Kadri Hazbiu

[Mr Zeid]

thon qe e lan te shkoj ne australi prap kte halitin..mbasi e perdoren ne ceshtjen per tja fut kadriut..

shum interesant kjo dosja kadriu..

Haliti eshte ne zelande, atje ku ka qene dhe baza e gjithe sigurimsave, dhe ku ndodhen dhe sot e kesaj dite. Ky shkoj ne amerik, dhe pagoj 1 miljon dollar per te nxjer Xhevdetin nga burgu, vetem per te shkuar ne shqiperi e te realizohet filmin e ramizit, keto para sigurisht ishin te popullit...
Nje nga njerzit me te urryer eshte ky halit bajrami
Un nje gje nuk kuptoj, se si ariti enveri ti bindete keta sigurimsa qe te ishin ne sherbim te tij, dhe te perbetuar per te mbrojtur ate.
Kadriut ja futen, si duket ndonje kunj ka pasur enveri me te....
E ku ku per ne asaj kohe

[fegi]

Takimet e fshehta të Panajot Plakut
Nga procesi gjyqësor kundër Kadri Hazbiut (9)
14.1.1982
Pyetje: Dëgjuat pjesë nga deponimet e të pandehurës Fiqret Shehu për bisedën e zhvilluar me të nga Nako Spiru, se tradhtari Koçi Xoxe kishte mbledhur mjaft kuadro të aftë për qëllimet e tij në favor të jugosllavëve si në KQ të Partisë, sektorin e tij edhe në Ministrinë e Punëve të Brendshme dhe se një kuadër i tillë ishte Kadri Hazbiu. Ç’keni për të thënë?
Përgjigje: Refuzoj të përgjigjem. Procesi është i montuar. Këto janë deponime spiunësh dhe provokatorësh të kurdisur.
Pyetje: Siç del nga deponimet e të pandehurës Fiqret Shehu që i dëgjuat, Liri Gega ka qenë në dijeni të marrëdhënieve tuaja të afërta me Dushan Mugoshën e detyrat që ju ka ngarkuar ai gjatë Luftës e pas Luftës Nacionalçlirimtare. Na jepni shpjegime për marrëdhëniet tuaja me Dushan Mugoshën e Liri Gegën.
Përgjigje: Njohja dhe marrëdhëniet që kam pasur me Dushan Mugoshën dhe Liri Gegën janë ato që kam shpjeguar në proceset e mëparshme. Deponimet e saj janë provokacion dhe shpifje e sajuar. Refuzoj të përgjigjem më tutje.
Më kujtohet se nga mesi i procesit, e pasi Teme Sejko në një seancë hetimore kur kam qenë i pranishëm edhe unë, ka dhënë shpjegime për veprimtarinë e përbashkët armiqësore me armikun Panajot Plaku dhe për ardhjen e tij ilegalisht në Shqipëri në dy raste. Temja shpjegoi se si kishte marrë në lidhje Panajot Plakun. Më kujtohet që në rastin e parë Panajotin e kishte marrë në Konispol vetë Temja të veshur si oficer sovjetik, nga ata që ishin këshilltarë në zbulim dhe e kishte nxjerrë nga Korça. Temja ka shpjeguar se në këtë radhë, Panajoti kishte bërë një takim të fshehtë në urën e Rrogozhinës me persona të panjohur, që kishin dalë atje me një makinë të vogël. Më tej, ai nuk dha shpjegime se cilët ishin ata persona dhe pse i takoi. Ne ngritëm versionin se Panajoti duhet të ishte takuar me Maqo Çomon ose Koço Tashkon, duke u nisur nga marrëdhëniet që kishin pasur ata më parë. Herën e dytë, unë tani nuk e kujtoj se si ka ardhur Panajot Plaku dhe ç’itinerar ka ndjekur. Për këtë duhen parë proceset e asaj kohe, pasi unë nuk e mbaj mend kush e ka thënë këtë çështje. Në këtë radhë kujtoj që Panajot Plaku është çuar në Vlorë, në një banesë ku jetonte një këshilltar sovjetik dhe Arif Hasko, sipas të pandehurit Nasho Gerxho, Panajot Plaku u la në këtë shtëpi dhe ai nuk dinte si ishte larguar që andej me anën e sovjetikëve apo me rrugë të tjera. Ky fakt, që sovjetikët plekseshin në veprimtari të përbashkët spiunazhi me jugosllavët, grekët dhe amerikanët, duke gjykuar nga rasti i Panajot Plakut që erdhi në Shqipëri një herë nga Greqia dhe herën tjetër shkoi në shtëpinë ku banonte këshilltari sovjetik, nuk u kthjellua në hetim, megjithëse bindja ishte se sovjetikët e kishin marrë dhe e kishin përcjellë jashtë shtetit Panajotin. Unë kam bindjen se hetimi i çështjes së Teme Sejkos në këtë pikë dhe për probleme të tjera është sabotuar në atë kohë. Në ç’rrethana ka ndodhur kjo, unë nuk e di. Fillimisht Teme Sejko vetë ka dhënë shpjegime për Panajot Plakun, që ishte rekrutuar që në kohën e Zogut, kur punonte në Durrës në shoqërinë “Singer”. Temja nuk shpjegoi se si Panajoti kishte rënë në dorë të jugosllavëve dhe pastaj u arratis. Ai tha vetëm se Panajoti kishte studiuar me hollësi dy pika për t’u arratisur në Qafë-Thanë dhe në Bllatë. Më kujtohet se ky shpjegim i Temes konfirmohej edhe nga vetë shërbimet që kujtoja unë në atë kohë të Panajotit, në këto dy zona ku ai kishte shkuar shpesh. Në sabotimin e hetimit të kësaj çështjeje duhet të kenë luajtur rol armiku Beqir Balluku dhe armiku Mihallaq Ziçishti. I pari ka kërkuar të pyesë vetë Teme Sejkon pa praninë e ndonjë personi tjetër, me pretekstin se do të interesohej për çështjet e zbulimit të ushtrisë që Temja si spiun u kishte dhënë amerikanëve e grekëve. Me sa kujtoj unë, Beqiri ka shkuar në Hetuesi, por si është zhvilluar takimi i tij me Teme Sejkon duke qenë hetuesi ose kryetari i degës së hetuesisë apo jo, unë nuk di të them. Unë vetë nuk kujtoj që të kem qenë me Beqir Ballukun në këtë takim, po ashtu nuk e kam takuar Temen ndonjëherë vetëm pa hetuesin. Po kështu, armiku Mihallaq Ziçishti si ish-zëvendësministër që e kishte në linjë problemin e komplotit të Teme Sejkos dhe e njihte me hollësi procesin, mund dhe duhet të ketë ndikuar në sabotimin e këtij procesi si tradhtar që ka qenë. Ai duhet të japë shpjegime për këtë problem. Theksoj se në atë kohë, siç kam thënë edhe unë në proceset e mëparshme, këshilltarët sovjetikë interesoheshin për të mësuar se ç’ka thënë Teme Sejkua në Hetuesi, duke e justifikuar kërkesën e tyre me faktin që Temja dinte problemet e bazës së Vlorës, të cilat mund t’ua kishte dhënë amerikanëve ose grekëve, por që siç kam shpjeguar me lejen time, atyre nuk u është dhënë gjë. Mbasi u dënua Teme Sejko dhe komplotistët e tjerë, duke pasur parasysh se ai kishte rezerva, është punuar me të. Para se të ekzekutohej ai, është marrë nga Rexhep Kolli dhe Nevzat Haznedari me sa kujtoj unë dhe është çuar për t’u pyetur jashtë burgut, duke përdorur edhe dhunë fizike për të marrë rezervat që kishte mbajtur. Më kujtohet që unë vetë kam shkuar në vendin ku po pyetej Teme Sejko, me sa mbaj mend ka qenë kohë darke dhe Rexhepi e Nevzati më kanë raportuar se Temja kishte vdekur gjatë ushtrimit të dhunës dhe se gjë tjetër nuk kishte thënë veç atyre që kishte thënë në Hetuesi. Si më kujtohet, Rexhepi e Nevzati më thanë se Temja kishte vdekur nga shtrëngimi me litar në qafë gjatë pyetjes. Unë nuk jam i sigurt nëse e kam parë ose jo të vdekur Temen, këtë dhomën ku thanë se ishte, po kështu nuk di se ku u varros ai. Me këtë problem janë marrë Nevzati, Rexhepi dhe personeli tjetër. Unë kam shkuar tek vendi ku pyetej Teme Sejko me shpresë se ai mund të kishte thënë ndonjë gjë të re e t’i shtyja afatin e ekzekutimit, por siç thashë, kur shkova, e gjeta të vdekur.
Pyetje: Po vendin e varrimit të komplotistëve, që u dënuan në vitin 1975, e dini ju, i pandehur?
Përgjigje: Atë e di si vend, por jo si pikë ekzakte. Këtë e di, sepse u interesova që të bëhej e pamundur gjetja e kufomave të tyre sido që të ndodhte, sepse kështu ishte dhe porosia…
Me një fluks dekoratash për besnikëri të lartë ndaj Partisë dhe atdheut, Teme Sejko, ish-komandanti i flotës, u dënua për tradhti ndaj tyre(!). Lajmi tronditës për admiralin nga Çamëria, njeriun që ishte shquar në luftimet e Brigadës së Parë Sulmuese dhe kishte shkëlqyer gjatë studimeve në akademitë më prestigjioze të kohës, bëri bujë të jashtëzakonshme. Ishte maji i vitit 1961. Teme Sejko sa kishte mbushur dy vjet në krye të Flotës Luftarake dhe kishte përballuar me dinjitet situatën konfliktuale midis efektivave shqiptaro-sovjetike në pragun e divorcit me Traktatin e Varshavës. Për suksesin në sprovën e pazakontë ishte shpërblyer me gardën më të lartë në sistemin e armës ku shërbente. E teksa priste të tjera vlerësime për devocionin ndaj detyrës dhe partisë në pushtet, u gjend befasisht i kryqëzuar, madje me një mal akuzash të padëgjuara kurrë. Në maratonën pa fund të seancave hetimore, i kërkohej për të shpjeguar lidhjet me agjenturën greke, jugosllavëve dhe amerikanëve. Pastaj, admirali Sejko, për regjimin do shpallej kreu i një “grupi komplotistësh që do përmbyste pushtetin popullor me dhunë.” Diktatura nuk e rezervoi fatin e keq vetëm për të, por për tërë rrethin e miqve e të afërmve. Familja u përfshi nga një kalvar tragjik i pashembullt. I pari u pushkatua, djali i vogël, Sokoli me akuzën se do hidhte në erë kombinatin e tekstileve të Beratit. Djali tjetër u dënua tetë vjet për agjitacion e propagandë. Shpresa Sejko, bashkëshortja, disa orë pas arrestimit të tij, vrau veten. Nga tërë familja, jeton vetëm djali i madh, Rajmondi, aktualisht emigrant në SHBA. (FUND)

[Gogi]

Krejt sistemi Komunist Shqiptar nje M.. kane qene. Te gjithe ka qene dashur te pushkatohen me hyrjen e demokracise ne vend ne vitet 90-ta.

