROM EU FOR THE PERIOD 1996 - 2003
- EXPORTS VALUE OF ALBANIA TO EU FOR THE PERIOD 1996 - 2003
- TRADE DEFICIT OF ALBANIA WITH EU FOR THE PERIOD 1996 - 2003
- STRUCTURE OF ALBANIAN IMPORTS FROM EU
- STRUCTURE OF ALBANIAN EXPORTSTO EU
- MOST EXPORTED PRODUCTS OF ALBANIA TO EU FOR THE YEAR 2003
- MOST IMPORTED PRODUCTS OF ALBANIA TO EU FOR THE YEAR 2003

[Dita]

Daniela,

ke mundesine t'i kontaktosh punonjesit e kesaj zyre ne kete adrese emaili:

info@acit-al.org

(Albanian Center for International Trade)

[Fiori]

Pershendetje

Per ekonomistet e rinj do te rekomandoja librin The Invisible Heart - An economic romance, te Russell Roberts. Eshte liber i thjeshte dhe i bukur per te lexuar si dhe ne te njejten kohe pa kuptuar te fut ne boten e ekonomise dhe te ben te mendosh "ekonomikisht".
Vete e kam lexuar kur ju futa kesaj fushe dhe mund te them qe ka qene mjaft nxites (stimulues) si liber (duke qene se deri ne ate kohe e shikoja ekonomine si humbje kohe).


Fiori

[Living in Vain]

Bokerrima,

a na tregon dot me shume per revisten "Monitor"? Eshte reviste ekonomike, tipi i The Economist?

Revista Monitor eshte e perjavshme - Biznes - Ekonomi - Treg. Si The Economisti por pak me larg saj

gjendet tek :

www.albmonitor.com