Migjeni

[Diabolis]

A mundem unë të mbyll Migjenin?
A mundem unë të mbyll vitin 2004 në Gusht?

Nuk mund të bëj asnjërën, kësisoj nuk mund të mbyll as temën.

Kjo nuk është tema e vetme për Migjenin në Forumin Shqiptar. Ka tek Letërsia, Krijime nga shkrimtarët Shqiptarë, Elita Kombëtare, etj.

[tim]

ishte nje fjali shume e vogel ajo e imja qe u shlye pakuptueshem
dhe nuk bere asgje e mbylla ( mendimin) dhe kaq
por jam shume i indinjuar dhe i shqetesuar per lexuesin e forumit qe duhet te lexoje vetem mendimin e monopolizuar te disa anetarve dhe kete problem e kam shtruar dhe here te tjera .

[macia_blu]

Debat:

URREJTJA PAQELLIM I NGJAN QITJES KUTURU
Hygo
( Mendime per dy shkrime te botuara ne revisten “Kuvendi” per Migjenin)

Nga: Alfons GRISHAJ

Gjithçka qe qendron ne prehrin e arsyes, eshte kronologjike, reale, e prekshme.
Kurse,arsyeja e paarsyes se mbidijes eshte nje trill,ku koshienca ngatrrohet me pasionin e ndodh qe shpesh here te biem ne inkoshience,dhe kjo inkoshience prodhon te ashtequajturen urrejtje te skajshme ose…

Mbase ketu fillon dhe zanafilla e ketij shkrimi dashamires per dy shkrimet e lexuara ne Revisten “Kuvendi”te titulluar “MIGJENI ,PERKRAHES I NJE BOTE PA ZOT I NJE SHOQNIE PA RELIGJION”,te shkruar nga Mons.Zef Simoni,dhe nga ana tjeter “FEJA
E SHQIPTARIT ESHTE SHQIPTARIA”,nga Ilda Gjelina…
Nje respekt te veçante per Mons.Zef Simoni ,si Prelat i Kishes Katolike ,por dhe si nje
karakter i paepur neper burgjet komuniste, gjithashtu si personalitet letrash por,duke e
lexuar shkrimin e tij ne Revisten “Kuvendi”,per Migjenin,ndjeva nje dhimbje logjike
qe rrjedh, jo nga kritika e bere “Migjenit”, por nga hapesira e pakte e tolerances Kristiane ndaj poetit.

Referimi i Mons.Zefit ne shkrimin e Kadarese ,(qe padyshim eshte me teper mekatare se Migjeni ,per arsyen thjeshte se Migjeni nuk e jetoj komunizmin, biles as jeten e vet, ndersa Kadare e himnizoj ate ) te ben te mendosh se diçka nuk ecen me hapin ritmik te arsyes se shkrimit.
Ne kete shkrim nuk behet nje analize per vlerat dhe jovlerat e poezise dhe prozes se tij,
por gjithshka eshte e percipte dhe kalimtare.Eshte e tepert te quhet nje poet 27 vjecar,
Nietzche, grusht paraenverian, apo te tjera. Jam i sigurte se, Migjeni nuk e njohu Friedrich
W.Nietzschen, dhe “Antikrishtin” e tij. Me se i sigurte jam se po ta kishte jetuar kohen e Enver Hoxhes dhe veprave te tij, do te ishte dhe ai kontigjent i burgut ashtu si
shume martire te tjere, te cilet u bene fli per dituri , fe e atdhe.

Migjeni kishte nje shpirt revolte, i cili nepermjet metafores dhe rimes se kengeve, here hermetik, here i hapur e shperthyes, nganjehere filozof , pikturon kohen qe ka jetuar ne menyre e tij…
Drithma e nje romanticizmi dramatik jetonte brenda qenies se Migjenit,
jo si qellim ne vetvete, por si nje thirrje mistike, e cila vinte nga larg duke e çuar me larg…
Nese lexojme me vemendje poezine e tij”Rima eTretun”, shohim se Migjeni
e njeh mire psikologjine njerzore dhe i pranon protoganistet ashtu siç jane:

Por do te kete Karnera
dhe do te kete poeten,
gjithashtu dhe Priften.

Ne keto vargje, ai vendos ne nje trekendesh gjeometrik dhe matematik: forcen ,krijimin , besimin.Ky trekendesh nuk eshte i rastesishem, por i perpikte, kur zbret ne vargu tjeter:

Dhe prifti ka me thane:
ku do te shkoje
ai qe e çoi
jeten ne nje gote shampanje
e ku ai me te thyeme dhame?

Kjo nuk eshte nje poezi sarkastike, siç e quan ndonje vocrrak , por nje sinkronizim
ngadhnjyes i fuqise sublime te pushtetit te Kishes. Ai eshte nje realitet mes realitetesh dhe ky realitet eshte tregues mbi vetedijen dhe dijen, te cilat burojne nga fuqia e krijuesit te gjithepushtetshem,Zotit dhe te birit te tij, Krishtit…

Migjeni,ishte nje njeri me shendet te lig.Duke veshtruar pemen e familjes,
shohim vdekjet e parakohshme te jatit dhe te jemes se poetit.Sigurisht ai trashegoi
nje imunitet jo te forte ne organizmin , ku semundja gjeti nje terren te shtruar .
Poeti semuret me Hije Infiltrative dhe semundja kalon ne Proces Vokal, duke u perkeqsuar ne shkallen e trete Fibro Kaverrnos…

Bacili i Kohut kish bere qe shendeti i poetit te bjere.Vete semundja eshte tille
qe te ben nervoz, dhe shpesh te ngjall frike e pasiguri.Duke lexuar poezine e tij “Nje nate pa gjume”,ne strofen e pare te kesaj poezie mund te lexosh nje thirrje ,nje thirrje te fuqishme qe perhapet ne majen e “Fushes Unike”, ku kerkon ndihme prej nenvetedijes,
prej shpirtit. Dhe Gete pat kerkuar ne momentet e fundit te jetes se tij ‘’Mehr Light!”Por,
poeti yne lekundej midis jetes dhe vdekjes, midis Ferrit dhe Parajses!
Poetet e kuptojne njeri-tjetrin me mire se askush tjeter:

Pak drite!Pak Drite!,o shok o vella.
Te lutem, pak drite ne kete nate qe kur shpirti vuen,
Kur te dhemb e sdi ç’te dhemb,e syni gjum nuk ka,
urren nuk din ç’urren, don e s’din se ç’don.

Nuk kam ndermend te zgjatem ne analiza poezish , por me keto vargje qe solla, tregoj thjeshte dhe arrire se Migjeni nuk eshte nje demon, por nje poet ,i cili , nese ne poezite
e tija qe permend i perndershmi Mons.Zef Simoni,jane blasfemi, poezite tjera jane per dashurine, per lirine , Shqiperine, per Zotin, por dhe nje kritike e ashper per injorancen dhe varferine,te cilen Shqiptaret e perjetuan por, po e perjetojne dhe sot nen nje klase pseudointelektualesh kleptokrate, ku mbizoteron ksenomania dhe aspak ndjenja kombetare.

Kritika e kritikes sado qe te formulohet ne forma reale apo abstrakte , askush nuk do te jete i sakte ne percaktime ,sepse perpara nesh nuk eshte nje Poetuc ,por nje vigan qe zbret tek ne ne forma te ndryshme: ateist,“rrebel”, patriot, lirik, romantik , mohues, krijues, fetar, filozof.etj..
Vepra e tij, dhe pse jovoluminoze eshte komplekse dhe e gjere, e cila kerkon nje vemendje profesionale. Ai nuk eshte thjesht nje talent, por krijuesi i Poezise Moderne Shqiptare, paçka se komunistet e pervetsuan si te ishte themelues i Partise se Punes dhe, per kete nuk eshte faji i Migjenit, se ai vdiq i ri , por i kleptomanve komuniste.

Padyshim ,Migjeni ,don respekt dhe kritika,por jo urrejtje kurrsesi…

Zoti eshte me i fuqishem se: ,Gete, Pushkini, Esenini, Petrarka, Witman, Roseti, Hajne, Poe dhe
çdo qenie tjeter frymore toksore, qe nderton apo shkaterron, qe krijon apo fle dhe askush s’ka pse druhet prej shkrimit apo mendimit te kundert.

Kjo eshte pamja e pare e nje shkrimi,i cili nuk ishte fatal, por as i parendesishem.

