'Funerali i pafundmë' i Visar Zhitit, një shkollë e re në letërsinë shqipe

[Cupke_pe_Korce]

hehe! corbat jane ne mode sot or pagan
Ketu djalloset puna: nje veper artistike qe ndjek "moden" eshte dhe mbetet e shemtuar!

ps. dostojevsk shqiptar? prit gomar te mbije bar

[kulla]

deri tani, une po lexoj vetem fjalen funeral, nga visari, te thene ne lloj lloj menyrash. e kjo, eshte e bukur. ne se dikush me merr mendte me veglen apo mjetin e tij, gjuhen, atehere per mua gjuha eshte art. deri tani, jam i gozhduar.

sa per rehabilitimin e visarit pas burgut (nuk e paskam ditur qe ka qene ne burg), jam i sigurt qe nuk mund te ofroj asgje me vlere, pasi zhiti e di me mire se une se cdo te thote heqje lirie. uroj qe shkeputjet per te cilat flet ti pagan, te mos i kesh mesuar nga eksperienca personale.

[kulla]

p.s. une pafundesine di t'a kuptoj edhe pa gjini.

[kulla]

p.p.s. por jam i sigurt, qe titulli i origjinalit eshte "funerali i pafundëm" dhe jo "funerali i pafundmë". edhe ne qofte e dyta, jam i sigurt qe behet fjale per germen e shtate te alfabetit dhe jo te gjashten. po edhe ne qofte femerore, eshte zgjedhje e autorit, qe une nuk mund t'a kontestoj.

[Leila]

_______________________________ fq. 26

VIII

patjeter qe duhej te kishim nje te vdekur te
madh atje ne krye, ngaqe nuk po ndalonim ne
varrezat e zakonshme. O do te shkonim ne
Panteonin Kombetar, megjithate une nuk e
dija ne ekzistonte ndo nje i tille, po njeriu s'i
di te gjitha c'ka vendi i vet; nderkohe ne po
largoheshim me kembe, pra s'duhej te
shkonim aq larg, se eshte e pamundur,
patjeter duhet te ndalnim ne majen e ndonje
kodrine, ku do te qe bere ndonje beteje a do te
behej, c'rendesi ka, edhe mund ta shpiknin, o
do te ndalnim te ndonje shkemb krenar. Ka
te tille. Mbase te shpellat: jane katakombe
natyrale. Mund te jete vdekje shenjti.
S'e di a te con drejt panteoneve dhe
katakombeve aroma e livadheve, qe po e
ndieja te perzier me duhme vdekjeje dhe nje
lloj makthi superb.
Livadhe s'ka, do te jete afer ndo nje grua.
Patjeter pak me tej do te qe ndertuar ndonje
varreze e re heronjsh.

- Po keto varre te herepashershme,
here te vetmuara e here ne grumbuj, c'jane?
Te rrumbullta si kube, mos valle jane murana
moderne gjakmarrjeje, kupola kishezash

____________________________________

[Leila]

_______________________________ fq. 27

te nendheshme?
- Jo, jo, jane bunkeret. S'e di ti?
- Kam qene emigrant. Tani kam ardhur.
- Aty punoja. Isha brigadier i betonit, por
gabova. Keshtu me thane ne gjyq, qe kisha
pranuar hekur me cilesi te dobet. Hekuri
eshte me i forte se skeletet, megjithate me
denuan. Shoket e grupit tim i pushkatuan me
akuzen se sabotuan ne vendosjen strategjike
te bunkereve.
- Po tani ku punoni?
- Te pushkatuarit s'punojne me, une, ne fu-
neral. Kam kaq kohe ketu.
Ecim.

* * *

Se nga u shpif prape ai qiell i keq qe te
shponte me ato gjembat e veta te ngritura
perpjete si iriq i semure...






____________________________________

[Leila]

Dorezohem. Deri ketu mund t'ju coj. Pas kesaj blini kopjet tuaja.

- "St. Ignatius"

[deti_bajri]

shkrimtaret shqiptare nuk i jane shkeput hala "realizmit socialist", si duket brezi vjeter e ka te pamundur te shkoj me tej. .................. kjo eshte sa i perket brendise se vepres, ndersa "çorben" secili e gatuan me qullin e tij.

deri tek faqja e 19, visari eshte gjithmone tek "hyrja"e shkrimit te tij, gjithmone lakon e perdredh fjale duke i bere zinxhirr, me te cilin, me sa duket lidh veten kembe e duar, per te nxjerre "qullin e tij" aq i deshiruar per gatimin e çorbes (letrare).

deri ketu, duket si hartim shkolle tejet i stilizuar, me habit zhyshen , me na habit.

ne fakt ne nje veper artistike, stili i shumte vdes vepren vete. pra: stili vret stilin.
stili i vetem dhe me i madh, pat thene dikush, eshte FSHEHJA E STILIT.

e pyeten njehere pikason: a keni ju nje stil ? ai u pergjigj: a ka zoti stil?

nentekst: gjynah qe shkrimtaret shqiptare merren akoma me vargezime stilistike duke dashur te bejne çudira. do te ishte mire qe ti pervishen letersise se vertete, subjektet ne shqiperine paskomuniste (ku prindi vret femijen, femija prindin, etj) nuk mungojne.

eshte koha te shohim dostojevskin shqiptar, ndersa ne lexojme akoma shkrimtare naive e te mbushur me stil.

