Martin Camaj

[shigjeta]

TRAJTA

Petk i endun prej nji dore
fund e krye, trajta
e kandshme per sy e veshe.

Trajte e thjeshte e lindun
nder mundime prej guri,
e pershkueme shtigjesh te parrahuna
me kambe ose patkoj.

Pendel e lehte ne dukje
po e rande hekur ne peshe,
tingull ose ngjyre
e kthjellet deri ne drite.


ALTER EGO

Nji zezak i verbet
me nji qen ne mantel lekure
mjedis kalldremit ne qytetin e madh
te USA-s

qendrojne palevize ne kambe.
Njerezia u vjen rrotull
uje rreth nji curri binjok
ne zemer te lumit.

Uje i larme perreth plages
ne trupin e nji gjiganti.


GJARPIJT E ZEZ
Motiv arbresh

Ne driza jane gjarpijt e zez
e ti je e zhveshun nen diell.
Ne driza jane gjarpijt e zez
e rrijne buze ne buze,
e jeta e tyne asht e bardhe,
e bardhe e bardhe nen diell,
e jeta e bardhe e bardhe,
nen diell e bardhe, e bardhe.

Mjaltezat lagin me mjalte
gurzit e projeve te thata.


KALLNORI APO VETMIA

Dhe, brej e bjeshke randue me bore
e hej akulli.
Bisha n'krahnor e zanun
rri ngusht e fle pa gjurme permbas
me kthetra kthye ne lekure
nen mish.

Gardhi i rrezuem mbi shteg
e qafa malesh perreth
te mbylluna me dhambe ujqish
ne jerm.

[Dita]

Malli për jetë

Lyp dashuninë e syve të mbyllun,
dy molla të tejpashme
me bërthamë zjarrmi në mes.

Zemra e qindrueshme
Rrok mallin e pamort
E pika shiu bien
Mbi rreshpe të pangishme.

[Dita]

Rilindje


Dielli herët depërtoi ndër dej!
Si mbas nji cipe të hollë mendimi
E ndriti rrugën tonë nga lindja
E këndej.

Erdhi koha e zgjimit!
Nji rreze e vetme përpara
Mbi mur
Ndriti dhena t’panjehuna përmbas,
mungullim bimësie e filiza shum
me krena gacash përmaje: rreziqe!




Vrasja e poetit


Liria e fshehun mbas vargjeve
Të poezisë
Nuk ishte vetëm:
Para tyne rrishin galue roje
Shpend mishngranës
Me fytyrë njerëzore.

E ti ishe për ta nji bletë
Tue u rropatë ka drita në qelq,
andej kufijve të botës
njerëzore.





PLEQNIMI ME VETE


Tha i urti:
çdonjeni asht nji ngjyrë
e na hije në të
prej bardh deri n’zi.



Krymbi i mëndafshit


Fijet e bardha të mëndafshit ndahen prej zemrës së krymbit që vdiq vetëm në pallatin mbas malit. Asht koha e korrjeve; edhe ara xhveshet përpara dimnit plak e jo ma nusja përpara djalit të ri! Asht koha e pleqnimit me vete.
Nuk janë caqet që përcaktojnë kohën, por mosha e njeriut të urtë! Rrëmimi fillon me nji gjalm dy ngjyrash: bardh e zi. Dhe ankohet i urti: askush s’më ndihu të shoh me kohë fillimin e sosjen e fijeve në gjalm e mbeta nën hijen e sendeve. Në vjeshtë kundrova besëlidhjen mes jetës e vdekjes prej punëvet të parëve mij që ruenin petkat e mira për mort dhe hynin në nji vorr brez mbas brezi.:
Eshtna ndër eshtna ndër shtresa petkash të leshta!