[BlueBaron]

“Feçor Shehu ka shfrytëzuar postin zyrtar dhe ka kryer veprime të pahijshme me femrat. Në karrierën e tij në organet e Sigurimit, rastet e abuzimeve seksuale kanë qenë të shumta”Përballja me këtë akuzë për ish-
ministrin e Brendshëm është ndër goditjet më të forta ndaj tij në procesin e vitit ‘83. Fakti që pjesa më e madhe e pohimeve të tilla vijnë nga dëshmitare femra, e bën edhe më të sikletshëm pozicionin e Feçor Shehut.
Në librin e Kastriot Dervishit, shtjellohen raste konkrete duke iu referuar fakteve të siguruara në Hetuesi nga viktimat e perversitetit të ish-kreut të Policisë Sekrete. Njëra ndër to, ish-atletja nga Shkodra, rrëfen se Feçor Shehu pasi e ka takuar në një konferencë sportive, e ka ftuar në zyrë dhe aty e ka puthur me forcë. Fiksimi i tij, pohonte P. Th. para hetuesve në 12 qershor 1983, vazhdoi gjatë, madje Feçori urdhëroi arrestimin e tim
shoqi për të qenë pa telashe në lidhjen me mua. Një tjetër dëshmitar, po nga Shkodra, ish-vartës i Feçor Shehut kur ishte kryetar i Degës së Brendshme aty, tregonte se e kishte parë në krevat me të bijën e të zotit të shtëpisë në zonën e Malësisë së Madhe, kur ishin ftuar prej tij për të darkuar. “Viktima në fjalë sa ishte ndarë nga martesa e parë, kujtonte oficeri i Sigurimit, Ismail Pepaj dhe, falë ndikimit të Feçorit, pak muaj më
pas u martua me titullarin e një ndërmarrjeje”. Në vijim të dëshmive për abuzime me femrat, ish- ministri i Brendshëm akuzohet se ka përdorur mekanizmin e arrestimit për të shtënë në dorë vajza të ndryshme.

Rasti më flagrant është arrestimi i një vajze nga Tropoja në mesin e viteve ’70, i denoncuar më së fundi si veprim monstruoz i inskenuar nga njerëzit e Feçor Shehut. Lidhur me këtë histori, kreu i akuzës, Rrapi Mino, shprehej në proces se për arrestimin e Rukie Ramës, Feçor Shehu ka dezinformuar edhe Komitetin Qendror, duke e vlerësuar të drejtë dhe të mbështetur në prova të pakontestueshme, ndërkohë që ka qenë e kundërta”. Po kështu, ish- ministri i Brendshëm është akuzuar edhe për prangosjen e Lindita Begës dhe disa grave të tjera nga Tirana, dënimi i të cilave ishte provuar si i kundërligjshëm dhe mbi motive të dyshimta. 30 maj 1983
Lirim Pëllumbi/I vit-lindjes 1943, ish kuadër i MPB-së (kryetar dege dhe zëvendësdrejtor i drejtorisë së Parë), i dënuar me 10 vjet burg, i burgosur në Spaç, dëshmonte në lidhje me përgatitjen e tezave të analizës vjetore të vitit 1974. Feçori e kishte marrë vete dhe kishte bërë raportin. Dëshmitari kishte qenë edhe përgjegjës i grupit të “komplotistëve” të ushtrisë. Po ashtu, ai ishte personi që kishte takuar Sami Muhametin (djali i tezes së Feçorit) sipas porosisë së dhënë nga Feçori. Samiu ishte takuar me Lirimin në kafe “Drini”. Aty i kishte thënë se do informonte rreth disa çështjeve që lidheshin me Feçor Shehun. Ky i fundit i kishte vlerësuar të dhënat dhe kishte kërkuar që ai të tërhiqej në bashkëpunim. Dëshmia e Lirimit është nga më të gjatat.

Ai flet për stilin e punës së Feçorit, imoralitetin e tij, për një përdhunim që kishte kryer ndaj B. M. se Feçori ishte feminist…
12 qershor 1983 Atletja P. Th / E vitlindjes 1937, bobinatore në UEM Durrës, tregonte se e kishte njohur Feçorin kur ishte delegate në konferencën e sportistëve në Tiranë më 1958, sepse i kishte qëlluar të rrinte afër tij në sallë. Feçori i jepte karamele, fërkohej me krahun e tij tek dëshmitarja. Në fund, Feçori i kishte thënë ta çonte me makinën e vet deri në Shkodër, por dëshmitarja nuk kishte shkuar. Kur Feçori kishte shkuar në Shkodër, e kishte kërkuar shpeshherë t’i vinte në zyrë, e ngacmonte rrugës, i fërkonte dorën etj. Ngacmimi kishte vazhduar edhe në kohën kur dëshmitarja ishte martuar në Durrës. Fiksimi i tij për të ishte rritur shumë.
Burrin dëshmitares ia kishin arrestuar, se ishte kapur me letra pornografike në ndërmarrje. Dëshmitarja kishte shkuar në Ministri, kur Feçori sapo ishte bërë zëvendësministër. Ai e kishte pritur, e kishte puthur dhe i kishte thënë të vinte tek ai, sa herë kishte nevojë. Kur dëshmitarja ishte kthyer në Durrës, kishte gjetur burrin të liruar në shtëpi. Ne vitin 1967, dëshmitarja ishte grumbulluar për të shkuar me ekipin e atletikës jashtë vendit, por në fund merr vesh se emri i saj nuk ishte miratuar (për shkak të të shoqit si i dënuar për shfaqje të huaja shënim). Duke qarë ka shkuar në Ministrinë e Punëve të Brendshme për të takuar Feçorin, i cili ia kishte nxjerrë pasaportën për katër-pesë orë. Një rast tjetër dëshmitarja mbante mend që Feçori e kishte provokuar sërish në Durrës. 13 qershor 1983, Ismail Pepaj /I vitlindjes 1923, punonjës i organeve të Ministrisë së Punëve të Brendshme në vitet 1949-1967 në zonën e Bunës e Velipojës, dëshmonte në Hetuesi fillimisht për një të dhënë të bashkëpunëtorit “Blerimi” e me pas për Feçor Shehun si “prepotent, intrigant e imoral”. Ai
pohonte se e kishte parë në krevat me të bijën e të zotit të shtëpisë në zonën e Shkodrës, ku ato po hanin darke. Vajza ishte ndarë nga martesa e parë, ndërsa pak muaj më vonë ishte martuar me titullarin e një ndërmarrjeje të zonës.

Rexhep Kolli/ Funksionar i lartë i Sigurimit të Shtetit, duke dëshmuar për rastin e arrestimit të Rukie Ramës, pohonte se për të u bë një proces i falsifikuar me gjithë ato poshtërsi. Sipas dshmitarit, atë e kishte marrë në qafë një punëtor operativ. Rukien Kolli e vlerësonte një vajzë të emancipuar nga partia, me arsim të lartë, një vajzë që partia e kishte çuar komandante brigade në aksionin e rinisë, e kishte çuar përfaqësuese në Komitetin Qendror të Rinisë, e kishte çuar delegate në Kongresin e Gruas. U montua për të një proces i tillë, tregonte Rexhep Kolli, deri në atë masë saqë u thirr dëshmitar i rremë një bashkëpunëtor i Sigurimit, u sajuan ato pisllëqe, deri në atë masë sa poshtërsia arriti kulmin. Nga dokumentet rezultonte se në çështjen e saj dilte Feçor Shehu, ky ishte kryesori, se ky kishte miratuar këtë lloj procesi. Pak a shumë kështu ndodhi edhe me Prendushe Dedën. Për çështjen e saj ka internime të pabazuara e poshtërsi të fëlliqura. Janë asgjësuar të gjitha aktet e ekspertimit, dy aktet bazë të laboratorit qendror. “Rukie Rama u arrestua me urdhër të Feçor
Shehut”

FEÇOR SHEHU: Eshtë shkruar në aktakuzë se janë bërë dokumente false për të arrestuar njerëz. Feçor Shehu nuk ka bërë asnjë dokument të tillë, përkundrazi kur ka zbuluar ndonjë rast të tillë, ka mbajtur qëndrim…

ARANIT ÇELA: Tashti kjo puna e…

FEÇOR SHEHU: Aktakuza sjell aty Rukie Ramën. Kam parë për këtë edhe vendimin e Gjykatës së Lartë. Lidhur me akuzat për këtë, le të përgjigjet Sulo Abazi, që ka qenë kryetar i Degës së Brendshme. Unë këtë Rukie Ramën nuk e njoh as si fytyrë, as si lokalitet nga është. Nuk kam pasur asnjë interes që të arrestohet ajo. Prandaj, në qoftë se janë bërë dokumente false, ato i ka bërë Sulo Abazi…

RRAPI MINO: Për këtë gjë janë kërkuar tri herë sqarime nga KQ dhe ti e ke dezinformuar…

FEÇOR SHEHU: Pra, unë duhet të përgjigjem kështu për falsifikimet që ka bërë Sulo Abazi me punëtorin operativ…

RRAPI MINO: Ti e di që për këtë keni dërguar tri ekipe…

FEÇOR SHEHU: Kemi dërguar Kapllan Sakon që ishte kryetar i degës për Krimet Kundër Shtetit, i cili ka raportuar dhe nuk është e vërtetë që ne kemi pasur sinjalizime, siç thotë Rexhep Kolli…

ARANIT ÇELA: Nga të dhënat që dalin këtu, ky Kapllani kudo që ka shkuar ka shuar zjarret.

FEÇOR SHEHU: Ai ka qenë për krime kundër shtetit…

NDIHMËSGJYQTARI: Në kohën kur diskutohej problemi i Rukies dhe kërkoheshin në materiale. Në prova thuhet aty, ti ke thënë që detyrimisht duhet që të digjet agjentura dhe sikur gjithë agjentura e Tropojës të digjet, të dalë dëshmitari në drejtim të saj…

FEÇOR SHEHU: Nuk është e vërtetë, thotë një njeri, unë nuk jam dakord me thënien e një njeriu..

RRAPI MINO: Po a e dini ju që ka pasur mendime të ndryshme për këtë? E dini ju që prokurori i Tropojës nuk ka pranuar të merrte pjesë në gjykim? Ai ka dëshmuar atëherë se po të merrte pjesë në gjyq, do ta nxirrte të pafajshme…

FEÇOR SHEHU: Unë di që edhe kur e ka parë Prokuroria e Përgjithshme, ka qenë dakord me vendimin e gjyqit…

ARANIT ÇELA: Nejse, kur është kthyer Kapllani e të ka raportuar për çështjen e Rukies që e kishit dërguar ju, të ka thënë se ka pasur probleme në arrestimin e saj…

FEÇOR SHEHU: Unë kam parë raportin që ka dhënë ai dhe e ka firmosur Kadri Hazbiu dhe nuk e kam parasysh se çfarë informacioni thotë atje, po di këtë gjë që arrestimi ka qenë i padrejtë…

ARANIT ÇELA: Keni ndonjë gjë tjetër…

RRAPI MINO: Ka pasur edhe raste të tjera kur Feçor Shehu ka urdhëruar në mënyra të ndryshme për arrestime të tilla, siç ka qenë rasti i Lindita Begës…

ARANIT ÇELA: Çfarë kishe tjetër për të shtuar, i pandehuri Feçor Shehu…

FEÇOR SHEHU: Në aktakuzë thuhet se unë kam hequr në vitin ’57-‘58 survejimin e Ambasadës jugosllave…

ARANIT ÇELA: Survejimin e ka pasur Ministria thua ti apo jo…

FEÇOR SHEHU: Jo vetëm survejimin, por edhe vetë përpunimin e ambasadave e ka pasur Ministria. Unë nuk kam gisht në këtë punën e ndërprerjes. Flitet në akuzë se kam shkelur kriteret në dërgimet jashtë shtetit. Kjo nuk është e vërtetë. Tani, kam edhe disa gjëra që unë i shikoj të drejta, të cilat kur isha i lirë nuk i kam kuptuar si duhet. Janë shkelje të ndryshme. Më kujtohet një rast, i nderuar kryetar, në vitin 1966, kur na thirri Kadri Hazbiu 4-5 kryetarë e na pyeti se ç‘po bënim për shkurtimin e organikave. Ishte aty edhe Rexhep Kolli me Mihallaq Ziçishtin. Në atë takim, unë bëra vërejtje për përmasat e thella që propozonte Mihallaq Ziçishti për të bërë shkurtime në organika.

