Jeteshkrime nga jeta e njerzve te medhej nder shekuj !

[ALBA]

ARKELAU (315-240) filozof grek

* Arkelau ishte mësues i filozofisë stoike. Nxënësit e tij, në vend që t'i mbeteshin besnikë, kaluan pothuaj të gjithë në anën e shkollës epikuriane. Një ditë një miku i tij i tha se asnjë epikurian nuk kishte kaluar nga shkolla e tij.
- E po është e natyrshme, - u përgjigj Arkelau, - gjelat e vegjël bëhen shpesh kokëfortë, po nga kokëfortët nuk kam parë kurrë ndonjëherë të dalin gjela.



Kjo thenie e Arkelaut me kujton nje histori te nje shokut tim , qe edhe pse ishte kokeforte nuk aritu kurre te behej gjel , edhe pse enderronte me kokefortesin e tij .

Keshtu eshte kur je kokeforte , e ke ne Shqiptaret kjo eshte nje cilesi e vecante e karakterit tone lool .

Alba

[ALBA]

ARKIMEDI (287-212 p.e.r.) matematikan dhe mekanik i lashtësisë greke

* Romakët u futën në Sirakuzë papritur e pakujtuar. Arkimedi ishte në atë kohë aq i zhytur në mendime për zgjidhjen e një problemi gjeometrik sa që nuk po merrte vesh asgjë. Një ushtar u fut në shtëpinë e tij dhe me shpatë zhveshur në dorë shkoi deri në dhomën ku po punonte. Arkimedi iu lut ta linte të qetë deri sa të kryente veprimet që kishte në dorë. Pastaj u zhyt prapë në punë pa u kujtuar fare për ushtarin që i rrinte në këmbë. Kurse ai, pasi e kishte ngacmuar disa herë që të ngrihej, e humbi durimin dhe e shpoi me shpatë.

[ALBA]

ISAK Njuton (1642-1727) matematikan, fizikan dhe astronom anglez


* Një mbrëmje, kur Njutoni ishte në moshën njëzetetrevjeçare ishte ulur në kopshtin e të atit dhe po mendohej. Heshtjen e natës e prishi një mollë që i ra te këmbët. Kjo e futi në mendime të thella. Hëna shkëlqente në qiell. I riu pyeti veten se si ishte e mundur që hëna nuk binte poshtë siç ra kokrra e mollës. Kjo i dha shkas që ai të zbulojë ligjin e gravitacionit.



* Njutoni mbeti gjithë jetën beqar. Kur e pyeti një mik se si kishte ndodhur që ai nuk ishte martuar, ai u përgjigj:
- Nuk kam pasur asnjëherë kohë të mendoj për këtë punë.
- Si keni mundur të zbuloni sistemin e botës, - e pyetën Njutonin e madh.
- E kam zbuluar, u përgjigj ai, sepse kam menduar për të ditë e natë.



* E pyetën njëherë Njutonin sesi ishte e mundur që njeriu ecën sa herë që do dhe mund të lëvizë krahët dhe duart sipas dëshirës së tij. Njutoni tha se nuk dinte ta shpjegonte.Ata pastaj e pyetën prapë.
- Po mirë, ju që njihni kaq thellë ligjin e gravitacionit të planeteve, mund të na thoni të paktën, përse ata lëvizin në një drejtim dhe jo në kundërt?
- Nuk di asgjë, - u përgjigj Njutoni, pasi ishte menduar pak si gjatë nuk di asgjë për këtë, as për shumë gjëra të tjera. Nuk mund ta merr me mend se sa e madhe është padija jonë.


* Njutoni i madh nuk i donte shumë poetët. Njëherë ai i tha:
Ndaj poetëve parapëlqej këpuctarët, ata të paktën janë të dobishëm për shoqërinë.



* Perandorin e Kinës misionarët e tij e njohën me librin e Njutonit "Parimet". Ai i shfaqi mirënjohjen e tij me një letër që ia drejtonte thjesht: "Zotit Njuton, Evropë".
Dhe letra vajti në dorë të Njutonit.

[ALBA]

LIKURGU (Lindi v. 925 p.e.s.) legjislator i njohur i Spartës


* Spartanët e pyetën Likurgun se pse nuk e rrethonte me mur qytetin e Spartës.
- Sepse, - u përgjigj legjislatori i madh, një mur me gjokse heroike vlen më shumë se një mur me tulla.

* Kur e pyetën Likurgun, se si qe e mundur që e mbante të fortë atdheun dhe të kishte të siguruar fitoren mbi armikun, ai u përgjigj:
- Duke mbetur të varfër, duke mos kërkuar të shtypim të tjerët dhe duke treguar kësisoj se jemi më të fortë se ata.


