Heinrich Von KLEIST

[korçar]

"Zbulova, ka pak kohe, te ashtuquajturen "filozofia e re kantiane", dhe me duhet te te komunikoj nje nga mendimet e saj (...). Neqofte se te gjithe njerezit, ne vend te syve, do te kishin syze te jeshilta, ata do te arrinin tek konkluzioni se objektet qe veshtrojne nepermjet tyre jane te gjelbra, dhe asnjehere ata nuk mund te dine neqofte se syri i tyre u tregon gjerat ashtu siç jane vertet apo neqofte se ai [syri] u shton diçka qe i perket vetem atij. Ndodh e njejta gje me arsyen tone. Ne nuk mund te vendosim neqofte se ajo qe ne quajme "e vertete" eshte vertet [realisht] e vertete apo neqofte se nuk na duket ne si e tille. Ne kete rast te fundit, e verteta qe ne kultivojme ketu nuk egziston me pas vdekjes, dhe çdo mund per te fituar nje te mire qe do te mundnim ta merrnim me vete ne varr, eshte i kote. Ah, Wilhelmine, (...) qellimi im i vetem, qellimi im suprem u fundos dhe skam me asnje tashme. Qe kurr ky besim, ai qe asnje e vertete nuk mund te gjendet ketu poshte, ka hyre ne shpirtin tim, nuk kam prekur me asnje liber..."

Pjese nga nje leter e H.V. KLEIST drejtuar te dashures se tij ne vitin 1801.

[Cupke_pe_Korce]

Ta them une qe do te kish dashur ti vinte perseri ne sy, por kurre nuk do te mund te shihte si me perpara.
Kaq i sigurt ishte Kleist qe E VERTETA do ti pelqente? se do te mund te jetonte me te sido qe te ish? Jo se e verteta nuk mund te gjendet, por jane pikerisht syzet ngjyre roze qe na bejne te besojme se ka TE MIRA qe ne do te deshironim ti merrnim ne varr. Nese vendos qe ti heqesh (gje qe mund ta besh me pak mundim) atehere do ta shohesh se ketu poshte, nuk ka ASGJE aq te bukur sa te duash ta marresh ne varr, se te gjitha gjerat jane te shemtuara, "si varret me lule qe jashte lulezojne trendafila ndersa brenda i hane krimbat" (kete te fundit nuk e mbaj mend ku e kam lexuar)

Te gjithe kemi pare me "rosy spectacles" ahhhh....sikur te shihnim keshtu gjithe jetes! Nuk e kish keq Oscar Wilde kur tha se jeta eshte nje "mauvaise foi d'heure" plot me momente te vecanta. "mauvaise foi"--do doja te ma shpjegoje ca me qarte kete fraze nese mundesh--por nuk besoj se jam shume larg kur mendoj qe, shpeshhere, vetemashtrimi eshte e vetmja zgjidhje. Nese deshiron te jesh i lumtur, mjafton qe te besosh se E MIRA eshte e vertete, se ajo ekziston...pa u munduar ta vertetosh. Nese arrin ta vertetosh, nuk ke me zgjedhje--eshte ajo qe eshte, dhe te duhet ta pranosh si te tille.

ps. qyshkur ke filluar te preferosh TE VERTETEN mbi ILUZIONIN? sapo kisha filluar te besoj se kishe te drejte...apo edhe ky eshte nje tjeter iluzion?

[korçar]

"si varret me lule qe jashte lulezojne trendafila ndersa brenda i hane krimbat" (kete te fundit nuk e mbaj mend ku e kam lexuar)...

Cupke pa dashur ta devijoj debatin per te verteten ne ate per te bukuren (edhe pse fundja nuk do ishte keq...), mua kjo fjalia e fundit nuk me frymezon te njejten gje qe te frymezon ty. Nuk dua tja filloj analizes gjuhesore por fjalia e fundit luan me termat e trendafilit dhe te krimbave, duke sygjeruar se trendafil eshte e bukura, e mira, dhe se krimbi eshte e shemtuara, e keqja... E pra per mua kjo fjali vlen vetem per paragjykuesit, dhe te betohem se ne fund te fundit une konsideroj shume here me shume krimbin (si qenie e gjalle por jo vetem) se sa trendafilin. Per mua krahasimi qe behet ne fjali eshte i pavlefshem sepse per mua krimbi nuk ka asgje te keqe. Ndryshe nga cduket nuk dua ti futem debatit linguistik sepse ne fund te fundit per mendimin tim pavlefshemeria e thenies qendron tek termat e perdorur dhe vetem kaq, por ajo qe nenkupton gjithe kjo qe shkruajta eshte se jeta, shume shpesh, jetohet ne baze te kuptimit qe ju japim disa gjerave, dhe menyres se si i vleresojme...