vijon

“Thikat” që çuan në pranga Lindita Begën Një ngjarje e papritur e ka nxjerrë jashtë të zakonshmes Tiranën e fundviteve ‘70. Mjaft nga makinat e diplomatëve të huaj u gjetën një mëngjes me goma të shpuara. Ka qenë i
menjëhershëm reagimi i Sigurimit të Shtetit ndaj ndodhisë tronditëse, ndërkohë që incidenti me makinat e diplomatëve është rezervuar për opinionin e gjerë. Vonë pas mesnate, njerëzit e prangave do të kryqëzonin protagonistët e dyshuar. Njëherazi me raportin për ngjarjen, udhëheqja politike do të informohej edhe për suksesin e Policisë së fshehtë. Kjo histori disi e çuditshme është zbardhur fillimisht në romanin “Thikat”, të shkrimtarit Neshat Tozaj. Por, si ka qenë e vërteta dhe përse në gjyqin ndaj Kadri Hazbiut ajo iu adresua Feçor Shehut, ish-ministrit të Brendshëm? Veprimi i çartur i një gruaje me probleme mendore do të bëhej objekt i një historie me agjentë e spiunë potencialë. Katër- pesë goma makine të shpuara me një thikë të zakonshme do të prodhonin një vepër të rrezikshme armiqësore. Gjithsesi, koha e kërkonte që të gjendeshin patjetër Fajtorët. Madje, të gjendeshin edhe nëse nuk ishin. Ato ditë-net në Tiranë pati hetime intensive dhe shumë të arrestuar. Pikërisht në këtë kohë është konsumuar edhe një debat, jo nga ata që ndodhnin shpesh, mes ministrit të Brendshëm, Feçor Shehut dhe njërit prej ekspertëve të kriminalistikës, Neshat Tozajt. Ky i fundit përpiloi një ekspertizë, sipas së cilës thika e përdorur nuk ishte një armë e ftohtë. Madje, sipas tij, këtu nuk
kishim të bënim me një veprimtari armiqësore. Por ekspertiza e Tozajt u përplas me atë të bërë nga një njeri pranë ministrit Shehu. Pikërisht kjo bëhet shkak i përballjes së ekspertit-shkrimtar me ministrin. Për Tozajn nuk dihen pasojat, gjithsesi sistemi i asaj kohe i persekutoi ata që u cilësuan si autorë të ngjarjes. Prokurori: Dosja e turpeve të Feçorit “Dosja hetimore e Feçor Shehut është e tejngopur me rrugaçëri. Mjafton të përmend letrën që i drejton udhëheqjes një punonjës i Komitetit Qendror, në kohën kur Feçori ishte drejtor në Tiranë. Ai denoncon se i ka çnderuar vajzën Feçor Shehu dhe djemtë e tij po përgatiten që ta vrasin. E di mirë, shprehet ai, se po ta vrasin, unë do të ngelem pa djem, se natyrisht ligji do t’i dënojë me vdekje edhe vajza do të më dalë e turpëruar. Kështu, nga tre fëmijë, do mbetem pothuajse fare pa fëmijë. Kërkoj nga Komiteti Qendror, thotë, që të merren masa për Feçor Shehun ose të paktën të transferohet. Deri kaq arrin ky njeri kaq i ndershëm, d.m.th kërkon megjithëkëtë turp së paku të transferohet nga Tirana që të shpëtojë jeta e fëmijëve, e djemve të tij.”

AFRIM IMAJ

[BlueBaron]

Koment i nje lexuesi te Panorama rreth "bemave" te Feçorr Shehut.

xhini
14 Gusht, 2011 - 14:29
Me sa me kujtohet u fol ne ate kohe se Fecor
Shehu kishte dore ne vrasjen e ish portierit te
ekipit te Partizanit ne mos gaboj Arjan Hoxha.I cili
u gjet i vrare ne nje bunker.Ne ate kohe u fol se
Arjani donte nje vajze qe e pelqente shume
F.Shehu.
Ne ate kohe jane bere shume maskaralleqe nga
punonjes te veshur me pushtet,nje punonjes
operativ po tju vente nje gruaje ajo familje do
shkatrohej perfundimisht.F.Shehu ishte nje nga
keta ,por athere ishin me shumice keta lloj
monstrash qe per qellimet e tyre te mbrapshta
nuk ndaleshin para asgjeje.Mund te kene qene
me qindra gra viktima e te cilat e kane kaluar ne
heshtje te plote nga frika e ndeshkimit.

[Brari]

Vëllai i Siri Kodrës: Unë, agjenti që shkela mbi gjakun e heronjve
Speciale e Martë, Gusht 16th, 2011

Çaste nga procesi gjyqesor ne gusht 1983
Gani Kodra, oficeri i Sigurimit i rekrutuar nga radhët e familjarëve të heronjve të popullit, për sigurimin e jetës së udhëheqësve komunistë, pohonte në procesin e ’83-shit se ishte pjesë e grupit terrorist që do vriste Enver Hoxhën Pavarësisht rrethanave në të cilat i besuari i Kryeministrit të vetëvrarë në kushte të dyshimta vihej në dispozicion të hetuesisë, apologjia që demonstronte para njerëzve të akuzës dhe trupit gjykues për rolin e tij në “organizatën kundërrevolucionare, puçiste e terroriste të kryesuar nga poliagjenti Mehmet Shehu”, tingëllonte sa absurde, sa edhe qesharake. Vëllai i “Heroit të Popullit”, Siri Kodra, vrarë në Luftën e Dytë Botërore, tregonte se u ishte kundërvënë me ndërgjegje interesave të atdheut e të popullit, për t’u shërbyer agjenturave të huaja antishqiptare. “Roli i spiunit, rrëfente Gani Kodra, më detyroi të shkel edhe mbi gjakun e vëllait”
Në ligjëratën e ish-kreut të grupit të shoqërimit të Mehmet Shehut, si në një pjesë teatrale, shfaqen njëra pas tjetrës episode e ngjarje të padëgjuara që zbulojnë aspekte të veçanta të veprimtarisë agjenturore të “organizatës puçiste e komplotiste” të kryesuar nga Kryeministri i vetëvrarë. Mënyra si vetakuzohet vëllai i “Heroit të Popullit”, vetëm për të shmangur skuadrën e pushkatimit, është pjesa më komike e procesit ndaj Kadri Hazbiut dhe krerëve të tjerë të ish-Sigurimit të Shtetit.
Ballafaqimi në gjyq i Kodrës me liderat e “organizatës terroriste”, sidomos me të pandehurit Feçor Shehu e Llambi Peçini, ka krijuar një situatë groteske, aq sa ka detyruar trupin gjykues ta ndërpresë disa herë seancën. Sidoqoftë, për aq sa e ka realizuar rolin e caktuar në këtë “dramë” besniku i ish-Kryeministrit, është “shpërblyer” me disa vite burg, prej nga doli i sfilitur, por mbi të gjitha i zhgënjyer për dëshmitë e manipuluara në procesin e bujshëm të verës së vitit ’83…
Hetimet e Gani Kodrës
Hetuesia ndaj Gani Kodrës, ish-korrier diplomatik, kryetar dege dhe shoqëruesi i Skënder Shehut, zhvillohet nga hetuesit Luan Bega, Skënder Myftari dhe Avni Doçi më 21 qershor 1982 deri më 13 korrik 1982. Edhe kjo hyn te materialet e bëra gati nga hetuesia sipas dëshirës së saj, kombinuar me ndonjë provë si element lidhës dhe zbukurues. Ganiu pranon të vihet në dispozicion të hetuesisë për të shpëtuar jetën. Pranon se “ishte i lashtë në veprimtarinë armiqësore”, se ishte njëri prej “pjesëtarëve të organizatës kundërrevolucionare”, se kishte “shkëmbyer sende me përfaqësues të agjenturave të huaja” etj. Pas arrestimit të Kadri Hazbiut, futet edhe implikimi i tij në “organizatë”. Gani Kodra e pranonte në fund tradhtinë ndaj atdheut, porse formulimi ishte bërë i tillë që të jepte të kuptohej se ai nuk i dinte planet që do të ndërmerrte Mehmet Shehu për të kryer “puçin ushtarak”.
Gani Kodra në Gjykatë
Apologjia e akuzës vazhdon në gojën e Gani Kodrës. Ky pranonte “që në fillim” se prej kohësh ishte “anëtar i organizatës antirevolucionare, që drejtohej nga poliagjenti Mehmet Shehu”, duke zbatuar detyrat që i kishte vënë “kryetari”. Apologjia e Kodrës bëhet pastaj teatrale dhe tej mase qesharake. Ai qëndron në foltoren e gjykimit, lëviz vetëm sytë, pranon para se prokurori të mbarojë fjalën se “i pranon plotësisht të gjitha akuzat”. Në rrugën “armiqësore” Gani Kodrën e kishte futur Llambi Peçini, pasi ai i kishte “thënë” se sa të kem Mehmet Shehun dhe Kadri Hazbiun, nuk pyes për njeri. Më 1972, Kodra ishte ngarkuar me detyrën e shoqëruesit të Mehmet Shehut, kur ky do të shkonte për kurim në Francë. Kodra e heq veten në rolin e personit që kishte mbajtur lidhjet agjenturore midis Mehmetit dhe djalit të tij, që ishte me studime në Suedi. Mirëpo, Ganiu i tregon këto muhabete me një naivitet të theksuar, a thua se bisedonte kryeministri e ministri i Punëve të brendshme me një person si ai për punë të mëdha. Por, “porosi agjenturore” kishte marrë edhe nga anëtari tjetër i organizatës, Feçor Shehu. Kjo ishte porosi e të vdekurit Mehmet Shehu. Pastaj, ky i fundit sikur ta kishte vëlla, kishte thirrur Gani Kodrën dhe i kishte thënë se kishte vendosur ta fejonte Skënderin me Silva Turdiun, “megjithëse kjo ishte në kundërshtim me vijën e Partisë”. Poliagjenti Mehmet Shehu i kishte dhënë porosi Ganiut të ndikonte tek Skënderi, për t’i mbushur mendjen që të fejohej me Silva Turdiun. Edhe Feçor Shehu kur ishte në spital, e kishte pyetur për fejesën dhe Ganiu i kishte thënë se po bëhej. Feçori sipas Ganiut “kishte mbetur i kënaqur”. Teatralizimi i Gani Kodrës mbyllej me fjalët se këto ishin veprimet, me të cilat ai u ishte kundërvënë “interesave të atdheut, popullit, e Partisë”, duke shkelur mbi “gjakun e vëllait” përfundoi në një “spiun”. I mallëngjyer nga kjo apologji, prokurori i Përgjithshëm që përfaqësonte akuzën, i vë në dukje trupit gjykues se Gani Kodra kishte kryer detyra të rëndësishme në favor të “organizatës kundërrevolucionare, puçiste, komplotiste dhe terroriste”, duke shoqëruar Skënder Shehun e duke i krijuar kushte Fiqerete Shehut për “takime agjenturore”. Procesi vazhdon me situatë humori, kur Llambi Peçini pyet Gani Kodrën se si e kishte “rekrutuar” dhe ky i fundit thotë “pse me rekrutim klasik kujton ti, me deklarata”. D.m.th Kodra thotë se kishte rekrutuar Llambin, por mbi baza shpirtërore dhe jo shkresore. Feçor Shehu ndërhynte duke thënë se detyra e Kodrës ka qenë sigurimi i udhëheqjes dhe fëmijëve të tyre. Feçori pohonte se MPB-ja kishte qenë kundër fejesës së Skënderit me Silva Turdiun.
Dëshmia e Llambi Peçinit
Llambi Peçini fillon të japë pohimet e tij, krejt ndryshe nga apologjitë e të pandehurve të mëparshëm. Që në fillim, Llambi thotë: “Kurrë nuk kam qenë agjent i zbulimeve të huaja, i ndonjë zbulimi të huaj apo i ndonjë personi të veçantë. Kurrë nuk kam qenë armik i Partisë, veçse ushtarak besnik i Partisë dhe i shokut Enver. Unë në disa procese të miat kam deklaruar, kam bërë deponime”.
Në fakt, disa deklarime të Llambit në Hetuesi ishin bërë siç dinte të bënte hetuesia në raste të tilla, përdorimin e torturës si mjet detyrues. Fakt interesant është ai që jepet rreth mundësisë së një atentati ndaj Sadik Premtes në Paris. Njoftimi kishte ardhur nga rezidenca e Parisit, shef i së cilës ishte Llambi. Hetuesia, duke menduar se urdhrin e kishte dhënë ministri Mehmet Shehu, ka dashur të implikojë këta të dy, Llambin e Mehmetin, sado që viktima ishte një figurë e urryer nga regjimi si Sadik Premtja, duke përfunduar kësisoj “agjenturizmin” e dy personave të sipërthënë.
Në fakt, për këtë veprim nuk kishte qenë dakord kryekëshilltari sovjetik Gllaskov, pasi atij në bisedë me Kadri Hazbiun e Zoi Themelin ky veprim i ishte dukur se nxitej nga zbulimi turk. Ndërsa në gjyq jepet ideja se Enver Hoxha e kishte ndaluar veprimin si akt terrorist. Llambi në atë kohë, më 1951, kishte qenë zëvendëskryetar i degës së zbulimit. Atentati ishte kryer pa sukses dhe me porosi të Sigurimit dhe, për këtë shkak, Gllaskovi kishte reaguar. Por, në sallë Kadri Hazbiu ka pranuar se ka qenë ai që ka dhënë urdhër për atentatin ndaj Sadik Premtes. Kjo, sepse ministri Mehmet Shehu nuk ndodhej atë ditë dhe nga Partia kërkohej ngutësisht miratimi për ekzekutim. Enver Hoxha më pas ka kritikuar Hazbiun, pasi zbulimi nuk duhej të merrej me këto gjëra. Në atë kohë kishte dal vullnetar një person i sëmurë me tuberkuloz, që do e vriste pas disa muajsh. Ai kishte thënë ta vriste në Paris Sadik Premten e më pas të vdiste në Shqipëri.
Llambi nuk pranon ato që ka vënë hetuesia në procesverbalin e pyetjeve të tij. Hetuesi i kishte treguar incizimet e deponimeve të Fiqerete Shehu, Skënder SHehut dhe Gani Kodrës, të cilat i ishin vendosur “deponimit” të Llambit. Bëhej fjalë për një deklaratë në Paris sikur një person i paraqitur si “mjek” (i agjenturës amerikane) në vitin 1972 kishte ardhur për të takuar Mehmet Shehun.
Dëshmia e Tahir Malos
49-vjeçari Tahir Malo, punonjës i Sigurimit të Shtetit, thirrej për tri çështje: për trajtimin e kosovarëve, për heqjen e përgjimit të Ambasadës franceze dhe për zbuluesin francez, Alen Zherar e, për rrjedhojë, për Marjeta Shehun, gruan e Bashkim Shehut. Dëshmitari pohonte se në vitet 1964–1975 ka punuar në zbulim, në degën e veçantë që merrej me Kosovën. Me ardhjen e Feçor Shehut në Ministri, Tahir Malo kishte “konstatuar shkelje”, sepse djem që vinin nga Kosova nuk trajtoheshin mirë. Përmendte rastin e një malazezi në origjinë, që kishte punuar për Sigurimin. Kur ai kishte vdekur, kishte shkuar në varrim gati gjithë udhëheqja e zbulimit. Mirëpo, pak kohë më pas, djali i tij u propozua të arrestohej për agjitacion e propagandë dhe ashtu u bë. Zbulimi kishte protestuar, por arrestimi kishte ndodhur. I kujtohej një bashkëpunëtor i Zbulimit nga Kosova me emrin Qazim, me pseudonimin “Mushka”, që banonte në Elbasan e punonte në ndërtim. Pas disa kombinacionesh ia kishin sjellë familjen këtu. Dy fëmijët ia shkolluan në universitet, njëri u bë mjek e tjetri farmacist. Një djalë tjetër, i dërguar nga “një organizatë revolucionare” kishte ardhur në Shqipëri, ishte mbajtur disa kohë në Gjirokastër. Mbaroi universitetin, por u dënua për agjitacion e u burgos. Malo pohonte se si Zbulim (Drejtoria e tretë) ata nuk shihnin materiale që i takonin Drejtorisë së Parë (Kundërzbulimi). Edhe për riatdhesimet ndaj kosovarëve nuk kishin qenë dakord, por fjala nuk i dëgjohej. “Mund të ishin vagabondë ata?” – pyet Aranit Çela. “Jo s’ishin, ata ishin dhe pjesëtarë që kishin marrë pjesë në ngjarjet e Kosovës që ndodhën” – kthente përgjigjen Malo, pa harruar të shtojë se ishin të gjithë njerëz që “ushqenin dashuri për Partinë dhe shokun Enver”. Në lidhje me përgjimet e Ambasadës franceze, Malo pohonte se ata kishin kërkuar një godinë tjetër, si dhe rehabilitim të asaj që kishin. Për këtë arsye u vunë në rrezik instalimet me teknikë operative. Feçori kishte dhënë urdhër që teknika të përdorej me shumë kujdes, pasi mund të zbulohej. Gjatë një mbledhjeje me kuadrot e Sigurimit, rreth nëntorit 1981, Feçor Shehu kishte marrë në telefon Mehmet Shehun për çështjen e Ambasadës franceze, duke i shfaqur mendimin se tani mund të zhbllokohej përgjimi. Dëshmia e fundit kishte të bënte me takimin diku afër universitetit të zbuluesit francez me nusen e djalit të tij, Marjeta Shehun. Kishte ardhur një raport nga një zbulues. Feçori ushtroi marrjen e francezit në gjurmim të pandërprerë. Por, zbuluesit kishin arritur të zbulonin edhe një takim tjetër midis dy personave, por këtë herë në Durrës, në det. Një tjetër takim ishte fiksuar në hotel “Tirana”. Për Feçor Shehun, ai pohonte se i kishte transmetuar porosinë e Kadri Hazbiut, se me francezët duhet të tregonin kujdes, pasi atje shkonte udhëheqja për kurim. Feçori pyet dëshmitarin se propozimet për arrestime i kishte bërë ai apo rrethet. Dëshmitari përgjigjej se “vinin nga poshtë”, por në fund firmoseshin nga Feçor Shehu. Ky i fundit kundërshtonte gjithashtu, duke thënë se MPB kishte bërë përpjekje të shumta për shkollimin, punësimin dhe strehimin e kosovarëve që vinin në Shqipëri.

