BE: Qeveria largoi shanset per Marreveshjen

[Orku]

Komisioni Evropian: Nuk penalizojmë popullin, po qeverinë

Erisa Zykaj, korrespondente nga Brukseli

Negociatat midis Shqipërisë dhe Komisionit Evropian, jo vetëm që nuk do të mbyllen në fund të këtij viti, por institucioni ekzekutiv i Bashkimit Evropian refuzon të aludojë në lidhje me çfarëdolloj date për mbylljen e tyre edhe për vitin e ardhshëm. Arsyeja është se ecuria e Shqipërisë në procesin e asocimit dhe stabilizimit është kaq e paparashikueshme, saqë zyrtarët evopianë mjaftohen me prononcimin se negociatat pritet të zgjasin.

"Unë nuk mund kurrsesi të flas për një datë për mbylljen e negociatave, pasi arritja në këtë etapë varet vetëm nga ecuria e palës shqiptare në rrugën e reformave. Ne nuk duam të penalizojmë popullin shqiptar, apo ta pengojmë atë të bëhet anëtar i Bashkimit Evropian. Por kritikat tona për ritmin e ngadaltë të reformave i drejtohen qeverisë shqiptare, që përveç përfitimit nëpërmjet procesit të integrimit, ka angazhime për të kryer. Tonet tona kundrejt përgjegjësisë për respektimin e këtyre angazhimeve nuk janë aspak të buta, por janë shprehur shumë qartë nëpërmjet raportit. Nëse integrimi në Bashkimin Evropian kërkon që ne t'i kritikojmë qeveritë për punën e tyre, atëherë ne do ta bëjmë këtë," është shprehur Patrick Rock, këshilltari i kabinetit të komisarit Chris Patten për Ballkanin. Ai ka bërë të ditur se Komisioni Evropian i ka dhënë detyrat që duhet të ndjekë qeveria shqiptare.

"Madje tani jemi duke precizuar nëpërmjet partenariatit edhe se cilat janë kushtet që duhet të kryhen gjatë vitit të ardhshëm dhe cilat janë ato që duhet të kryehen brenda tri viteve" ka thënë Rock, që është plotësuar nga zëdhënësja Emma Udvvin. Kjo e fundit ka vënë në pah, se jo më kot, përveç raportit vjetor për vitin 2003, partneriteti i Bashkimit Evropian me Shqipërinë fokusohet përsëri në fushat që janë më thelbësoret dhe që kanë të bëjnë kryesisht me luftën ndaj krimit të organizuar, ndaj korrupsionit, fuqizimin e sistemit të drejtësisë, ashtu si dhe forcimin e kapacitetit zbatues për reformat. Nga ana tjetër, përgjegjësi për procesin e asocimit dhe stabilizimit për Ballkanin, i cili ka ka kryer njëkohësisht funksionin e ambasadorit francez në Shqipëri para viti 2000, Michel Perreti ka shprehur një paradoks midis adhurimit të tij për popullin shqiptar dhe pakënaqësinë e punës së qeverisë shqiptare. "Unë jam personalisht shumë i tërhequr nga kultura e popullit shqiptar, nga historia dhe nga bujaria e tij, por angazhimet për integrimin në Bashkimin Evropian duhen plotësuar në mënyrë rigoroze".

Pa asnjë suprizë, raporti vjetor i Komisionit Evropian në lidhje me marrëveshjen e asocimit dhe stabilizimit për Shqipërinë është edhe këtë vit kritik për shkak të rezultateve të dobëta të arritura nga qeveria shqiptare pothuajse në të gjitha fushat që përfshin kjo marrëveshje dhe këtë gjë e ka ilustruar edhe këshilltari Patrick Rock: "Dua të nënvizoj dimensionin e ekzistencës së korrupsionit dhe krimit të organizuar në Shqipëri. Për ne është e papranueshme korrupsioni që ekziston në administratën shqiptare, që shprehet nëpërmjet ndërrimit të vazhdueshëm të posteve. Po përqendrohem në ndërrimin e posteve në sektorin e doganave, pasi është shembulli më flagrant dhe më konkretisht paqëndrueshmëria e drejtimit të sektorëve kyç të ekonomisë shqiptare siç është rasti i doganave, në të cilin vetëm vitin e kaluar janë ndërruar shumë drejtorë të përgjithshëm të doganave. Cilatdo qofshin arsyet e këtyre ndërrimeve, nëse ju kërkoni që të arrini nivelin e duhur në këtë sektor, kjo mund të arrihet vetëm nëpërmjet një sistemi të qëndrueshëm doganash" ka thënë Patrick Rock. Ai nga ana tjetër, ka komentuar edhe atë që i kërkohet Shqipërisë që të bëjë në drejtim të respektimit të minoriteteve. "Normalisht ne nuk kemi konstatuar shkelje të të drejtave të tyre, përveç rastit të zgjedhjeve lokale, në të cilat ka patur abuzime" ka thënë ai.



