Perifrazim i Demokracisë Shqiptare

[alumni]

"http://www.shekulli.com.al/koment/19korrik2002/mondi.shtml"

Kur flasim për demokracinë Shqiptare.
Nga EDMOND ÇATA

1. SHQIPËRIA DHE INTEGRIMI YNË NË EVROPË

Sfida e shoqërive ish-komuniste që prej 1989 e këtej mbetet konsolidimi i demokracisë. Që, dmth. sipas Juan Linz & Alfred Stepan, shoqëri civile aktive, shoqëri politike e emancipuar, sundim i ligjit, burokraci shtetërore e administratë publike rezultative, shoqëri ekonomike e institucionalizuar (Linz&Stepan, "Problemet të Tranzicionit dhe Konsolidimit të Demokracisë, 1996").

Konsolidimi mbetet sfidë për dy arsye:
(1) kërkesës së shoqërive ish-komuniste për t'u përfshirë në BE, dhe
(2) dallimeve midis Evropës Perëndimore e Lindore nga pikëpamja e traditës demokratike, cilësisë së demokracisë, dhe natyrës së problemeve që kërkojnë zgjidhje. Pa afrim me standardet perëndimore të demokracisë, thelbi i ekzistencës dhe suksesit të vetë BE-së, nuk ka pranim në BE. Ky është kushti për shoqëritë ish-komuniste. Të cilin e "plotësojnë" Polonia, Hungaria, Republika Ceke, Sllovenia, por jo Ballkani.

Në shqiptarët e pyesim Evropën "pse nuk na integroni?" Ndërsa Evropa na përgjigjet "konsolidoni demokracinë!" Kësisoj, fati i dëshirës sonë për integrim varet nga sa do të demokratizohemi si shoqëri, sa do të arrijë të konsolidohet demokracia tek ne! Ne nuk po rreshtim ta bindim BE-në të na fusë në vathën e vet. Por ende nuk duam të kuptojmë se metri me të cilin Evropa mat besueshmërinë tonë nuk janë ç'themi ne.

Është çështja: Sa mund të flitet për konsolidim të demokracisë shqiptare me atë mentalitet e sjellje që reflektojnë shoqëria politike, administrata publike, individi apo shoqëria civile shqiptare? A ka, dhe cilat janë, "provat" se demokracia shqiptare po konsolidohet? Janë pazarllëqët mes individëve politikanë, siç është përpjekur t'i shesë media shqiptare? Apo janë demonstrime sa cilësore shfaqet shoqëria civile në rolin e saj të oponencës aktive, qytetare dhe të pavarur për problemet e ditës? Sa e emancipuar është shoqëria politike? Sa karakterizohet frymëmarrja e mentaliteti i shoqërisë nga ligji? Sa rezultative dhe problemzgjidhëse është burokracia shtetërore dhe administrata publike? Sa të institucionalizuara gjejnë vetveten shoqëria dhe marrëdhëniet ekonomike?

2. PËRSE DYSHIM NË KONSOLIDIMIN E DEMOKRACISË SHQIPTARE?

Së pari, prej moshës së saj krejt të re dhe mungesës totale të traditës demokratike tek shqiptarët. Së cilës i shkojnë mjaft mirë përshtat fjalët e Mustafa Nanos "mall i importuar, ushqim jo i përshtatshëm për stomakun tonë, apo raport i vështirë e jomiqësor" ("Shekulli", 8 korrik 2002, "Mundimi ynë drejt demokracisë"). Këtu, tre fenomene janë vërejtur tek aktorët politikë shqiptarë rrezikojnë konsolidimin e demokracisë shqiptare:

(1) kompleksi i varësisë ndaj faktorit të huaj. Zgjedhja e presidentit të radhës është prova më e fundit. Ku "konsensusi" u zgjodh jo pse e thosh Kushtetuta, por siç e thote troç Ilir Harshova ("Shekulli", 26 maj 2002, "Komedia e Presidentit") ngaqë iu tek Doris Pack prej antipatisë për Nanon dhe Dushkun; ngaqë Parlamentit Evropian, më shumë se për aspektin institucional kish hallin si të pajtonte Dushkun e Nanos me ulërimat e Berishës pa pështyrë njohjen e zgjedhjeve të qershorit. Duke gjetur, siç analizon saktë Andrea Stefani ("Shekulli", 30 maj 2002, "Presidenti, imoraliteti i politikës dhe korrupsioni") me oportunë, edhe pse joinstitucionale, konsensusin për të korrigjuar shtrembërimin e ligjshëm të socialistëve dhe kënaqur njëkohësisht Berishën;

(2) instrumentalizimi i mbështetjes së huaj për të fituar kredibilitet politik në sytë e votuesve. Që është i njëjtë si në formën e "çeku të bardhë" të Gramoz Pashkos, dyshes Berisha-Rajerson zgjedhjet e 1992, parullës "në qeverisim, bota në ndihmon", apo propagandës zyrtare, ç'thotë në letër Ollbrajt për Ilir Metën;

(3) kokëçarjes më shumë për pasjen e mbështetjes së huaj, sesa angazhimit për dhënien jetë dialogut të brendshëm. Deviza, kjo karakteristikë e Berishës, Nanos. Vetë "dialogu" i fundit mes tyre nuk ishte një kompromis historik siç u shit me zë të lartë nga gazetaria shikimcekët, por ishte siç konstatojnë me të drejtë Fatos Lubonja, Mustafa Nano, Ardian Klosi, ndërgjegjësim i Berishës e Nanos për humbjen praktikisht dhe moralisht të pretendimit për ta bërë të tyren Presidencën shqiptare.

