viktimat
INTERVISTE/ Flet çminuesi Idajet Pista: Fajin e ka shteti që nuk heq minat nga kufiri i tij
"Ja si na plasi mina mes 36 nxënësve"
Tregon kursanti: Dikush duhet të ketë shtypur ndezësin
BLERINA KACA
TIRANE
Ka qenë në klasë duke zhvilluar orën e mësimit për çminimin e minave. Kur papritur ka dëgjuar një zhurmë të madhe dhe disa saçme që i ranë në trup.
Idajet Pista, 32 vjeç, nga fshati Krumë i Hasit është një nga të plagosurit e ngjarjes së djeshme, kur një minë shpërtheu në duart e kursantëve. Në një intervistë për gazetën "Panorama" ai tregon se si ndodhi ngjarja, si plasi mina në dorën e shokut të tij, si kërkuan ndihmë nga kalimtarët e rastit, për transportimin në Spitalin e Kukësit, si dhe për mbërritjen në Spitalin Ushtarak të Tiranës. Ai qëndron i shtrirë në krevatin e dhomës numër 6, në pavionin e ortopedisë, me plagë në këmbën e djathtë e në trup, pikërisht në brinjën e anës së djathtë. Me një fytyrë të trembur nga ngjarja që kishte ndodhur, Pista tregon se kjo tragjedi do të ishte evituar, nëse shteti do të ishte marrë me pastrimin e minave në kufirin shqiptar.
Si ndodhi ngjarja?
Ishim në një orë trajnimi për çminimin e minave dhe ndodheshim në klasë. Kur është shi, trajnimin e bëjmë në ambiente të mbyllura, ndërsa kur është kohë e mirë ne e zhvillojmë mësimin jashtë. Pikërisht ditën e djeshme po merreshim me minat-kasetë ose ndryshe me ato që ne të profesionit i quajmë KB1. Kjo është një minë e cila ka një ndezës dhe rreth 500 saçme. Në të gjitha trajnimet e tjera që kemi bërë për ilustrim janë marrë mina të cilat shkarkohen nga lënda eksplozive dhe nuk paraqesin rrezik për jetën e njeriut. Por, me sa duket, kjo minë nuk ka qenë e kontrolluar dhe njëri nga nxënësit, i cili mund ta ketë pasur në dorë e ka shtypur ndezësin e minës-kasetë dhe ajo ka shpërthyer menjëherë.
Sa nxënës keni qenë në klasë?
Kemi qenë 36 nxënës, disa prej të cilëve e kanë pasur edhe trajnimin e parë. Sepse unë kam tre vjet që punoj në skuadrën shqiptare të çminimit për heqjen e minave në kufi. Gjithashtu, në klasë kanë qenë edhe tre instruktorët e firmës "Handicap International", e cila ka fituar këtë vit tenderin për trajnime. Sepse para dy vjetësh trajnimet na i bënte një federatë zvicerane.
Sa persona janë plagosur?
Të them të drejtën, unë nuk e di numrin e saktë, por, me sa kam dëgjuar nga të afërmit e mi, nëntë persona janë plagosur dhe dy kanë vdekur. Ata që kanë qenë rëndë kanë mbërritur në Spitalin Ushtarak dhe tre të tjerë ndodhen në Kukës, sepse nuk kishin plagë të mëdha. Njëri ka vdekur në vendin e ngjarjes dhe tjetri rrugës për në spital.
Po dhoma çfarë përmasash kishte?
Dhoma ka qenë rreth 30 metra katrorë dhe unë vetë nga mina-kasetë kam qenë rreth 6 metra larg.
Çfarë mbani mend nga ngjarja?
Mbaj mend që pas plasjes së minës u bë një zhurmë e madhe në klasë. Tmerri ishte në sytë e të gjithëve dhe sapo kemi dalë përjashta vetëm kemi ndihmuar njëri-tjetrin. Në fillim ne kemi kërkuar ndihmën e makinave të rastit për të dërguar të plagosurit në Spitalin e Kukësit për të marrë ndihmën e shpejtë. Pasi kemi shkuar në spital, mjekët, infermierët na kanë mjekuar. Më vonë kanë ardhur në spital edhe prefekti, kryetarët e qarqeve, të Hasit, Kukësit dhe Tropojës. Ata kanë lajmëruar Ministrinë e Shëndetësisë për ngjarjen dhe i kanë kërkuar asaj që të vinte sa më shpejt në dispozicionin tonë helikopterët. Për fatin tonë të mirë ata mbërritën shpejt dhe unë gjej rastin që t'i falënderoj autoritetet lokale dhe personelin e Spitalit të Kukësit për ndihmën jo vetëm e thjeshtë profesionale.
Ku i merr shoqata minat që përdor për ilustrim gjatë orës së mësimit?
Nuk e kam shumë të sigurt, por, me sa di unë, minat dhe materialet e tjera grumbullohen në kufirin shqiptar. Sepse ne kemi shumë të tilla në kufi, të cilat kanë mbetur nga lufta në Kosovë.
Mund të ishte evituar kjo që ndodhi?
Nëse shteti shqiptar do të kishte punuar për pastrimin e të gjitha minave shpëthyese, të cilat janë në kufi, kjo tragjedi s'do të ndodhte. Të gjitha minat janë të rrezikshme dhe kushdo që mund t'i prekë rrezikon jo vetëm jetën e tij, por edhe të të tjerëve përreth.
Po me instruktorët çfarë ka ndodhur?