Bashkimi Evropian kritikon ashpër qeverinë shqiptare në raportin e vitit 2004

BE: Qeveria largoi shanset për Marrëveshjen

Raporti i Bashkimit Evropian për procesin e Stabilizim-Asociimit për vitin 2004, evidenton se Shqipëria ka bërë një progres të kufizuar nga viti i kaluar dhe hedh akuza të shumta në drejtim të qeverisjes për këto ngecje të reformave. "Reformat në Shqipëri gjatë dymbëdhjetë muajve të kaluar kanë qenë të kufizuara. Megjithë disa përparime të bëra në fusha të caktuara, shumë nga rekomandimet e përfshira në raportin e Procesit të Stabilizimit dhe Asociimit (PSA) 2003 nuk janë realizuar si duhet," thuhet në raportin e BE.

Raporti ishte përgatitur edhe në kuadër të hapjes së një faze të re në procesin e Stabilizim-Asociimit. "Komisioni Evropian miratoi dje për herë të parë Partneritetet Evropiane për Ballkanin Perëndimor, të cilat frymëzohen nga Partneritetet e Anëtarësimit që ndihmuan në përgatitjen e vendeve kandidate për anëtarësimin e tyre në Bashkimin Evropian (BE). Partneritetet bazohen në Raportet Vjetore të këtyre vendeve, që publikohen po ashtu sot në vitin e tyre të trete," thuhet në fillim të raportit.

Në raport theksohet se klima politike dhe konflikti i brendshëm në PS, ka penguar zhvillimin e reformave dhe ka dëmtuar stabilitetin e vendit. "Lufta për lidershipin e PS-së ndikoi negativisht në stabilitetin e qeverisë. Duke qenë se vëmendja e qeverisë u përqendrua gjithnjë e më tepër në vështirësitë e brendshme dhe, në kushtet e një opozite përherë e më obstruksioniste, programi i reformave vazhdoi të pësonte vonesa. Për rrjedhojë, shumë nga mosarritjet e vëna në dukje në Raportin e Grupit Drejtues të Nivelit të Lartë të vitit 2001, në raportet e PSA-së së viteve 2002 dhe 2003, si edhe gjatë procesit të dialogut politik me autoritetet shqiptare, nuk janë zgjidhur," vazhdon raporti. Duke iu referuar rritjes ekonomike thuhet se: "qëndrueshmëria afatmesme e rritjes ekonomike dhe aftësitë e vendit për zbutjen e varfërisë po vihen në rrezik nga paqëndrueshmëria politike dhe përqendrimi i kufizuar i vëmendjes kah reformat. Ekonomia shqiptare vazhdon të ngelet në një masë të konsiderueshme një ekonomi informale. Mjedisi që rrethon biznesin është i papërshtatshëm dhe është pak inkurajues për investime. Korrupsioni, krimi i organizuar, zbatimi i mangët i ligjit dhe administrata joefektive vazhdojnë t'i krijojnë barriera biznesit dhe të cënojnë sigurinë ligjore," thuhet në përmbledhjen e raportit. "Qeveria vazhdoi të deklaronte se përparimi i Shqipërisë në Procesin e Stabilizimit dhe Asociimit është prioritet i saj. Megjithatë, jo gjithmonë veprimet e saj e kanë mbështetur këtë gjë. Pavarësisht përparimit të kryer gjatë negociatave të MSA-së në diskutimet rreth tekstit të marrëveshjes së ardhshme, shumë nga reformat e domosdoshme për të garantuar zbatimin e duhur të kësaj marrëveshjeje, nuk janë kryer. Veçanërisht shqetësuese ngelen çështjet kryesore që lidhen me shtetin ligjor. "Këtu përfshihen lufta kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit dhe funksionimi i sistemit gjyqësor. Për sa kohë që Shqipëria dëshiron të ecë përpara në rrugën e saj drejt BE-së, është e domosdoshme që ajo të tregojë vullnetin politik, vendosmërinë dhe aftësinë për t'i trajtuar pa vonesë çështjet kyçe të identifikuara në këtë raport," thuhet më tej.



