Femra ne Islam.

[FLORIRI]

CILESITE QE KERKOHEN TE

BASHKESHORTI

Ashtu si tek bashkëshortja, edhe tek bashkëshorti, cilësia e parë që kërkohet, është besimi. Një hadith (porosi) që ua përcollëm gjatë diskutimit të domosdoshmërisë së martesës, do ta përsërisim edhe një herë këtu: "Martojeni vajzën me atë që do t’jua kërkonte, në se do të ishit të kënaqur me sjelljet dhe fenë e tij. Po s’ia dhatë, do të shkaktohej ndonjë intrigë dhe grindje e madhe". Njerëzit thanë: "O i Dërguar i Allahut, po s’pati pasuri dhe fis të dëgjuar?" Ai u përgjegj kështu duke përsëritur tri herë: "Martojeni me atë që ia pëlqyet besimin dhe sjelljet".

Barazia

Në sistemet e tjera juridike kihej kujdes ndryshimi i mundshëm klasor midis çiftit që do të martohej. Në të drejtën Brehmene të hershme, fillimisht, prapësohej dhe zgjidhej martesa e një burri me një grua më poshtë se klasa e tij, pastaj prapësimi dhe zgjidhja e martesës së personave që u përkisnin kasteve të ndryshme ishte bërë traditë. Në të drejtën romake martesa mund të bëhej vetëm midis një burri dhe gruaje me qytetari të njëjtë. Në se njëra nga palët e humbiste qytetarinë romake në çfarëdo kushtesh, martesa prishej.

Në të drejtën e Islamit përshkruhen disa kërkesa në favor të gruas. Gruaja ose prindi i saj, te burri që do të bëhet dhëndër, munden të kërkojnë disa kushte. Se si duhet të jenë këto kushte, nga ana e juristëve janë zhvilluar pikëpamje të ndryshme. Kësaj çështjeje të veçantë i thuhet "Kyfyv" -drejtpeshim, ngjashmëri, barazi.

Fraksionet kanë qenë të bashkuar në pikëpamjen se barazia e besimit midis çiftit që do të martohet, përbën kusht. Jashtë kësaj, Hanefitë kishin vënë si kusht edhe që burri të mos jetë poshtë gruas si nivel fisnor, sipas kësaj formule: Kurejshët janë të barabartë midis tyre, arabët e prapambetur midis tyre, joarabët midis tyre dhe kështu mund të martohen. Veçanërisht burri duhet të kishte fuqi pronësore të tillë që të mund t’i jepte gruas garancinë e kurorës dhe t’i siguronte asaj të ardhurat përkatëse të jetesës për 6 muaj ose 1 vit; dhe nga pikëpamja e profesionit, sipas opinionit të bashkësisë ku jetojnë, ta ketë të tillë që të mos ia thyejë zemrën gruas.

Sipas Shafiive, burri mund të jetë më poshtë se gruaja nga ana e shkallës së besimit, fisit, profesionit dhe lirisë (por të mos jetë skllav).

Edhe Hanbelitë kanë zhvilluar pikëpamje të afërt me këtë.

Ndërsa Malikitë kishin menduar më lirisht duke i dhënë më tepër rëndësi çështjes së fesë. Sipas tyre, barazia duhet të kërkohet vetëm në besim si dhe në atë që të mos ketë të meta trupore dhe të organeve.

Kritika dhe parapëlqimi

Shihet se juristët Islamë nuk kanë ardhur në një pikëpamje të përbashkët përsa u përket cilësive që kërkohen tek burri dhe barazisë. Imami Malik, Sevri, nga Hanefitë Imam Kerhi, sipas një tregimi Imami Shafii, nga nxënësit Muhammed b. Sirin dhe Omer b. Abdulaziz, janë të opinionit se barazia kërkohet vetëm në fe dhe në moral. Me të vërtetë, edhe hadithi (porosia), përkthimin e të cilit e përsëritëm në krye të diskutimit, e pohon këtë opinion haptaz. Hadithet që merren me çështjen e kërkimit të barazisë fisnore mes çiftit, nuk i shpëtojnë dot të qënit të dobët (hadis daif) e të sajuar (hadis mevdu‘). Hadithet e vërteta nuk mund të nxjerrin një urdhër të tillë.

Përveç ngjashmërisë fisnore, barazia profesionale ndërron sipas kohës dhe mjediseve. Disa profesione që konsiderohen të ulta në disa kohë dhe vende, në kohë dhe vende të tjera mund të mos konsiderohen kështu. Në periudhën e Emevive ka edhe që këmbëngulin se mbi këtë pikëpamje të dijetarëve është ndikimi i fanatizmit arab.

Erdhi vendi që të themi se ka hadithe (porosi) të vërteta të të Dërguarit të Allahut që e shkulin me rrënjë dallimin midis njerëzve për shkak të sojit. Pikësëpari, në kaptinën el-Huxhurat të Kuranit (49/13), bëhet e qartë se Providenca Hyjnore të gjithë njerëzit i krijoi nga një mashkull e një femër, për ç’arësye ata janë të barabartë, vetëm se, për të mundur të njohin njëri-tjetrin me anë të veçorive dalluese, i ndau ata nëpër fise. Lartësimi midis njerëzish mund të kërkohet vetëm në atë se sa ata janë besimtarë. "S'ka dyshim se tek Allahu më i ndershmi ndër ju është ai që më tepër është ruajtur (këqijat)". Edhe Hz. Pejgamber urdhëron kështu: "Njerëzit janë të barabartë si dhëmbëzat e krëhërit. Asnjë arab nuk ka përparësi nga joarabi. Përparësia është vetëm tek zbatimi i urdhrave fetare dhe ruajtja nga ndalimet (takva)" Një nga idetë e Ligjëratës së Lamtumirës së njohur të të Dërguarit të Allahut, është kështu: "O njerëz! Jashtë çdo diskutimi, Zoti juaj është një dhe babai juaj është një. Të gjithë jemi bijtë e Ademit, kurse ai është nga dheu. Pranë Allahut, më i vlefshmi nga ju është ai që tregon më shumë nderim për Të. Midis arabit e joarabit s’ka ansjë përparësi përveç dimensionit të nderimit ndaj Allahut".

Le të shtojmë edhe se Hz. Pejgamber, vajzën e mençur e të bukur të Kurejshve, i pranuar si fisi më i njohur dhe autoritar, vajzën Kajs, të quajtur Fatime, e kishte martuar me Husame, djalin e një skllavi të liruar. Veçanërisht, në kohën e tij, motra e Abdurrahman b. Avfit nga fisi Kurejsh, përsëri me një skllav të liruar ishte martuar, me Habeshliun Bilal. Ebu Hudhejfe, vajzën e motrës, Fatimen, e kishte lidhur me kurorë me skllavin e tij, Salim. I Dërguari i Allahut, një pjesë të këtyre lidhjeve i kishte bërë vetë, një pjesë i kishte miratuar duke u bërë mbështetje e tyre.