Pamja e dyte eshte shkrimi “Feja e Shqipetarit eshte Shqiptaria” nga Ilda Gjelina.
Pamja e dyte te krijon nje mbrojtje te hekurt per Migjenin, nje mbrojtje me logjiken
absolute ,por le nje hapsire klasike pasigurije qe bjen ne te njeten diapozitiv me Mons.Zef Simonin.
Nese shkrimi i pare eshte perfshire ne nje galopth kritikash, ne shkrimin e dyte kemi te njejtin vrapim,te njejten gjuhe,biles nençmuese. Autorja e ketij shkrimi gjen nje gjuhe te thjeshte ne mbrojtjen e poezive te Migjenit,ne ato poezi qe asaj i duken te arsyeshme per ti permendur ,kurse ne momentin njerzor, ajo shkapercen logjiken letrare dhe kalon ne fyerje ,duke e quajtur Mons.Zef Simonin “nje leter cigarje ne krahasim me Migjenin”. Une nuk e besoj nje gje te tille, se Mons.Zef Simoni qendron po aq lart sa Migjeni,dhe ne vepra per Zotin, sigurisht qendron me lart, se ai. Mons.Zef Simoni eshte nje martir i gjalle i Kishes Katolike.
Autorja ,(apo autori) shqetesohet se, Mons.Zef Simoni po ben percarje fetare me shkrimin e tij. Po Ilda , kujt i sherben, kur e quan nje Prelat te Kishes Katolike Shqiptare,“Leter Cigareje”?
Jam katerciperisht me thenjen e Vaso Pashes”Se feja e Shqiptarit eshte Shqiptaria”.
Po te pafete te kujt jane?

Historikisht njerzit qe nuk kane besuar ne monoteizem jane quajtur pagane…Dhe nese pranohet teoria e Darvinit qe, fillimisht paskemi qene “MAJMUNE“,atehere ne duhet te pranojme,qe ne “MAJMUNET”u beme njerez ,por nese e lyp nevoja nuk e kemi per gje te kthehemi MAJMUNE ,per arsye se ne nuk njohim krijuesin e gjithepushtetshem ,ZOTIN…
Nese do te nisemi nga kjo logjike e thjeshte dhe qesharake, atehere do te ishte me vend te
mendojme se dikush qe perjetoi “UNIN” , e sheh veten“Djall me tre Brire”.

Ndodh qe besimi te jete i ndare nga letersia . Por, mos te harrojme se ,qe nga Egjipti,Greqia e Lashte , Roma, Izraeli, eshte shkruar per ZOTAT ne trajta te ndryshme.Bibla eshte ne nje nivel te atille letraro-shkencore te mahnitshem, qe mund te mesoj te pamesuarin dhe te mesuarin, mund te ndihmoje me dije te pavetedijshmin dhe ateistin te besoj ne ZOT!

Une mendoj se njeriu eshte i lire per te krijuar, per te kritikuar, per ta jetuar jeten e vet
ne nje forme klasike apo moderne, por liria presupozon norma dhe keto norma njerzore
e dallojne njeriun nga njeriu, njeriun nga MAJMUNI…
Niveli i nje shkrim qendron ne brumin e faktit, ne liriken, epiken , romanticizim apo kritiken , kjo varet nga ai qe shkruan dhe çfare shkruan,çdo gje pranohet, por mohimi i mohimit eshte mohim ndaj vetevetes dhe vlerave universale…
Gjithnje respekt per njerzit e letrave me vlere apo pavlere.
Ajo çfare une e quaj te rendesishme eshte se, ne mesojme nga te dyja nivelet dhe krijojme te mesmen e pranueshme, nganjehere te arte, jo rralle here te gabueshme…
Martial thote :“Here are some good things,some so-so,and some bad.
There’s no other way to make a book”.



v.0
(marre nga "Kuvendi" nr 8)

[macia_blu]

Zef Simoni Ipeshkëv

Një përgjegje e kërkueme

E ndiej përsëri si një detyrë të paraqes disa rreshta për shkrimtarin jo pa talent, për Millosh Gjergj Nikollën, me pseudonimin Migjeni.

Studimi im i parë, i shkruem para disa muejsh, ka titullin “Migjeni përkrahës i një bote pa Zot dhe i një shoqnie pa religjion”. Rreth këtij studimi asht shkrue ndonjë artikull nga tri persona që flasin kundër e kryesisht të vërtetave që unë kam paraqitë në atë. Së parit citoj dy artikuj botue në të përmuejshmën kombëtare, informative e kulturore të revistës “Kuvendi”, botue në Michigan të Shteteve të Bashkueme në muejin qershor 2004 prej autores Ilda Gjelina me titull “Feja e shqiptarit asht shqiptaria” dhe artikulli i muejit gusht, 2004 nga autori Alfons Grizha, “Urrejtja pa qellim i ngjan qitjes kuturu” (Hugo). Ilda Gjelina asht lëshue pa fre me një sulm kundër studimit tem për Migjenin.

Unë nuk kam qellim të baj ndonjë goditje ndaj asnjë persone, por vetëm paraqes çashtje për të mbrojtë atë që unë e quej të vërtetë. Unë në këtë studim jam përpjekë të paraqes të vërtetën e asgja jashtë saj.

Dëshiroj të vë në dukje se unë kam një detyrë fetare në hierarkinë kishare. Së pari, si besimtar e së dyti si person me detyrë që kam, mbroj çashtjen e besimit ndaj kujdo. Religjioni nuk lypë mëshirë as dhimbë për t’u pranue e njoftë. Asht e drejta ma shejte që ekziston në konceptet e pohohet se besimi ka përsosuninë.

Kam të drejtë e detyrë, sigurisht, pa fye sikur ashtu kam veprue në studimin që kam shkrue për Migjenin, simbas parimit moral që ka krishtënimi, tue deklarue me objektivitet rreth Migjenit, pa inat e zemrim, veç inatit e zemrimit që do të ketë njeriu kundra së keqes. Asht tjetër e keqja e tjetër personi i keq. Pse, po kje se nuk je kundër së keqës, bahesh e je i keq ti vetë. Këtë ia kujtoj të gjithëve me dashamirësi e respekt.

Në studimin e parë paraqitem nga kritikët si i ashpër e pa tolerancë. Unë kam shkrue për Migjenin, tue ba dallime e tue shprehë se ia njof sa vlera letrare e disa shoqnore, por kundërshtoj ato shamje e fyemje të tijat, shkrue jo në ndonjë rresht, kundër besimit, me të keqen ma të madhe kundër Zotit, religjionit, kundër klerit, kundër plagëve shoqnore që i vën të shkaktueme prej fesë, flet kundra motrave, ideali i të cilave asht aq i zgjedhun në botë. Vë në dukje se motrat paraqiten fuqi e botës dhe vlerë fort pozitive e krishtenimit. Ato janë bijat e Zotit, janë mbështetje shejte e Kishës, asaj Kishe që ka përsipër vepra mbrojtjeje e shërimi, tue përballue të zezat e randa të botës së keqe kundër mëkatit, vrazhdësisë, pabesive, drogave, prostitucionit, diskotekash e çdo lande që përmban zeher e tërbim. E, Migjeni në “Kanga skandaloze” shkruen me ironi: “Lutjet e saja ende s’i zbardhi drita”. Ato me siguri janë lutë e luten për Migjenin për të mos e lanë “t’i bijë pash në pash ferrit”. Ferri qe tmerri i tij në këtë tokë që e ka ba të çartun Migjenin.

Migjeni, e përsëris, ka folë kundër Zotit e në këtë mënyrë e ka damtue shumë shoqninë dhe ka ba që komunizmi ta ketë Migjenin për idhull, në kajde të Zotit.

Ekzistenca e Zotit asht e provueme ditunisht nga filozofia e shkenca e shkencëtarët ma të mëdhaj të botës, tue fillue nga filozofi i kohës së vjetër Aristoteli e ma vonë Agostini, Duns Skoti, Alberti i Madh e Akuinati me pesë rrugët e ekzistencës, që ndriçojnë atëherë e sot, me françeskanin, fizikantin anglez Rugger Bakonin, me Raimondo Lullon, me Nikollë Kopernikun, Galileo Galileon, me Descaretes, me Kantin me provën morale. Edhe Voltaire, Louis Pasteur, Pascal, Sorer Kiergard dhe Einstein. E simbas filozofëve të shquem Billot Mercier, Maritain, Koenig, me sociologun Emanuel Mounier, themelues e shkrimtar i revistës “Esprit” të Parisit, u shprehen “Çlirimi i njeriut vjen tue pasë marrëdhanie me Zotin”. Migjeni i mjerë asht kundër Tij.

Kundër Atij që asht alfa e omega: qenia pa fillim e pa mbarim. Absoluti në esencën e vet e në përkryermëninë e vet. Asht pushtet i përsosun në bukurinë, mirësinë e dashuninë e vet. Asht fryma e pastër që nuk zbret kurr për t’i dhanë jetë formave të qenies, e të qellimit që e vërteton fizikanti Markozzi me provën e lëvizjes e sa fizikantë të kohës moderne. Zoti, përfundimisht, asht vetëm lumnia jonë. Dhe çdo njeri e ka dhe e gjenë në mendje dhe në zemër, në një qetësi ku punon Shejtnia e Tij: mbrenda pranisë sonë kohore e pastaj pranisë sonë në infinit. Koha e infiniti nuk janë të kundërta, por të ndryshme. Asht gëzimi i madh të jeshë në kohë, për të qenë krejt i lumtun në infinit, në amshim. Zoti asht infiniti shejt. E religjioni i Atit, i Birit, e i Shpirtit Shejt asht fuqi kolosale e njëzetë shekujve e të gjitha kohëve.