Dëshmitarë në proces

Kosta Fili
Silva Turdiu
Kreshnik Tartari
Sotir Josifi
Dhimitër Bonata
Halil Pulaj
Ndue Gjini
Isuf Kullolli
Isa Dervishi
Veli Llaka
Misto Theodhori
Ilir Mancaku
Medin Çollaku
Sotir Zavalani
Niazi Hoxha
Nazar Berberi
Ilo Manushi
Qemal Skëndo
Meremet Hila
Jorgo Kostari
Fatmir Gjeli
Bardhyl Çuçi
Hasan Caslli
Sulejman Manoku
Bukurie Labinoti
Jorgaq Mihali
Hasan Flaga
Mihallaq Bushanaku
Xhemal Hasa
Feti Smokthina
Qemal Gjeli
Suzana Tafaj
Shkenca Mëzezi
Bektash Hanxhari
Vaskë Koleci
Vangjel Kote
Niko Paskali
Zabit Gjetani
Zini Muço
Ali Ceno
Turabi Sherifi
Kozma Moja
Resul Elmazi
Esat Mani
Baki Staria
Qemal Birçe
Nazik Tomani
Rexhem Gremi
Ramadan Sançollari
Kleanthi Andoni
Ismail Pepaj
Kopi Niko
Sebahete Erebara
Ibrahim Maliqi
Qemal Xhaferri
Zoi Themeli
Zaim Myftari
Pëllumb Petani
Janio Miho
Xhemal Orhani
Gani Keçi
Arzen Leskoviku
Memisha Stafa
Filat Muço
Hysen Gorica
Pandeli Pano
Xhevdet Miloti
Rexhep Kolli
Dhimitra Jakova
Vasillaq Kokoneshi
Dhimitër Gjino
Faslli Shahinasi
Festim Tare
Refael Qeleshi
Guri Vantasi
Shaban Asllani
Myftar Shahu
Petraq Papathanasi
Pilo Shanto
Zef Çeli
Kujtim Rrushi
Rasim Dedja
Beqir Ndou
Jeta Çeno
Dhimitëqr Laku
Qani Tartale
Hasan Curi
Ndue Jaku
Qemal Gegollari
Arif Llaveshi
Rruzhdi Dade
Dasho Kapaj
Halim Abazi
Hodo Bega
Gani Seseri
Xheladin Seferi
Niazi Jaho
Kujtim Jaho

vijon…

-----------


..

lemsh i beri shqipot.. Miz Ali nexh hoxha.. per nje b.ith karrike pushteti..

gjysa tiranes "deshmitar"..

tmerr..

[Maqellarjot]

KADRI HAZBIU, eshte nje emer qe me ngjall nostalgji. Ky person ka qene miku i femijerise time. Familja e tij ka qene model dhe nuk mund te jete model nje familje qe ka te zotin e shtepise kriminel. Kadri Hazbiu, si cdo komunist, ka zbatuar detyren dhe urdherat e dhena nga lart. Te gjithe kemi patur komuniste ne familje dhe , ne mos nena apo babai, ka qene daja, xhaxhai, halla etj. Nen ate regjim na kane rritur,pavaresisht se ne i gjykojme sot. Cfar do te benit ju nese do te ishit Minister? A do te guxonit te kundrshtonit urdherat e Enver Hoxhes, apo do te dorezonit detyren?! Une e them me bindje qe nuk do te benit as njeren dhe as tjetren. Cdo epitet mund t`i vendosesh Kadri Hazbiut por kriminel kurrsesi! Mos ia luani kockat !!!

Ka pasur shume njerez qe kan kundershtuar urdherat e Enver Hoxhes. Shumica e paguan me jeten e tyre dhe me vuajtje te paimagjinueshme per nje gjysem shekulli. Bile bile ata u egzekutuan vetem sepse guxuan te shkruanin letra Diktatorit. Permbajtja ishte thjesht nje denauncim i mjerimit te jetese mbar te popullsise. Ne kete bot ka njerez te mire, dhe te keqinj, te afte dhe te pa afte, trima dhe frikacak. Kur keta te fundit arrijn te sundojn, jo sepse meritojn , por me ane te poshtersive dhe matrapazlleqeve, bota normale dhe morale permbyset. Ne kete menyre pembyset edhe shoqeria e mirefillt. Ne kete menyre justifikohen edhe pashkpunetoret qe i majten iso elementit kriminel nga frika apo nga ligeshtia. Zbatonin urdherat nuk eshte justifikim per te masakruar njerez te pafajshem.

Ndersa Komunizmi/Socializmi eshte nje ide, praktike apo jo, e rrealizueshme apo jo, eshte dicka tjeter, Kriminelet jane te gjithe njisoj. Ata shtyen nga instinkte primiteive te kafshes qe nuk di gje tjeter vetem te mbijetoj ne menyrat me primitive. Mos e lidh Komonistin me Kriminelin. Nuk jane sinonime. Fatkeqsisht Kriminelat njerizit me Sadista qe lindi ndo nje here shqiperia kamofluan syneimet et yre vetjake,shtazarake dhe antikombetare, me etiketen e Kumunizmit. Kadri Hazbiu dhe shoket e tij ishin guret qe themeluan diktaturen me absurde dhe gjakatare qe ka njohur ndo nje here evropa. Ai dhe shoket e tij jo vetem qe zbatonin urdherat, por shpiknin menyra torturash nga me cnjerezore, dhe i benin ato me kenaqesi. Ky ishte kapaciteti dhe brumimi i tyre. Perdhunuan dhe helmuan nje popull te tere. E shtremberuan mendjen e njeriut, ndrydhen vlerat dhe moralin, bujarine trimerine e shqiptarit qe dalloheshte nder shekuj, shuajten shpresat dhe shpirtin e njeriut. .