Sa per "mauvaise foi d'heure" te them te drejten nuk e kuptoj mire si shprehje, mbase sepse mungon konteksti ne te cilin eshte shprehur... "Mauvaise foi" eshte shprehje e paperkthyeshme ne shqip megjithse ka te beje siç e ke thene vete me vetemashtrimin.

P.S. Ai iluzioni ne te cilin une besoj ka te beje shume me te verteten... Por fjala "iluzion" nuk eshte per tu marre ne kuptimin parimor.

[edspace]

Në sociologjinë politike, mendimet që keni shprehur më lart njihen si teoria "pas moderne" (post-modern).

Modernistët si Galileo, Kopernikus, Bejkën, etj hodhën poshtë besimet fetare, dhe i dhanë njeriut lirinë për të zbuluar sekretet e natyrës duke përdorur njohuritë e shkencave empirike. Modernistët besojnë se mëndja e njeriut është e aftë të shpjegojë dhe të arrijë gjithçka, prandaj edhe zhvillimi i shoqërisë duhet ti besohet shkencës dhe jo Zotit. Njeriu është i aftë të zbulojë dhe të zotërojë natyrën për interesat e tij. Kjo revoltë filloi në shekullin 14 dhe vazhdon edhe sot.

Pas-modernistët nuk besojnë se njerëzit janë të aftë të qeverisin vetveten sepse ata janë të ndërtuar nga vetë shoqëria dhe pikëpamja e gjykimit të tyre është gjithnjë e varur nga shoqëria ku ata jetojnë. Në fakt, teoria pas-moderne, mohon ekzistencën e një natyre njerëzore, sepse e vetmja natyrë e njeriut është të shoqërohet me njerëz të tjerë. Prej çastit që njeriu lind në një shoqëri, ai është i detyruar ose i kufizuar të besojë ligjet dhe arsyen e shoqërisë. Këtu dalim në konkluzionin se e vërteta është gjithnjë lokale/krahinore, dhe jo universale.
Këto mendime mbështeten edhe nga filozofi Niçe që është shprehur: "objektiviteti është absurditet". Në botë ekzistojnë vetëm interpretime lokale.

Për më tepër, pas-modernistët kanë frikë se shkenca mund të përdoret si një mënyrë shumë më e efektshme se dhuna fizike, për të kontrolluar mendimet dhe veprimet e individit. Ata kanë frikë se një ditë morali i njerëzve do kontrollohet nga specialistët/shkencëtarët që do vendosin standartet për të qënit "normal". Me zhvillimin e madh të teknologjisë së sotme nuk është e vështirë të imagjinosh një shoqëri të ngjashme me atë të Aldous Huxley në novelën "Bota e re trime" (Brave New World ) ku njerëzit zgjohen çdo mëngjes dhe pijnë një barnë për të qënë "qytetarë shëmbullorë". Shumë njerëz mendojnë se shoqëria përëndimore po shkon pikërisht në këtë drejtim dhe se ky libër është tani një profeci për të ardhmen.

Duhet përmëndur se vetë teoria pas-moderne ka sjellë një përçarje dhe tek mbështetësit e saj. Fakti që ata mohojnë natyrën njerëzore dhe të vërtetën universale ka qënë një pengesë për zhvillimin e një teorie të plotë "universale", prandaj dhe kjo teori nuk është dhe aq e përhapur sa ajo moderne.

[Cupke_pe_Korce]

More, e dini ju qe po mi nxirrni trute fare? Po me bombardoni me poste...mos kini vendosur te me vdisni keshtu? Ma morret shpirtin

Ok, tani.