Në luftën midis të drejtës dhe të shtrembrës, që nga njeriu dhe profeti i parë, Hz. Ademi, gjer më sot, ajo që po e tregon forcën e fundit sot, janë humbjet e mëdha në frontin e së drejtës, në krye të të cilave qëndron familja Islame. Numri i familjeve të lidhura pas besimit Islam, pas traditës dhe zakoneve të tij, vjen duke u pakësuar e u përhumbur. Shkaku i kësaj është prishja e kritereve dhe vlerave të martesës. Vajzat e rritura në familjet muslimane hyjnë në mjediset vërtet me gjendje pasurore të favorshme, por që s’besojnë, ndërkaq, edhe meshkuj të kujdesshëm ndaj fesë, martohen me vajza që s’i kushtojnë rëndësi fesë. Kështu, në familjen Islame, shmangia vazhdon të dalë në shesh në dy drejtime. Aspekti i hidhur i kësaj pune është që edhe prindërit, në dukje besimtarë, tregohen të pakujdesshëm. Duke thënë "kërkojmë besimtar", dhëndër të pasur kërkojnë. Këta njerëz, me trup të kthyer nga Kiblja, por me zemrat nga malli, me thëniet e tyre hyjnë në të përgjithshmen e asaj që shpreh kjo porosi e të Dërguarit të Allahut: "Çdo bashkësi ka një ambicje dhe ambicja e bashkësisë sime është pasuria".

Një nga Pasuesit, Sehl b. Sa’d es-Saidi, tregon: "Një ditë, para të Dërguarit të Allahut kaloi një burrë. Atëherë ai e pyeti njerin nga ata që i rrinin pranë: "Ç’thua për këtë që kaloi?" Ai u përgjigj: "Është njeri nga aristokratët, vallahi është shumë i denjë t’i jepet vajzë po kërkoi dhe t’i dëgjohet fjala, po foli diçka". I Dërguari i Allahut nuk foli. Ca më pas kaloi një tjetër. Këtë herë përsëri pyeti: "Po për këtë, ç’thua?" Njeriu u përgjegj: "O i Dërguari i Allahut, ky është njëri nga të varfërit e muslimanëve. Eshtë i denjë të mos i jepet vajzë, po kërkoi, të mos i pranohet ndërmjetësimi, po e bëri, të mos i dëgjohet fjala, po foli". Në lidhje me këto dy pë

[FLORIRI]

KERKIMI I VAJZES

Në kohën e Hz. Pejgamberit, për të kërkuar një vajzë, pothuajse veprohej lirisht. Hz. Aliu, nënën tonë Fatime, ia kishte kërkuar të Dërguarit të Allahut personalisht. Pasuesit e Profetit, vajzat ose motrat e tyre në moshë të martesës ua propozonin personave që u dukeshin të përshtatshëm dhe ata ose pranonin, ose e prapësonin propozimin. Nga gratë besimtare të vyera kishte dhe të tilla që personalisht propozonin për martesë. Kjo vinte nga zelli fetar, afërsia dhe thjeshtësia.

I Dërguari i Madh urdhëron e thotë: "Një person le të mos i bjerë në qafë vëllait besimtar duke kërkuar të njëjtën vajzë. Në se i pari ka hequr dorë ose i jep leje, nuk ka ndonjë pengesë".

Nuk është e lejueshme t’i propozohet haptaz për martesë një gruaje që ndodhet në periudhën e pritjes pas ndarjes ose vdekjes së të shoqit (iddet)

[FLORIRI]

GARANCIA E KURORES (MEHIR)

DHE DHURATA

Garancia e kurorës në të drejtën Islame quhet sasia e caktuar e mallit që lind si e drejtë e gruas në aktin e lidhjes së kurorës. Kjo vlerë pasurore është e drejta pasurore personale e kandidates për martesë dhe jo e nënës, babait apo mbikqyrësit - "velî" (në se s’i ka prindërit). Kjo është një pagesë kompensimi që kryhet nga ana e mashkullit. Plotëson nevojat e femrës dhe i jep vlerë asaj. Mehiri, siç mund të jetë i parapaguar, -quhet pagesë e rëndë-, mund të jetë edhe i paspaguar (në shkurorëzim ose vdekje). Mehiri është i detyrueshëm në lidhjen e kurorës. Edhe në s’u përmendtë gjatë aktit të kurorëzmit, madje edhe në u kryeftë akti me kusht që të mos jepet mehir, dhënia e tij lind si detyrim te mashkulli pa e vënë femrën para një situate.

Nuk ka kufij maksimalë dhe minimalë për garancinë e kurorës. Vetëm se duhet bërë e qartë menjëherë që në Islam martesa nuk vihet para ndonjë shtrëngimi. Përkundrazi, përsosja e institucionit të martesës lehtëson shtimin e brezit dhe zhdukjen e prostitucionit. Në vartësi të kësaj, pëlqehet që, në pajtim me gjendjen pasurore të burrit, garancia e kurorës të mos jetë e tepërt. Hz. Pejgamber urdhëron e thotë: "Më e mira e mehirit është e pakta". Mehiri është e drejta personale ekskluzive e femrës. Ajo s’është e detyruar të bëjë pajë me të.

Prindërit e vajzës ose të afërmit e saj nuk mund të kërkojnë asnjë lloj pagese nga burri. Pagesat që bëhen në vendin tonë nga dhëndëri për nam në formën e bakshisheve (dhuratave) dhe të njohjes së parë, nuk kanë asnjë lidhje me Islamin. Eshtë më tepër një praktikë e mbetur nga fiset primitive. Në fenë Islame, një njeri i lirë nuk mund të shitet në asnjë formë. Qoftë kërkesa e tepruar në formën e shpenzimeve të mëdha si parapagesë për nusen, qoftë dhurata e njohjes së parë, diçka e palegalizuar, përbëjnë shtrëngime ndaj martesës. Dhe kjo po shton marrëdhëniet jolegale dhe rrëmbimet e vajzave. Dhe përfundim i kësaj janë armiqësitë, grindjet dhe vrasjet...

[FLORIRI]

NDALIMET MARTESORE



Në të drejtën e Iranit të Vjetër nuk u jepej rëndësi ndalimeve në martesë, madje martesa këshillohej edhe midis vëllait e motrës. E drejta e Iranit nuk i kishte ndaluar marrëdhëniet seksuale mes afërsisë gjinore. Gjendja ishte e njëjtë edhe në të drejtën e Egjiptit të Vjetër.

Sipas së drejtës së Kinës, ndërsa nuk lejohej martesa e personave me afërsi nga ana e atit, afërsisë nga nëna nuk i kushtohej rëndësi.

Në Kuranin e Madhnueshëm, në kaptinën Nisa (4/22-24) dhe në disa hadithe sqarohen personat midis të cileve është e ndaluar lidhja e kurorës. Këta mund të radhiten kështu:

1. Me lidhje atërore: nënat, vajzat, motrat, hallat, tezet, mbesat.

2. Me lidhje farefisnore: vjehrrat, thjeshtrat, nuset, njerkat.

3. Me lidhje qumështi: Te gjithë sa u përmendën më sipër, në se kanë lidhje qumështi. P. sh. nënëqumështi, motërqumështi, etj.

4. Në Islam, siç do ta shpjegojmë më tej, kur plotësohen disa kushte, është e lejuar martesa deri me katër gra. Por është e ndaluar martesa me më shumë se katër. Për pasojë, një i martuar me katër gra, nuk mund të martohet me të pestën.