Shqiptari qe ne shekuj ka qene me krenari, per kontributin e pa konstestueshem, dhe te vazhdueshem, qe ka dhene per perparesimin e jo vetem te ballkanit por te gjithe evropes, sote eshte me i corodituri dhe me i nenvleresuari. Edhe pse jemi ne zemer te everopes sote ndihemi si peshku ne zall, jo vetem ne sy te Evropes por edhe ne sy te fiqinjeve barbar qe akom jetojne me mentalitet mesjetar.

E gjithe evropa lindore u prek nga komunizmi por asnjera nuk u kantandise ne Mjrerimin dhe nivelin e prapambetur te shqiperise. Komunizmi u perdore si Vegel ne doren e Krimineleve si Enverat, Kadrijet dhe Mehmeteve. Ne fakt nuk duhet te quhet komunizem por Enverizem. Ate semundje qe helmoj shqiperine dhe plaget qe ka lene nuk mund ta quajt Idealizem, sepse nuk ishte i till. Nuk kishte anji vlere, nuk permbante asnji plan konkret per te bere asgje pozitive. Synimi ishte Mireqenja e familjes se tij dhe sigurimi i sundimit ky ishte i gjithe Ideali i Enverit. Nje qenie aliane plotesisht kunder njerezimit te mirefillt.

Edhe pse une nuk mund te pajtohem kurre me komunizmin eshte turp qe te permendesh ose te krahasosh keta "emra" ne te njejtin fjali me Komunistet e mirefillt qe u vran nga Kiriminelat e lartpermendur thjesht sepse, patriotizmi dhe vlerat e tyre morale ishtin ne kundershtim te plote me mendjen sadiste dhe shpirtin e liget te diktatorit dhe veglave te tije me besnike.

[Brari]

maqellar ..

mir ke folur..

baron..

nuk kam pas rast kurre me taku ndonji bllokmen as dje as sot.. pra as skenerin..

kush na gjen kujtimet e agron cobanit ku mes tjerash flet per kohen kur pergatitej arrestimi i kadriut..

po cfar del shpesh ne kte dosjen hazbiu..

qe.. nismat per persekutime e arrestime nuku merreshin ne zyr te kadriut si kryeshef i sigurimit qe ishte.. ..por diku tjater..

diku ne komitet qendror..

atje kurdiseshin lojrat.. akuzat.. sinoptikat.. e reprezaljet..

..

[Guri i Kuq]

Fjalët e fundit të Kadri Hazbiut para pushkatimit

Argument, Specialee Martë, Gusht 23rd, 2011


Kadri Hazbiu ishte i ekzekutuari i fundit nga shpura e protagonistëve historikë të komunizmit shqiptar. Procesi kundër tij është ndër më të bujshmit e epokës së diktaturës jo vetëm për numrin e madh të të dënuarve, por edhe për cilësitë e veçanta të tyre si ish-funksionarë të lartë të Policisë Sekrete.Përtej këtij konstatimi, studiuesi Kastriot Dervishi, autori i librit “Kadri Hazbiu, krimet dhe vrasja e tij”, ofron një qasje tjetër mbi të veçantën e procesit kundër ministrit më jetëgjatë të Ministrisë së Brendshme. “Në kryqëzatën e radhës kundër Hazbiut, shprehet Dervishi, regjimi në një farë mënyre bëri gjyqin e krimeve të tij”. Për të, me fajet që i adresoheshin ish-kreut të Policisë Sekrete, mund të shkonte në burg gjithë lidershipi komunist, madje edhe vetë shefi i regjimit. Enver Hoxha ishte personi më i përshtatshëm për t’u akuzuar për lidhjet me Jugosllavinë, për miratimin e traktatit ekonomik, për rrënimin e tregut, për bashkimin doganor, për unifikimin e monedhës, për likuidimin e PKSH-së dhe bashkimin e saj me Partinë Komuniste Jugosllave, për dashurinë dhe divorcin me Moskën, për vënien e strukturave shtetërore në duart e KGB-së, për nxjerrjen e çdo sekreti shtetëror jashtë vendit, për keqtrajtimin e kosovarëve të ardhur ilegalisht etj. Në një intervistë për “Panorama”, studiuesi Dervishi shpjegon çfarë ngelet pa zbuluar nga dosja Hazbiu, deri ku shkon zbardhja e presekutimit komunist në këtë proces, çfarë mbetet e dyshimtë, cili ka qenë roli i Ramiz Alisë në kryqëzimin e krerëve të Sigurimit dhe çfarë ka përcaktuar eliminimi i Hazbiut dhe të tjerëve në ngjitjen e Alisë në majë të kupolës komuniste…
Zoti Kastriot! Në librin tuaj “Kadri Hazbiu, krimet dhe vrasja e tij” përmenden me dhjetëra të dënuar ish-funksionarë të lartë të Sigurimit të Shtetit, aq sa të krijohet pështypja se procesi ka vënë në bangën e të akuzuarve vetë shërbimin e fshehtë. A qëndron një konsideratë e tillë?

Kastriot Dervishi duke folur për “Panorama”
Pak a shumë një pështypje e tillë qëndron, por çështja është shumë më komplekse. Ajo ka të bëjë jo vetëm me mënyrën si ka funksionuar Policia Sekrete, por edhe me cilësitë politike të njerëzve që e kanë kryesuar atë në vite. Nëse do të bënim një kujtesë të atyre që kanë drejtuar Ministrinë e Punëve të Brendshme në kohën e diktaturës (1944–1991), do përmblidhnim emrat e Haxhi Lleshit, Koçi Xoxes, Nesti Kerenxhit, Mehmet Shehut, Kadri Hazbit, Feçor Shehut, Hekuran Isait dhe Simon Stefanit. Sakaq, nënministrat, personat që kanë kryesuar më jetëgjatësisht drejtoritë e Sigurimit janë Mihallaq Ziçishti dhe Feçor Shehu. Në linjë shtetërore aktiviteti i Ministrisë kontrollohej nga Kryeministri dhe zëvendëskryeministri i parë. Në linjë partie nga Sekretariati i K.Q të Partisë, sekretari që mbulonte Sigurimin dhe normalisht nga sekretari i Parë i Partisë. Në aparatin e KQ ekzistonte ndërkaq Sektori i Punëve të Brendshme. Aktiviteti i MPB-së dhe veçmas i drejtorive të Sigurimit, mbështetej mbi platformat e miratuara nga Byroja Politike dhe leximi i tyre ishte i kufizuar për korpusin e kuadrove drejtues. Në këtë vështrim, gjatë tërë kohës sigurimi ka qënë i monitoruar nga strukturat partiake, për të cilat nuk kishte kurrfarë sekreti. Pra, çdo mangësi e praktikë e gabuar, së pari ishte përgjegjësi e komandës politike të shërbimit. Pastaj, mënyra si operoi regjimi për të kryqëzuar krerët e policisë sekrete në vite, ishte një metamorfozë më vete…
Përtej këtij vështrimi mbi organizimin e shërbimit sekret dhe hierarkisë së tij, diçka më konkrete për rastin e dënimit të Hazbiut, ministrit më jetgjatë të Sigurimit të Shtetit. Si u ngrit gjithë ajo superstrukturë kundër tij?
Përballja e Kadri Hazbiut me hetuesinë dhe trupin gjykues, ka qënë procesi më i bujshëm i diktaturës. Zbardhja në seancat maratonë të tij, shkon deri aty sa kanë pranuar të flasin protagonistët e pamanipuluar prej hetuesisë, si Kadri Hazbiu, Feçor Shehu, Llambi Peçini dhe dëshmitarët e thirrur për të dëshmuar kundër apo rreth tyre. Ajo që mund të thuhet është se informacioni është i larmishëm, i dhënë i drejtpërdrejtë ose diagonal, sipas raportit që ka krijuar e vërteta me kombinacionet e hetuesisë.
Për herë të parë në librin tuaj për gjyqin e Kadri Hazbiut, përmendet gjykata speciale e ngritur në Ministrinë e Brendshme…
Në fakt, duket sikur kjo gjykatë është ngritur nga Ministria e Brendshme, por nuk është e vërtetë. Po t’u referohemi shembujve e ngjarjeve të zbardhura në këtë proces, del në pah roli përcaktues i Partisë në morinë e krimeve, vrasjeve pa gjyq, por edhe në krijimin dhe funksionimin e Gjykatës Speciale. Kishte qenë vetë kryeministri Enver Hoxha i cili më 1949 kishte propozuar dekretin për ngritjen e kësaj gjykate, ndërkohë që në procesin e vitit ’83 akuzonte Kadri Hazbiun për ngritjen e saj. Pra, Gjykata Speciale ka qënë një krijesë e vetë diktatorit dhe ka funksionuar fund e krye sipas orientimeve të tij.
Më në fund, hulumtimet tuaja zbardhin përfundimisht misterin e çështjes së Teme Sejkos. A ka diçka tjetër të pazbuluar mbi fatin e ish-admiralit të Flotës, të dënuar për tradhti?