Janë të panjehun shkencëtarët e dijetarët e të gjitha dijeve e kohëve e me mbarë njerëzimin ndër shekuj e në botë që pranojnë të vërtetën e qenies së Zotit. Për mendimin tonë: Mjerë ai që nuk beson në qenien e Zotit.

Një spjegim do të baj ma vonë në veprën që do të botoj rreth letërsisë shqipe për shprehjen aq të gabueme “Feja e shqiptarit asht shqiptaria”. Kjo shprehje asht e thanun nga Pashko Vasa. Pashko Vasa ka kenë besimtar e atdhetar, por asht shprehë shumë keq, tue thanë: “Mos shikjoni kisha e xhamia / Feja e shqiptarit asht shqiptaria”. Asht gabim se Shqipnia nuk asht fe.

Në kjoftë se artikullshkruesja pranon këtë titull, të pranojë edhe atë që paskam thanë unë se “Letërsia asht fe”. Por diçka të tillë nuk mund ta them kurrsesi. Së pari, nuk e kam thanë; së dyti, kishte me qenë gabim teologjik. Letërsia asht një dije e natyrshme, kurse feja asht e mbinatyrshme. Shprehem tue pohue por se besimi asht gjendje e lartë shpirtnore e rregullon ndiesitë tona kah e vërteta e ideali dhe kah dijet njerëzore, dhe kah letërsia e i jep rast të dalin shkrimtarë të mëdhaj, siç ishin: Danti, Manxoni, Tolstoi, Dostojevski, Tagora e me qinda që janë lavdia e botës dhe e qytetnimit të saj. Simbas filozofit e teologut të shquem të të dhetë shekujve të kohës së mesme, Tomë Akuinatit, ky i ndanë dijet në tri kategori e filloi ma së pari me shkencat ekzakte; së dyti, me filozofi e së treti, tue u quejtë ma e larta, me Religjion.

Feja, simbas kritikueses, nuk asht ilaç i mjerimit. Feja, lum motra, asht ilaç e ilaç i madh i mjerimit e i njerëzimit. Asht e vërtetë se në botë na nuk mund të hjekim vuejtjen, siç e kam thanë në studimin tem. Por atë që ka ba Nana Tereze e Kalkutes, e Shqipnisë dhe e botës, ajo ka veprue ma mirë se Migjeni. Se Migjeni vetëm ka shkrue për disa plagë të Shqipnisë, por ka shkrue shumë keq për Zotin, pa të cilin ata vetëm shtohen e shumohen. Kurse Nana Tereze ka shkrue, ka veprue e me 19 tetuer 2003 Kisha e ka shpallë “Të Lume”, tue pasë dashuni për Zotin e shokun.

Në studimin tim nuk ka asnjë rast që unë të inkurajoj përçamje fetare, sikur pohon Elida Gjelina për muë. Së parit, ky term në konceptin e katoliçizmit nuk pranohet, se jemi bij të një Zoti të vërtetë, pra vëllazen. Na predikojmë dashuni e vëllazni të vërtetë dhe tolerancë kristiane. Për ma se 200 vjet rresht, sidomos Papët tanë shumë të mirë punojnë në këtë drejtim edhe në mbrojtje të të drejtave tona, se besimit na do t’i dalim Zot.

Në lidhje me Migjenin nuk mund të kemi toleranë për të cilën shkrimtari Alfons Grishaj, me respekt ndaj meje, kërkon një hapësi tolerance ndaj poetit. Grishaj thotë në artikullin e vet: “Pa dyshim Migjeni do respekt dhe kritika, por jo urrejtje kurrsesi. Përsa i përket respektit, nuk e meriton për ata çka ka pohue, tue mohue të vërtetat e tue i poshtnue ato. Unë kam thanë: “Ka një prozë të bukur, por pa shejtní” Kjo shejtni duhet të jetë ndër të gjithë shkrimtarët e mëdhaj e të vogjël, për të qenë letërsia e qytetnimi ndër binarët e vet.

Së dyti, unë si katolik besimtar dhe me detyrën shejte të punës, unë lutem për Migjenin, sikur jam lutë, porsa mora vesh vdekjen e Enver Hoxhës, kur unë ishe në burgun e Spaçit, i lodhun e shkatrruem prej tij, por vetëm fizikisht.

Kemi detyrë dhe punojmë ndërgjegjet tona, për t’u lutë për të gjithë anmiqtë tanë, por në anën tjetër kam xjerrë artikullin e botuem në “Gazeta shqiptare” për të paraqitë damin që i ka sjellë Enveri kombit., historisë e ndërgjegjeve njerëzore. Kështu, edhe për Migjenin lutem, por edhe shkruej që të shpëtojë Shqipnia nga ata zgjeta të tija e të pasuesve të tij.

Thohet për shkrimin tim të parë: Po të ishte në dorë të tij, Zef Simoni do të kishte kthye mbrapësht në kohën e mesjetës, vitet ma të zymta të artit e të shkencës, kur kisha shtypte dhe dhunonte çdo lloj arti dhe shkence”.

Gati të gjitha epokat kanë vlerën e vet me shumë të mira, por edhe me shumë të këqija. Në se e quejmë epokë edhe komunizmin, vetëm ky nuk na ka dhanë, mund të themi, asgja të mirë e pozitive, pse komunizmi asht tanësisht kundra Zotit, religjionit, të drejtave njerëzore e dinjitetit të njeriut. Ma lart vlerësohej në komunizëm një kafshë se një njeri.

Për kohën e mesme do të jap një studim të veçantë, në të cilin do të flitet për vlerat e saj dhe për fajet e saja që i ka deklarue kohë mbas kohe një kulturë e përgjithshme e me sinqeritet vetë Kisha e Shejti At Papë Gjon Pali II. Mesjeta asht e dallueme për ekstremitete: një padije në popull e zheni të shquem me elitën. Janë paraqitë vlerat e kësaj epoke me shumë zheni që na ka dhanë ajo dhe sa zbulime e drita, për të cilat flet koha e mesme. Mesjeta ka origjinën e vet në krishtënim e do të vijë në mënyrë të qetë me etent e shquem të Kishës. E me të përmendunin zheni Shën Agustinin, i cili u kthye në kristianizëm përmes nanës së vet Shën Monikës, tue na dhanë vepra kulmore të filozofisë e të teologjisë, vepra të cilat sot gjindën në libraritë kryesore të botës dhe që ruhen e punohen nga kultura e përbotshme. Ma vonë, kur futemi në mesjetë, dalin zheni tjerë që do të vënë bazat themelore të mendimit e të reformimit të thellë. Koha e mesme na ka dhanë filozofët e teologët e shquem, si: Duns Skot, Albertin e Madh, Akuinatin e të tjerë, për të formue drejtë mendimin, shpirtin dhe esencën e ndërgjegjës.

Në kohën e mesme kanë fillue punimet e mëdha ingjinierike dhe do të duket fizikanti anglez, françeskani Rugger Bacon, do të fillojnë universitetet e para në Europë e në botë, si i Bolonjes, Padovës të aprovume nga Papët dhe do të pregatitën artet e mëdha ndër katedralet e kishat që mahnisin Europën Prendimore, ku sot shkojnë për ta vizitue artistat e turistat nga të katër anët e botës.

Në mesjetë fillon letërsia europiane, ajo franceze, angleze, spaniole e italiane që do të na japë Dantin me kryeveprën “Komedia hyjnore”, vepër civile e teologjike.

Në përfundim të këtij artikulli, ju lutem, se po shprehem kështu tue thanë: mendohuni e mos më sulmoni, se kam të drejtë, se kam arsye, se kam logjikë, pse nuk ka ideal ma të lartë “tash e përgjithmonë e jetës” se me njoftë Zotin, me pranue qenien e Tij, se me e dashtë Zotin, me i shërbye e me jetue për Atë.