[Dita]

Gjarpijtë


Gjarpijtë u banë gurë nën tokë për t’i qindrue dimnit. Shqarthi fle në bigën e shkambit e gjallnon me dhjamë të vet si shumica e njerëzisë që nuk i ngre sytë për të këqyrë si retë e vërshojnë dritën e hanës për të pru terrin mbi ne. Asht koha e pleqnimit më vete.
Edhe i urti rrëmbehet ndjesish apo nga frika? Ai ul kryet e thotë: e di se nuk jam vetëm, parandjenje, shpirt i lezëm nga frika! Edhe kur lumi të ngrihet akull nën kambë, na do qindrojmë aty te zanafilla. Zemra m'a ndien se nuk do të jem një zog që rrah flatrat vetëm një verë!






Zogjtë e mirë e zogjtë e këqij


Natën vështruen zogjtë në terr si bymohet shtalpi i gjumit nën dhé. Me thoj e sqepa gërmuen në botë deri në dritë e në agim u ngjall pështjellimi i ideve ndër shpirtën kur panë çapojtë e përgjakun në mishin e huej!
Zogjtë e mirë që kishin fjetë u zgjuen dhe e zbuluen kërdinë me tmerrën e frikës në sy: u bindën si nata e kish bartë pezull kah drita pa gjak ndër duer! U gëzuen dhe fjalës ankth mandej drita e madhe ia ndërroi tingullin në goj: të pafaj shikuen fytyrat e veta në ujin e kthjellët.







Surretënt


Surretënt e qepun me sukuj zhgunash vërejnë kah lindja bardhësinë e agimit dhe i kap tmerra! Fshehin duert ndër arna e ulin mbulesën e kresë deri në sy, fare të turpnuem edhe prej vetes: sa të këqij!
Agimi lind fijesh të gojfilleve mbi karma dhe i zbulon poetit gjasende pa farë rëndësie as me qenë ato visare të ruejtuna nën hinin e moteve! I urti argëtohet e këndon.
Në vendet ma të nalta surretënt zbardhen para dritës, digjen në vetvete e bahen shkrumb.
Dielli kullon fjalën prej çdo vështrimi të dyshimtë.

[Dita]

Tregim i thjeshtë


Due me fluturue mbi bjeshkë me pëllumba,
i thashë tim-vëllau gjak-nxehtë.
„S’asht ajo punë për ne!“
S’kuptov, i thashë, due me shkue ndër këndime.
„Latinishtja – tha – s’asht punë për ne:
mëso gjuhën e gjarpnit ma parë!“

Im vëlla gjak-nxehtë,
gjashtë vjeç dinte me e ngulë fluturimthi
bizin në dhé,
dhetësh – tri pëllëmbë mbi krye thikën
në drunin e njomë. Si ma njofti menden
befas nisi të pleqnojë e tha:
„Dy duer na jemi e nji krye, po i ndajmë na punët:
unë shpatën – ti pendën!“





Hija


Dita u sos në një hije. E hija ngrohet mbas flakës së krandeve ndejë një karrigë të gdhendun në emblemë të përfrikshme. Hija e ndame prej të gjitha agimeve pushon, thëngjill i zi pa zjarm. Hija s’ka shqise pos pamjen për dritat e ndezuna ndër shpella mbas ballit, zjarme mbas zjarmesh sa yj njeni mbas tjetrit: për dhunë e mendime të këqija!
Hija s’ka shqise, vetëm sy për vete!






Koha e humbun


Udhëtari, njeri i thjeshtë, as tepër i urtë, as poet, ndezi zjarmin e fikun në hinin djegë e përdjegë në votër. Zgjoi tingujt e ujit prej gjumit e preku rrezen e diellit në syzit e bimës në dritare. Diçka ish ndalë në ajër e priste në heshtje si shpatëpër të ra.
Vetëm atëherë u kujtue se koha nuk kishte kthye bashkë me të në plang.

[Leila]

Hoqa Fletën e Librit të Parë

Hoqa fletën e librit të parë
Prej faqes sime dhe mbetën fjalë të paemën.

Dola jashtë e ndeja në shqimthin e derës
Dhe vrejta fiqtë e hindit me ferra
Në vjeshtën time.

Shpirtënt e rinisë larg korpit endeshin
Me fleta gjethi pa pushini shullajave.