PROKURORI I PERGJITHSHEM RRAPI MINO, NE GJYQIN E HAZBIUT
Është e vërtetë që me hulumtimet e zbardhura në librin për gjyqin e Kadri Hazbiut, hidhet dritë në shumë nga misteret e panjohura të dosjes së Teme Sejkos. Çështja e Teme Sejkos është një prej çështjeve kryesore që ka marrë zgjidhje në studimin tim. Mendoj se këtu ka një aspekt që dua të ndalem pak. Çështja është ngritur si kombinacion hetimor. Pra, ideja fillestare e hetimit ka qenë që Teme Sejko të dalë si i arratisur nga Shqipëria, si person që u ishte dorëzuar sovjetikëve nga Kadri Hazbiu. Pra, si person që nuk kishte vdekur. Në Hetuesi, Mihallaq Ziçishti vihet në funksion të kombinacionit hetimor, duke firmosur këtë variant. Mirëpo, të pyetur veç e veç, të gjithë pjesëmarrësit në krimin ndaj Teme Sejkos dëshmonin atë që i kishin bërë para se të vritej barbarisht. Nga shikimi në tërësi i pohimeve nuk kishte dyshime se Teme Sejko ishte vrarë dhe ishte varrosur në Linzë. Mirëpo, gjatë gjykimit ky fakt (i varrosjes në Linzë) nuk del fare. Aksidentalisht pra, hetuesia ka lënë në dosje dëshmitë e personave që rrëfyen fatin e keq të Teme Sejkos. E njëjta logjikë ka funksionuar edhe në rastin e Kosta Filit. Ky ishte një zbulues grek, (që bëri 28 vjet burg në Shqipëri), i arrestuar gjatë një misioni zbulimi (në gjuhën komuniste quhen “diversantë”). Kosta Fili që gjithë jetën në burgje e kaloi me brengën e moskuptimit se si u arrestua, pranon me pohimet e tij në gjyqin e Hazbiut, rreth 20 vjet më vonë, se kishte dëshmuar kundër Teme Sejkos sipas legjendës së diktuar nga sigurimi. Ishte kjo dëshmi që e implikonte Teme Sejkon në veprimtari agjenturore, e cila e shpëtoi Filin nga dënimin me vdekje. Sakaq, në lidhje me këtë çështje, siç rezulton nga dosja operative e përpunimit 2A të Teme Sejkos, nuk ka asnjë element që mund të justifikonte arrestimin apo dënimin e tij. E pra për arrestimin e Temes kishte vendosur Enver Hoxha, i cili më 1982 thoshte se “nuk e mbante mend” të kishte ndodhur kështu(!).
Procesi i hetimit dhe gjyqi i Kadri Hazbiut është zhvilluar në mjediset e burgut 313. Si ndiqej nga lidershipi komunist ecuria e tyre?
Së pari duhet sqaruar që procesi ndaj Hazbiut drejtohej nga Ministria e Punëve të Brendshme. Akoma hetuesit ishin pjesë e kësaj ministrie. Përgjigjes i grupit të hetimit ishte ministri i Punëve të Brendshme, Hekuran Isai. Ky i fundit merrte pjesë vetë në hetimet që zhvilloheshin në burgun 313. Përderisa hetimi kishte rëndësi të madhe, ministri dëgjonte, pyeste, sugjestiononte dhe në fund me dorë dhe me shkelma godiste të pandehurit ku të mundte. E pasi ai “lodhej”, “punën” e vazhdonin ata që e kishin për zanat apo ndihmësit më të afërt. Në darkë, çdo çështje rreth hetimit i raportohej Enver Hoxhës ose zëvendësit të tij.
Cili ka qenë roli i Ramiz Alisë në kryqëzimin e krerëve të Sigurimit dhe çfarë ka përcaktuar eleminimi i Hazbiut dhe të tjerëve në ngjitjen e Alisë në majë të kupolës komuniste?
Procesi ndaj Hazbiut u bë për garantimin e sigurt të pasardhësit të Hoxhës, Ramiz Alisë. Në mjedise intime, Alia shprehej me kënaqësi se e kishte mundur “gjymin e zi” (siç e quante rëndom në mjedise të ngushta Kadri Hazbiun). Hazbiu së bashku me Alinë kishin qenë njerëzit që e kishin sulmuar me fort Mehmet Shehun në dhjetor 1981. Asokohe flitej se Hazbiu mund të bëhej kryeministër, gjë që nuk ndodhi. Eliminimi i tij dhe njerëzve të tjetë, në fakt rritën garancinë dhe forcuan më shumë pushtetin e Ramiz Alisë. Ministria e Punëve të Brendshme e kohës së Hekuran Isait dhe Simon Stefanit, ndryshonte nga ajo e Kadri Hazbiut, jo për besnikëri ndaj regjimit, por në raportet e reja me Ramiz Alinë.
Procesi ndaj Hazbiut në një farë mënyre shpalos apologjinë e krimit të diktaturës në tërë historinë e saj. Deri ku shkon zbardhja e persekutimit komunist në të dhe çfarë mendoni se mbetet e dyshimtë dhe ende e pa zbuluar?
Për fajet që u akuzua Hazbiu meritonte të shkonte në burg dhe të ekzekutohej gjithë udhëheqja komuniste e kohës. Nëse do kishte person më të përshtatshëm për ta akuzuar për lidhjet me Jugosllavinë, për traktatin ekonomik, për rrënimin e tregut, për bashkimin doganor, për unifikimin e monedhës, për likuidimin e PKSH-së dhe bashkimin e saj me Partinë Komuniste Jugosllave, etj, ky do ishte Enver Hoxha. Nëse do kishte person më të përshtatshëm për ta akuzuar për lidhjet me Bashkimin Sovjetik, për nxjerrjen e valutës jashtë vendit, për vënien e gjithë strukturave shtetërore në duart e Moskës, për nxjerrjen e çdo sekreti shtetëror jashtë vendit, ky do ishte Enver Hoxha. Në librin tim për procesin Hazbiu, besoj se është shpjeguar në hapësirë kronologjike pse ndodhën ngjarjet në vitet 1982 – 1983, si nisi çështja “Hazbiu”, si u trajtua ajo dhe si përfundoi në luginën e Linzës në Dajt. Nuk besoj se ngelet gjë tjetër për të zbuluar rreth tyre, ndërsa çështje të tjera në lidhje me diktaturën ngelen gjithnjë për t’u plotësuar.
Për shumkënd nga bashkëkohësit ka mbetur enigmë fakti si e sakrifikoi Enveri njeriun më besnik që i besoi kreun e Sigurimit të Shtetit për shumë vite?
Duke iu nënshtruar përvojës sovjetike, Enver Hoxha, përdori të njëjtën teknologji me armën e Sigurimit. Me drejtuesit e armës përdori standardin e “limonit të shtrydhur”, atë të vënies në shërbim, të shfrytëzimit e më pas të flakjes. Jo pak herë mund të kujtohen fjalimet entuziaste të Hoxhës për “syrin vigjilent”, “armën e dashur të partisë e të popullit”, “shpatën e revolucionit”, “armën e diktaturës së proletariatit”, etj. Për Enver Hoxhën Sigurimi ishte arma e specializuar për zhvillimin e luftës së klasave. Mirëpo në momente historike, kthesash të imponuara nga jashtë apo të nxitura nga zhvillimet e brendshme, vetë Hoxha godiste Sigurimin për paaftësi zbuluese. Nëse më parë deklaronte kontrollin e partisë mbi Sigurimin, më 1982 në kuadrin e “tablosë sinoptike”, deklaronte se Sigurimi nuk i kishte zbuluar komplotet brenda gjirit të partisë. Vetë Hoxha merrte rolin e një agjencie zbuluese. Ajo që duhet vënë në dukje është fakti se të gjithë të akuzuarit si “pjesëtarë të organizatës kundërrevolucionare” të krijuar në vitin 1942 me “kryetar” Mehmet Shehun dhe anëtar të tjerët, ishin deri në fund të jetës së tyre, adhurues të shefit të regjmit. Nëse do shikosh sot të duket vërtet qesharake se si paska ekzistuar një organizatë kundërrevolucionare qysh nga viti 1942, e cila nuk ka vepruar fare dhe zbulohet rastësisht në vitin 1982(!).
Pra Hazbiu e të tjerët ishin thjesht viktima të teknologjisë së krimit të huazuar nga përvoja staliniste…
Procesi ndaj Kadri Hazbiut mbylli një epokë të krimit komunist dhe nga ana tjetër justifikoi veprimin që ishte marrë ndaj goditjes së njeriut më të afërt të Hoxhës, Mehmet Shehut. Akuzat me të cilat është akuzuar Kadri Hazbiu, kanë qenë në fakt norma, praktika dhe gjëra të përbashkëta të pushtetit komunist. Por sipas teknologjisë së shefit të regjimit, gjithnjë meritat ishin “pronë” e tij, ndërsa dështimet i faturoheshin të kryqëzuarit të radhës. Diskutimi zgjatej pa fund rreth një argumenti dhe në fund i akuzuari që gjithnjë mbetej fajtor, përjashtohej nga partia, arrestohej dhe përfundonte përballë skuadrës së pushkatimit. Përfundimisht, protagonisti kryesor i diktaturës komuniste, i hakmarrjes primitive e personale, arkitekti i strukturave dhe normave antinjerëzore, ideatori i luftës së klasave, për deformimin e njeriut, për varfërinë mesjetare, ishte Enver Hoxha.
Procesi me numrin më të madh të dëshmitarëve
Procesi ndaj Kadri Hazbiut dhe krerëve të tjerë të Sigurimit të Shtetit ka qënë procesi me numrin më të madh të dëshmitarëve. Mbi 250 syresh të përzgjedhur nga drejtuesit e Policisë Sekrete dhe grupi i hetuesve të caktuar për çështjen në ngarkim të pjesëtarëve të “organizatës antirevolucionare”, kanë ardhur nga vise të skajshme dhe kanë pohuar njeri pas tjetrit mbi fajësinë e të pandehurve. Mjaft prej tyre, pas ekzekutimit të Hazbiut, janë shpërblyer në mënyra të ndryshme. Pjesa e dëshmitarëve nga radhët e ushtarakëve janë katapultuar me detyra të rëndësishme në Ministrinë e Mbrojtjes dhe atë të Brendshme. Të tjerë janë mjaftuar me dekorimet e radhës, ndonjë burs për fëmijët apo me marrjen e një banese jashtë radhe.
Ka qënë mesnata e 9 shtatorit 1983 kur Kadri Hazbiu dhe të dënuarit e tjerë shkuan para skuadrës së pushkatimit, diku në shpatet e kodrave të Linzës. Së paku kështu e ka dokumentuar në dosjen përkatëse shpura e të besuarve për zbatimin e vendimit të Gjykatës së Lartë. Procesverbali për ekzekutimin e Kadri Hazbiut, Feçor Shehut, Llambi Peçinit e Llambi Ziçishtit mban firmën e Rrapi Minos, Zylyftar Ramizit, Agron Tafës, Afuz Muratit, Nevzat Viganit dhe Nikolla Shkurti. Po çfarë pohojnë nënshkruesit e këtij dokumenti gjithsesi zyrtar?
Dokumenti
(Procesverbal për ekzekutimin e vendimit të Gjykatës së Lartë)
Presidiumi i Kuvendit Popullor i RPSSH-së, me shkresën nr.1582/1, datë 9 shtator 1983, nuk ua fali jetën të dënuarve: Kadri Hazbiu, Feçor Shehu, Llambi Peçini dhe Llambi Ziçishti. Të dënuarit mbasi u çuan në vendin e ekzekutimit, u njoftuan nga prokurori i Përgjithshëm se Presidiumi i Kuvendit Popullor ua refuzoi kërkesën për falje. Të dënuarit Kadri Hazbiu dhe Feçor Shehu u shprehën se janë të pafajshëm, kurse të dënuarit Llambi Peçini dhe Llambi Ziçishti nuk thanë gjë. Mbas këtij veprimi, në ora 24.00 të datës 9 shtator 1983 u krye ekzekutimi me pushkatim për të dënuarit Kadri Hazbiu, Feçor Shehu, Llambi Peçini dhe Llambi Ziçishti. Në ekzekutimin e vendimit me vdekje morën pjesë prokurori i Përgjithshëm, shoku Rrapi Mino, zëvendësministrat e Punëve të Brendshme Zylyftar Ramizi dhe Agron Tafa, sekretar (oficer) Afuz Murati, mjeku Nevzat Vigani dhe oficer Nikolla Shkurti.
Pohime të tjera
Pavarësisht tekstit që përmban dokumenti për epilogun e procesit “Hazbiu”, nga dëshmitarë të ngjarjes kanë qarkulluar zëra që e kundërshtojnë, së paku pjesërisht versionin e nënshkruar sipas rregullit të detyrës. Ka pohime nga ish- gardianë të burgut 313, sipas të cilave Kadri Hazbiun, ministri më jetëgjatë të ministrisë së Brendëshme, në vendin e ekzekutimit, e kanë çuar të vdekur. Ka ndër ta që thonë se Hazbiu ka ndërruar jetë nga torturat, por ka të tjerë që pohojnë se ekzekutimi i tij është bërë fshehurazi në qeli nga njëri prej krerëve të Sigurimit, për të shmangur pështjellimin në radhët e efektivave të emëruar dikur nga Kadri Hazbiu e të urdhëruara së fundi për të ekzekutuar atë. Sidoqoftë, mënyra si u eliminua ish-ministri historik i Sigurimit të Shtetit, ka qenë një nga ngjarjet më të mistershme të regjimit të diktaturës komuniste.
Argumenta e kundërshti
Pjesa që mbështet variantin zyrtar të ekzekutimit të Hazbiut nga skuadra e pushkatimit në Linxë, ndër të tjera sjell për argument një gjurmë plumbi pas kokës. Të tjerët e vlerësojnë këtë një alibi dhe këmbëngulin në opsionin e tyre. Për ta, fakti që pjesëtarë të skuadrës së pushkatimit, si rrallëherë tjetër, kanë qënë vetë krerët e Sigurimit të Shtetit të kryesuar nga kryeprokurori, hedh dritë në pasaktësinë e dokumentit për ekzekutimin e Hazbiut. Ndërkaq, ka dëshmitarë të tjerë që pohojnë se gjatë ekzaminimit të eshtrave të ish-ministrit në vitin 2000, janë konstatuar gjurmë të plumbave në shpinë dhe në pjesën e mbrapme të këmbëve. Një ish-guardian i burgut 313 e lidh misterin e vrasjes me vizitën e beftë të njërit prej zevëndësministrave të Brendshëm në qelinë e Hazbiut mesnatën e 8 shtatorit, kur kishte mbërritur urdhri i Hekuran Isait për zbatimin e vendimit të Gjykatës së Lartë. Në përgjigje të interesimit të gazetës, nënshkruesit e dokumentit të ekzekutimit që jetojnë, hezitojnë të flasin, duke na kujtuar arkivat dhe dokumentat e kohës(!)