5. Eshtë e ndaluar të bashkohen në një kurorë femra me lidhje gjaku. Në këtë çështje merret për bazë ky rregull: Në se dikush do të martohet me më shumë se një grua dhe njërën nga këto për një çast e supozojmë mashkull, në se ky mashkull do të martohej, pastaj, me njerën nga ato gratë me të cilat bie në lidhje afërsie sipas tri pikave të para, atëherë ai dikushi nuk mundet t’i mbledhë ato gra nën një kurorë. Për shembull, dy motra ose tezen me mbesën, etj.

6. Nuk lejohet martesa me të fejuarën e një tjetri ose me atë që ndodhet në periudhën e pritjes (iddet) pas ndarjes ose vdekjes së të shoqit.

7. Nuk lejohet martesa me një jomuslimane, përjashtuar çifute ose krishtere.

8. Pas përfundimit të plotë të ndarjes, gruaja e ndarë nuk mund të martohet sërish po me atë burrë. Veç në se gruaja e ndarë, pasi martohet me një burrë të dytë dhe është ndarë ose i ka vdekur burri, ështê e lirë të martohet përsëri me të parin.

[FLORIRI]

AFERSIA E QUMESHTIT

Në Kuranin e Madhnueshëm, duke numëruar gratë me të cilat ndalohet martesa, urdhërohet: "...nënat tuaja të qumështit, dadot e qumështit..." Edhe Hz. Pejgamber urdhëron: "Siç ndalohen ato në afërsinë atërore, ndalohen edhe ato në afërsinë e qumështit". Edhe në identitetin e afërsisë farefisnore me afërsinë e qumështit, imamët e katër fraksioneve (mezhebeve) kanë rënë në një pikëpamje të përbashkët. Kësaj vetëm Ibn Tejmijje i del kundër.

Në Kuran nuk ka ndonjë shënim në lidhje me urtësinë e afërsisë së qumështit. Kurse në hadithet (porositë) janë shënuar disa urtësi.

Përsa i përket ndalimit të martesës së atyre që janë të afërt me lidhje atërore dhe farefisnore, qëndrojnë dy shkaqe të rëndësishme. I pari, është shkaku gjenetik: Te fëmija që do të lindë nga prindër me afërsi gjaku, (me rrugë trashëgimie, me kromozome dhe gene kalojnë cilësi të ndryshme dhe veçori shpirtërore), për shkak të ngjasimit të madh të tyre tek të dy prindërit, fëmija i lindur do të jetë i mangët nga ana mendore ose i marrë.

Shkaku i dytë është shpirtëror dhe moral. Nga pikëpamja e qënies të afërt, personat që duhet të tregojnë respekt ndaj njëri-tjetrit, pas martesës, ky respekt zhduket. Gjithashtu, kjo është në kundërshtim me konceptet njerëzore, natyrën e moralin njerëzor.

Të mendojmë tani, të njëjtat shkaqe për afërsinë e qumështit. Fëmija i periudhës së qumështit, duke thithur nënën, e ushqen trupin, i rrit eshtrat dhe mishin. Me këtë lëndë ushqyese të shkëlqyer që përmban lëndët ushqimore bazë, mos vallë kalojnë edhe veçori shpirtërore? Në këtë çështje ende nuk ka ndonjë mendim pozitiv ose negativ shkencor. Por dihet nga mjekësia se disa sëmundje imunitare ose të fituara të nënës kalojnë tek fëmija. Eshtë e mundur që një ditë, mjekësia të provojë kalimin tek fëmija edhe të veçorive shpirtërore me anë të qumështit.

Në hadithi sherif urdhërohet: "Një e dy thithje gjiri nuk lindin afërsi". Nga dy tregimet e ardhura nga Imami Shafii dhe Imami Ahmed, sipas njërit, për të krijuar afërsi të vazhdueshme me rrugë qumështi, fëmija duhet të thithë gjirin gjer në ngopje pesë herë nga pesë thithje. Sipas disa të tjerëve, është e mjaftueshme tri herë. Por Hanefitë, me që nuk është i lehtë kontrolli në dhënien e gjirit, duke u treguar të kujdesshëm, kanë thënë se, edhe sikur një herë të ndodhë, me një thithje gjiri absolute afërsia mbetet e përhershme. Në një hadith tjetër është urdhëruar kështu: "Afërsia e qumështit realizohet vetëm në periudhën e nevojës për qumësht. Pas periudhës së qumështit (dy-dy vjeç e gjysmë), dhënia e gjirit eventuale nuk mund të shkaktojë afërsi gjiri. Këto eventualitete të afërsisë së gjirit pohojnë se veçoritë fizike e shpirtërore që merr fëmia me anë të qumështit nga nëna, ndërtojnë bazën e atyre veçorive tek ai.

Kurse tek pengesat moralo-etike, si pengesa në martesën midis farefisit, futet edhe qumështi. Një grua që merr fëmijën në prehër dhe i jep gji, që i përcjell ushqim mishit, eshtrave dhe gjakut të tij, gjithsesi bëhet e denjë për t’u respektuar si nënë.

Shah Velijjullah ed-Dihlevi thotë: "Gruaja që bëhet shkak për zhvillimin dhe rritjen e një fëmije, për ngritjen e tij në këmbë, nga kjo pikëpamje i ngjan nënës së vërtetë. Aq sa nëna e ruan fëmijën në bark, edhe nëna e gjirit, pas lindjes, i siguron atij nevojën për qumësht. Pas nënës së vërtetë, ajo i bëhet një nënë e dytë. Dhe fëmijët e saj janë ashtu si motrat e vëllezërit e vërtetë të tij. Kur nëna e qumështit i hap prehërin atij, i ka treguar afërsi, prandaj, sidoqë të jetë, mbi fëmijën ka lindur si detyrim, për të mbetur e tillë gjithmonë, e drejta e nënës. Në vegjëli fëmija ka parë shumë të mira prej saj. Përkundër të gjitha këtyre, t’i dalësh për zot asaj duke i thënë bashkëshorte e të kryesh marrëdhënie seksuale me të, është diçka që s’do ta pranonte kurrë një njeri i vërtetë. Kur ka gjithato kafshë të pamend që nuk veprojnë kështu ndaj nënës ose nënës së qumështit, njerëzit si mund të veprojnë?

[FLORIRI]

MARTESA ME NJE GRUA

TE PAMORALSHME

"Laviri nuk duhet të martohet me tjetër përveç me lavire ose politeiste, kurse lavirja të mos martohet me tjetër përveçse me lavir ose ndonjë politeist. Ajo është ndaluar për besimtarët".

Përmbi këtë ajet juristët kanë zhvilluar pikëpamje të ndryshme. A mund të martohet një musliman me një grua që bën zina (adulter, marrëdhënie jashtë kurore)? Shumica janë të opinionit se mund të lidhet kurorë me një grua që ka bërë zina. Kurse sipas një tregimi të ardhur nga Hz. Ali, Aisheja, Berai dhe Ibni Mesudi, kjo gjë s’është e lejueshme. Ibni Kajjimi mbron pikëpamjen e dytë. Ai thotë: "Në Kuranin e Madhnueshëm besimtari është urdhëruar të martohet me një grua të virtytshme dhe vetëm me këtë kusht martesa është konsideruar e rregullt. Dhe martesa që s’e përmban këtë kusht, është e pamundur. Ai që do të martohet, ose e pranon këtë kusht të Allahut, ose jo. Po s’e pranoi, është femohues, është politeist. Në se e pranon, por s’e praktikon, domethënë martohet me një grua që bën zina, këtë radhë edhe kurora nuk ka vlerë ligjore, gjithashtu edhe vetë konsiderohet se bën zina. Ja, pra, ky është edhe kuptimi i ajetit. Ibni Kajjimi për këtë çështje bën edhe parashtrime të tjera.