Unë kam detyrë ta lus Zotin për të gjithë njerëzit e mos me harrue kurr figurat e shqueme të religjionit e të atdheut tonë, tue fillue me Shën Jeronimin, dijetar e doktor Kishe, përkthyes i Bibles në gjuhën latine që mori emnin Volgata dhe i pari shkrimtar i ilirëve, i vendit tonë, me Marin Barletin meshtar e shkrimtar i fuqishëm, së bashku me Beçikemin, me Buzukun, Budin, Bardhin e Pjeter Bogdanin e veprave monumentale, grup i denjë i letërsisë së vjetër shqipe. Nuk mund ta harrojmë kurrsesi për shekuj Gjergj Kastriotin, që luftoi me popullin e vet me njëzet e katër lufta për “Fe e Atdhe”, prej kah doli binomi shejt i Shqipnisë, se Skandërbeu desh Zotin, Krishtin e krishtenimin e mori titullin nga Kalisti III Papë, Athleta Cristi, me autorët e fuqishëm kryesorë të letërsisë shqipe, si: Mjedën, Harapin, Fishtën, Zadejen, Palajn e sa të tjerë, me 40 martirët e përiudhës fatzezë, por që do të bahet fatlume me shpalljen e lumnimit të tyne nga Shejti At Papë, me shejtent e Kishës Katolike të shekullit të kaluem mbi 240, që derdhën gjakun për dashuni të Zotit e të shokut, si: Maksimilian Kolbe e Edit Stein dhe në shekullin tonë, në vjetin 2003 do të dalë E Lumja Nana Tereze, që nuk shkroi vetëm për Zotin, për Jezusin, por u shkri në dashuni për Atë dhe në dashuni për shokun, tue u gjetë mes të sëmurëve, që vdisshin nga dhimbjet e urija nëpër rrugët e Kalkutës. Migjeni pushoftë në paqe, te Zoti që tashti mund ta shofë e të jetojë.

Lusim Zotin që të jetë një kuptim i mirë mes njerëzve e na njerëzit të bajmë radikalisht një ndreqje në drejtim të Zotit e të së vërtetës, tue mbetë përherë vëllazen me njeni-tjetrin, kudo që të jemi në këtë tokë me shumë vuejtje e me shumë provë.

[macia_blu]