Ambasadori Salzman tha se qeveria nuk ka reflektuar edhe pse ka patur një vit kohë në dispozicion

Saltzman: Pa zgjedhje të lira nuk ka integrim

Ambasadori i Bashkimit Evropian në vendin tonë, Lutz Salzmann tha gjatë paraqitjes së raportit të BE për vitin 2004, se raporti i këtij viti është po aq kritik sa ai i vitit të kaluar, por qeveria ka patur dhe një vit kohë për të përmbushur rekomandimet, por nuk ka vepruar siç duhet. "Raporti i këtij viti është po aq kritik sa ai i vitit të kaluar. Qeveria ka patur një vit kohë për të gjithë sugjerimet, por progresi ka qenë i kufizuar," tha Salzmann. Duke iu përgjigjur pyetjes se pse kryeministri në një seancë në Kuvend kishte bërë deklarime krejt të ndryshme për çeshtjen e integrimit, Salzman iu përgjigj duke thënë se qeveria sheh më shumë sukseset. "Nuk kam qenë në interpelancë, por mund të them se qeveria aktuale i sheh sukseset më shumë se defiçitet," tha ai. Salzman tha se mundësia më e mirë për ndryshimin e një qeverisjeje të tillë janë zgjedhjet e përgjithshme dhe të lira. "Duhet bërë një ndarje e samëparshme dhe mund të them se nuk ka vullnet të mjaftueshëm për të luftuar krimin nga ana e qeverisë. Ndërsa përsa u përket protestave të opozitës. Është e drejtë të respektohen protestat paqësore. Ne nuk jemi dakord që ndryshimi i pushtetit të vijë nëpërmjet rrugës. Mundësia më e mirë janë zgjedhjet e përgjithshme dhe të lira," tha Salzman. Por ai është përgjigjur dhe për zgjedhjet e fundit në vendin tonë, duke vlerësuar se mënyra se si janë zhvilluar ato ka ndikuar dhe në procesin e Asociim-Stabilizimit. "Nëse nuk ka zgjedhje të lira nuk ka demokraci dhe kjo sigurisht që ndikon shumë në procesin e Asocim Stabilizimit. Të gjithë e dimë se çfarë nuk funksionoi në zgjedhjet lokale dhe ato kryesoret ishin komisionet zgjedhore. Dhe e dyta ishin listat e zgjedhësve, të cilat duhet të rregullohen para zgjedhjeve të tjera. Më pas dhe njohja e rezultatit nuk ishte shenjë pjekurie nga forcat poltike. Çdo përfaqësues në komisionet zgjedhore nuk duhet të shkojë si përfaqësues i një force politike, por si anëtar i një komisioni," theksoi Salzman.

Ndërkohë në raport zgjedhjet e 12 tetorit vlerësohen me probleme serioze. "Ndërkohë që procesi zgjedhor ishte për t'u vlerësuar përsa i përket miratimit të një kuadri të ri ligjor, qëndrimit të policisë, sistemit të përmirësuar të ankimimit dhe një pasqyrimi përgjithësisht të ekuilibruar nga ana e mediave, u vunë re megjithatë probleme serioze. Shqetësimet kanë të bëjnë veçanërisht me fusha si regjistrimi dhe listat e votuesve, vonesat në akordimin e fondeve për fushatë të partive politike, mungesa e rregullave proceduriale të efektshme brenda Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, shkalla e ulët e njohurive mbi kodin e ri që mbizotëronte në radhët e anëtarëve të komisioneve zgjedhore të nivelit të ulët dhe të mesëm (sidomos në nivel lokal), si edhe vonesat e papranueshme dhe ndërhyrjet në numërimin e votave dhe përpilimin e rezultateve," thuhet në raport.