Pagan, po te citoj te terin!
E meriton vertete. Une nuk e di se cfare profesioni ke, une nuk e di per cfare keni studiuar, por ketu je brilant. Nuk do doja te perfshihesha fare ne kete debat, por padashur une shoh se jam krejt brenda ketij debati. Ke thene disa te verteta te thjeshte, qe nuk ka burre nene t'i luaj vendit.
"ne fakt ne nje veper artistike, stili i shumte vdes vepren vete. pra: stili vret stilin.
stili i vetem dhe me i madh, pat thene dikush, eshte FSHEHJA E STILIT."

A ka me thjeshte e bukur?

Ne te vertete ka kohe qe me mundon nje pyetje. Cfare quajm letersi? Ku ndodhet letersia shqipe? Apo eshte kriza e madhe globale qe ka perfshire edhe letersine tone?
Sigurisht, nese ne kerkojme te bejme stilizime, vet ky forum eshte nje STIL I VERTETE! Lexoni me kujdes temat, debatet, theniet, batutat, sulmet.
Ka kohe qe nuk e kam pare te shkruaj ketu nje personazh me emrin "Zarathustra". Lutem, te gjithe atyre qe duan te lexojne nje stil te rralle dhe origjinal, ta kerkojne e ta lexojne. Besoj se do te beni vet diferencat.

[kulla]

une nuk e kuptoj se ku eshte hataja, se ku eshte gabimi i visar zhitit. ne se ka zgjedhur prozen poetike per te folur, per te kenduar, per te shkruar, cfare ka ketu gabim, dhe pse qenka kjo aq e keqe, sidomos kur behet fjale per nje funeral? me sa duket ju ose keni kohe qe nuk keni shkuar neper funerale, ose nuk keni qene asnjehere ne ndonje te tille, ku dita nuk ka te mbaruar, turrma nuk ka te mbaruar. une shoh peisazh, une shoh varreza, une shoh vdekje e arkivol te paqene, une shoh gjithcka qe i perket funeralit, e ashtu si i takon cdo funerali, eshte i pafundme. pse, te gjitha funeralet u dashkan shkruar me skepticizmin e albert kamyse? une lexova vetem aq faqe qe me jane dhene, ju thoni se akoma ke faqa e 19 e nuk ka thene asgje. une them ka thene gjithcka duhej thene per 19 faqe, qe jane relativisht shume te shkrutra. kamyja e ka bere edhe me terkuze funeralin e nenes. po ajo eshte e bukura e funeraleve. jane terkuze. nuk kane te mbaruar.

stili nuk eshte aspak i shumte. eshte jashtazakonisht i thjeshte. proze poetike, dhe me aq sa kam lexuar, visari nuk i ka dale jashte fare. i eshte permbajtur figurave te prozes poetike. kudo. nuk e kuptoj si mund te thoni qe nuk qenka i vertete ndaj vetes, apo ndaj vepres. stili i madh vriska stilin? kjo eshte akuze ndaj besnikerise se autorit per stilin qe ka zgjedhur. e une vetem tradheti te stilit, te vepres, apo te vetes, nuk shikoj. edhe dialogjet, jane aq te goditura, sa nuk iua ha mendja. "-ore po buke kur do hame, se me ka marre uria". ne koke! ose ju nuk dini te lexoni, ose une. po me duket se nuk ditkam une qe nuk pashe mire qe nuk m'i kishin fshire postet. sorry!

[kulla]

Nodhte te
harronin qe ishin ne funeral, e beheshin
biseda te cfaredollojshme, per sportin dhe
politiken, per cmimet pak me tej, per gjyqet,
por edhe per dashurine: Falimentoi banka e
huaj... U be aktor, kur la futbollin... E
dashura s'e mbante mend qe e kishte
dashnor... po, po, abortoi, se gjate kontrollit
mjekesor shkencetaret konstatuan se femija,
kur te rritej, do te behej kriminel.


qente lehin, funerali shkon perpara.

leila, te lutem, e nise? ku t'a gjej librin une?