Çdo grua që bën zina, nuk qëndron në të njëjtin nivel të fajit. Dikush ka shprehur pendim, dikush është zvarritur në këtë fatkeqësi pa dashje, po të gjente ndonjë që ta shpëtonte, do të ishte shumë e kënaqur. Gjithsesi, të shpëtosh një të tillë, duhet të jetë një gjë e mirë. Dikush gjen prehje në prostitucion, edhe po u martua, syrin do ta ketë tek tjetri. Ja, pra, të martohesh me një të tillë, do të thotë të miratosh prostitucionin. Kjo do të thotë të jetosh me një qënie që në Kuran është cilësuar "habis -e fëlliqur", gjë që nuk i përshtatet një besimtari.

Sipas së drejtës romake, ishte e ndaluar martesa me një prostitutë, me një aktore dhe me një grua të dënuar. Ishte e ndaluar edhe martesa e klaseve të larta me libertë ose me fëmijtë e aktorëve të teatrove.

[FLORIRI]

POZITA E GRUAS

NE FAMILJEN ISLAME



"Xhenneti ndodhet nën këmbët e nënave".

(Hadithi sherif)



MUNDESITE FIZIOLOGJIKE DHE PSIKOLOGJIKE

TE BURRIT DHE GRUAS



Eshtë një e vërtetë e pamohueshme fakti që femra dhe mashkulli ndryshojnë për nga ndërtimi trupor. Personat e mirinformuar që zhvillojnë pikëpamjet në çështjen e të drejtave të gruas, përpiqen të shqyrtojnë shkaqet e ndryshme të kësaj mosbarazie. Disa pretendojnë se me kohë ndryshimet fiziologjike do të zhduken dhe, për pasojë, edhe si psikologji, do të vijë një ditë që femra dhe mashkulli do të jenë të ngjashëm me njëri-tjetrin. Duke i lënë mënjanë këto diskutime, kur shohim gjendjen e sotme, sekset e kundërta që zotërojnë ndërtime trupore të ndryshme, në vartësi të ndërtimeve, kryejnë funksione të ndryshme. Ashtu si asnjë mashkull nuk mund të lindë fëmijë, ashtu edhe asnjë femër nuk mund të fekondojë. Nuk duhet minimizuar ky ndryshim midis dy sekseve. Sepse "instinkti seksual, pa qenë një vlerë psikofizike krejtësisht më vete, por duke qënë një element bazë i fiziologjisë së përgjithshme të trupit të njeriut, është i lidhur me sistemet e tij në mënyrë të pazgjidhshme ...Duhet të dimë mirë edhe këtë që analiza e instinktit seksual mund të na çojë në veçoritë fiziologjike të një njeriu".

Në vartësi të ndërtimit fiziologjik, edhe në fushën e psikologjisë, gjithsesi, do të ketë ndryshime të rëndësishme. Ndjenjat e holla të femrës, sjelljet me të cilat ajo u përshtatet kërkesave dhe ndryshimeve tek fëmija, nuk mund t’i gjeni tek një mashkull. Mashkulli zotëron aftësinë për të përballuar shfaqjet e ashpra dhe zemërthyerëse të natyrës si dhe vështirësitë e panumërta të jetës. Psikologët shpjegojnë ndryshimet shpirtërore midis mashkullit dhe femrës. Për mashkullin në shtëpi është esenciale t’i dalë për zot femrës, kurse për femrën esenciale është t’i nënshtrohet mashkullit, ta ruajë personalitetin e saj në një nivel të mundshëm dhe t’ia bëjë të pranueshëm burrit, ta mbajë burrin "të varur ndaj shpirtit dhe trupit të saj". "Për burrin familja është një rezidencë, për gruan, një istikam". Në organizmin e femrës ka disa veçori fiziologjike natyrore. Temperaturën e ka më të lartë, pulsin dhe frymëmarrjen më të shpeshtuar. Te mashkulli mbisundon forca muskulare. Eshtë thënë se kjo gjendje e ve gruan në një pozicion medis fëmijës dhe burrit".

Madam Xhina Lombrozo, që njihet për kërkimet e saj në fushë të psikologjisë së femrës, "me një mendësi akademike shumë të zgjuar dhe të paanshme", tek L’ame de la famme dhe La famme dans la societe actuelle bën shpjegime që të tërheqin vëmendjen: "Për shkak se femra ndien dashuri nga të tjerët, vazhdimisht është në vartësi të të tjerëve. Uni i mashkullit është një fener vezullues që i tregon atij rrugët drejt vetvetes. Nga ky shkak mashkulli nuk kërkon udhëzues dhe nuk mbështetet tek askush. Kurse altruizmi (vetmohimi) i gruas vazhdimisht e mbështet atë tek të tjerët dhe i bëhet pengesë për të ecur vetë pa udhëzues. Kjo gjendje s’ka lidhje vetëm me dashurinë dhe me të dashuruarit, ndoshta në të njëjtën kohë është e tillë edhe në jetën e përditshme. Gruaja është si një lianë (dredhkë), ashtu që, edhe sikur rrënja t’i jetë tharë, gjen një degë të thatë ose një mur për t’u mbështetur dhe vazhdon të jetojë. Fatkeqësia më e madhe për të është që të mbetet pa një mbështetje ose një përkrahje. Ka njerëz që këtë nevojë për mbështetje e këtë dobësi për t’iu kushtuar të tjerëve-gjë që, në të njëjtën kohë, përbën forcën e femrës, -ia veshin asaj si mungesë edukate. Porse edhe femra më e arsimuar dhe e edukuar ka nevojë për një mbështetje të tillë.