Per ate shprehjen, ma ha mendja se eshte nga Shekspiri (Hamlet) por nuk mund ta ve doren ne zjarr (po me le memorja sic duket) Ne fakt, une e kam perdorur ne dy kontekste, dhe ne ate kontekst qe e ke marre ti, fjalen "shemtuar" duhet ta kisha vene ne thonjeza. Pra, shprehja me lart mund te merret edhe si metafore per te miren dhe te keqen (dhe kete e bera pasi Kleist permend diku "te mirat" dhe mundin e shkuar dem per ti arritur ato) megjithate, nese deshiron ta fokusosh vetem ne te verteten po i leme menjane vlerat. Pra, e kemi fjalen per APARENCEN dhe REALITETIN. Nuk behet fjale per krahasimin e krimbit (si te shemtuar) me trendafilin (si te bukur). Behet fjale per te njejtin objekt--varrin--si te bukur nga jashte dhe te kalbur nga brenda. Dhe duke qene se nje "annihilation" i vlerave ne teresi eshte i pamundur, ka mundesi qe Kleist te kish preferuar aparencen dhe jo realitetin. Nese Kleist do te kish qene nihilist deri ne ate pike qe thua ti, atij s'kishte per ti interesuar nese e gjente te verteten apo jo. Por fakti qe ai e kerkon te verteten deri ne deshperim do te thote qe ajo (e verteta) paska vlere.

Sa per "mauvaise foi" ndoshta mund te mos kete perkthim ne shqip. Ne anglisht eshte perkthyer "bad faith" por jo ne kuptimin e drejtperdrejte. Me sakte do te kish qene "self-deception" ose "vetemashtrim" ose me mire "hipokrizi" ndoshta e pandergjegjshme kjo. Per mendimin tim Oscar Wilde e perdor pikerisht ne kete kontekst, dmth "self-deception" duke e shoqeruar me natyren tranzitore te jetes "ephemeral"
Prape s'te paskam marre vesh per iluzionin! Duket te jem shprehur me nota emocionale me lart

Ed' e solle koken ti?
Shume interesant posti qe ke bere mbi postmodernizmin (a good grasp!) Do kisha dashur ta diskutonim me gjere dhe me nge ne nje teme te vecante. Tani ma thuaj, jam vockeluar une apo je rritur ti?

[edspace]

Lëri xhanet por më jep atë kafenë dhe më thuaj mendimet e tua për temën.
Cila teori të pëlqen ty? Strukturore (fetare), moderniste, pas-moderniste, apo ndonjë tjetër?

[Fiori]

Njerzit ngatërrohen me terma. Njerzit kanë frikë në çdo hap që hedhin. Njerzit besojnë çfarë ju serviret vetëm e vetëm mos mendojnë për veten. Njerzit në përgjithësi nuk e kanë idenë çfarë është mendimi. Ne, njerzit vazhdojmë të jemi "papagallë" të natyrës dhe gjësë që na rrethon. Sa më shumë i afrohemi diellit aq më shumë e dallueshme është injoranca që mbizotërojmë.
Nietzche, egzistencialist, postmodernist, i marrë, i zgjuar ?! - çfarë të duash, si të duash (varet në çfarë orë të ditës e lexon Nitzchen, ashtu siç varet në çfarë orë të ditës ka qënë Nitzche kur ka shkruar.)

Ndodh e njëjta gjë me arsyen tonë. Ne nuk mund të vendosim në qoftë se ajo që në quajmë "e vërtetë" është vërtet [realisht] e vërtetë apo në qoftë se nuk na duket ne si e tillë. - Na thuaj ndonjë gjë të re! Tani është shpjeguar dhe shkencërisht që dhe të njëjtin tingull nuk e dëgjojmë të gjithë njësoj. "E vërteta që quajmë të vërtetë" - krijon individualizmin, ose më mirë një tjetër kopje të shtrembër të një papagalli. lol

[gocpersmari]