Motiv i Vjetër në Kthim

Shtatë vasha u çuen peshë
Kur ngjyra e korbit fluturoi
Përmbi shtyllën e jetës:
Sqepi i dukej i verdhë, gati i bardhë
Mes pendlave të zeza.

Shtatë vasha u quen peshë
E u turrën vrap me funda
Në duer sa qethi mbas korbave
E vetëm me za i tretën si plafa të murmë
Nën karmat e vendit tim.

Po s'erdhët ju, vasha,
Kur të zbardhen pusat e ujit
Në lumë përpara agimit,
Ngurzohen edhe duert e foshnjeve
Në palare.


Retë e Oqeanit

Eci krahas me to
Nëpër ditën e gjatë.
Aty ku vete
Asht skaji i kohës së matun
Me rrahje zemre milionësh
Në kërkim të nji emni.

Retë me rrajë thella në det
Rriten e bahen lisa:
Ndër gryckat e tyne fantazma
Konkisdadorësh
Vjelin pemë.


Fuqia e Konës

Ngjyra e verdhë e fletëve
Shkurtoi dritën në faqe të veta
E të katundit jugor mbi kodrinën
Bote së kuqe.

Para derës rrin Kona
Me barrën e randë në gji,
Dashunon rrezet e pemëve të vokta

Në kanistër
Para burrit kalamendë gjumi.

Tjerr Kona në furkë:
Ngrohtësia e pejve të leshtë shpërtheu
Prej gishtavet
E lëvizja e fëmijës në parzëm
E dridhi në kënaqje të paskaj


Aty si tash para se me ardhë Fiset

Aty si tash para se me ardhë fiset
Ishe
Me tambël në plasaritjen e currave
e me themele në ujin e njelmë.
Të dhanë vetëm një emën: Shkodra.
E të thirrën qytet me kunora
E të hodhën përkrye gur e hekurat e para.

U zgjove e përgjakun sa herë
E u kqyre në pasqyrën tande.
Me emën grueje u lave ndër ujna
T'lumenjve dhe ndeje me petka të reja
Në shkamb
E ndritun ballë diellit mbi fusha.


Motiv Arbëresh

Në driza janë gjarpij't e zez
E ti je e xhveshun nën diell.
Në driza janë gjarpijtë e zez
E rrijnë buzë në buzë,
E rrijnë buzë më buzë,
E jeta e tyne ashtë e bardhë,
E bardhë e bardhë nën diell,
E jeta e bardhë e bardhë,
Nën diell e bardhë, e bardhë.

Mjaltëzat lagin me mjaltë
Gurzit e prrojeve të thata.


Drekë Malsore

Sot ashtë marrë një gjak.
Dy plumba lëshuen përdhe një burrë.
Sot ashtë marrë një gjak.

Nën tunin e spatës
Pëlset rrashta e kaut te prroni.
(Drekë të mëdha po bahen sot!)

Sot ashtë marrë një gjak.

Gjama e burrave tërbueshëm
Përzihet me erën e mishit ndër zjarme.
E gjethi i Vjeshtës bie i djegun mbi kapuçat e bardhë
Ndë tryeza, jashtë

Natë. Në vorrezat mbi kodër
Tokë e re, hanë e re.
Ujqit janë ulë prej malesh
E pijnë gjak në përrue.


Mosha e Qenit apo Ditëlindja

Kremtuem gjith natën i ri e i vjetër kohën
që vdiq e vrame në mue.
E thanë: askush s'do të lypi gjak
për të.

Ajo nuk ishte festë, por drekë!

Në mëngjes mbas dere qentë
me sy keqardhës e të butë
nuk pritshin eshtna, por mue
me u nisë me ta shtigjeve bri lumit
teposhtë.


Mbramja ashtë Larg

Mbramja ashtë larg
e ti je atje mbi kodër të blerueme
ku gurzit që bashin zhurmë
i përpiu dheu.

Ti je atje me të bijën e heshtjes
e me shoqe tjera e mendon për mue.
Unë jam në detin e tingujve

e ndër gjujt e mij ndieva
peshen e tramit tue u ndalue me turr.
Mandej i lëshova vendin një të vjetri
e mes tallazit të krahve thashë:
mbramja ashtë larg e ti andej lumit.