* Likurgu mori dy këlyshë të vegjël nga e njëjta buçe dhe e rriti në kushte krejt të ndryshme: njërin e mësoi të qullët dhe delikat, kurse tjetrin e mësoi me ushtrimet e gjahut. Kur u bënë të mëdhenj i çoi në sheshin publik të Spartës, u vuri në mes një pjatë me ushgim të lakmueshëm dhe lëshoi aty pranë një lepur. Qeni i mësuar delikat u lëshua shpejt tek ushqimi i pjatës, tjetri ndoqi lepurin dhe e kapi. Qytetarët spartanë duartrokisnin ndërsa Likurgu tha:
- Shikoni sa e madhe është forca e edukatës. Që të dy janë nga e njëjta nënë dhe kanë lindur në një kohë. Kështu ndodh edhe me njerëzit.


* E pyetën një herë Harilaun nipin e Likurgut se si ishte e mundur që xhaxhai i tij kishte bërë pak ligje.
- Sepse, - u përgjigj Harilau, - një popull që flet pak, nuk ka nevojë për shumë ligje.


* Meqenëse zakonet spartane qenë krijim i Likurgut po sjellim disa aspekte nga jeta e institucioneve të këtij qyteti. Një nga institucionet e Likurgut përshkroi ushqimet në përgjithësi. Si gjellë kombëtare ishte i famshmi lëng i zi për të cilin është folur shumë.
Mbreti i Pontit donte ta shijonte këtë lëng dhe bleu nga një kuzhinier spartan. Një spartan që ishte aty pranë i tha:
- Zotni në këtë gjellën tuaj mungon diçka që i jep shije.
- E cila është kjo i tha mbreti?
- Është ajo që para se të hash duhet të bësh një banjë në Eurota. Kjo do të thoshte se vetëm në Spartë dhe në mjedisin e spartanëve është i pëlqyeshëm ky ushgim.


* Një i huaj e pyeti një spartan në se kishte rrezik të kaloje nëpër Spartë.
- Ka rrezik, - i tha spartani - vetëm për luanët, kurse lepujt e kanë çerdhen e tyre në portat tona.


* Një nënë spartane, kur i biri i tregoi për vdekjen heroike të vëllait, i tha:
- Përse nuk e shoqërove edhe ti?

[ALBA]

DIOGJENI nga Sinapi, filozof i shquar grek që jetoi në shek. IV p.e.r.


* E pyetën Diogjenin se cila ishte koha më e mirë për të ngrënë.
- Në qoftë se je i varfër, ha kur të mundesh, - u përgjigj ai, - kurse po të jesh i pasur ha kur të duash.

* Diogjeni pa një të ri që u skuq nga turpi.
- Mos ki frikë djalë, - i tha, - kjo është ngjyra e virtytit.
Diogjenin e qortuan sepse duke qenë i paditur ngatërrohej me filozofi.
- Ngatërrohem pikërisht sepse dua të mësoj, - u përgjigj Diogjeni.

* Diogjenin e kapën piratët dhe si të gjithë skllevërit e tjerë e nxorën në treg për ta shitur.
- Çfarë di të bësh? - e pyetën.
Të komandoj njerëzit, - u përgjigj filozofi. Pastaj iu drejtua atij që i binte trumpetës, duke e urdhëruar se në vend të formulës së zakonshme. "Kush do të blejë një skllav? - të thoshte me zë të lartë:
- Kush do të blejë pronarin e tij?"

* Diogjeni admironte shumë një harpist me duar tepër të shkathta, por e urrente shumë për karakterin e tij të dobët. Kur e pyetën se pse ushqente gjithë atë admirim u përgjigj:
- Sepse, duke pasur në duar gjithë atë shkathtësi për të vepruar, është bërë harpist në vend të bëhej vjedhës.

* Dikush e pyeti Diogjenin nëse kishte shumë njerëz në Lojërat Olimpike. - Kishte shumë shikues dhe pak njerëz - u përgjigj filozofi.

* E pyetën Diogjenin:
-Më thoni si mund të hakmerrem me armiqtë e mi?
-Duke u bërë njeri më i virtytshëm se ata, - u përgjigj filozofi.

* I thanë Diogjenit një ditë:
- Lum Kalisteni që jeton në oborrin e Aleksandrit dhe merr pjesë në bankete madhështore.
- Përkundrazi, - u përgjigj Diogjeni, - duhet vuajtur fati i Kalistenit, që duhet të hajë, vetëm kur ka dëshirë Aleksandri.

