Mbiçmimi i lekut frenon eksportet shqiptare

[ganoid]

Mbiçmimi i lekut frenon eksportet shqiptare

Guvernatori i Bankës së Shqipërisë ka vlerësuar si një nga faktorët e uljes së shkallës së konkurrencës së produkteve vendase në tregjet ndërkombëtare forcimin e monedhës vendase


Vlerësimi i lekut ka frenuar prodhimin vendas. Kjo ka qenë një ndër pikat kyçe të deklaratës bërë nga guvernatori Shkëlqim Cani në raportin e mbajtur në Parlament. Kjo pasi vlerësimi i lekut ka dobësuar fuqinë konkurruese të prodhimit të brendshëm në tregjet ndërkombëtare. Në këtë mënyrë vlerësimi i lekut gjatë vitit 2003 ndaj euros dhe dollarit ka qenë potencialisht i pranishëm në uljen e konkurrencialitetit të prodhimit vendas, duke thelluar më tej deficitin tregtar. Ky tipar ka bërë që eksportuesit shqiptarë të mos kenë mundësi që të shfrytëzojnë avantazhet e marrëveshjeve të tregtisë së lirë në rajon. Kjo ka qenë një nga shkaqet e uljes së shkallës së konkurrencës të prodhimit vendas. Në lidhje me këtë çështje, Robert Çekut, anëtar i komisionit të ekonomisë dhe financave, shprehet: “Leku është forcuar ndaj euros dhe dollarit, kur raporti i importeve ndaj eksporteve është një me katër dhe nëse heqim nga eksportet tona rieksportet, atëherë ky raport shkon një me gjashtë në favor të importeve, është me të vërtetë një absurditet. Pra, realisht mbiçmimi është shkaktuar nga ndërhyrjet në tregun e parasë nga ana e Bankës Qendrore dhe ky mbiçmim i monedhës vendase ndaj euros dhe dollarit nuk është rezultat i transaksioneve reale”.
Nga ana tjetër një Ridvan Bode, anëtar i komisionit të ekonomisë dhe financave, shprehet për një efekt tjetër të vlerësimit të lekut. Sipas tij, megjithëse leku u mbivlerësua ndaj euros dhe dollarit, normat e intersit mbeten të larta, duke rritur në këtë mënyrë koston e kredisë në lekë dhe ulur investimet në vend. Mendoj se fakti që në një kohë kur shumica e depozitave janë në lekë dhe kredia në valutë zë rreth 80 për qind të kredive, përbën një kërcënim real të sistemit financiar në vend.


Shkalla e hapjes së ekonomisë
Shkalla e hapjes së ekonomisë shqipatare lë ende për të dëshiruar në raport me vendet e rajonit. Në raportin e paraqitur nga guvernatori shkalla e hapjes së ekonomisë për vitin 2003 është 61 për qind ose 1 pikë përqindje më e ulët se treguesi i vitit 2002.


Investimet
Në total investimet për vitin 2003 kanë qenë rreth 22.3 për qind të PBB-së, duke shënuar një rritje të lehtë në krahasim me vitin 2002. Kjo rritje u përket vetëm investimeve private për vetë faktin se investimet publike gjatë vitit 2003 ishin 11.7 për qind më të ulëta se një vit më parë.
Financimi i brendshëm i deficitit buxhetor ndaj PBB-së gjatë vitit 2003 shënoi vlerën më të ulët në gjashtë vitet e fundit, me 2.7 për qind.


Rezerva valutore
Gjatë vitit 2003 rezerva valutore u rrit me 186.62 milion dollarë në vlerë absolute ose me rreth 22 për qind në terma relativë.


Robert Çeku
Fryma mbizotëruese e raportit të paraqitur bazohet në një gjykim anormal. Leku është një monedhë e pakonvertueshme në tregjet ndërkombëtare dhe realisht përdoret për transaksione vetëm brenda territorit të Shqipërisë. Për çudi leku mbiçmohet me dollarin, me monedhën kryesore botërore me të cilën kryen aktualisht 80 për qind të transaksioneve në botë. Është dramatike që të pranojmë që leku ynë është realisht më i fortë se dollari. Fuqia blerëse e një kartëmonedhe llogaritet me sasinë e të mirave materiale që blihen me një njësi të saj. Njësia bazë e monedhës sonë është një lekë dhe pyetja që shtrohet është se çfarë blihet me një lekë në Shqipëri. Të gjithë e dimë se me një lekë nuk mund të blihet asgjë. Ndërsa nuk mund të themi një gjë të tillë për një euro apo një dollar. Pra, të themi se leku është forcuar ndaj euros dhe dollarit kur raporti i importeve ndaj eksporteve është një me katër dhe nëse heqim nga eksportet tona rieksportet, atëherë ky raport shkon një me gjashtë në favor të importeve, është me të vërtetë një absurditet. Pra, realisht mbiçmimi është shkaktuar nga ndërhyrjet në tregun e parasë nga ana e Bankës Qendrore dhe ky mbiçmim i monedhës vendase ndaj euros dhe dollarit nuk është rezultat i transaksioneve reale.


Ridvan Bode
Guvernatori e mat suksesin e Bankës së Shqipërisë vetëm në nivelin e çmimeve. Në këtë mënyrë të gjithë treguesit e tjerë të mbesin jashtë të gjithë parametrave të përcaktuar dhe si objektiva të qeverisë dhe të Bankës së Shqipërisë. Papunësia sipas vlerësimit të bërë nga Komuniteti Europian është në nivelin 16 për qind, ndërsa organizata e punës e vlerëson në shifrën e 38 përqindëshit. Sistemi bankar ka një nivel kreditimi në masën 7 për qind të PBB-së kur vendet e rajonit që presin të anëtarësohen në Bashkimin Europian kanë një mesatare prej rreth 30 për qind të këtij treguesi. Rezerva valutore ka pësuar një rritje të konsiderueshme duke arritur vlerën 1.04 milion dollarë dhe nuk është 4.7 muaj importe, por 8.8 muaj duke u bërë një faktor frenues i ekonomisë dhe reduktuar rreth 100.000 vende pune. Investimet e huaja direkte janë disa herë më të ulëta se vendet rajonit. Megjithëse leku u mbivlerësua ndaj euros dhe dollarit, normat e intersit mbeten te larta duke rritur ne këtë mënyrë koston e kredisë në lekë dhe ulur investimet në vend. Mendoj se fakti që në një kohë kur shumica e depozitave janë në lekë dhe kredia në valutë zë rreth 80 për qind të kredive përbën një kërcënim real të sistemit financiar në vend.