Specialisti Prof. Dr. Mazhar Osman, pasi prek çështjen e ndryshimeve organike e shpirtërore femër-mashkull, thotë: "Në kohët e vjetra, pretendimi i të rinjve feministë të sotmë në formën e konceptit të barazisë ligjore, nuk ekzistonte. Barazia ligjore nuk i bën të lumtur dy breza të krijuar jo në të njëjtën rrugë dhe që idealet dhe kënaqësitë në jetë i kanë të ndryshme, ndoshta, si diçka jo e natyrshme, që të dy i shtrëngon. Meshkujt e kafshëve sa të ashpër e vulgarë janë ndaj femrave! Me kohë femra shkëmbehej, blihej, vidhej, shitej. Si të thuash, s’ishte e zonja e vetvetes. Ajo ishte një gjë, një gjë që nevoitej për vazhdimin e brezit... Madje, akoma në vendet ku femra trajtohet si kurorë koke, martesa i jep një formë ekzistence tjetër, ia humb plotësisht ndjenjën e mëparshme të vetevetes. Nga zonjushë bëhet zonjë, bart emrin e të shoqit, njihet si mall i atij burri. Porse tek mashkulli martesa nuk shkakton ndonjë ndryshim. Martesa, sado e shkëlqyer që të bëhet, në fund të fundit, është akti që e vë gruan në shërbim të burrit. Në Angli, detyra e bashkëshortes është të dashurojë, të shërbejë, të jetë e bindur, shprehje këto që përsëriten vazhdimisht. Poeti Shelly thotë: "Bindja është detyra e gruas në botë". Përballë epërsisë së jashtme të burrit, gruaja zotëron një qëndresë të fshehtë. Për të nënshtruar burrin, gruaja përfiton nga delikatesa natyrore e saj dhe pasivitetin e ndjenjës e zbaton në formën që të dojë. Në këtë martesë të lumtur delikatesa e njërit këmben ashpërsinë e tjetrit. Njëra anë kërkon të bëjë presion, të urdhërojë, të lartësojë vullnetin gjer në dhunë. Kurse ana tjetër fiton me dobësi dhe nënshtrim të thellë, me bindje dhe dorëzim. Ja, pra, kjo është shija e martesës. Krijimi kaq i ndryshëm i dy sekseve nga njëri-tjetri lind respekt reciprok dhe dashuri".

[FLORIRI]

NDARJA E DETYRAVE

Feja Islame në institucionin e martesës ka përcaktuar ndarjen e detyrave midis gruas e burrit në përputhje me mundësitë e tyre materiale e shpirtërore. Çdo seksi i ka dhënë punën që mund ta përballojë, "ka respektuar specialitetin". Gruas nuk i ka ofruar punën që s’mund të bëhet, nuk i ka ngarkuar përgjegjësinë që s’mund të bartet.

Në Kuranin e Madhnueshëm njerëzve, në përgjithësi, u është drejtuar në gjininë mashkullore, fjalët u përkasin meshkujve. Shkaku i kësaj është veçoria e gjuhës arabe. Në arabisht, për t’iu drejtuar një grupi njerëzish të përbërë prej meshkujsh e femrash, ose për të folur në adresë të tyre, përdoret gjinia mashkullore.

Para Islamit, ashtu si në vendet e tjera të botës, edhe në Arabi gruaja ndodhej në gjendje të keqe. Feja Islame i kish sjellë të drejtat gruas, e kishte ngritur atë në një nivel të lartë. Në kuadrin e lirisë që dha ky revolucion i papritur dhe i mrekullueshëm, gratë mund t’i shprehnin krejt hapur mendimet e tyre. Ashtu siç e bëmë të ditur edhe pak më parë, pavarësisht nga përdorimi i formës mashkullore të pohimeve të Kuranit të Madhnueshëm për shkak të veçorive gjuhësore, gratë kishin kërkuar zbritjen e ajeteve Kuranore që bënin fjalë posaçërisht për to. Një ditë, zonja Ummi Umare, nga muslimanet ensare, kishte shkuar pranë të Dërguarit të Allahut dhe i kishte thënë kështu: "O përfaqësues i Allahut, shoh se çdo gjë është për burrat, emri i grave nuk përmendet". Në lidhje me këtë, zbriti ky ajet: "Nuk ka dyshim se për muslimanët e muslimanet, besimtarët e besimtaret, adhuruesit e adhurueset, të sinqertit e të sinqertat, durimtarët e durimtaret, të përvuajturit e të përvuajturat, sadakadhënësit e sadakadhënëset, agjëruesit e agjërueset, ruajtësit e nderit e ruajtëset e nderit, shumë përmendësit e Allahut e shumëpërmendëset e Allahut, Allahu ka përgatitur falje dhe shpërblim të madh".

Nga pikëpamja e shpërblimit shpirtëror, vlera në lartësinë e Allahut mes gruas e burrit, është pikërisht barazia që kërkon gruaja muslimane! Bashkëshortja e Hz. Pejgamberit, nëna jonë Ummi Seleme, shpreh dëshirën: Ç’bëhej sikur edhe ne të bëheshim burra, të luftonim si ata dhe të fitonim shpërblimin e tyre!" Në lidhje me këtë, zbriti ky ajet: "Mos lakmoni në atë që Allahu gradoi disa nga ju mbi disa të tjerë. Burrave u takon hise nga ajo që fituan ata dhe grave gjithashtu u takon hise nga ajo që fituan ato. Allahut i kërkoni nga të mirat e Tij. Allahu është i dijshëm për çdo send".

Djali s’bëhet dot si vajzë

Nëna e Hz. Merjemes, Hanne, ndërsa ishte shtatzënë në Merjemen, duke e parashikuar djalë fëmijën ende në bark të saj, ia kushton atë shërbimit të Bejti Mukaddesit. Por, kur e lindi vajzë, e mbërtheu mërzitja dhe e shprehu atë duke thënë: "Zoti im, unë atë e linda vajzë!" Allahu që e dinte mirë ç’kishte lindur ajo, urdhëroi kështu: "Djali s’është si vajza". Si të thuash, djali që kërkove ti, nuk mund të bëhet si vajza që të dhashë unë. Në shërbim të Bejti Mukaddesit nuk mund të bëhet i suksesshëm si ajo.

[FLORIRI]

SOVRANITETI I BURRIT

Pas këtij parashtrimi, themi se në institucionin e familjes "Grave u takon e drejta sikurse edhe përgjegjësia në bashkëshortësi e burrave u takon një përparësi ndaj tyre". Edhe ajeti që bën të ditur këtë epërsi, thotë kështu: "Burrat janë përgjegjës për gratë ngase Allahu ka graduar disa mbi disa të tjerë dhe ngase ata kanë shpenzuar nga pasuria e tyre". Ky është ajeti që diskutohet nga hulumtuesit jomuslimanë, të cilët mbrojnë pikëpamjen se e ka vënë gruan nën urdhërin dhe përdorimin absolut të burrit.

Për ta sqaruar më mirë çështjen, është e nevojshme të ndalemi tek fjala (e ajetit) "kavvamun" (drejtues dhe mbrojtës). Në arabisht kjo fjalë vjen nga rrënja "kijam". Detyrës "kijam" të burrit burimet i japin dy kuptime: 1. Të realizojë mjetet e jetesës dhe nevojat e tjera. 2. Ta mbikqyrë atë (gruan), domethënë ta ketë nën kujdes e mbrojtje. Në kuptimin e parë nuk ka diçka në dëm të gruas, përkundrazi, në dobi të saj. Në kuptimin e dytë, në lidhje me mbikqyrjen e gruas nga ana e burrit, për këtë në Islam ka kufinj të përcaktuar.

E para, në se gruaja është jomuslimane, (çifute ose kristiane), burri nuk mund të përzihet në fenë e saj. Gjithashtu, burri nuk mund të përzihet as në pasurinë vetiake të gruas. Në aktin e lidhjes së kurorës gruaja merr prej burrit garancinë e kurorës, pasuri, e cila, edhe kjo, është personalisht e vetja dhe burri nuk ka asnjë të drejtë mbi të, si dhe gruaja nuk është e detyruar të shpenzojë për pajë prej saj. Në fakt, gruaja, qoftë për martesë, qoftë pas martese, nuk bart ndonjë detyrim pagese.