Nga KOLEC TRABOINI

Ndryshe nga cfare shkruan ne "Gazeta shqiptare" Tirane prifti i nderuar katolik, ipeshkev Zef Simoni, Pashko Vasa nuk ka bere kurrfare gabimi a mekati kur ka vargezuar "Feja e shqiptarit asht shqiptaria". Mire, qe Pashko Vasen e insinuon nga fakti se eshte katolik, nga pozitat e predikuesit ndaj "mekatarit" se kushedi devijoi nga grixha e besimtareve te pervuajtur, ( nje keqinterpretim naiv sepse vargjet e Pashko Vasos nuk kane per qellim predikimin e ateizmit por te atdhedashurise, pra idene se Atdheu eshte mbi te gjitha ne imediatin historik te luftes per Pavaresi e ne kushtet kur kombi nuk ka nje fe por tre), po me Migjenin orthodoks, çfare ka?!
Nuk ka klerike, sado fanatike, ne boten perendimore qe merret me stigmatizimin e poeteve. Ne gadishullin arabik ka, madje atje edhe i masakrojne poetet sic kane bere me poetin e njohur arabo-saudit Sadok Melabah, qe i prene koken ne mes te dites ne nje shesh publik ne shtator te vitit 1992. Dihet se kesisoj denimesh makabre bente dhe komunizmi ndaj poeteve me shpirt te lire.
Kjo sepse bota perendimore e pranon hapur lirine e mendimit dhe te krijimit madje edhe ateizmin si pjese e kultures se saj dhe e ka kapercyer prej shekujsh kohen e inkuzicioneve qe vinin prej kthinave mediokrre e dogmatike te fanatizmit fetar. Mjafton te kujtojme se keto dite ne Londer vihet ne skenen e teatrit nje drame ku stigmatizohet vete Krishti, e qe shteti laik britanik nuk fuqi ta ndaloje.
Eshte mire te jesh fetar, por eshte keq, shume keq te jesh fanatik e ta shikosh e gjykosh boten vetem me syrin e nje religjioni, prej cfare po tundohet e frikesohet sot ( si dikur ne mesjete) mbare njerezimi.
Bota eshte e larmishme, vec fese katolike ka edhe fe te tjera. Ka orthodoks, ka mysliman, ka budiste, evangjeliste, bektashij, jehovaj, ka soj e soj besimesh. Kulturat e tradicionet jane pasuri e saj. Pra bota dhe mendimi nuk jane uniforme. Fale kesaj lirie dhe ipeshkev Zef Simoni boton shkrimin “Migjeni perkrahes i nje bote pa Zot dhe i nje shoqnie pa religjion” ku rreket te krijoje nje perftyrim krejt te pasakte mbi poetin, sikur Migjeni te ishte nje filozof ateist, a te ishte nje Zhdanov rus dhe ne traktatet e tij ideologjike, punonte i frymezuar nga retorika e iluministeve franceze: " Bota do te shpetoje vetem atehere kur guri i fundit, i kishes se fundit, do te bjere mbi priftin e fundit". Pra, nen ndikimin e atyre iluministeve franceze, qe Franca katolike, (sa liberale aq konservatore ) i nderon e i respekton si pjese e kultures e dinjitetit te saj e kurrsesi nuk i denigron. Ne shqiptaret, mesa duket, jemi aq shume te pasur ne tradicionet letrare, jemi aq produktiv sa nuk e kemi per gje ti zbresim poetet prej panteonit tone te vogel ne krahasim me Francen e, po qe e mundur, tua shuajme kandilat e ti harrojme fare. Por jo vetem Migjenit e Pashko Vases por edhe Cajupit se edhe ai keshtu thote ne fund te elegjise se tij, kur Zoti i mori zviceranen Efgjeni e me pas edhe te birin: "Edhe perendine me nuk e besoj!". Natyrisht kete gjykim semplist te poezise e te poeteve mund ta bejne vetem ata qe fare pak e kuptojne letersine, a i kane ngecur ne dere e qe gjithashtu fare pak, per te mos thene aspak, kuptojne se cfare ndjenjash humaniste vlojne ne zemrat e poeteve qe shpesh here te revoltuar nga padrejtesite e kesaj bote i drejtojne syte ne qiell e i bejme pyetje Zotit. Pyetjet ne retorikat poetike, ne nje fare trajte, jane edhe thirrje per ndihme e drejtesise hyjnore kur drejtesia tokesore nuk funksionon. Prandaj nuk mund ta kuptojme se si e qysh e tek dilet ne kete konkluzion, qe citohet si titull e qe eshte thelbi i tere shkrimit, e qe perpiqet padobi, e mund te themi mjerueshem, te anatemoje Migjenin si ateist dhe frymezues i prapesive te Enver Hoxhes qe shpertheu si nje fortune e zeze kunder kulteve fetare ne vitin 1967.
Me te drejte, ne revisten e permuajshme informative e kulturore “Kuvendi”, qe botohet në Michigan, autorja Ilda Gjelina ne shkrimin e saj me titull “Feja e shqiptarit asht shqiptaria” qershor 2004, dhe autori tjeter Alfons Grizha, “Urrejtja pa qellim i ngjan qitjes kuturu” (Hugo), gusht,2004, shprehin rezervat e veta per shkrimin e priftit Zef Simoni dhe kerkojne prej tij tolerance kristiane. Por kurrsesi ate lloj tolerance qe prifti ne fjale shprehu ne menyre enigmatike ne shkrimin reagues me titull " Nje pergjigje e kerkueme" me 15 janar 2005 ne kanalet e internetit, ku thote se "une lutem per Migjenin sic jam lute per Enver Hoxhen kur ai ka vdekur". Ky paralelizem ne mes te dy figurave te ndryshme, njeri humanist e tjetri xhelat, ne aparence duket sikur tregon tolerance, por ne te vertete shprehin nje cinizem te pashoq ndaj njerit nga figurat me te medha te letersise shqipe dhe nga poetet me te spikatur te Europes ne vitet 30 te shekullit te kaluar.
Meshtari katolik nuk thote as nuk e ze ne goje faktin se Migjeni nuk kishte kurrfare lidhje me religjionin katolik, ishte orthodoks, dhe se ai i perkiste nje religjioni tjeter. Fundja, nese pranojme te dalim tej faktoreve letrare, pse meshtari katolik nuk e thote se kunder cilit Zot kishte dale Migjeni, se per katoliket Zot eshte Krishti, per orthodokset Krishti eshte i biri i Zotit. Mirepo Migjeni nuk thote ndokund ndonje fjale kunder Krishtit, ai nuk specifikon. Ai me zot e me pacavra tempujsh stigmatizon metaforikisht padrejtesite njerezore, vuajtjet e mundimet, qe shumica i heqin e pakica aristokratike fodulle, krejt indiferente, vec i sheh pa patur kurrfare meshire njerezore. Krishti kishte kete ndjesi revolte ( qe le ta quajme sindromi migjenian), ndaj padrejtesive, ndaj grykesve kur u mori me force ne treg florinjt dhe kripen tregtareve te pameshirshem e te pangijshem e ja shperndau popullit, apo kur profetizoi se kolonat e tempullit do te rrezoheshin mbi kokat e prifterinjeve demagoge qe mashtronin popullin e Izraelit. Per keto as nuk ben fjale fare. As nuk i shkon mendja ta mendoje poetin si Krisht apo Krishtin si poet. Ne mendjen e time ( ndoshta mediokrre ne ate kohe), sa here qe shkoja ne Kishen e Madhe te Shkodres ku predikonte i afermi i familjes sime Arqipeshkvi, Monsinjor Ernest Çoba e ku soditja muralet e Kol idromenos, shpesh e mendoja Krishtin poetin kengetar qe prekte zemren e popullit te Izraelit me fjalen e arte. E kete e beja pa patur frike se mekatoj. E kur rrefesha te monsinjor Çoba, qe vite me pas do te vdiste ne Burgun e Tiranes, ai buzeqeshte lirshem e me thoshte se fantazia e te mires e te bukures nuk perbente mekat per moshen time.
Feja predikon gjera te mira, vellazerine, meshiren, bujarine, pra, ne qellimin sublim, cfare ka te kundert poeti Migjeni me keto ide. Ne zemren migjeniane kishte revolte, zemerim, meshire, madje mund ta thosha nje meshire si vete Krishti. Vete vdekja e Migjenit ne moshe fare te re(27), shume me i ri se Krishti (33) krijon nje analogji te çuditeshme, te pakten tek une qe gjerat i shoh me sy poetik e jo te nje analisti te ftohte.
Pra çfare e shqeteson priftin ne sherbesat e tij ne Shkoder qe merret me Migjenin pa kurrfare tolerance e meshire kristiane. A mos ndokush po krijon sektin e ri fetar migjenian e po ngrejne ndonje tempull perballe kishes ku predikon ipeshev Zef Simoni? Nuk ka probleme te tjera per te predikuar ne shoqerine civile shqiptare, aq me teper shkodrane, ku vocrraket migjenian nuk shkojne madje as ne shkolle, nga varferia, mungesa e ndihmes prej pushtetit dhe nga frika e tmerri i gjakmarrjes qe tash po prek, per turpin e amoralitetin tone shoqeror edhe foshnjat ne djep.
Migjeni ishte poeti i halleve te medha te popullit, ato halle qe duhet te qaje edhe kisha edhe xhamia, dhe prifterinjt edhe hoxhallaret ne predikimet te tyre.
Migjeni nuk ka ne platformen e tij poetike diçka per te shembur sistemin kishtar( çfare e kishte Krishti ndaj sinagogave ne Izrael), as ndaj institucioneve e fese, por ai ve gishtin ne plage dhe denon poetikisht indiferencen institucionale ndaj vuajtjeve njerezore
Nuk e kuptoj si mund te gjykohen poetet e medhej si Migjeni, me te tilla paradogma, se ai ishte kunder zotit te katolikeve Jezu Krishtit. Si mund te quhet ai "paraenverian". Kush ne bote e parashikonte se cfare menxyrash do te bente komunizmi dhe fashizmi. Kush ka te drejte te paragjykoje se Migjeni do te behej nen diktature, nje konformist i dhunes e i shtypjes, kur ne shpirtin e tij kishte revolten ndaj dhunes e shtypjes. Kush mund ti jape fryme nje te vdekuri pas afro 70 vjeteve qe dergjet ne varr per ta vendos me pas ne shtyllen e turpit, a ne kalvar si Jezu Krishti. Si mund te shkoje imagjinata njerezore deri ne kete lloj absurditeti. Si mund te anatemohet nje poet aq i lexueshem, madje mund te themi nder me te lexueshmit e me interesantet ne poetet e prozatoret shqiptare, ai qe hapi jo nje dritare( jo nje arkapi), por nje epoke per letersine shqipe sepse poezia e sotme moderne shqiptare eshte njefare soji produkt i frymes migjeniane. Migjeni eshte poeti nder me te lexuarit e letersise shqipe, madje edhe pse poezia e proza e tij ruan gegnishten ne te shkruar, ai eshte poeti me i lexueshem i gegnishtes ne jugun e Shqiperise ku si trajte dialektale perdoret toskerishtja ne te folur. Ne krye te krese, Migjeni nuk eshte sic eshte keqinterpretuar me pare por edhe tani - me qellimin e dukshem per ta konfonduar me revolucionin e pergjakur te enverizmit-, nje revolucion por nje evolucion. Kjo sepse zhvillimet e letersise shqiptare ne vitet 30, nen ndikimin e letersise boterore patjeter qe do te ndikonin qe te dilej (ne menyre sasiore - tek shkrimtaret e tjere bashekohes dhe cilesore - tek Migjeni), nga trajtat klasike te mbyllura e qe vinin si ndikim i klasicizmi te kapercyer si metode letrare.
Migjeni eshte nje stature nder me te lartat te letersise shqipe, figura nder me të dashura te rinise shqiptare, te njerezve te thjeshte, te gjithe atyre qe pak u buzeqesh jeta, atyre qe fati i ve ne risk të keq, ne det a ne toke, nder skerkat e Greqise apo honet e detrave te egersuar ne Otranto drejt Italise, te atyre shpirtrave njerezore nder mundime, qe tek poetet ndjejne te ngrohen me diellin e shpresës, ashtu siç duhej te ngroheshin prej predikimeve neper tempuj .
I nderuari At Simoni nuk duhej ta stigmatizonit vdekjen e tij ne shkrimin qe e quan studim “Migjeni perkrahës i nje bote pa Zot dhe i një shoqnie pa religjion”, nuk duhej te hynte ne mekat ndaj nje poeti te vdekur, por duhej te thonte, sic thone gjithe besimtaret e devotshem te kesaj bote, se desh zoti dhe e mori prane vehtes. E ne si shqiptare do te shtonim: E mori prane vehtes si engjell sepse ishte zemra me e ndjeshme shqiptare e shekullit te 20. Ashtu, si zoti e mori prane vehtes, kur e dogjen prifterinjt ne turren e druve, ne moshen 19 vjecare Zhan D' Arken, qe pas peseqint vjeteve Papa e shpalli shenjtore.
Migjeni ka reflektuar ne shpirtin tim si nje Krisht qe ne femijerine e larget, qe ngjiste, aq fort e aq dhembshem me fatin e Luleve te vocerr me "opinga te shqyera, qe sikur duan ta hane mesuesin". Ndaj jetim e kembezbathur kam vrapuar neper rruget e Shkodres per te percjell eshtrat e poetit qe i sollen nga Torino e Italise ne vitin 1956 dhe u rivarrosen, percjellur nga mbare intelektualet dhe qytetaret artdashes te Shkodres. Femijerise dhe adoloshences sime poeti i vdekur i kish dhene nje mik, Lulin e vocer, qe ashtu si Din Paku, Cipolino, Tonino i padukshem e Tom Sojeri do te me terhiqnin ne shoqerine e tyre per te hyre e perhumbur me pas ne labirinthet e letersise, me shume si artdashes e dic me pak si autor.
Krishti, Zhan Darka, Nena Tereze dhe Migjeni per mua si shqiptar, pse jo edhe si katolik, jane simbole te mrekullive njerezore, qe dalin tej e pertej mediokrritetit e te se rendomtes se perditeshme, ku mjerisht me shume behet hije se sa drite.

Boston 16 Janar 2004

[Kosovari_78_Ca]