Heshtja prek qiellin me dorë
E ti atje mbi kodër të blerueme
njeh gjurmët e diellit npër qiell.


Lule

Sonte më lajmëruen se ka vdekë një njeri
Prandej jam i trishtueshëm, Lule.

Dashunia ashtë e vetmja shtyllë guri
Kur andej gardhit fluturojnë
Shëgjetat e akullit.

Dy zemra bashkë janë ma rrufeprojse
Se dy shpata tu për tu
Me teha përjashta
Ideja e sosjes, Lule,
kur je ti pranë ik si shpend i egër
andej kah vjen terri.


1925 - 1992

[Ifigjeni]

MARTIN CAMAJ


(Marre nga botimi dygjyhesh "Me pendlat e korbit te bardhe", te perkthyera ne gjermanisht nga Hans Joachim Lanksch. Cikli ehste botuar ne suplementin letrar FjalA te TemA)


Nji zog lëngon

Libri i besimit të shpendve thotë”
çdo zog shtrin krahët e vdes mbi bar,
ndëshkim pse preku kufijtë e ndaluem
mes qiellit e dheut.

Nji zog lëngon për vdekje mbi bar:
gjethet ndër lisa janë zogj e shokë
të pambërrishëm
e losin me dritë e diell

larg dy gur mullijsh që bien
si mbas ligjit njeni mbi tjetrin
pa za.


Nata e koncertit

As bora nuk asht e bardhë në këtë muzg.
Gjindja me kambë të randa vrapon
kah dritaret e tingullit.

Në sallën e koncertit edhe diktatorët
marrin vesh masën e instrumentave.

Ndëgjuesit veshë-imët mbyllën sytë
e kapën currila pullazesh të lashta,
djegie qytetesh e drush të thata.
Në tempon e dytë gzhatshëm era
përkuli grunin deri në tokë.

Në sallën e koncertit edhe dirigjenti
symbyllë s’pau tjetër pos tingujsh
të ndezun mbrenda nji rrotulle terri.


Nji stinë e humbun

Verës sa nji mëngjes me vesë
nuk ia pau kush ballin simjet
me sy të përlotun të sjellun
kah mali.

Vjetit nuk i mungon asnji ditë
në kalendar e i dhimbet
e mbramja pikë e dyllit në djegie:
e sotmja ka ndijen e dridhjes
së fletëve të shqemes
para dhambëve të sutës.


Mospërfillje

Mbas mjesnate hana derdhi rrezet
prej majes së shkambit deri në lumë.
Mbasi që u ngi me gjumë
këndon qokthi ndër rreze:
sytë, dy pika uji, ndrisnin dhe kanga
pikon në luginë, në terr.

Dikush buzë lumit n’agim gjeti
sqepin e thyem të qokthit e tha:
dam! Kqyre këtë tingull që ra
e plasi në gurë.



Vdekje – krizëm

Vdekje – krizëm
e nji flete gjethi të thatë,
ku të thom te skaji i dheut
pa krizantema në dorë më prit.

Prit, dallëndyshë e shtangun
me fletë mbi valë, frymën time

për t’u çue në ajër
me pendlat e korbit të bardhë.


Malli për jetë

Lyp dashuninë e syve të mbyllun,
dy molla të tejpashme
me bërthamë zjarmi në mes.

Zemra e qindrueshme
rrok mallin e pamort
e pika shiu bien
mbi rreshpe të pangishme.


Çka i duhej Uliksit Itaka pa grue?

Malli, dëshirë e përjetës
e jo mallëngjimi, gurgull frymëshkurtë
e joshi Uliksin me kthye i kulluem
atje kah ishte nisë. Në ravgime të paskaje
shtjerri edhe të mbramin petk që kishte
amzën e pashlyeshme të vegëve ullini
dhe të duerve të grues.
Shtjerri edhe petka tjera leshi e lini
e fjeti ndër tesha të hueja, Uliksi,
kur harroi amzën.