Gruaja, po pati edhe titull tjetër pasurie përveç garancisë së kurorës, zotëron mbi të të drejtë pronësore dhe përdorimi të plotë, edhe në se burri është nevojtar. Gruaja ka kompetencë të plotë ta shtojë pasurinë me tregti, ta dhurojë, ta japë me qira dhe për këto s’është e detyruar të marrë lejë nga burri. Ndërsa burri s’është i autorizuar të japë sadaka nga pasuria e gruas për pëlqim të Allahut, gruaja e ka këtë autorizim edhe pa marrë leje nga burri.

Në Kuranin e Madhnueshëm, kur flitet për bashkëshortët burrë-grua, për gruan përdoren termat "e njohur", "ligjore", "e përshtatur ndaj zakoneve e traditave". Po qe se burri nuk siguron nevojat e domosdoshme të gruas dhe fëmijëve për shkak të kurnacërisë, gruaja, pa e njoftuar të shoqin, është e autorizuar të shpenzojë aq sa është e lejueshme dhe e zakonshme.

Madje, nga pikëpamja ligjore, gruaja s’është e shtrënguar të punojë në shtëpinë e burrit dhe të bëjë punët e shtëpisë. Por, gjithsesi, në martesën Islame të mbështetur në dashuri, ndihmë reciproke dhe dhimbshuri, përgjegjësisht, gruaja nuk mund të mbetet jashtë këtyre punëve.

Gratë e Pasuesve, ashtu siç bënin punët e shtëpisë, ashtu u ndihmonin edhe burrave në punët e tyre. Dimë se si i vriteshin duart në mullirin e dorës nënës sonë Hz. Fatime. Nëna jonë Esma, vajza e Ebu Bekrit dhe kunata e Hz. Pejgamberit, merrte pjesë në punët e të shoqit Zybejr, i bënte të gjitha shërbimet kalit, në largësinë 1 km. bartte në kokë bërthama hurmaje. Një ndihmë e tillë mes bashkëshortëve të dashuruar dhe të lidhur fort me njëri-tjetrin, nuk është ngarkesë, por kënaqësi. Njëri nga Pasuesit, Esved b. Jezid, kur i Dërguari i Allahut pat mbetur ca kohë në shtëpi, e pat pyetur Hz. Aishenë se me ç'merrej ai dhe ajo i ishte përgjigjur: "Ndihmon njerëzit e shtëpisë në punët e shtëpisë dhe, kur dëgjon ezanin, del në falje".

Pas këtij parashtrimi, mund të themi se burri nuk mund të vejë dorë mbi lirinë fetare, pronësore e juridike si dhe mbi autoritetin e gruas. Atëherë, sovraniteti i burrit ku mbeti? Le të përpiqemi ta sqarojmë fushën e këtij sovraniteti.

Në ajet tregohen dy lloj shkaqesh të sovranitetit të burrit. 1. Për nga krijimi, burri është më i fuqishëm se gruaja, i duron më shumë vështirësitë. Eshtë më i matur, më i kujdesshëm e këmbëngulës. Për pasojë, ka fituar të drejta të veçanta si në profetësi, udhëheqje shteti, dëshmi, luftë dhe në marrjen e një trashëgimie më të madhe. 2. Burri, qoftë me dhënien e garancisë së kurorës, qoftë me sigurimin e jetesës në institucionin e familjes, është nën ngarkesë pronësore. Sipas kësaj, sovraniteti i burrit lind nga përgjegjësitë e tij. Kjo mbështetet në parimin e pranuar nga të gjithë: "Pozita është në raport me përgjegjësinë".

Burri është udhëheqësi dhe përgjegjësi i familjes. Fëmijët janë të lidhur pas tij. Gjetja e shtëpisë dhe mbrojtja e saj është borxh për burrin. Autoriteti i shtëpisë është i tij. Ai është zot shtëpie. Për pasojë, kur burri ndodhet në shtëpi, nuk mund t’i japë lejë një të huaji për të hyrë në shtëpi. Në kërkesat e saj të njohura, gruaja i bindet udhëheqësit të shtëpisë. Gruaja nuk mund t’i tregohet e pabindur burrit që mban një detyrë dhe përgjegjësi të rëndë, që i ve gjoksin luftës së jetës. E drejta e burrit është e madhe. Hz. Pejgamber urdhëron: "Po qe se një njeri do ta urdhëroja t’i binte në sexhde një tjetri, përveç Allahut, do t’i urdhëroja gratë t’u binin në sexhde burrave, për shkak se Allahu realizoi të drejta të burrave mbi gratë". Kuptimi i një hadithi tjetër është kështu: "Mua m’u tregua Xhehennemi. Kur pashë, shumica ishin gra. Ato bien në femohim". Kur Pasuesit e pyetën: "O i Dërguar i Allahut, mos vallë ato mohojnë Allahun?", ai urdhëroi e foli: "Tregohen mosmirënjohëse ndaj burrave, tregohen mosmirënjohëse ndaj të mirave. Sikur ndonjërës prej tyre t’i bësh të mira me shekuj, pastaj, po pa diçka tek ty që s’i pëlqen, do të thotë: Se mos pashë unë ndonjë të mirë prej teje!"

Vatra familjare është si një shtet i vogël. Sigurisht, ky do të ketë udhëheqësin e vet. Burri është udhëheqës i domosdoshëm nga krijimi, detyrat dhe përgjegjësitë. Ja, pra, epërsia që u njeh Islami burrave ndaj grave.

Edhe sipas koncepteve të sotme juridike, në institucionin e familjes burri zotëron të drejta prioritare në raport me gruan. Burri është udhëheqësi i familjes. Atij i përket zgjedhja e vendosjes së shtëpisë. Bashkëshortja bart mbiemrin e burrit. Ajo është këshilltarja dhe ndihmësja e tij. Burri përfaqëson bashkësinë e martesës. Pa lejen e burrit gruaja nuk mund të merret me ndonjë punë ose art. Në të drejtën Islame, bashkëshortja, që nga akti i lidhjes së kurorës gjer në mbarimin e afatit të pritjes (iddet) pas divorcit, është nën kujdesin e burrit. Qoftë çfarëdo shpenzimesh të gruas, qoftë të fëmijëve, burri i ndjek dhe i plotëson. Gruaja nuk përzihet këtu. Përkundër kësaj, në të drejtën moderne gruaja merr pjesë në shpenzimet e domosdoshme të rritjes dhe edukimit të fëmijëve.

[FLORIRI]

TE DREJTAT DHE DETYRAT

E GRUAS DHE BURRIT NDAJ NJERI-TJETRIT



"Siç keni ju të drejta mbi gratë, edhe ato kanë të drejta mbi ju".

(Nga "Ligjërata e Lamtumirës")



Në Kuranin e Madhnueshëm bashkësia e martesës emërtohet "hududullah" - kufijtë e vënë nga Allahu. Martesa nuk është vetëm një ngjarje midis dy njerëzish. Në të njëjtën kohë, martesa hedh themelet e familjes. Kurse familja është shtylla kryesore e shoqërisë. Martesa, përveç këtij aspekti të rëndësishëm njerëzor dhe juridik, ka edhe aspektin hyjnor dhe fetar, Për vazhdimin e saj në kënaqësi dhe lumturi, përbëjnë kusht "kufijtë e vënë nga Allahu". Vazhdimi i martesës bëhet duke mbrojtur këto kufinj. Kapërcimi i tyre është shembja e martesës. "Shkelësit e kufinjve të Allahut janë vetë mizorët".