[Albo]

Artikulli vetem sa e prek ceshtjen perciptasi. Mendoj se eshte nje ceshtje shume komplekse qe nuk duhet vetem analizuar por duhen dhene edhe rrugezgjidhje.

1. Pengesa kryesore eshte mos-reformimi i te majtes shqiptare

Politika nuk luan nje rol paresor ne zhvillimin e nje vendi, por luan nje rol vendimtar ne emancipimin e nje shoqerie. Figurat publika te administrates se bashku me lideret politike te poleve ne vend jane modele rolesh per gjithe shqiptaret. Nese keta reflektojne integritet, karakter te forte, respekt reciprok, kulture demokratike dhe respektim te rregullave te lojes, atehere edhe shqiptaret qe i shohin ne televizor, i degjojne ne radio e neper mitingje do te mesojne dy gjera me shume mbi kulturen e re demokratike per ta.

Ndryshe nga autori i mesiperm qe mundohet ti anashkaloje emrat e pervecem, une po them me plot goje qe i vetmi individ politik qe ka integritet dhe rezaton kulture demokratike ne qendrimet e tij eshte lideri i opozites Prof. Dr. Sali Berisha. Fatkeqesia e ketij individi eshte se eshte i rrethuar si brenda partise se tij, dhe ne krahun tjeter politik nga njerez te pagdhendur qe nuk njohin as rregullat minimale te lojes demokratike. Nese Berishes i pelqen te lexoje e studioje sistemet demokratike te vendeve mike, kundershtaret e tij politike nuk kane as deshiren me te vogel qe te edukojne vetveten me kulturen e shoqerive perendimore. Per ta kulture demokratike eshte e folura e gjuheve te huaja, kostumet e blera ne Perendim dhe pasurimi me cdo kusht e me cdo menyre pasi keshtu u duket sikur distancojne vetveten nga pjesa tjeter e shoqerise shqiptare. Per aq kohe sa e majta shqiptare nuk do te kete nje Sali Berisha, nje pjese e shoqerise shqiptare do te ngelet viktime e mentalitetit te vjeter te skllavit partiak.


2. Edukimi i shqiptareve neper universite dhe shkolla

Fatkeqesisht, ndryshe nga parardhesit e vet qe i meshuan fort edukimit, ata qe jane sot ne pushtet e kane paralizuar komplet sistemin arsimor ne Shqiperi. Shkollat shqiptare jane braktisur tashme jo vetem nga nxenesit por edhe nga mesuesit. Faktoret jane te shumte, por ata me kryesore jane mungesa e stabilitetit politik ne vend e shoqeruar me nje diskriminim te drejtperdrejte te shtetit ndaj mesimdhenesve. Rrogat e tyre nuk pane rritje dhe ngelen rroga minimale buxhetoresh kur cmimet kane kapur stratosferen; investime gati te paperfillshme ne riparime shkollash dhe ndertime shkollash te reja. Pushtetaret i kemi pare te perurojne rruge dhe lokale te reja por jo shkolla dhe kjo eshte per te ardhur keq.

Ndihma me e madhe qe Perendimi mund ti jape Shqiperise, ndihma me e madhe qe ne vete shqiptaret ne mergim mund ti japim Shqiperise eshte pikerisht investimi ne arsim: hapja e shkollave private sipas modelit amerikan. Mentaliteti i nje shoqerie ndryshohet ne bankat e shkolles, dhe nese brezat e rinj nuk edukohen sic duhet, ata do te trashegojne mentalitetin e vjeter te prinderve te tyre. Investim per arsimin ne Shqiperi behet vetem nga familjet shqiptare qe i nisin femijet e tyre ne Greqi, Itali apo USA per te studiuar pasi mbarojne shkollat e mesme. Ky eshte i vetmi zhvillim pozitiv ne kete spekter, por vetem familjet e pasura mund ta perballojne nje sfide te tille.