* E gjetën njëherë Diogjenin me duar të shtrira përpara një statuje, sikur i kërkonte lëmoshë. E pyetën përse e bënte atë veprim.
- I kërkoj lëmoshë një objekti që nuk mund të më flasë, kështu do të mësohem të mos fyhem kur të më refuzojnë ata që flasin.


* E pyetën Diogjenin se si duhej sjellë ndaj të fuqishmëve.
- Duke qëndruar si ndaj zjarrit, - u përgjigj Diogjeni, - jo shumë larg dhe jo shumë afër.

[ALBA]

ALEKSANDRI i Maqedonisë (356-323 p.e.r), strateg ushtarak dhë burrë shteti i shquar i lashtësisë, mbret i Maqedonisë

* Aleksandri ishte ende fëmijë kur i thanë se babai i tij, Filipi i Maqedonisë, kishte fituar një betejë. Fëmija plot ambicie thirri:
- Po qe se baba i fiton të gjitha betejat, çfarë do të më mbetet mua për të bërë?

* Babai i Aleksandrit, Filipi i Maqedonisë, po ankohej për një plagë që kishte marrë në luftë. Ngaqë kishte dhimbje të madhe, ecte duke çaluar. Aleksandri atëherë i tha:
- Baba, nuk duhet të dëshpërohesh nga kjo plagë që në çdo hap të kujton lavdinë dhe trimërinë tënde.

* Përpara se të nisej për në Azi, Aristoteli i tha Aleksandrit të Madh që të priste për këtë ekspeditë sa të arrinte një moshë të rritur. Ashtu ai do të luftonte më me pjekuri.
- Kjo është e vërtetë, - iu përgjigj Aleksandri, - por nuk duhet harruar se në të njëjtën kohë do të humbisja vrullin rinor.

* Aleksandri në një takim me të dërguarit e Persisë, deshi të mësonte jo për pasurinë dhe jetën luksoze që bënte mbreti i tyre, por për qëndrimin që mbante dhe forcat e tij ushtarake. Të dërguarit e Darit i thanë mbretit të tyre kur u kthyen:
- Ju jeni i pasur, por Aleksandri do të bëhet i madh.

* Kur i thanë Aleksandrit të Madh se mbreti i Persisë, Dari, ishte duke përgatitur një ushtri shumë të madhe, ai u përgjigj:
- Ujku nuk e vret mendjen fare për të ditur nëse është apo nuk është e madhe kopeja që do të sulmojë.

* Kur nisi fushatën e Azisë, Aleksandri ua shpërndau gjithë pasurinë kapitenëve të ushtrisë së tij.
- Po për vete çfarë mbajte? - e pyeti njëri prej tyre. -Shpresën, - u përgjigj Aleksandri.

* Përpara betejës së Arbelës(beteja e Arbelës 331 p.e.s. qytet i Asirisë së lashtë,ku Aleksandri mundi Darin e III të Persisë), Dari i bëri të ditur Aleksandrit se, po të pranonte miqësinë me të, do t'i dhuronte gjysmën e mbretërisë së tij. Aleksandri e pyeti tregtarin Parmenion, që e mori vesh ofertën, se çfarë mendonte:
- Në qoftë se unë do të isha Aleksandër, do të pranoja - tha Parmenioni. - Edhe unë, - tha Aleksandri, - do të pranoja, në qoftë se do të isha Parmenion. Po unë jam mbret, nuk jam tregtar.

* Dari kishte mbledhur gjithë ushtrinë e tij pranë gytetit Arbela. Natën para betejës, Aleksandri bëri gjumë të thellë dhe në mëngjes gjeneralët mezi e zgjuan. Ndërkohë trupat persiane po afroheshin në kampin maqedonas.
-Po si është e mundur, - i thanë, - që t'i të flesh kaq i shkujdesur?
-Sepse më qetësoi shumë mbreti Dar, duke mbledhur të gjithë trupat e tij vetëm në një pikë. Kështu vetëm me një betejë mund t'i shkatërroj krejt.

* Gjenerali Polisperkonte e këshilloi Aleksandrin ta sulmonte Darin gjatë natës, sepse kështu do ta gjente në befasi dhe do ta shkatërronte lehtë.
- Nuk e kam zakon që t'i vjedh fitoret natën si hajdutët, - tha Aleksandri.


* Kur Aleksandri donte të kalonte lumin Idapse 2>, iu mblodhën të gjitha rreziqet: një furtunë e tmerrshme me bubullima e rrufe, lumi tej për tej mbushur me ujë, ushtria e armikut e vendosur në pozicione dhe e pajisur me elefantë e mjete të tjera. Aleksandri i qetë dhe i kthjellët tha:
- Ja më në fund një betejë e denjë për mua.