AFRIM IMAJ

[Brari]

Ylli Polovina: Mehmet Shehu ishte i dënuar me vdekje
Kulture, Speciale e Martë, Gusht 23rd, 2011

Mehmet shehu dhe enver hoxha
Ndërsa të gjithë rendin pas argumenteve me “i the – të thashë”, ai del përmbi to për të treguar përplasje të mëdha.Kur dëgjon titullin “Amerika, Mehmet Shehu dhe Ramiz Alia”, menjëherë të shkon mendja tek ndonjë nga ato hulumtimet agjenturore, por emri i autorit të thotë krejt gjë tjetër. Cilado qoftë tematika, Ylli Polovina përpiqet ta ngrejë mbi rrëfimin e rëndomtë, herë-herë të pavërtetë, për të sjellë jo vetëm materiale e fakte, por edhe t’i hyjë një analize bindëse. Në 240 faqe libër, me një stil të këndshëm, gati letrar, nuk tregohen vetëm 27 ditë nga jeta e ish-kryeministrit shqiptar: udhëtimi drejt Amerikës në bordin e transoqeanikut “Queen Elisabeth” dhe 21 ditët në Ne—ë York, ku kryesonte delegacionin shqiptar në Sesionin XV të Kombeve të Bashkuara. Ky udhëtim dhe gjithë historia që u ngrit mbi të shërben për të kuptuar si funksiononte mekanizmi i diktaturës. Në një farë mënyre Polovina e ka “përdorur” Mehmet Shehun, për të na thënë ca të vërteta më të mëdha se “çështja Shehu”. Në një intervistë Polovina na tregon për librin, ç’e shtyu, sa e vështirë qe të mblidhte faktet, si i gjeti arkivat shqiptarë dhe, duke dalë përtej asaj çka ka thënë në libër, na zbulon se ish-kryeministri ishte “dënuar prej kohësh me dënimin me vdekje”. Ai kurrsesi nuk duhet të ishte pasardhësi i Enver Hoxhës.
Z. Polovina, në një kohë kur tregut të botimeve i shtohet çdo ditë një libër mbi agjentura e “fakte” nga vitet e diktaturës, ju vini me një tjetër libër në këtë temë. Ç’ju shtyu?