Homerit s’i erdhi ngoje me thanë
përse Penelopa endte për të me duer të veta
petkun magjik të kthimit.
Homeri i përngeshëm u kull kujtueshëm e tha:
Uliksi e Itaka pa grue – dy krena binjokë dhie
Me nji bri të thyem: punë e pakryeme.


Ditë shiu në Merturin e Gurit


Bariu krah-thatë te ura e zjarmit lodhet
ndërmend
për dhitë damtare përjashta:
në gotën e çveshun drite grihen syzit
e hardhiave nën gurë e unurë.

Dhe tret ndër andrra të përhime:
mbi rrasat e gurit në Mertur
plasin sytë e sqepve grimë-grimë
nën dhambët e ujqve,
kokrra groshe e drithi në palaré.

Gjeli këndoi në tra
e u zgjuen prej gacash ndër unë
pendlat – bletë e gretha bashkë:
mija zane plasën në trutë e bariut.
Dhe u çue krejt dheu në kambë
me lata e topra edhe armë të vjetra
e u lëshuen ndër ujq.

Mejti shiu në Merturin e Gurit
dhe dielli u ndejt në perëndim
me rreze të lodhuna
në mishin e ujqve mbi dhambët e majeve
kortarë-kortarë.


Dimën

Flokët e borës ndër grykcat e lisave
e krahnjerri e i përjargun ndër degë.
Syni kërkon flakën e fshehtë,
vjedulla strofullin
në gjijtë e rrajëve dhe kujton
ngrohtësinë e frymës
nën lëkurën e deles së bardhë.

Iriqi me therra të nguluna n’mish
digjet pa flakë
mbrenda katër ballnave të dheut.



Gjarpni e grueja

Ajo mbramë harroi trupin e vet
zbuluet
e në mëngjes e gjeti pikturë të varun
në murin e gjanë dhetë pashë:
e kqyri dhe e kqyri e u zhduk.

Petkat e saj teren buzë detit
me këmishën e gjarpnit mbi gurë.
Shtërpia tha se vjen prap, ajo,
Deri mbasdite.

Mbasdite vonë, gjarpni i rrejtun
doli prej nëngurit
e iu zgërdhesh vetmisë ndërsy,
veshi këmishën e vjetër e shkoi
me fjetë.


Bleta në veri

Kundër thanjes së Herodotit
si mbas të cilit andej Istrit
nuk gjallnuekëshin bletë. –
Libri V, I

Doli agimi e avulli
zbuloi trajta të ajthta
para derës së Veriut.

Sytë e errët mbas një nate
pa gjumë
u prirën andej Istrit e panë
si me qenë në Jug
bletë përpara zgjonit me krahë ari
gati me u lëshue fluturim

kah rrezet për net të mungëta.


Dështimi

Nuke çova zanin në kor
aty ku duhej: prej frike, turpi?
“Atëherë, del jashtë! – Më tha mjeshtri.
– Del jashtë!”

Prej të mbramit rresht në fund
u shkëputa, spec prej vargut në tra,
e njeha shkallët nji nga nji
deri në fund,
nën dhé
me peshën e njiqind syve në krahë.


Kona

Askush të mos pyesë për pritën e fshehtë
mes dy shkambijve!
Sendet në kohë i mbulon cipa e hollë
e avullit që ishte ujë mes dy shkambijve:
edhe kanga e humbi melodinë e vet,
Kona e vogël.

Mos e sjell kryet andej
e le të bahet fshehësia
rreth i përkryem hekuri.


Ndër mija trajta ideja

Prej dite në ditë nji tingull
treqind e gjashtëdhjetë herë,
prej zgjimi në zgjim

frymë mali n’pullaz
ose trumcaku lypës meli
në dritare.


Nën hijen e sendeve

Nën hije ku sot mbasdite pushova
e këputa fije bari n’mendim,
cicrrojnë bujqit e natës.

Pranë votre ndigjoj plasje
bishtajzash
gjineshtre në parzëm.