3. Roli i pushtetit te katert, Mediat


Mediat gjithashtu luajne nje rol te madh ne emancipimin e shoqerive. Mediat shqiptare jane krejtesisht te varura, te ngritura me misione te caktuara qe nuk respektojne te drejten e shtetsave shqiptare per tu mireinformuar. Sigurisht, kur mediat ngrihen me qellime te tilla kaq planprishese, njerezit qe do te shkruajne e bejne news jane ata qe nuk kane karakter apo integritet. Ne masen 99.% mediat shqiptare jane vene nen kontrollin e qarqeve politike brenda dhe jashte vendit, dhe pena e njerezve te paguar nuk pasqyron realitetin me profesionalizem por justifikon rrogen ne fund te 15 diteve!!! Nese doni qe djallin ta beni engjell, engjellin djall, atehere shkoni e derdhni disa te holla ne nje nga gazetat dhe televizionet e shumta ne Shqiperi dhe deshira juaj do te behet realitet. Teksa shqiptaret u gezohen shumellojshmerise ne media e shtyp, profesionalizmi i tyre le shume per te deshiruar. Mediat ne Shqiperi pasqyrojne shume bukur krahet politike. Mesazhet qe ata percjellin mbajne gjalle frymen e konfliktualitetit dhe injorances politike.


4. Roli i shqiptareve ne mergim

Te gjithe shqiptaret qe jetojne ne mergim, kane fituar eksperiencen dhe kulturen e nje shoqerie te hapur demokratike. Te gjithe ne qe punojme per vite te tera jashte, qe shkojme neper shkolla kemi pare dhe fituar pikerisht mentalitetin e nje shoqerie te hapur. Eshte ky mentalitet qe ne duhet te importojme ne Shqiperi se bashku me kthimin tone atje. Kthimi ne Shqiperi i nje pjese te madhe te elites se vjeter e te re shqiptare, nuk ka per te ndodhur per aq kohe sa kesaj elite nuk i behet vend: per aq kohe sa te paaftet nuk pastrohen nga administrata publike, per aq kohe sa vendi nuk ka stabilitet politik qe vjen nga zgjedhje legjitime, per aq kohe sa sistemi i drejtesise nuk funskion sic duhet ne sherbim te se drejtes dhe respektimit te ligjeve, per aq kohe sa ligjin ne rruge nuk e bejne grupet kriminale por ligji demokratik. Kjo nuk do te thote te kerkosh shume, perkundrazi kjo eshte minimalja qe mund te kerkosh. Nese politika shqiptare do te nxjerri nje formule qe do ti plotesoje te gjitha ato te mesipermet, jam i bindur qe ata mijra shqiptare qe i jane larguar Shqiperise do ti kthehen, dhe kesaj here nuk do te sjellin vetem eksperiencen dhe kursimet e tyre, por do te sjellin edhe shpresen per dite me te mira per ata shqiptare te deziluzionuar ne Shqiperi.

[alumni]

Edhe une jam plotesisht dakord me ty, mor Albo, sidomos per nje pike, gabimi historik i '91 duhet korrigjuar e shlyer: "Per aq kohe sa e majta shqiptare nuk do te kete nje Sali Berisha, nje pjese e shoqerise shqiptare do te ngelet viktime e mentalitetit te vjeter te skllavit partiak".

PROBLEMI: Reformimi i te Majtes Shqiptare qe po i Zgjatet Jeta ne Pushtet.

Nen frymen e re te zhvillimeve politiko-metamorfoziko-diabolike, ZGJIDHJA qe une mejtoj eshte si vijon:

Ne Kuvendin Popullor, te behet me votim te fshehte dhenia e besimit qeverise Nano, dhe ne rast fitorje te nanos, kakardhistat socialiste menjehere te anullojne vendimin e KPD-se per unifikimin e postit te krietarit me krieministrin.

Pas kesaj, qeveria ne hije, me antare kabineti hienat (lexo Ali Kazazin ne KJ) qe rrethojne Sali Berishen, te kerkojne votebesim ne parlamentin e Dushkut, deri edhe dekretim nga Presidenti Moisiu, i cili do te vihet ne siklet te madh, nuk do te gjeje rrugedalje tjeter - do ti referohet mjetit te vetem te cilin ai mund te kete njohuri per ta zbatuar edhe ne pleqeri - do te shpalle gjendjen e jashtzakonshme.

Ne rast fitorje si ato rradhazi pas '92 deri ne ditet tona, Sali Berisha, per te miren e te majtes shqiptare, te jape doreheqjen prej PD-se, te kooptohet menjehere ne KPD te PS, dhe, pas nje autokritike te forte e parimore, te shpallet Krietar I PS ne Kongresin e saj te Jashtezakonshem, ku menjehere do te aderojne edhe falangat e Milloshit, M. Asllanit, se bashku me bustet e fshehura ne kasolle me kashte labinotase e ne bodrume te mykura me parfume pariziene.

Le te dridhen opozitaret, te struken e futen ne vrimen e miut, dhe te verbohen nga integriteti e rrezatimi i kultures demokratike te udheheqesit te ri te PS - do te shpetohet nje here e mire prej ngerrcit qe ka zene per kaq kohe aferen e politikes se ndyre Shqiptare.

Jam dakord edhe me mjaft pika te tjera te diskurit tend, Albo, si per shembull moskthimin e diaspores se re apo te vjeter ne Shqiperi, por kete here po e le me kaq ...