"Zbulova, ka pak kohe, te ashtuquajturen "filozofia e re kantiane", dhe me duhet te te komunikoj nje nga mendimet e saj (...). Neqofte se te gjithe njerezit, ne vend te syve, do te kishin syze te jeshilta, ata do te arrinin tek konkluzioni se objektet qe veshtrojne nepermjet tyre jane te gjelbra, dhe asnjehere ata nuk mund te dine neqofte se syri i tyre u tregon gjerat ashtu siç jane vertet apo neqofte se ai [syri] u shton diçka qe i perket vetem atij. Ndodh e njejta gje me arsyen tone. Ne nuk mund te vendosim neqofte se ajo qe ne quajme "e vertete" eshte vertet [realisht] e vertete apo neqofte se nuk na duket ne si e tille. Ne kete rast te fundit, e verteta qe ne kultivojme ketu nuk egziston me pas vdekjes, dhe çdo mund per te fituar nje te mire qe do te mundnim ta merrnim me vete ne varr, eshte i kote. Ah, Wilhelmine, (...) qellimi im i vetem, qellimi im suprem u fundos dhe skam me asnje tashme. Qe kurr ky besim, ai qe asnje e vertete nuk mund te gjendet ketu poshte, ka hyre ne shpirtin tim, nuk kam prekur me asnje liber..."

Pjese nga nje leter e H.V. KLEIST drejtuar te dashures se tij ne vitin 1801.

Nuk e di por filozofia kantiane me duket shume nihiliste ne princip, sepse ato gjithesi universale qe ne "nuk i kuptojme dot" jane pjese e nje procesi jetik. Filozofia nuk lindi sepse i gjeti pergjigjen ketyre pyetjeve kaq te pakonceptueshme por sepse mendimtare te ndryshem ishin te dhene pas meditimit te kompleksit te ketyre enigmave. Pika ime eshte qe nje filozof kantian jo vetem qe nuk zgjidh asgje po hedh poshte c'do lloj teorie qe njeriu mund te kete krijuar me gjeniun e tij te mendjes. Kanti i hodhi te gjitha keto teori poshte me nje aludim te tille, nderkohe qe nuk mundi te provoje kurre inkonsitencen e teorive te tilla apo mosekzistencen e tyre. Une mendoj se te besosh ne Kant eshte te mos besosh ne mendjen e njeriut dhe ate te supernjeriut-gjeniut, ashtu sic ishte Einstein, i cili shume mire mund ti jepte pergjigje pyetjeve te tilla, vetem qe nuk kuptohen dot nga nje mendje e parrahur si ajo e njeriut te zakonshem. Ishte Plato i pari qe e pranoi faktin ne pamundesine e konceptimit te gjithesise ne kete bote, Kanti fillon ketu por elaborimi i tij eshte teper spekulativ per faktin qe mohon por nuk provon...

[Cupke_pe_Korce]

Lëri xhanet por më jep atë kafenë dhe më thuaj mendimet e tua për temën.
Cila teori të pëlqen ty? Strukturore (fetare), moderniste, pas-moderniste, apo ndonjë tjetër?

Me duket se jemi grindur njehere, ketu e nje vit me pare (une, ti dhe byrazeri) per punen e teorive Ate qe besoja atehere e besoj dhe tani...qe e verteta ekziston, por njerzit parapelqejne iluzionin.
Syzet ngjyre roze, syzet ngjyre roze

[korçar]

Na thuaj ndonjë gjë të re! Tani është shpjeguar dhe shkencërisht që dhe të njëjtin tingull nuk e dëgjojmë të gjithë njësoj. "E vërteta që quajmë të vërtetë" - krijon individualizmin, ose më mirë një tjetër kopje të shtrembër të një papagalli. lol

Dale dale me ngadale moj Fiori! Une kam pasur nje shok qe ishte gjysem i shurdher (ne fakt ai nuk arrinte te degjonte mire valet e gjata) dhe si rrjedhoje e kam pas ditur qe jo te gjithe njerezit e degjojne njelloj te "njejtin" tingull. Cdo na thuash ndonje gje te vjeter?
Sidoqofte une do desha te dija, ne lidhje me ate pohimin qe ke bere me lart per tingullin e njejte, e pra do desha te dija : duke qene se ne nuk e degjojme njelloj te "njejtin" tingull kush me jep prove mua qe eshte i njejti tingull atehere kur ne e degjojme ndryshe?

Ate qe besoja atehere e besoj dhe tani...qe e verteta ekziston, por njerzit parapelqejne iluzionin. Syzet ngjyre roze, syzet ngjyre roze

Kete te verteten qe ti beson se egziston, a nuk e shikon dhe ti me syze ngjyre roze?

P.S. O Edo, pa paragjykime per ato qe ke shkruajtur, nuk marr vesh ç'hyne ne kete teme ato teorite post-moderniste e me the te thashe?