MIGJENI NE KALVAR SI JEZU KRISHTI

Nga KOLEC TRABOINI

Ndryshe nga cfare shkruan ne "Gazeta shqiptare" Tirane prifti i nderuar katolik, ipeshkev Zef Simoni, Pashko Vasa nuk ka bere kurrfare gabimi a mekati kur ka vargezuar "Feja e shqiptarit asht shqiptaria". Mire, qe Pashko Vasen e insinuon nga fakti se eshte katolik, nga pozitat e predikuesit ndaj "mekatarit" se kushedi devijoi nga grixha e besimtareve te pervuajtur, ( nje keqinterpretim naiv sepse vargjet e Pashko Vasos nuk kane per qellim predikimin e ateizmit por te atdhedashurise, pra idene se Atdheu eshte mbi te gjitha ne imediatin historik te luftes per Pavaresi e ne kushtet kur kombi nuk ka nje fe por tre), po me Migjenin orthodoks, çfare ka?!
Nuk ka klerike, sado fanatike, ne boten perendimore qe merret me stigmatizimin e poeteve. Ne gadishullin arabik ka, madje atje edhe i masakrojne poetet sic kane bere me poetin e njohur arabo-saudit Sadok Melabah, qe i prene koken ne mes te dites ne nje shesh publik ne shtator te vitit 1992. Dihet se kesisoj denimesh makabre bente dhe komunizmi ndaj poeteve me shpirt te lire.
Kjo sepse bota perendimore e pranon hapur lirine e mendimit dhe te krijimit madje edhe ateizmin si pjese e kultures se saj dhe e ka kapercyer prej shekujsh kohen e inkuzicioneve qe vinin prej kthinave mediokrre e dogmatike te fanatizmit fetar. Mjafton te kujtojme se keto dite ne Londer vihet ne skenen e teatrit nje drame ku stigmatizohet vete Krishti, e qe shteti laik britanik nuk fuqi ta ndaloje.
Eshte mire te jesh fetar, por eshte keq, shume keq te jesh fanatik e ta shikosh e gjykosh boten vetem me syrin e nje religjioni, prej cfare po tundohet e frikesohet sot ( si dikur ne mesjete) mbare njerezimi.
Bota eshte e larmishme, vec fese katolike ka edhe fe te tjera. Ka orthodoks, ka mysliman, ka budiste, evangjeliste, bektashij, jehovaj, ka soj e soj besimesh. Kulturat e tradicionet jane pasuri e saj. Pra bota dhe mendimi nuk jane uniforme. Fale kesaj lirie dhe ipeshkev Zef Simoni boton shkrimin “Migjeni perkrahes i nje bote pa Zot dhe i nje shoqnie pa religjion” ku rreket te krijoje nje perftyrim krejt te pasakte mbi poetin, sikur Migjeni te ishte nje filozof ateist, a te ishte nje Zhdanov rus dhe ne traktatet e tij ideologjike, punonte i frymezuar nga retorika e iluministeve franceze: " Bota do te shpetoje vetem atehere kur guri i fundit, i kishes se fundit, do te bjere mbi priftin e fundit". Pra, nen ndikimin e atyre iluministeve franceze, qe Franca katolike, (sa liberale aq konservatore ) i nderon e i respekton si pjese e kultures e dinjitetit te saj e kurrsesi nuk i denigron. Ne shqiptaret, mesa duket, jemi aq shume te pasur ne tradicionet letrare, jemi aq produktiv sa nuk e kemi per gje ti zbresim poetet prej panteonit tone te vogel ne krahasim me Francen e, po qe e mundur, tua shuajme kandilat e ti harrojme fare. Por jo vetem Migjenit e Pashko Vases por edhe Cajupit se edhe ai keshtu thote ne fund te elegjise se tij, kur Zoti i mori zviceranen Efgjeni e me pas edhe te birin: "Edhe perendine me nuk e besoj!". Natyrisht kete gjykim semplist te poezise e te poeteve mund ta bejne vetem ata qe fare pak e kuptojne letersine, a i kane ngecur ne dere e qe gjithashtu fare pak, per te mos thene aspak, kuptojne se cfare ndjenjash humaniste vlojne ne zemrat e poeteve qe shpesh here te revoltuar nga padrejtesite e kesaj bote i drejtojne syte ne qiell e i bejme pyetje Zotit. Pyetjet ne retorikat poetike, ne nje fare trajte, jane edhe thirrje per ndihme e drejtesise hyjnore kur drejtesia tokesore nuk funksionon. Prandaj nuk mund ta kuptojme se si e qysh e tek dilet ne kete konkluzion, qe citohet si titull e qe eshte thelbi i tere shkrimit, e qe perpiqet padobi, e mund te themi mjerueshem, te anatemoje Migjenin si ateist dhe frymezues i prapesive te Enver Hoxhes qe shpertheu si nje fortune e zeze kunder kulteve fetare ne vitin 1967.
Me te drejte, ne revisten e permuajshme informative e kulturore “Kuvendi”, qe botohet në Michigan, autorja Ilda Gjelina ne shkrimin e saj me titull “Feja e shqiptarit asht shqiptaria” qershor 2004, dhe autori tjeter Alfons Grizha, “Urrejtja pa qellim i ngjan qitjes kuturu” (Hugo), gusht,2004, shprehin rezervat e veta per shkrimin e priftit Zef Simoni dhe kerkojne prej tij tolerance kristiane. Por kurrsesi ate lloj tolerance qe prifti ne fjale shprehu ne menyre enigmatike ne shkrimin reagues me titull " Nje pergjigje e kerkueme" me 15 janar 2005 ne kanalet e internetit, ku thote se "une lutem per Migjenin sic jam lute per Enver Hoxhen kur ai ka vdekur". Ky paralelizem ne mes te dy figurave te ndryshme, njeri humanist e tjetri xhelat, ne aparence duket sikur tregon tolerance, por ne te vertete shprehin nje cinizem te pashoq ndaj njerit nga figurat me te medha te letersise shqipe dhe nga poetet me te spikatur te Europes ne vitet 30 te shekullit te kaluar.
Meshtari katolik nuk thote as nuk e ze ne goje faktin se Migjeni nuk kishte kurrfare lidhje me religjionin katolik, ishte orthodoks, dhe se ai i perkiste nje religjioni tjeter. Fundja, nese pranojme te dalim tej faktoreve letrare, pse meshtari katolik nuk e thote se kunder cilit Zot kishte dale Migjeni, se per katoliket Zot eshte Krishti, per orthodokset Krishti eshte i biri i Zotit. Mirepo Migjeni nuk thote ndokund ndonje fjale kunder Krishtit, ai nuk specifikon. Ai me zot e me pacavra tempujsh stigmatizon metaforikisht padrejtesite njerezore, vuajtjet e mundimet, qe shumica i heqin e pakica aristokratike fodulle, krejt indiferente, vec i sheh pa patur kurrfare meshire njerezore. Krishti kishte kete ndjesi revolte ( qe le ta quajme sindromi migjenian), ndaj padrejtesive, ndaj grykesve kur u mori me force ne treg florinjt dhe kripen tregtareve te pameshirshem e te pangijshem e ja shperndau popullit, apo kur profetizoi se kolonat e tempullit do te rrezoheshin mbi kokat e prifterinjeve demagoge qe mashtronin popullin e Izraelit. Per keto as nuk ben fjale fare. As nuk i shkon mendja ta mendoje poetin si Krisht apo Krishtin si poet. Ne mendjen e time ( ndoshta mediokrre ne ate kohe), sa here qe shkoja ne Kishen e Madhe te Shkodres ku predikonte i afermi i familjes sime Arqipeshkvi, Monsinjor Ernest Çoba e ku soditja muralet e Kol Idromenos, shpesh e mendoja Krishtin poetin kengetar qe prekte zemren e popullit te Izraelit me fjalen e arte. E kete e beja pa patur frike se mekatoj. E kur rrefesha te monsinjor Çoba, qe vite me pas do te vdiste ne Burgun e Tiranes, ai buzeqeshte lirshem e me thoshte se fantazia e te mires e te bukures nuk perbente mekat per moshen time.
Feja predikon gjera te mira, vellazerine, meshiren, bujarine, pra, ne qellimin sublim, cfare ka te kundert poeti Migjeni me keto ide. Ne zemren migjeniane kishte revolte, zemerim, meshire, madje mund ta thosha nje meshire si vete Krishti. Vete vdekja e Migjenit ne moshe fare te re(27), shume me i ri se Krishti (33) krijon nje analogji te çuditeshme, te pakten tek une qe gjerat i shoh me sy poetik e jo te nje analisti te ftohte.
Pra çfare e shqeteson priftin ne sherbesat e tij ne Shkoder qe merret me Migjenin pa kurrfare tolerance e meshire kristiane. A mos ndokush po krijon sektin e ri fetar migjenian e po ngrejne ndonje tempull perballe kishes ku predikon ipeshev Zef Simoni? Nuk ka probleme te tjera per te predikuar ne shoqerine civile shqiptare, aq me teper shkodrane, ku vocrraket migjenian nuk shkojne madje as ne shkolle, nga varferia, mungesa e ndihmes prej pushtetit dhe nga frika e tmerri i gjakmarrjes qe tash po prek, per turpin e amoralitetin tone shoqeror edhe foshnjat ne djep.
Migjeni ishte poeti i halleve te medha te popullit, ato halle qe duhet te qaje edhe kisha edhe xhamia, dhe prifterinjt edhe hoxhallaret ne predikimet te tyre.
Migjeni nuk ka ne platformen e tij poetike diçka per te shembur sistemin kishtar( çfare e kishte Krishti ndaj sinagogave ne Izrael), as ndaj institucioneve e fese, por ai ve gishtin ne plage dhe denon poetikisht indiferencen institucionale ndaj vuajtjeve njerezore
Nuk e kuptoj si mund te gjykohen poetet e medhej si Migjeni, me te tilla paradogma, se ai ishte kunder zotit te katolikeve Jezu Krishtit. Si mund te quhet ai "paraenverian". Kush ne bote e parashikonte se cfare menxyrash do te bente komunizmi dhe fashizmi. Kush ka te drejte te paragjykoje se Migjeni do te behej nen diktature, nje konformist i dhunes e i shtypjes, kur ne shpirtin e tij kishte revolten ndaj dhunes e shtypjes. Kush mund ti jape fryme nje te vdekuri pas afro 70 vjeteve qe dergjet ne varr per ta vendos me pas ne shtyllen e turpit, a ne kalvar si Jezu Krishti. Si mund te shkoje imagjinata njerezore deri ne kete lloj absurditeti. Si mund te anatemohet nje poet aq i lexueshem, madje mund te themi nder me te lexueshmit e me interesantet ne poetet e prozatoret shqiptare, ai qe hapi jo nje dritare( jo nje arkapi), por nje epoke per letersine shqipe sepse poezia e sotme moderne shqiptare eshte njefare soji produkt i frymes migjeniane. Migjeni eshte poeti nder me te lexuarit e letersise shqipe, madje edhe pse poezia e proza e tij ruan gegnishten ne te shkruar, ai eshte poeti me i lexueshem i gegnishtes ne jugun e Shqiperise ku si trajte dialektale perdoret toskerishtja ne te folur. Ne krye te krese, Migjeni nuk eshte sic eshte keqinterpretuar me pare por edhe tani - me qellimin e dukshem per ta konfonduar me revolucionin e pergjakur te enverizmit-, nje revolucion por nje evolucion. Kjo sepse zhvillimet e letersise shqiptare ne vitet 30, nen ndikimin e letersise boterore patjeter qe do te ndikonin qe te dilej (ne menyre sasiore - tek shkrimtaret e tjere bashekohes dhe cilesore - tek Migjeni), nga trajtat klasike te mbyllura e qe vinin si ndikim i klasicizmi te kapercyer si metode letrare.
Migjeni eshte nje stature nder me te lartat te letersise shqipe, figura nder me të dashura te rinise shqiptare, te njerezve te thjeshte, te gjithe atyre qe pak u buzeqesh jeta, atyre qe fati i ve ne risk të keq, ne det a ne toke, nder skerkat e Greqise apo honet e detrave te egersuar ne Otranto drejt Italise, te atyre shpirtrave njerezore nder mundime, qe tek poetet ndjejne te ngrohen me diellin e shpresës, ashtu siç duhej te ngroheshin prej predikimeve neper tempuj .
I nderuari At Simoni nuk duhej ta stigmatizonit vdekjen e tij ne shkrimin qe e quan studim “Migjeni perkrahës i nje bote pa Zot dhe i një shoqnie pa religjion”, nuk duhej te hynte ne mekat ndaj nje poeti te vdekur, por duhej te thonte, sic thone gjithe besimtaret e devotshem te kesaj bote, se desh zoti dhe e mori prane vehtes. E ne si shqiptare do te shtonim: E mori prane vehtes si engjell sepse ishte zemra me e ndjeshme shqiptare e shekullit te 20. Ashtu, si zoti e mori prane vehtes, kur e dogjen prifterinjt ne turren e druve, ne moshen 19 vjecare Zhan D' Arken, qe pas peseqint vjeteve Papa e shpalli shenjtore.
Migjeni ka reflektuar ne shpirtin tim si nje Krisht qe ne femijerine e larget, qe ngjiste, aq fort e aq dhembshem me fatin e Luleve te vocerr me "opinga te shqyera, qe sikur duan ta hane mesuesin". Ndaj jetim e kembezbathur kam vrapuar neper rruget e Shkodres per te percjell eshtrat e poetit qe i sollen nga Torino e Italise ne vitin 1956 dhe u rivarrosen, percjellur nga mbare intelektualet dhe qytetaret artdashes te Shkodres. Femijerise dhe adoloshences sime poeti i vdekur i kish dhene nje mik, Lulin e vocer, qe ashtu si Din Paku, Cipolino, Tonino i padukshem e Tom Sojeri do te me terhiqnin ne shoqerine e tyre per te hyre e perhumbur me pas ne labirinthet e letersise, me shume si artdashes e dic me pak si autor.
Krishti, Zhan Darka, Nena Tereze dhe Migjeni per mua si shqiptar, pse jo edhe si katolik, jane simbole te mrekullive njerezore, qe dalin tej e pertej mediokrritetit e te se rendomtes se perditeshme, ku mjerisht me shume behet hije se sa drite.