* Aleksandri i Madh mori vesh se një prej ushtarëve kishte marrë emrin e tij. E thirri dhe i tha:
- Ti do të mbash emrin tim? Mbaje meqë të pëlqen, por mos harro se edhe në beteja e ke emrin Aleksandër.


* Një ditë oborrtarët ishin duke e nxitur kundër një njeriu që kishte folur për të. Aleksandri nuk donte në asnjë mënyrë të ndëshkonte atë njeri ndaj u tha:
- Të përgojohen mbretërit, kjo është një gjë e zakonshme. Edhe kur ata bëjnë mirë janë të detyruar të dëgjojnë fjalë të këqija.


* Një ditë Aleksandri i Madh për të shpërblyer filozofin, Ksenokrat, që e admironte, deshi t'i dhuronte njëqindmijë lira. Por filozofi i fyer në sedër nuk pranoi. Aleksandri i Madh e kuptoi se shkaku i mospranimit ishte kryelartësia e krenaria dhe duke u treguar këtë radhë më shumë filozof se filozofi i tha:
- Po si nuk ke ndonjë mik që të ketë nevojë për këtë shumë. Mua nuk më mjaftojnë thesaret për të shpërblyer miqtë e mi, kurse ti nuk di si të shpërndash midis miqve të tu vetëm njëqindmijë lira?


* E pyetën njëherë Aleksandrin se përse nderonte më shumë Aristotelin, mësuesin e tij, sesa babanë e vet?
- Sepse, - u përgjigj Aleksandri - mbreti Filip duke më dhënë jetën më zbriti nga qielli në tokë, ndërsa Aristoteli me mësimet e tij, më bëri të ngjitem nga toka në qiell.


* Një i ri maqedonas kishte sjellë në ballo një vajzë shumë të bukur. Aleksandri që ishte i pranishëm e vështroi dhe deshi ta bënte të vetën. Kur mori vesh se djaloshi që i rrinte pranë e dashuronte shumë dhe do të martohej me të, e mori më një anë dhe i tha:
Meqenëse e do kaq shumë këtë vajzë, merre dhe ik shpejt bashkë me të për t'i shpëtuar çdo rreziku.


* Kur Aleksandri i madh po qortonte një pirat për grabitjet që kishte bërë, ai iu përgjigj:
- Jam pirat sepse kam vetëm një anije. Po të kisha shumë, do të isha mbret.


* Kur kishte marrë një plagë në betejë, Aleksandri, iu drejtua oborrtarëve të tij duke u thënë:
- Vështroni mirë tani se çfarë duhet të mendojnë ata që për të më bërë lajka të neveritshme, shkojnë edhe thonë se unë jam veçse një njeri i zakonshëm i kësaj bote si edhe ju.


* Aleksandri u ndodh një herë në Athinë, ku donte të takonte Diogjenin. Shkoi për të vizituar filozofin e futur në fuçinë e tij, duke qënë i rrethuar nga e gjithë shpura e tij. Kur po qëndronte përballë, i tha se ç'mund të bënte për të.
- Të mos më zësh diellin, - i tha i indinjuar nga kjo përgjigje e pasjellshme, por Aleksandri gjithë admirim i tha:
- Në qoftë se unë nuk do të isha Aleksandër, do të doja të isha Diogjen.


* Përpara se të vdiste Aleksandri tha:- Po i lë perandorisë sime më të merituarit, por parashikoj që miqtë e mi do të bëjnë nderimet e fundit me armë në dorë kundër njëri-tjetrit.

* Kur Aleksandri ishte duke vdekur, njerëzit e familjes e pyetën se ku i kishte fshehur thesaret e tij. Aleksandri u përgjigj:
- Do t'i gjeni në kuletat e miqve të mi.

[Ushtari i Njomë]

Shume të bukura këto jetëshkrime të këtyre njerëzve që kanë lënë gjurmë të pashlyeshme me veprat e tyre, megjithëse nuk i lexova të gjitha, por pjesën dërmuese.

Kur e pashë këtë shprehjen e Njutonit, se sa e madhe është padijenia jonë m'u kujtua një shprehje e tij e famshme, ku thotë: ''Ajo që dimë është një pikë ujë, ajo që nuk dimë është një det''!

Nëse ka këso jetëshkrimesh të tjera për shkencëtarë të tjerë do doja t'i lexoja, apo në ndonjë faqe të veçantë se ku ndodhen shkrime të këtilla, me karakter të këtillë!