Retë e oqeanit

Eci krahas me to
nëpër ditën e gjatë.
Aty ku vete
asht skaji i kohës së matun
me rrahje zemre milionësh
në kërkim të nji emni.

Retë me rrajë të thella në det
rriten e bahen lisa:
ndër grykcat e tyne fantazma
konkisdadorësh
vjelin pemë.


Ai mal akulli ndan kohën


(Ai mal akulli kish nji emën,
nji emën tabú!)

Para se të mbylleshin sytë në gjumë,
pashë malin e akullt të bardhë
te kambët e mia.
Erdhi era me diell dhe e shkrini
e aty nën hijen time doli nji bimë.


Formulë mëngjie

Lejthia lejthia lejthia
njimijë mgjyra në këtë dhé
faqja e kuqe e grues së bardhë
me lythin e zi në mollëz
nuk më do nuk më do
e kaptë dhimba e kresë
le të vijë e të thotë:
ma largo ma largo!

Lejthia lejthia lejthia
andrrat e mia andrrat e mia
i lumi unë për ty
më le shteg me folë:

Peni i kuq në rremb
e liga larg trupit tand
shkëndija shkëndija në gurë
zemra i plastë sy-grizhës
shkëndija shkëndija n’unur.

Natë e vetima plastë
mbi malin e thatë
mbi andrrën e keqe!
Lejthia lejthia lejthia
e liga ndër leqe!



Dreni plak

Barijtë tradhtisht e lanë shkret bjeshkën
për ngrohësinë e vërrijeve.
Dirgjen shtigjeve tue folë me za të naltë
punë grash e qeshin
me ujin e prronit zhgrehshëm tue u derdhë,
prej pusi në pus.

Dreni plak çoi kryet prej dheut të djegun,
e vrejti gjethin e zverdhun. Mandej
shkoi e u kap me të bijtë për punë
drenushash.

I thyem e la edhe ai bjeshkën e ndoqi
gazin e prronit teposhtë, shigjetë zjarmi
mërgues për vendet e vuta e bar dimni
që kurr nuk ka me e prekë!

Kur e vranë, barijtë i hapën qepallat
e i panë ndër bebza
shum drej tu pi currila uji.


TË PABOTUEME


Shkushullim

Kush iu kujtue territ
që bie në luginë mbas fikjes së yjve
para agimit?
Shkatrruesi i vetes, nji krip-bardhë
e gjeti se koha e mungët
mes dritave
i hyn për palcë gurit
dhe ashtit njerëzor.

Terrin mes dy dritave
s’e duron ylli që shkoqet,
as njeriu.



Skulpturë me sy krype

Mjekër-pakrehun plak
dhe i shkujdesun me qafë të vjedhun
atleti

shikon përmes dy kokrra krype
në largësi
dhe hana as dielli s’u ndalën
nji timtë, dy tri mijë vjet,
në shtegun e prendimit
me i ndritë.


Fije mëndafshi


Fije mëndafshi n’ajër nxe
nga dielli i mbasditës
ndalen e rrijnë pezull
përmbi vetminë e dheut

mandej ulen e lodrojnë
ndër veti mashkull e femën
nëpër sende që ndryshe
nuk bien askurr në sy.

Në muzg kur ulet era
pushojnë fjollza fjollza
bardh, mbi thepa drizash
krahas me lule.



Djega e vjeshtës së dytë

Në lulimin e mbramë
drandofillja ndrroi bulzën
prej saj zbërthyen fletë vezake.

Njomza në vjeshtë, e shkurtë,
rrezja e fikun në sy të ligshtë
nuk ishin sendegja të trishta!

Djega e lashtë, egoiste,
vesë mëngjesi ndër gjethe t’zverdhuna
shkrihej me dyllin e tretun
dhe ulej ndër rranjë.



Vrasja e poetit


Liria e fshehun mbas vargjeve
të poezisë
nuk ishte vetëm:
para tyne rrishin galuc roje
shpend mishngranës
me fytyrë njerëzore.