Boston 16 Janar 2004





www.traboini.com

[joss]

Bravo Kolec!

[joss]

Pa fjale! Migjeni eshte me i madhi!!

[Djal_Bjeshke]

Me mire te jesh Shqiptar sepse gjithmon ke nje zjarr

[dp17ego]

Drejt e ne teme pra...Feja kristiane dhe kleriket e saj nuk mund te jene kunder dickaje...ata nuk kane te drejte te luftojne, por vetem te ftojne ne grigjen e Zotit
Feja kristiane eshte feja e paqes jo e sulmit...Ky prift s'me duket si i tille.
Feja kristiane eshte feja e gezimit, jo frikes... Ky prift paska frike nga Migjeni
Po, ku e ka meshiren per nje te vdekur ky prift, meshire aq te predikuar nga feja e tij?
MMM...s'me pelqen aspak ideja qe pershkon shkrimin, megjithse teknikisht eshte i nivelit te larte
Injoroj pra shkrimin edhe per nje arsye tjeter...dashuria per Migjenin si poetin e fuqishem te popullit tim, qe i kendon asaj pjese qe vuan dhe asaj pjese pra te shoqerise qe ka nevoje aq shume per kenge. Ai eshte mjaft aktual sot...
DP

[faiksmajli]

Migjeni ishte i zhgenjyer nga fete, nga zoti. E c'faj kishte ai, kur zoti vete, ia fali shpirtin e mire, subtil e aq te ndjeshem. Zoti ,ka mund ta bej tiran,hipokrit e cka jo tjeter.
Shpirti i tij shihte vec mjerim, mjerim dhe mjerim deri ne pakufi. Ndersa nga ana tjeter, nuk kishte nje grusht te forte,prandaj rebelohej, shperthente,bente kryengritje, deshironte qe kete bote ,ta bente nje vend me te mire.
Apo s'eshte kjo detyre edhe e poetit...?Njerezit me shpirt te madh ,ne pamundesi tjeter,veprojne edhe ne kete menyre. E Migjeni ishte i tille! Ishte dhe do te mbetet i madh.

[Brari]

Kush e zhduku Migjenin nga tekstet shkollore të letërsisë?!
Nga Rita Petro*
Ndiej përgjegjësi qytetare dhe profesionale që t’i përgjigjem artikullit botuar te Gazeta Shqiptare në dt. 27 nëntor me kryetitullin bombastik: “Zhduket Migjeni nga tekstet shkollore të letërsisë”. Po që të mos bie në kurthin e kësaj mode të të shkruari, po parashtroj të gjitha faktet dhe argumentet që hedhin poshtë shkrimin e lartpërmendur.

Nëse flasim për formimin letrar të nxënësit në shkollën e mesme dhe nëse duam të bëjmë një analizë për programet dhe tekstet e kësaj lënde, atëherë duhet të jemi shumë seriozë në nxjerrjen e konkluzioneve; studiuesi Gjoka që ishte shqetësuar për mungesën e disa autorëve të traditës në lëndën e letërsisë, nuk mund të ndalet vetëm në një libër dhe aq më keq, vetëm në përmbajtjen e një libri.

Programi i letërsisë së shkollës së mesme është hartuar që në vitet 1997-1998 dhe lidhet me kornizën kurrikulare të shkollës së mesme të profilizuar. Në tekstin Letërsia dhe gjuha shqipe 2, kopertina e të cilit është nxjerrë në gazetë, janë paraqitur shumë qartë në parathënie kriteret e hartimit të tekstit mbi bazën e programit të miratuar nga MASH-i:

Integrimi Letërsi – gramatikë / Integrimi Letërsi – komunikim / Integrimi

Letërsi – kulturë të shkruari dhe të foluri.

Shumë shkurt po jap kriteret që janë shkruar në parathënie:

“Programi e parasheh studimin e letërsisë nëpërmjet tri ndarjeve që kanë në bazë llojet kryesore letrare: Poezi, Prozë, Dramë… Ky konceptim i programit i jep përparësi zhvillimit të formave letrare, prandaj janë shmangur nga teksti njohuritë e tepërta për zhvillimet historike letrare, përfaqësuesit dhe veprat e tyre…, të cilët studiohen sipas epokave letrare në vitin e tretë (Letërsia antike; Rilindja evropiane dhe ajo shqiptare; Romantizmi evropian dhe ai shqiptar) ndërsa në vitin e katërt (Letërsia botërore dhe ajo shqiptare e shekullit XX.

Pra, që të thuash se nxënësi nuk studion në shkollë autorët shqiptarë si Migjeni, Mjeda, De Rada, Asdreni etj. duhet të kesh në dorë të gjitha programet dhe tekstet e shkollës së mesme. Asnjë nga autorët e përmendur në shkrim nuk është “zhdukur”!!!, aq më tepër Migjeni.