Ata janë kapur në kufi duke u larguar. Unë kam menduar se do të ishin me ne në spital, domethënë do të na kishin shoqëruar, por jo. Përveç tyre, as menaxheri i firmës nuk është bërë i gjallë, as në Spitalin Ushtarak dhe as në Kukës.
Sa ju paguan kjo shoqatë?
Ne paguhemi 350 euro në muaj. Ndërkohë që për dy vitet e para, kur trajnimet i bënte federata zvicerane, jam paguar me 450 euro.
Cili është roli juaj në këtë grup çminuesish?
Ne të gjithë së bashku përbëjmë një skuadër. Fillimisht unë kam qenë një çminues si gjithë të tjerët, më pas u bëra zëvendësdrejtor i skuadrës dhe tani jam pësëri çminues. j.h
Çfarë janë minat kasetë
KUKES - Menjëherë pas përfundimit të konfliktit mes Kosovës dhe Serbisë, në kufirin shqiptar nisën të shpërthenin një e nga një minat e hedhura nga serbët.
Bëhet fjalë për një numër të madh minash kasetë, ashtu si ajo që solli edhe tragjedinë e djeshme në Kukës. Sipas burimeve ushtarake, mina kasetë ose e quajtur KB1, është një minë shumë e fuqishme. Ato janë metalike të lidhura me një lloj parashute në fund. Kjo është zakonisht me ngjyrë të bardhë, ndërsa pjesa metalike ngjyrë argjendi apo e verdhë. Mina përmban 900 gramë eksploziv dhe 500 saçme dhe ka një rreze veprimi prej dy metrash. Por rrezikshmëria e saj është deri në shkallën 15 metër. Ajo aktivizohet nëpërmjet prekjes, lëvi-zjeve, që mund t'i bëhen si dhe me ndryshimin e menjëhershëm të dritës që i bie asaj. Edhe sikur të zihet drita e diellit, mina mund të shpërthejë nën çdo fluks drite të rastit. j.h.
Precedentët e minave
27 të vdekur
228 të plagosur
1400 hektarë të minuar
KUKES - Janë 27 persona që kanë gjetur vdekjen në brezin kufitar nga shpërthimi i minave, ndërkohë që 228 të tjerë janë plagosur, që pas përfundimit të luftës në Kosovë. Viktima e fundit e minave serbe është një 13-vjeçare nga fshati Markaj i komunës Lekbibaj, dy javë më parë, që u plagos rëndë nga shpërthimi i një granate. Një ditë më parë, katër persona, tre vëllezër dhe një komshi i tyre, gjetën vdekjen në Çajë të Krumës, teksa mblidhnin bimë medicinale. Gjatë luftës së Kosovës nga ushtria serbe u minua një sipërfaqe prej 1400 hektareësh, deri në 20 kilometër brenda territorit të Republikës së Shqipërisë. Në sektorin kufitar që ka Kukësi me Maqedoninë, në një gjatësi prej 3,8 kilometrash, nuk ka pasur incidente të tilla. Deri tani, kompanitë e specializuara në fushën e çminimit kanë mundur të çminojnë 75 për qind të sipërfaqes së minuar dhe ky proces, që po ha përditë jetë njerëzish, pritet të përfundojë në vitin 2005.
Ja kush i pastron minat. Viktimat dhe ndihmat për ta
Çminimi i kufirit shqiptar mbetet në dorë të të huajve
KUKES - Gjatë dhe pas luftës së Kosovës, ushtria serbe minosi një sipërfare të madhe jo vetëm përgjatë kufirit me Shqipërinë, por deri në një thellësi prej 500 metrash në territorin administrativ të Republikës së Shqipërisë. Për këtë Shqipëria ka ratifikuar traktatin për ndalimin e minave AP dhe protokollin 2 të ndryshuar të konventës Çë. Në fund të '99-ës, qeveria shqiptare vendosi të zbatonte standardet ndërkombëtare të veprimit ndaj minave dhe krijoi një strukturë për kryerjen e çminimeve humanitare. Në tetor '99-ës, u krijua një organizëm ndërdikasterial - Komiteti Shqiptar i Veprimit ndaj Minave (AMAE). Për pastrimin e minave dhe municioneve të paplasura disa kompani të huaja kanë paraqitur interes dhe kanë zbatuar disa projekte. Si të tilla, në territorin tonë, kanë vepruar disa kompani si RONCO, HELP, fondacioni zviceran për çminimin FSD. Aktualisht, për pastrimin e minave në Has dhe Tropojë vepron kompania DCA-ACT, me financime të Danimarkës, Zvicrës, SHBA-së, BE-së, Gjermani-së. Por jeta e banorëve të këtyre zonave vazhdon të jetë e rrezikuar nga minat. Për edukimin dhe sensibilizim ndaj rrezikut vdekjeprurës, janë bërë dhe po kryhen projekte të tjera, që kapin miliona dollarë. Ndër patnerët kryesorë për këtë qëllim janë përfshirë, AMAE, UNICEF-i, Kryqi i Kuq Shqiptar, shoqata e viktimave të minave dhe armëve, OJQ të ndryshme. Ndërkohë, shumë e vogël ka qenë asistenca për viktimat. Janë trajnuar deri tani me mbështetjen e italianëve 14 teknikë protezazh. Ndërkohë që 62 viktima kanë marrë trajtim të avancuar dhe janë pajisur me proteza nga instituti slloven i rehabilitimit. Por pamundësia ekonomike edhe për të nxjerrë një pasaportë, ka bërë që shumë prej viktimave të mos kenë mundësi të shkojnë për trajtim në Slloveni. j.h.
Gazeta Panorama
Krijoni Kontakt