E ti ishe për ta nji bletë
tue u rropatë kah drita në qelq,
andej kufijve të botës
njerëzore.



Ishulli


Çdo hymje n’ishull u mbyll
spitali dyer hekuri u mbyll
e çmendorja për qen, pranë.

Përmbas horizontit – heshtimi,
mes flokësh kaçurrela resh
zbardhen sy qeni
në suazën e veshëve lopata.

Banorët e ishullit enden
shkushullueshëm
nëpër ishull sa nji qeth buke
në hartë
para qenit të sëmunë,
enden me vargoj qeni në dorë
dhe era u vjen djersë qeni.


Nga Pleqnime më vete

Tha i urti:
çdonjeri asht nji ngjyrë
e na hije në të
prej bardh deri n’zi

Krymbi i mëndafshit


Fijet e bardha të mëndafshit ndahen prej zemrës së krymbit që vdiq vetëm në pallatin mbas malit. Asht koha e korrjeve: edhe ara xhveshet përpara dimnit plak e jo ma nusja para djalit të ri! Asht koha e pleqnimit më vete.
Nuk janë caqet që përcaktojnë kohën, por mosha e njeriut të urtë! Rëmimi fillon me nji gjalm dy ngjyrash: bardh e zi. Dhe ankohet i urti: askush s’më ndihu të shoh me kohë fillimin e sosjen e fijeve në gjalm e mbeta nën hijen e sendeve. Në vjeshtë kundrova besëlidhjen mes jetës e vdekjes prej punëvet të parëve mij që ruenin petkat e mira për mort dhe hynin në nji vorr brez mbas brezi:
Eshtna ndër eshtna ndër shtresa petkash të leshta!


Gjarpinjtë


Gjarpinjtë u banë gur nën tokë për t’i qindrue dimnit. Shqarthi fle në bigën e shkambit e gjallnon me dhjamë të vet si shumica e njerëzisë që nuk i ngre sytë për të këqyrë si retë e vërshojnë dritën e hanës për të pru terrin mbi ne. Asht koha e pleqnimit më vete.
Edhe i urti rrëmbehet ndjesish apo nga frika? Ai ul kryet e thotë: e di se nuk jam vetëm, parandjenje, shpirt i lezëm si frika! Edhe kur lumi të ngrihet akull nën kambë, na do të qindrojmë aty te zanafilla. Zemra m’a ndien se nuk do të jem një zog që rrah flatrat vetëm një verë!

[shigjeta]

Mal i rrexuem

Ne oren gjashte t’agimit
i qindronte aty shtrengates
Ne mjesdite u shkoq pylli
mollza e faqes, e ra ne lume

Ra dielli e ndriti dhene e ri
rraje te shkyeme, lisa te percame
e sosjen ne vetedijen time

Banoret e malit perballe pyeten:
vend i brishte, ku t’i fshehim syte
ne ballin tand pa lisa?


Nje poeti te sotem

Rruga jote a e mire;
Parkat jane fytyrat ma te shemtueme
te miteve klasike. Ti nuk shkrove per to
por per rasa guri e balle njerezore
me rrudha shum e per dashunine

Vargjet tua jane per t’i lexue ne heshtje
e jo para mikrofonit
si te cetes se poeteve tjere

zemra
ndonese nen shtate lekura
akull,

akull
ndonese nen shtate lekura.

[Veshtrusja]

E kushdi, kush vjen ma

............................................ pare!

Ngrija apo fryma e detit?

Mes nesh bie mjegulla dhe erret
nder sy qafza e kemishes
mbi parzmin veruer.
Mange te gjana u fryne me ajer
tue nga neper lume e zdathun n'uje
ne grohtesine e gushtit.

Kore e vonueme --- beli yt i holle,
mos u perplas per rrezet e diellit,
mos e ndal fjalen ne gjuhe, flori.

i vjedhun. Kokrrat e sheges s'e plasen
levoren, te hollueme si leter cigarje,
e prit nande muej me u skuqe ato
prej turpit. Mbas levores

mali mjedis.
E kushdi, kush vjen ma

............................................ pare!