Ylli Polovina
E kundërta e asaj që parashtroni ju. Libri im i fundit, “Amerika, Mehmet Shehu dhe Ramiz Alia”, rrëfimin nga këndi agjenturor, pra luftën midis spiunazheve të huaja në Tiranën e kohës së diktaturës enveriane, e ka anashkaluar. Ndryshe në dyqind e dyzet faqet e tij do të kishit lexuar për funksionarë shumë të lartë në të dikurshmin Komitet Qendror, të cilët kanë qenë rezidentë të zbulimit sovjetik dhe kanë komanduar krerë të regjimit e madje politika reale. Po ashtu do të kishit ndeshur rreshta të shumtë mbi çështjen ende konspirative të “Luftës mes Pesë Yjeve” ose e treguar me pak fjalë se si tre breza agjentësh sovjetikë në disa nga pikat kyçe të Shqipërisë së para vitit 1990, për të fituar maksimumin e fshehtësisë dhe të mbijetesës, kanë likuiduar fizikisht njëri-tjetrin. Po të pëlqeja këtë këndvështrim, do t’i bija edhe më shkurt: do ta pranoja e përshkruaja Mehmet Shehun si agjent të vjetër të anglo-amerikanëve dhe Ramiz Alinë si të specializuar gjatë studimeve politike në Moskë, në vitet pesëdhjetë të shekullit të shkuar, edhe për zbulim në favor të sovjetikëve. Kështu do të më jepej dorë ta shpjegoja rivalitetin mes tyre edhe si kacafytje ndërmjet Shteteve të Bashkuara dhe BRSS-së për të mbajtur nën kontroll Shqipërinë. Po të ndodhte që adhuroja subjektet dhe variantet konspirative të ngjarjeve të rëndësishme historike të vendit, do të ndiqja nga pas fare lehtësisht edhe një dëshmi të vetë njërit prej djemve të Enver Hoxhës, i cili të ëmës, Nexhmijes, i ka bërë kërkesë publike të pranojë se ka qenë e Moskës. Çdo autor e ka të ligjshme të shkruajë edhe kështu, madje libra të tillë kanë sukses të madh në treg. Thjesht unë thashë se nuk pëlqej dhe kurrë nuk do të merrem me stile të tilla krijimtarie dhe protagonizmi letrar.
Kur ju bëra pyetjen kisha parasysh një tekst hyrës që keni vendosur në libër. Ai, fjalë për fjalë thotë “Duke sjellë një sasi të madhe dokumentesh arkivore të papublikuara ndonjëherë, në mënyrë të veçantë për udhëtimin e Mehmet Shehut në vjeshtë të vitit 1960, me transoqeanikun britanik “Queen Elisabeth” për në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe pastaj 21 ditët e qëndrimit të tij në Nju Jork, i mbetet lexuesit të gjykojë nëse ajo që ndodhi më pas me kryeministrin shqiptar ishte pasojë e një lufte të brendshme pushteti apo pjesë e një beteje të gjatë agjenturash të huaja”.
Më duket se këtu është fare e qartë. Në këtë libër me ngjarje shumë të ndërlikuara dhe të ndikuara nga dhjetëra faktorë nuk prirem prej asnjë dëshire që nëpërmjet tij të influencoj drejt për së drejti në gjykimin e lexuesit, çfarë do të ngjante me siguri po ta nisja e përfundoja atë me objektiv ta dëshmoja si luftë për pushtet apo tërësisht si përleshje spiunësh. Në të gjithë krijimtarinë time të botuar në shqip apo në italisht (siç janë “Homo Balkanicus”, “Rai & Albania” apo një i tretë që del në fund të kësaj vjeshte) kam rrëfyer pjesë të veçanta, shumica të panjohura ose të zbuluara pak apo shtrembër, të historisë sonë. Nëse një subjekt nuk përfshin këtë rrethanë, pra të bartë tek lexuesi fragmente të rëndësishme të historisë kombëtare, sado joshës të jetë ai në elementë të tjerë, ngjarje triller apo me në qendër personazhe të rëndësishëm publikë, ai prej meje nuk përzgjidhet. Tek “Amerika, Mehmet Shehu dhe Ramiz Alia” koha e veprimit të ngjarjeve shtrihet nga njëzet e shtatë ditë intensive, që përbëjnë bërthamën e tij, magmën (gjashtë janë udhëtimi i kryeministrit shqiptar me vaporin “Queen Elizabeth” dhe njëzet e një qëndrimi në Nju Jork), deri pothuaj në dyzet e pesë vite. Në këtë përmasë përfshihet diktatura dhe një dekadë e gjysmë nga pluralizmi. Por po e qartësoj më profesionalisht: subjekti i librit ka një kohë të vendosur në tre rrathë të ngërthyer me njëri-tjetrin. Në të parin si pikë fillimi është viti 1959, periudhë e përkeqësimit të shpejtë të marrëdhënieve mes Tiranës dhe Moskës dhe ku sovjetikët përpiqen ta përdorin Shqipërinë si bazë të Traktatit të Varshavës kundër NATO-s dhe, kur në Tiranë, nën presionin e KGB-së, fabrikohet grupi çam i Teme Sejkos me legjendën e një sulmi të kombinuar mbi vendin tonë të Flotës së gjashtë Amerikane. Ky rreth i parë mbyllet në vitin dymijë, kur dy djemtë e mbetur të Mehmet Shehut gjejnë më në fund eshtrat e të atit, hedhur në një varr anonim. Rrethi i dytë i lëvizjes së kohës në libër përfshin gjysmën e dytë të vitit 1960 (nis në korrik) dhe përfundon në nëntor 1986. Ato fillojnë me përgatitjet e Mehmet Shehut për të shkuar në Nju Jork dhe në sfond të Hysni Kapos në një takim përgatitor të partive komuniste në Bukuresht. Mbyllen me të quajturin Kongres i Vazhdimësisë, ku Ramiz Alia, ndërsa Perëndimi priste ndryshimin apo të paktën liberalizimin e kursit politik, e nisi leximin e raportit të tij me akuzën e njohur të Hoxhës se Mehmet Shehu qe një armik i betuar i Partisë dhe i popullit, si edhe një poliagjent në shërbim të të huajve. Rrethi i tretë i zhvillimit të ngjarjeve dhe më kryesori përfshin periudhën nga 12 shtatori deri në 22 tetor 1960, koha e udhëtimit të Shehut për në Nju Jork dhe kthimi prej tij. Ato kanë të bëjnë me nisjen nga Aeroporti i Rinasit, hyrja në Itali, udhëtimi nga Roma në Paris, prej këtu, në 14 shtator në portin detar francez të Sherburgut dhe nisja me anijen oqeanike “Queen Elizabeth”. Pastaj vijojnë të treguara hollësisht, një për një, që prej 20 shtatorit deri në 12 tetor, të gjitha ditët e kryeministrit shqiptar në qytetin e madh, ku kishte shkuar për të marrë pjesë në Sesionin XV të Kombeve të Bashkuara. Më shkurt përshkruhet rruga e tij e kthimit, derisa më 22 tetor avioni qeveritar shqiptar e mori nga Aeroporti i Barit dhe e uli në Rinas.
Atëherë ju Mehmet Shehun e keni zgjedhur jo për t’u përqendruar tek ai…
E zgjodha për t’u përqendruar tek historia, tek përpjekja për ta sjellë këtë pjesë të anashkaluar në kujtesën kombëtare. Mes dhjetëra personazheve që ka libri, nga Ramiz Alia, Reiz Malile, Enver Hoxha e deri tek Nikita Hrushovi, Josif Bros Tito, Vladislav Gomulka, Antonin Novotni, George Dezhi, Janosh Kadari, Teodor Zhivkovi apo Fidel Kastro dhe presidenti amerikan Ajzenauer, Mehmet Shehu vërtet ka tepër dukshëm vendin e parë. Por këtë status në libër ia kam dhënë, sepse jeta dhe fati i tij më ndihmojnë të depërtoj e dëshmoj për pjesë të pashkruara të historisë sonë apo me forcën e pushtetit politik të manipuluar. Ndërkohë, nuk pëlqej të jem as “mehmetolog”, pasion ky dhe po aq virus i përhapur shumë së fundi mes nesh. “Mehmetologjia” tashmë është shndërruar në letërsi bulevardeske. Ajo po kërkon spektaklin, rënien në sy të vetë autorëve, shumë prej të cilëve, pa hyrë në asnjë arkiv e pa kryer fare punë studiuese, siç është e detyrueshme për çdo ngjarje dhe figurë historike, jo vetëm nuk po kthjellojnë, por po i turbullojnë të gjitha gjurmët akoma të mbetura nga e vërteta. Këta “mehmetologë” janë bërë shitës e blerës të thashethemeve “gota e zhdukur nga komodina” apo “tuneli i nëndheshëm”. Libri im nuk ka ndonjë merak në “e vranë” apo “u vetëvra” Shehu. Ai shkon përtej, tek mesazhi për një shoqëri si jona që duhet të ndërtojë një të ardhme të çliruar nga imponimi i gënjeshtrës dhe i dezinformimit. Ai merret me ndriçimin e njërës prej intrigave politike më të mëdha në jetën e shtetit tonë, të asaj që ka mbetur me emrin bombastik dhe po aq djallëzor “Tabloja sinoptike”. Deshifrimi i saj zbulon para lexuesit si veproi jo vetëm mekanizmi i akuzës së Hoxhës se Mehmet Shehu qe një poliagjent, por si funksiononte ai shtet, i cili mbante emrin e dëlirë si më i drejti dhe më i pafajshmi në botë e ndërkohë qe mjaft kriminal. Do të mjaftonte si dëshmi edhe ajo që ndodhi nga viti 1973 (kohë kur Enver Hoxha kaloi një infarkt të rëndë dhe lufta se cili do ta pasonte mori revansh) deri në 1983, kur me plumb prapa kokës u vranë hierarkët e fundit që duhej të zhdukeshin për të ardhur në krye pasardhësi ose më saktë “I Paracaktuari”. Është një dekadë makabre kufomash.
Ka qenë e vështirë ta ndërtoni historinë, të mblidhni copërat e shpërndara?
Shumë, mjaft e lodhshme, por ia vlente që prej çastit kur zbulova thembrën e mekanizmit manipulues. Tek “Tabloja sinoptike” Hoxha e ka akuzuar Mehmet Shehun pas vdekjes se takimin me Josip Bros Titon dhe të dërguarin e Inteligjencë Servisit, djalin e kryeministrit anglez Uinston Çurçill, Randolfin, e kishte kryer në një kthinat e fshehta të transoqeanikut britanik “Queen Elizabeth”, jo në Nju Jork. Ndërkaq, një dokument i vlerësuar tepër sekret në arkivin e Ambasadës amerikane në Buones Aires, i cili nëpërmjet një miku argjentinas me emrin Farran në tetor 1986 u sigurua nga Ambasada shqiptare, u mor i fotokopjuar dhe iu dërgua në Tiranë Ramiz Alisë (që në ditët e para të nëntorit e lexoi para të porsazgjedhurve nga Kongresi i Vazhdimësisë), nuk e përmendte fare anijen oqeanike, por thoshte se marrëveshja Mehmet Shehu-CIA qe kryer në Nju Jork gjatë ditëve të pranisë së kryeministrit shqiptar në punimet e OKB-së. Kjo mospërputhje ishte fare flagrante. Kështu u bë e qartë se me “Tablonë sinoptike” ishte prodhuar një antihistori nga ato që politika shumon pa fund.
Cilat janë burimet arkivore që keni shfrytëzuar?
Gjithçka që ishte e dobishme për të zbardhur sidomos 41 ditët e largimit nga Shqipëria të kryeministrit Shehu në shtator-tetor 1960: duke filluar nga arkivi i Ministrisë së Punëve të Jashtme deri tek ajo Qendrore e Shtetit, si edhe të gjitha arkivat e hapura online në Londër, Budapest, Itali, Francë dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Këtu duke përfshirë edhe median.
Në ç’gjendje janë arkivat shqiptare? Mundët të gjenit atje materialet që ju duheshin apo ish-udhëheqja komuniste qe kujdesur të zhdukte gjurmët?
Arkivat tona janë të varfra e të pasura njëkohësisht, të plota e të zbrazura, me dosje dëng me letra, ku vetmitë e dëshmive nuk mungojnë, por analizat janë tepër të rralla. Ku po ashtu gjykimet janë shumë të personalizuara dhe të njëanshme. Gjysmëshekulli komunist është i rënduar skajshëm prej politizimit, shpesh duke mbërritur në shformim të së vërtetës historike. Po ashtu nuk është aq e pasur sa e meriton pas nëntëdhjeta, ka gropa në të. Në arkivat tona sheh vetveten, Shqipërinë e shqiptarët. Jemi popull e vend pa ndonjë strategji afatgjatë, me shekuj të ngulitur. Thjesht kemi dëshira të mira. Ja pse ndodh që në kujtesën tonë kombëtare, të ruajtur shtetërisht, janë të shumta fletët për rëndomësi dhe mjaft të mpakura ato për çështje madhore e të largpamësisë. Me një fjalë jemi ashtu siç jemi: shtyhemi përpara, por prej inercisë së vetë ngjarjeve, jo nga vullneti i hekurt i shoqërisë dhe i liderave të saj.
E kisha pyetjen edhe për vështirësitë tuaja personale gjatë kërkimit të dokumenteve për librin?
Qe terren rraskapitës. Çdo gjë që lidhet me Mehmet Shehun është shfarosur egërsisht dhe thellësisht. Askujt prej të djathtëve dhe të majtëve, dhjetëra mijërave që regjimi i shpalli armiq dhe i ndëshkoi dhunshëm, nuk i është kryer shkulje e çdo gjurme të shkruar, të fotografuar apo të filmuar sa ish-kryeministrit të komunizmit shqiptar. Urrejtja mbi të ka qenë patologjike, e domosdoshme për t’u studiuar nëse vinte prej një zelli thjesht tiranik, prej një hakmarrjeje personale, nga frika se mos ngjallej, apo prej një mendjeje tërësisht të sëmurë. Ju besoj se e dini që kur u zhvendos trupi i tij nga varrezat e Sharrës për t’u hedhur në gropën anonime u projektua edhe tretja, zhdukja totale e eshtrave me acid special. Sidoqoftë, unë nuk i humba shpresat për të rikrijuar e ringjallur jetën e Shehut gjysmë shekulli më parë, në Nju Jorkun e largët. Mes disa dosjeve të zbrazura që me varfërinë e tyre të trishtonin, pas shumë kërkimesh gjeta edhe atë me radiogramet personale të kryeministrit me Enver Hoxhën. Për fat kopjet e deshifruara bëheshin në dy kopje e ndërsa njëra binte në duart e Hoxhës, tjetra rrinte në arkiv. Mbase duarve që pas 18 dhjetorit 1981 bënin spastrimet e çdo gjurme të Mehmet Shehut, nuk u kishte shkuar në mendje se lënda që do ta kundërshtonte “Tablonë sinoptike” dremiste në një skaj rafti.
Ndonëse qysh në fillim të librit thoni se e lini lexuesin të vendosë vetë mbi çështjen “Shehu”, ju e jepni mendimin tuaj. Ishte apo jo agjent?
Ju mund ta keni nënkuptuar këtë sikur nuk ka qenë agjent dhe kjo është e drejta juaj, por unë nuk kam deklaruar asgjë. Në libër vetëm paraqes prova e dokumente, i rrëfej ngjarjet. Lexues të tjerë mund të dalin në vlerësimin e kundërt me tuajin.
Në librin që keni botuar qartazi na thoni se ai që përfitonte direkt nga përbaltja e Mehmet Shehut ishte Ramiz Alia, i cili e pasoi Hoxhën pas vdekjes së tij. Mos vallë e gjithë kjo lojë agjenturash është stisur nga vetë Alia?
Më lejoni që në këtë pjesë të bisedës të dal jashtë librit dhe të fshehtat e tij t’ia lëmë atyre që do ta marrin nëpër librari apo biblioteka.
Jeni i lirë t’u largoheni 240 faqeve të botimit tuaj me kusht që të na tregoni mistere të tjera.
Do të bëj publike vetëm një nga ato që kam mësuar në këtë hetim të gjatë. Mehmet Shehu ishte dënuar me vdekje shumë kohë para pasmesnatës së 18 dhjetorit.
Si?!
Qe i dënuar të humbte jetën, ta linte. Në pasditen e 17 dhjetorit, kur rinisi takimi i Byrosë Politike për të diskutuar gabimet e tij, nga trupa e sigurisë së Enver Hoxhës qenë marrë disa masa speciale. U vendos të ishin ngjitur me sallën e mbledhjes një grup mjekësh. Pritej që gjatë punimeve të saj Mehmet Shehu të përpiqej ta qëllonte me pistoletë Hoxhën. Mjekët do të qenë thirrur për çdo emergjencë, sepse realisht ishin marrë të gjitha masat që kryeministri të çarmatosej në vend. Për çdo të papritur në pozicionet e vendosjes së anëtarëve të Politbyrosë gjatë mbledhjes Kadri Hazbiu u gjykua të rrinte në hapësirën dramatike mes Mehmet Shehut dhe Enver Hoxhës. Plumbat, po të dilnin nga tyta e revoles “Makarov” të kryeministrit, le të godisnin mikun e bashkëpunëtorin e tij. Edhe për këtë qe vendosur të mos e kishte jetën të gjatë. Një pjesë e këtyre masave u zbut sapo Shehu hyri në sallën e mbledhjes dhe të dhënat e mbledhura provuan në mënyrë të sigurt se ai nuk kishte marrë me vete asnjë lloj arme. Kjo rrethanë e mbajtur fshehur dhe e papohuar asnjëherë prej atyre pak që e dinë, dëshmon se Mehmet Shehu konsiderohej armik shumë i rrezikshëm mjaft kohë para asaj mbledhjeje, ku gjoja do t’i jepej vetëm një vërejtje partie. Ai është trajtuar si i tillë edhe një muaj më parë, kur qe zhvilluar Kongresi i Shtatë i Partisë së Punës dhe ku, edhe pse në gjendje izolimi të plotë, u rizgjodh ftohtësisht kryeministër. Vlerësimi i tij si armik tepër kanosës i ka rrënjët edhe disa muaj më parë, para fillimit të vjeshtës, kur u krye fejesa e të birit të tij të pafajshëm me një nga vajzat më të bukura e më fisnike të familjeve të ditura të Tiranës. Kemi një provë që ditëvendimi për ta shpallur armik e kapërcen fillimin e gushtit dhe hyn gjer në korrik. Mundet që fillesat ajo akuzë t’i ketë edhe më tej, në muajt e pranverës, por duhet bërë kërkim. Ndërkohë, këtë pasion zhbirimi në këtë temë nuk e kam, madje as më gjendet kohë t’i kushtohem. Për mua ka rëndësi një element: Mehmet Shehut duhej t’i pritej çdo mundësi për të qenë pasardhësi i Enver Hoxhës dhe në këtë vendim politik qe përfshirë çdo zgjidhje, edhe ajo e likuidimit fizik.
Në librin e tij “Jeta ime”, i cili duket qartë se është një testament dhe ka interpretimet më të dëshiruara e më përfundimtare për çfarë ka parë e kryer në tetë dekada, Ramiz Alia ka një episod që duhet parë më vëmendshëm. Në mëngjesin e tetëmbëdhjetë dhjetorit, pasi u njoftua se është gjetur i vdekur Mehmet Shehu, Alia shkon në shtëpinë e Enver Hoxhës dhe ky i thotë “Sot besoj se nuk do të zgjatemi shumë. Të dëgjojmë Mehmetin, pastaj do të flas edhe unë e ta mbyllim me kaq këtë çështje”. Siç e ka shkruar në librin testament Ramiz Alia, iu përgjigj “Nuk ka më se çfarë të mbyllim, sepse atë e mbylli vetë Mehmeti, duke mos duruar më gjatë. Sapo më njoftuan që ai ka vrarë veten”. Menjëherë më pas Alia shkruan “Për një copë herë Enveri u shtang dhe nuk foli. Pas pak tha “Po përse? Përse e bëri këtë gjë?”
Në këtë mikrofragment të librit “Jeta ime”, duke qenë se Enver Hoxha nuk jeton më dhe në mijërat e faqeve të shkruara prej tij, ndonëse pas dhjetorit 1981 botoi edhe shumë kujtime, nuk e përmend këtë episod me asnjë fjalë e rrokje, mbetet ta pranojmë të përshkruar nga Alia si më realin e mundshëm. A nuk dallohet qartë se pasuesi i ardhshëm i Enver Hoxhës nuk vuan asnjë dhimbje apo reflekton tronditje nga jetëhumbja e kryeministrit, i cili ishte edhe rivali i tij i vetëm për postin e “Pasardhësit”?
Nuk mund ta përfytyrojmë dot tonin e zërit me të cilin u shqiptuan fjalët “Nuk ka më se çfarë të mbyllim, sepse atë e mbylli vetë Mehmeti, duke mos duruar më gjatë…”, por si tekst janë të ftohta akull. Çuditërisht, për aq sa kuptohet prej germave, Hoxha duket jo vetëm i kapur në befasi, por edhe i tronditur.
Tani, e nderuara Alma, do të më lejosh ta mbyllim këtu bisedën, pra në fillim të një teme tjetër, për ta vijuar të plotë në një çast të ardhshëm. Veç përsëris: “Mehmet Shehu me kohë qe dënuar me vdekje”.



ALMA MILE