I Dërguari i Madh (a.s.) përgjegjësitë burrë-grua në bashkësinë e martesës i përcakton kështu: "Dijeni mirë këtë që secili prej jush është një çoban dhe çdokush është përgjegjës në atë çka pritet prej tij. Udhëheqësi i shtetit është një kujdestar dhe në drejtimin e tij mban përgjegjësi para popullit. Burri është mbrojtës i njerëzve të shtëpisë edhe ai mban përgjegjësi para tyre. Gruaja është kujdestare e shtëpisë së burrit dhe e fëmijëve dhe përgjigjet për ta. Shërbëtori është rojë e mallit të zotërisë së tij dhe është përgjegjës para tij. Shkurt, secili prej jush eshtë një çoban dhe çdokush është përgjegjës në atë çka pritet prej tij".



TE DREJTAT E GRUAS MBI BURRIN

Një parashtrim i domosdoshëm

"Mos e diagnostiko të drejtën me anë të njerëzve, por njerëzit me kriteret e së drejtës". Nga pikëpamja e temës së bisedës, kjo thënie ka një rëndësi të madhe. Bazat e besimit të fesë Islame së bashku me adhurimin, etikën dhe të drejtën, përbëjnë një të tërë të vetme Eshtë Muhammedi (a.s) ai që me anë të revelacionit të vazhdueshëm të Kuranit të Madhnueshëm nga Allahu, mori urdhërat dhe këshillat rreth Islamit dhe ua bëri të njohura ato njerëzve. Në të vërtetë, Pejgamberi "i paarsimuar" që ishte vazhdimisht në lartësinë e revelacionit, ishte bërë zotëruesi i çdo dijeje të domosdoshme. Për pasojë, edhe fjalët e tij janë një burim në fe. "Dhe ai nuk flet nga mendja e tij. Ai (Kurani) nuk është tjetër, pos shpallje që i shpallet".

Veprat e të Dërguarit të Madh, veprimet dhe sjelljet e tij janë vetë drejtësia. Të drejtën e pati bërë të njohur me fjalë, e pati zbatuar në praktikë. Në Kuran është urdhëruar: "Ju e kishit shembullin më të lartë në të Dërguarin e Allahut..." Për pasojë, Islamin e kuptojmë nga Kur’ani, komentin e tij dhe urdhërat e Islamit nga sunneti i të Dërguarit të Allahut, që është plotësuesi i tyre. Duke dhënë konkluzione për fenë Islame, në radhë të parë duhet të lexojmë burimet e tij. Edhe mënyrat e veprimit të muslimanëve duhet të vlerësohen sipas këtij kriteri.

Gjatë gjithë historisë së Islamit, gruaja muslimane, në vende të ndryshme është përballur me trajtime të ndryshme. Kjo gjë mund të thuhet për të gjitha gratë e botës. Jam i opinionit se të thuash që gjatë gjithë historisë gruaja muslimane në raport me gratë e tjera ka jetuar një jetë shumë të prapambetur, është diçka e papranueshme. Në periudhën e Osmanëve, gruaja, ashtu siç u përball me vlerësime kohësh të ndryshme, në fshatra e qytete, në popujt e ndryshëm të perandorisë së madhe, kishte përshkuar një jetesë të larmishme. Në të vërtetë, kjo s’është tema e bisedës sonë. Duke përsëritur, le të themi se në disa periudha dhe në disa popuj të botës Islame, duke parë kah trajtimet e bëra, në çështjen e vlerësimit të gruas Islame nuk duhet të bëjmë konkluzione.

Të drejtat e bashkëshortes

Pyetjes se cilat janë të drejtat e gruas mbi burrin, i Dërguari i Allahut i është përgjigjur kështu: "Kur të ushqehesh ti, ta ushqesh edhe atë, kur të vishesh, ta veshësh edhe atë. Kurrë të mos i biesh në sy. Të mos i thuash "e shëmtuar" asaj ose punëve të saj. Të mos e lesh vetëm pas zemërimit, vetëm brenda në shtëpi (mund të rrish përkohësisht i zemëruar)". Në hadithe të tjera urdhëron kështu: "Ushqejini ato me ç’ushqeheni vetë, vishini me ç’visheni vetë, mos i rrihni, mos u thoni "e shëmtuar", mos përdorni fjalë të këqia".

1. Nevojat materiale dhe mjetet e jetesës së gruas i përkasin burrit. Kjo ndryshon sipas gjendjes ekonomike të tij. E rëndësishme është të jetë në nivelin e tij vetiak. Siç thamë edhe më lart, gruaja, nga pikëpamja ligjore, nuk është e detyruar të punojë në shtëpi. Sipas disa Pasuesve, tabiinëve (bashkëkohësve të Pasuesve) dhe Imami Malikut, po qe se burri është i varfër, gruaja duhet të punojë. Po qe se burri tregohet dorështrënguar dhe nuk bën shpenzimet e lejueshme e të zakonshme, gruaja, pa dijeninë e tij, mund të shpenzojë për vete dhe për fëmijët. Hz. Pejgamber e ka lejuar këtë gjë.

2. Gruas s’duhet t’i thuhet "e shëmtuar" qoftë për të, qoftë për punët e saj. Për sa mund ta pranojë ajo, e keqja më e madhe që mund t’i bëhet gruas, është t’i thuhet "e shëmtuar". Gruaja përpiqet që t’ia bëjë të pranueshme burrit bukurinë shpirtërore dhe qënien e vet. T’i thuhet asaj "e bukur", është mirësi e madhe dhe delikatesë.

3. Në hadith, pranë kësaj porosie, zë vend edhe ajo që gruas s’duhet t’i zëmërohesh dhe s’duhet ta lësh vetëm. Të shkuarit mirë me gruan është urdhëruar edhe në Kur’an: "...Çoni jetë të mirë me to. Në se i urreni ato, bëni durim, pse ndodh që Allahu të japë shumë të mira në një send që ju e urreni".

Në lidhje me këtë çështje, ka shumë porosi të Hz. Pejgamberit: "Këshilloni për mirë midis njeri-tjetrit" "Besimtari të mos i nervozohet e zemërohet besimtares. Në se një sjellje e saj s’i vjen për mbarë, nga tjetra mund të mbetet i kënaqur". Ç’është e vërteta, edhe mund të mos na pëlqejë çdo sjellje e një njeriu. Por njeriu i shkuar e me prirje të mira, tek tjetri, veçanërisht tek gruaja e tij, do të gjejë shumë sjellje të mira që do t’i vijnë për shtat. Duhet të jeni të kënaqur e të lumtur me to. Një tjetër porosi e të Dërguarit të Madh është kështu: "Në aspektin e besimit, më i përsosuri ndër besimtarët është ai më i miri moralisht. Më i dobishmi ndër ju është ai më i sjellshmi dhe delikati ndaj grave".