Në letërsinë e komentuar të vitit të dytë Migjeni vjen edhe si poet me Baladë qytetëse dhe Nën flamujt e melankolisë edhe si prozator me Historia e njenës nga ato. Në letërsinë e vitit të tretë Migjeni studiohet 5 orë ku si objektiv në program është analizë dhe koment nga Vargjet e lira dhe nga Novelat e qytetit të Veriut. (autor i këtij kapitulli është prof. Sabri Hamiti). Përveç kësaj 1 orë më vete studiohen veçori të gjuhës së Migjenit (nga autor prof. Xhevat Lloshi).

Në vitin e parë De Rada përfaqësohet me veprën e tij të plotë Këngët e Milosaos, e cila jo vetëm që analizohet, por komentohen më shumë se 6-7 fragmente të saj. Në vitin e tretë, De Rada studiohet si përfaqësues i romantizmit shqiptar me 4 orë dhe analizë e komente të veçanta merren nga vepra tjetër e tij Serafina Topia. Po ta krahasosh me Gëten nga letërsia botërore, ky i fundit studiohet me 3 orë. (e përmenda këtë për të qetësuar studiuesin se nuk i është hyrë aspak në pjesë autorëve shqiptarë, aq më tepër atyre të traditës).

Mjeda studiohet në vitin e katërt ku përfshihet Letërsia shqipe dhe botërore në gjysmën e parë të shek. XX. Në dispozicion të tij janë vënë 5 orë, ku kërkohet analiza dhe komenti i kryeveprës së tij Andrra e jetës dhe i poezive nga Juvenilja. Ndërsa në 1 orë më vete studiohet gjuha e tij.

Asdreni studiohet në vitin e katërt me 4 orë, ku analizohet vëllimi i tij Psallme murgu dhe 1 orë studiohet gjuha e tij.




Mënyra se si sot studiohet qoftë letërsia shqiptare apo dhe ajo botërore ndryshon kryekëput me mënyrën se si është studiuar më parë, kur mbivlerësohej kriteri tematik, përmbajtja; analizat bëheshin vetëm sipas teorisë së realizmit socialist; ka disa vite që studiuesit më në zë të letërsisë shqiptare S. Hamiti, K. Gjika, Dh. Shehri, Y. Çiraku, A. Aliu, Sh. Sinani, Gj. Zheji etj., dhe asaj botërore A. Marashi, L. Canaj etj. janë bërë pjesë e një studimi të moderuar të letërsisë, e cila nuk mund të flitet më se është e censuruar në shkollë. Autorë si Koliqi, Konica, Camaj, Trebeshina, Pashku etj që i kanë munguar teksteve tona, tashmë kanë orët e tyre të veçanta dhe studimi i veprës së tyre ka kohë që bëhet në shkollë. Në aparatet didaktike ka pyetje të veçanta për kuptimin e tekstit, për interpretimin e tij nga ana e nxënësve, për gjuhën që përdorin autorët, për veçoritë e përkthimeve të kryeveprave të letërsisë botërore. Tashmë nëpërmjet letërsisë integrohen dhe njohuri nga artet e tjera si skulptura e piktura, nga kinematografia, nga arkitektura, ku sillen për herë të parë prurjet e artistëve më të mirë shqiptarë përkrah atyre botërorë. Lidhja e letërsisë me kulturën gjuhësore u ka mundësuar autorëve të teksteve dhënien paralelisht të zhvillimeve të letërsisë shqiptare me ato gjuhësore. Nëpërmjet analizave letrare e gjuhësore nxënësi njihet me mënyrën se si e kanë shfrytëzuar dhe përdorur gjuhën shqipe shkrimtarë të ndryshëm, nëse kanë shkruar sipas standardit apo në dialekt; përdorin fjalë të rralla krahinore apo gjuhën e të folmeve të ndryshme me anën e së cilës tipizojnë personazhe dhe mjedise të ndryshme. Si shembull konkret do të sillnim për këtë temën për Toponimet, e cila zhvillohet menjëherë pas komentit të romanit Lumi i vdekur nga Jakov Xoxa, kur dihet që teksti i tij ka një pasuri të jashtëzakonshme në përdorimin e toponimeve. Nga ana tjetër, eseja letrare si një shkrim që qëndron mes shkrimit letrar dhe kritikës letrare ilustrohet nëpërmjet njërit prej themeluesve të saj në shqip, nga Faik Konica dhe integrohet me temat e letërsisë.

Këto përparësi e të tjera në trajtimin e gjuhës dhe të letërsisë në shkollë fillimisht e gjetën mësuesin e letërsisë të papërgatitur, pasi ai kishte vetëm një mënyrë skematike të trajtimit të letërsisë, gjë që është shmangur më pas. Falë këtyre trajtimeve të moderuara tekstet e letërsisë i vlejtën jo vetëm nxënësit, por edhe mësuesit, i cili “bëri një universitet të ri” prej tyre. Është rasti të përmendet këtu “Letërsia moderne shqiptare” e prof. Sabri Hamitit, botuar nga Albas, që shumëkush e di fatin e këtij libri të censuruar nga MASH në vitet 1998-2000, por që shumë shpejt u kthye në një tekst biblik për mësuesit, të cilët nuk kishin asnjë tekst normativ shtetëror dhe asnjë botim tjetër në dorë për Letërsinë e gjysmës së parë të shekullit XX. I përmend të gjitha këto fakte për të treguar se diskutimi i formimit letrar të nxënësit në shkollë kërkon një punë shumëplanëshe dhe si rrjedhim të mundimshme.

Tashmë programet e letërsisë për shkollën e mesme të reformuar janë në diskutim, pasi reforma e altertekstit do të aplikohet për herë të parë në shkollën e mesme në vitin shkollor 2009-2010. Ne si specialistë të kësaj lënde jemi të shqetësuar nga ideja që letërsia do të kalohet si lëndë me zgjedhje. Prandaj pa u bërë fakt i kryer nga MASH, gjejmë rastin ta bëjmë publik shqetësimin tonë se programi i gjuhës shqipe dhe i letërsisë duhet t’i nënshtrohet një tryeze të hapur me specialistët më të mirë të gjuhës dhe të letërsisë.




Një nga problemet që është diskutuar dhe vazhdon të diskutohet joprofesionalisht (edhe në artikullin në fjalë) është ai i tezave të maturës shtetërore. Duhet ta kemi të qartë të gjithë se nuk është fragmenti ai që përcakton se sa di një nxënës, por standardi, objektivi letrar e shkencor që ai ka mësuar në lëndën e letërsisë. Nëse ne duam të dimë se nxënësi e njeh sa duhet anën simbolike apo filozofike të poezisë së Lasgushit, apo hermetizmin e Camajt, nuk ka rëndësi se zgjidhet poezia Vdekja e nositit apo Gjeniu i anijes. Rëndësi ka që nxënësi të ketë mësuar çelësin për të komentuar një poezi filozofike, qoftë kjo e Poradecit apo e Tomas Eliotit. Nëse do të vazhdojmë ta studiojmë letërsinë vetëm si një disiplinë të subjektivizmit dhe nuk do t’i kemi që në fillim të qarta se dhe ajo si çdo disiplinë tjetër ka objektivat e veta rreptësisht të sakta e shkencore, atëherë do të na kapë anarkia dhe asnjëherë nxënësi ynë nuk do të dijë të lexojë e të interpretojë ashtu si duhet. Në këtë rast është një përgjegjësi e madhe e institutit të kurrikulave që të përcaktojë në mënyrë krejtësisht të saktë objektivat letrarë, pasi prej tyre varet se si do të hartohen tekstet e letërsisë, mënyra se si do të studiohet letërsia në shkollë, por edhe testimi përfundimtar në maturën shtetërore, që është testim jo vetëm për nxënësit, por edhe për programet dhe tekstet.




Ajo që është me të vërtetë për t’u shqetësuar, sepse te ne gjithkush jep mendim për gjithçka, është fakti se mungojnë analizat studimore; monitorimi i specializuar apo i institucionalizuar. Asnjëherë një tekst apo një program nuk mund të analizohet pa u pranëvendosur me të gjithë linjën e teksteve dhe të programeve të tjera. Asnjëherë nuk mund të japësh një mendim serioz për anët pozitive apo negative të një linje të re tekstesh apo programesh pa një testim të nxënësve në fund të vitit shkollor. Pra, duhen bërë analiza studimore, jo me qëllimin për të bërë shoë, por me qëllimin që të bëhet më e mira për shkollën shqiptare.








*Autorja është specialiste didaktike dhe autore tekstesh shkollore. Ka dhënë një kontribut të madh për njehsimin e programeve mes shqiptarëve brenda dhe jashtë kufirit. Bashkëpunimi i saj me studiuesin Sabri Hamiti ka thyer barrierat e MASH deri në momentin sa autorët e mohuar t’u ktheheshin me dinjitet teksteve shkollore. (Red-TemA)

tema