E ne mos ardhsha, eja e me prit
sa te prita nje bore
te rrungaja ne mars.

Sille mandej faqen e librit,
e qenies sate grueje me zemer.
Ne mars ka me u ndale edhe koha
ne syzit e pacelun t'hardhise dhe kokrrat
e shiut, t'imtat e motit, ke me i nda
tue keqyre ne lume nese ban pune dore,
arno, sharno, nje ti- nje uji,
nje ti- nje uji, nje ti.

[Era1]

MARTIN CAMAJ (Biografi)

Figura e Martin Camajt si studiues dhe shkrimtar zë një vend të shquar në kulturën kombëtare shqiptare. Ndonëse ai jetoi larg lexuesit të tij natyral dhe i munguan efektet e recepsionit, prapëseprapë letërsia e Camajt e përmban mjaft të gjallë bashkëbisedimin me lexuesin e tij shqiptar. Siç është shprehur edhe vetë, ai ka qenë i dashuruar me gjuhën shqipe dhe i shfrytëzoi në maksimum mundësitë e saj shprehëse.
Martin Camaj lindi në Temal të Dukagjinit më 21 korrik 1925. Ai mori edukatë klasike në Kolegjin Ksaverian të Shkodrës, të drejtuar nga etërit jezuitë. Mbas pak kohësh, për shkak të vendosjes së regjimit komunist në Shqipëri, Camaj do të arratiset nga vendi për në Jugosllavi, ku ia del të regjistrohet si student në Universitetin e Beogradit. Atje mësoi italianistikë, romanistikë, teori letërsie, gjuhë klasike dhe sllavistikë, një botë e re kjo për një intelektual si ai, të edukuar në Shkodër.
Largohet nga Jugosllavia në verën e vitit 1956. Shkon në Romë, ku studion sërish dhe doktorohet. Në Romë ndjek rrethet letrare të këtij qyteti, ku njihet edhe me autorët emigrantë nga vende të ndryshme lindore, rusë, rumunë dhe sidomos me poetë balltikë. Ishin të gjithë anëtarë të një PEN-klubi me qendër në Londër. Atje nën kujdesin e Koliqit bëhet kryeredaktor i revistës "Shejzat" (1957-1975) dhe studion së afërmi botën arbëreshe.
Më 1961 transferohet në Mynih (Gjermani), ku specializohet përfundimisht në gjuhësinë shqipe, duke mos u shkëputur nga letërsia. Camaj u bë profesor i gjuhës dhe i letërsisë shqiptare në Universitetin e Mynihut dhe mbeti atje gjithë jetën, deri sa vdiq, më 1992.
Kontakti me kulturat e ndryshme perëndimore, njohja e poezisë moderne të poetëve më të njohur botërorë (Camaj ishte njohës i shumë gjuhëve të huaja), ndikuan në formimin e tij kulturor, ndërsa vepra e tij, qoftë në prozë apo në poezi mbështetet tërësisht në gjuhën shqipe dhe si përmbajtje i ka rrënjët në kulturën shqiptare, sidomos në mitin e trashëguar. "Prandaj nuk është e rastit që Camaj zgjodhi për të banuar një vend të shkëlqyer, me atmosferë disi të paqme e të virgjër shtëpijake, si alpet e Bavarisë, që çdo çast i kujtonin malet e thepisura të vendlindjes, ku nuk mund të kthehej kurrë", shkruan studjuesi i njohur Robert Elsie.
STUDIMET
Në të njëjtën kohë Camaj është edhe një ndër albanologët më të shquar, kryesisht me punimet e tij mbi gjuhën shqipe, historinë dhe të sotmen e saj. Ndër studimet kryesore mund të përmenden: Meshari i Gjon Buzukut, Romë 1960; Tekst mësimor i gjuhës shqipe, Wiesbaden 1969; E folmja shqipe në provincën e Avelinos, Firence 1971; Gramatika shqipe, Wiesbaden 1984; si dhe antologjinë Këngë shqiptare, Düsseldorf 1974.