Të përsërisim se është e ndaluar të zemërohesh e të mos flasësh me gratë, t’i bojkotosh ato. Sepse gruaja kërkon që burri të merret vazhdimisht me të, sepse ndien nevojë shpirtërore që ai vazhdimisht të pranojë qënien dhe vlerat e saj vetiake. Duke mos e parë këtë interesim, ajo hidhërohet pa masë. Madje, nga anketat është kuptuar se ky është shkaku kryesor që i çon gratë në lidhje të palejueshme.

Në vendin tonë, në çdo dhjetë hapa, na vret syrin "e keqja e kokës së vet" e Lindjes, pamja e kafeneve, ku qindra e mijra vetë me orë të tëra përpiqen që, në indiferentizmin më të madh, të kalojnë kohën mirë me njëri-tjetrin. Dhe shumica e këtyre të martuar e të moshuar. A s’është më mirë që, në vend që të rrinë në ato vende të zhurmshme e të thithin atë atmosferë të helmuar, të jenë pranë fëmijëve e familjes? Edhe bashkëshortet i bëjnë të kënaqura, edhe merren vetë me edukimin e fëmijëve. I Dërguari i Madh urdhëron e thotë se, "edhe sikur të mos gjeni asnjë mundësi për të bërë diçka të mirë në shtëpi, mjafton që të flini me bashkëshortet tuaja, do të ishte një gjë e mirë për ju".

4. Një ndër të drejtat e gruas mbi burrin është që ai të argëtohet në shtëpi me të, ose të shkojnë bashkë për të ndjekur një dëfrim të lejueshëm. Nëna jonë, Aishe, bënte gara vrapimi në rrugë me të Dërguarin e Allahut, disa herë ajo ia kalonte, disa herë fitues dilte ai. Në xhaminë e Medines, ndërsa djelmoshat Habeshë bënin lojra luftarake me shigjeta, Hz. Pejgamber me Hz. Aishenë i ndiqnin nga dera. E mbulonte Aishenë me hirkën e vet e kështu ajo mund të shihte gjersa të mërzitej. Përcillet një thënie e tillë e Ibni Abbasit: "Ashtu siç dëshiroj që ime shoqe të zbukurohet për mua, më pëlqen që edhe unë të zbukurohem për të. Sepse Providenca Hyjnore urdhëron: "Ashtu siç kanë të drejta burrat mbi gratë, ashtu edhe gratë kanë të drejta mbi burrat". I Dërguari i Allahut në një hadith urdhëron kështu: "Të gjitha lojrat janë bosh, pa vend. Mbi çdo gjë është të gjuash me shigjetë, të stërvitësh kuaj dhe të luash me bashkëshorten. Këto janë të drejta e me vend".

5. Gratë nuk duhet të rrihen. Duke iu drejtuar grave, Hz. Pejgamber urdhëroi: "Mos i rrihni robëreshat e Allahut". Njëfarë kohe më vonë vjen Hz. Omeri dhe ankohet duke thënë: "Të gjitha gratë filluan t’i kundërshtojnë burrat". Mbi këtë ankesë, i Dërguari i Allahut dha lejë për t’i rrahur ato. Këtë radhë u shtua numri i grave që vinin për t’u ankuar ndaj burrave të tyre. Si përfundim, Pejgamberi ynë urdhëroi: "Shumë gra po parashtrojnë ankesat e tyre te familja e Muhammedit. Dijeni se ata që rrahin gratë, kurrë nuk janë të bekuarit ndër ju".

Në Islam burri është udhëheqësi i familjes. Udhëheqësi i familjes, për të vendosur disiplinën në shtëpi, a mund ta rrahë gruan pa i shkaktuar shumë dhimbje e pa plagë? Po qe se gruaja është "e fryrë", si të thuash, ka ngritur krye ndaj të shoqit dhe i është vënë shembjes së bashkësisë së martesës, burri mund ta rrahë atë. Te kjo rrahje ka edhe urtësi të tjera. Kjo temë do të diskutohet më tej më vete. Jashtë kësaj, burri nuk ka të drejtë ta rrahë gruan. Hz. Pejgamber urdhëron e thotë: "Askush të mos rrahë bashkëshorten sikur të rrihte shërbëtoren. Ndoshta edhe kthen e në fund të ditës mund të bjerë në marrëdhënie me të".

Burri dënohet po ta rrahë të shoqen me dhimbje, plagë dhe dëmtime të tjera. Zakonisht burri e rreh lehtë në formë të paralajmërimit dhe këshillës kur ajo i shmanget detyrës së bashkëshortes kur bie e ngrihet me njerëz të huaj, jo të gjakut, kur shëtit jo si zakonisht dhe pa lejen e të shoqit, kur pasurinë e tij e shpenzon me të tepërt dhe e shpërndan. Por, edhe në këto raste, qoftë edhe lehtë, nuk mund ta rrahë menjëherë. Në fillim do ta këshillojë, do t’i flasë ëmbël, pastaj do t’i drejtohet ashpër, do t’ia bëjë të qartë pakënaqësinë dhe zemërimin e tij. Po s’bënë efekt edhe këto, mund ta rrahë lehtë. Porse, po e parashikoi se edhe kështu nuk do të japë rezultat, përsëri nuk e rreh dot. Sepse qëllimi nuk është që të rrihet gruaja, por të paralajmërohet dhe bindet ajo. Po s’u arrit ky qëllim, rrahja konsiderohet goditje ndaj të drejtave të saj. Po qe se gabimi ose faji i gruas i ka kaluar një institucioni zyrtar përkatës, nuk bëhet fjalë më për ndonjë paralajmërim tjetër.

6. Burri, duke e trajtuar gruan nën dyshim, nuk mund t’i ushtrojë asaj presion, nuk mund ta mbajë fshehtas nën mbikqyrje. Vetëm po u gjetën fakte të forta dyshuese. Në hadith urdhërohet: "Po qe se dikush nga ju është larguar nga familja për një kohë të gjatë, në kthim të mos hyjë në shtëpi fshehtas".

Burri nuk mund të marrë vendim duke u bindur menjëherë tek thëniet e të tjerëve për gruan e tij. Në fakt, prishja e marrëdhënieve midis bashkëshortëve është një ndër mëkatet e rënda. Hz. Pejgamberi urdhëron e thotë: "Ai që i bën të njohur informacion të keq të shoqit për gruan, nuk është prej radhëve tona". Nuk duhet që burri t’i shkojë pranë befasisht gruas dhe gruaja nuk duhet të jetë aq e gatshme dhe e përgatitur sikur do t’i dilte ballëpërballë burrit. Disa rastësi të këqia mund të bëhen shkak për lindjen e pashkuarjes midis bashkëshortëve.

7. Përhapja e të fshehtave të jetës private midis bashkëshortëve, sipas pikëpamjes morale e etikës fetare, është parë plotësisht e palejueshme. I Dërguari i Madh e vlerëson kështu këtë veprim që thyen (prish) ndjenjat e turpit te gruaja, ndiestë e holla dhe të pastra të saj: "Në ditën e Kiametit, në Lartësinë e Allahut, në gjendjen më të keqe do të jetë ai që, ndërsa bën marrëdhënie me të shoqen, e përhap të fshehtën e saj". Sigurisht në këtë specifikë delikate edhe gruaja është para të njëjtit detyrim.