Konkluzionet e raportit

Qeveria

Konfliktet brenda PS-së, frenuan reformat

Konfliktet brenda partisë në pushtet u përshkallëzuan me afrimin e kongresit kombëtar të PS-së në fund të vitit 2003 dhe, rikthimi te retorika provokuese si nga opozita ashtu edhe nga shumica, ndikuan në një përkeqësim të situatës politike. Si rrjedhojë, qeveria edhe një herë u përqendrua më shumë në çështjet e brendshme, sesa në reformat e rëndësishme të cilat duhen ndërmarrë menjëherë me qëllim që të përmirësohet gjendja social-ekonomike e vendit dhe të bëhen përparime në rrugën drejt BE-së.



Administrata

Korrupsioni pengesë për shërbimin civil

Problemet e kahershme si korrupsioni, ndërhyrja politike, mungesa kronike e burimeve njerëzore të përshtatshme, ndryshimet e shpeshta të njerëzve dhe zbatimi i pamjaftueshëm i kuadrit ligjor që lidhet me administratën publike, vazhdojnë të jenë pengesë për konsolidimin e një shërbimi civil profesional dhe të pavarur. Jo të gjitha objektivat e reformave u arritën gjatë vitit 2003. Ndonëse është shënuar përparim në përdorimin e procedurave profesionale dhe të drejta të përzgjedhjes, emërimet subjektive ngelen mëse të shpeshta.



Pushteti vendor

Qeveria fuqizon enkas krahun e saj, prefektët

Ka pasur një tendencë për të rritur më tepër sesa duhet rolin e prefektëve si krahu i qeverisë në nivel vendor. Funksionet ekskluzive të bashkive dhe komunave janë bërë më të qarta. Një sërë kompetencash janë decentralizuar tashmë. Megjithatë, fusha të rëndësishme si furnizimi me ujë dhe pastrimi, apo arsimi dhe kujdesi social, vazhdojnë të mbeten kryesisht nën kontrollin e autoriteteve qendrore.



Sistemi i drejtësisë

Korrupsioni në të gjithë sistemin gjyqësor

Ndonëse janë bërë disa përmirësime të vogla, sistemi gjyqësor shqiptar mbetet i dobët. Aftësitë profesionale të gjykatësve, prokurorëve, policisë gjyqësore dhe personelit administrativ vazhdojnë të jenë të kufizuara, ndërsa infrastruktura dhe pajisjet të papërshtatshme. Sipas vëzhgimeve të kryera nga Nisma e Evropës Juglindore për Zhvillimin Ligjor (NEJZHL), korrupsioni përfshin të gjithë aktorët e sistemit gjyqësor, gjykatësit, prokurorët, personelin administrativ dhe avokatët.



Shteti ligjor

Korrupsioni po ndikon negativisht

Përparimet në drejtim të respektimit të përgjithshëm të shtetit ligjor janë të pakta. Shteti ligjor vazhdon të jetë i ndikuar negativisht nga dobësitë e sistemit gjyqësor dhe të administratës pulike, si edhe nga krimi i organizuar dhe korrupsioni.

Korrupsioni

Asnjë rezultat në luftën kundër korrupsionit

Korrupsioni në Shqipëri mbetet një problem serioz. Sipas Indeksit të Transparencës Ndërkombëtare të Perceptimit të Korrupsionit, Shqipëria zë vendin e 92 nga 133 vende, me 2,5 pikë nga 10 maksimale (ku vendi me perceptim zero të korrupsionit mban 10 pikë në tabelë). Rezultatet konkrete në luftën kundër korrupsionit janë të ulëta. Në Shqipëri nuk përbën problem mungesa e strategjive dhe legjislacionit, por mangësitë në vënien në jetë dhe zbatimin e tyre.

Protestat

Policia më e përmbajtur gjatë tubimeve

E drejta për të protestuar përgjithësisht është respektuar dhe normalisht manifestimet e opozitës janë zhvilluar pa incidente të rënda. Megjithatë, duhen bërë përpjekje për të përmirësuar përgatitjen nga ana e policisë për përballimin në mënyrë adekuate të situatave të tensionuara apo të dhunshme që mund të krijohen gjatë manifestimeve.

Liria e mediave

Qeveria ushtron presion mbi mediat

Por, megjithë numrin e madh të gazetave dhe mediave të tjera të shkruara dhe elektronike në Shqipëri, asnjëra prej tyre nuk është krejtësisht e imunizuar nga presioni politik dhe financiar. Rritja e transparencës rreth pronësisë së mediave është jetike. Raportime rreth tentativave të qeverisë për të ndikuar informacionin e dhënë nga mediat kanë vazhduar. Në këtë aspekt, qeveria duhet të heqë dorë nga çdo tentativë përdorimi të presionit ose të ngacmimit të mjeteve të informimit, si edhe duhet të përshtasë tërësisht ligjin mbi shpifjen me standardet evropiane.

Gjendja ekonomike

Reformat dhe energjia, rrezik potencial

Pas rënies së rritjes së Prodhimit Kombëtar Bruto (PKB/GDP) gjatë vitit 2002, gjendja ekonomike në vitin 2003 njohu një rritje të qëndrueshme me rreth 6 %. Megjithatë, një numër elementesh, më konkretisht paqëndrueshmëria politike, furnizimi i pasigurt me energji elektrike dhe reformat strukturore të papërfunduara, mund të pengojnë performancën e tanishme.

Papunësia

Shifrat e qeverisë për papunësinë, të manipuluara

Shifrat e papunësisë duhen marrë gjithsesi me rezervë, duke qenë se një numër i konsiderueshëm i të papunëve nuk regjistrohen në shërbimet e sigurimeve shoqërore dhe aktivizohen në tregun e zi. Sipas Organizatës Ndërkombëtare të Punës (ILO), shkalla e papunësisë në vend është më e lartë dhe arriti në 38 % në fund të vitit 2003.

Tregu i brendshëm

Zbatimi i ligjit, pengesë për zhvillimin e tregut

Kufizimet e administratës dhe problemet serioze të korrupsionit vazhdojnë të kenë efekte negative në zbatimin konkret të këtij legjislacioni. Kjo gjë ndikon gjithashtu edhe në marrëdhëniet tregtare. Zbatimi subjektiv apo diskriminues i ligjeve është mesa duket i shpeshtë, për shembull në fushën e tatimit mbi ndërmarrjet. Mungesa e garancive në lidhje me zbatimin e drejtë të procedurave është një çështje që duhet zgjidhur urgjentisht.

Prokurimet publike

Mungon transparenca dhe konkurrenca

Shqipëria duhet realisht të rrisë përpjekjet e saj në këtë fushë. Në veçanti, ajo të vazhdojë të forcojë strukturat që kanë të bëjnë me prokurimet. Duhen ndërmarrë hapa të mëtejshëm për nxitjen e një "kulture të prokurimeve publike" të bazuar në parimet e transparencës dhe konkurrencës së ndershme. Nga ana tjetër, duhen marrë masa për parandalimin e parregullsive dhe përndjekjen e mashtrimit dhe korrupsionit në të gjitha nivelet.

Industria

Sektori më i dobët në Shqipëri

Sektori industrial në Shqipëri vazhdon të jetë i dobët. Kontributi i tij në shtimin e përgjithshëm të PKB-së fjatë 2003 pritet të jetë i përafërt me atë të 2002, domethënë rreth 12 % - 13 %. Përpjekjet për ristrukturimin e industrive ekzistuese kanë qenë të pakta. Për këtë arsye, industria vazhdon të jetë përgjithësisht e vjetëruar, e parikuperueshme dhe e paaftë për të konkurruar me industrinë evropiane.

Pastrimi i parave

Legjislacioni për këtë qëllim nuk zbatohet

Shqipëria ende ka një ekonomi që bazohet te qarkullimi me para në dorë. Gjatë 12 muajve të fundit, janë shënuar disa përmirësime në legjislacionin kundër pastrimit të parave dhe përgjithësisht konsiderohet se ligjet janë tanimë të përshtatshme për këtë qëllim. Megjithatë, legjislacioni nuk zbatohet si duhet dhe miratimi i akteve është i pakët.

Lufta kundër krimit të organizuar dhe terrorizmit

Edhe pse duhet të jetë prioritet, nuk ka progres

Ndonëse i identifikuar si një nga prioritetet kryesore në raportin e mëparshëm të Stabilizim-Asociimit, progresi real në luftën kundër krimit të organizuar ka qenë i dobët. Lidhur me kontrabandën dhe trafikimin e qenieve njerëzore, në fillim të vitit 2003, u miratua Strategjia Anti-Trafikim, e cila duhet vënë në zbatim si duhet. Operacioni anti-trafik i gushtit 2003 solli arrestimin e një numri të konsiderueshëm kriminelësh të dyshuar, por hetimi dhe gjykimi janë të ngadaltë.