Rrefehet per historine ish hetuesi i kohes se komunizmit Kristofor Martiro

[Albo]

Skënder Shehu: E pata vështirë sa më pranoi Silva

Nga: FATOS VELIU

Zoti Martiro, thatë nga num ri i kaluar se pas vendosjes së familjes së Mehmet Shehut në Belsh të Elbasanit, të cilën e organizuat nën një survejim të veçantë, u morët me përpunimin operativ të familjarëve, të cilët Enver Hoxha i kishte akuzuar për bashkëpunim me agjenturat e huaja ndërkohë që ju duhej t'i vërtetonit. Më folët gjithashtu për veprimin e kombinacionit mbi të shoqen, Fiqiret Shehun, të cilën e morët në pyetje në takime tepër sekrete ku nuk kishin dijeni familjarët e tjerë. Ku vijuat pas kësaj, dhe në mënyrë të tillë operuat edhe me fëmijët?
Pas Fiqiretit mora në pyetje Skënder Shehun, i cili siç e dini është personazhi më i veçantë i asaj histori-komedie, pasi emri i tij u përdor për të realizuar synimet e paracaktuara nga Enver Hoxha. Pra mora në pyetje dhe në bashkëbisedim tepër sekret Skënder Shehun për të mësuar deklarimet e tij.
Pra pas Fiqiretit ju thërritët Skënderin. Dua të di nëse gjatë takimit që bëtë me Skënderin ishte në dijeni Fiqireti?
Jo, Fiqireti nuk dinte gjë se po takoja Skënderin dhe as Skënderi nuk dinte asgjë për kontaktin që kisha bërë me të ëmën.
Pse, skenarin e kishit që të mos merrnin kontakt njëri me tjetrin familjarët që ju i merrnit në përpunim? Në rastin konkret, Skënderin e morët në pyetje ndërkohë që ai nuk kishte asnjë dijeni për bisedën tuaj me të ëmën?
Unë e takova Skënderin pa marrë kontakt fare me të ëmën, me qëllim që të mos koordinonin thëniet e tyre. Skënderi nuk dinte gjë për vetëvrasjen e Mehmetit.
Si ka mundësi? Çfarë mund të thoshte ai për vdekjen e të atit?
Kur e pyeta se çfarë dinte ai pikërisht për vdekjen e të atit, nuk më tha më shumë, veçse ato çka kishte mësuar nga e ëma, pra vetëm ato që tha Fiqireti.
Sigurisht, më shumë e keni pyetur për historinë e të ashtuquajturës fejesë të tij. Si jua ka shpjeguar vetë Skënderi atë ngjarje?
Patjetër që ajo pyetje ishte objekti im kryesor në pyetjet që do të bëja gjatë atij bashkëbisedimi me Skënderin, emri i të cilit në ato momente kishte përfshirë gjithë atmosferën shqiptare.
Dhe si jua ka përshkruar ai atë fejesë?
Për fejesën me Silva Turdiun, Skënderi shpjegoi me hollësi tërë ngjarjet. Konkretisht më tha:
"Duke shkuar me shokët në ndeshjet e volejbollit të skuadrës së vajzave të Dinamos, më pëlqeu Silva, një nga volejbollistet e kësaj skuadre. Edhe fëmijët e Hysniut e të Enverit ma lavdëruan atë. Unë e dashurova Silvën dhe m'u mbush mendja për t'u fejuar me të. E ndiqja skuadrën e Dinamos ngado që shkonte për të luajtur. Kur isha në Suedi për studime dhe skuadra e volejbollit të Dinamos shkoi në Gjermani për një ndeshje kupe, unë së bashku me Gani Kodrën shkuam nga Suedia në Gjermani.
Për të saktësuar paksa faktin me Ganiun, zoti Martiro, doja të shtoja se ai në atë kohë ka qenë zyrtar i lartë i ambasadës sonë në Suedi, të cilin e dërgoi Mehmet Shehu, sigurisht me pëlqimin e tij, siç më ka treguar dhe vetë dikur, që të ishte pranë të birit që do të shkonte me studime. Kjo, për faktin se siç e dimë Ganiu ka qenë njeri shumë afër Mehmet Shehut dhe fëmijëve të tij. Madje për një hollësi më tepër për lexuesin, do të shtoja edhe faktin se është ai, pikërisht personi i cili duke parë konfidencën me familjen Shehu, ka marrë akuzën direkt nga Enver Hoxha që bënte ndërlidhjen e familjes me agjenturat jashtë, ndërkohë që akuzohej akoma se kishte sjellë nga Parisi radio-transmetuesen për banesën e kryeministrit, të instaluar brenda mureve nga fëmijët e tij. Ky është Gani Kodra që ju përmend Skënderi, zoti Martiro?
Po, pikërisht ai person është, që e citon Skënderi kur thotë që, "shkova në Gjermani për të parë ndeshjen e volejbollit ku luante Silva". Ju bëtë mirë që u kujtuat ta përshkruani, me qëllim që ta njohë lexuesi personin që ishte afër tij në atë periudhë.
Nuk jua përmenda vetëm për informacion të lexuesit, zoti Martiro, por më shumë, nëse ju ka treguar Skënderi për Gani Kodrën, të cilin e ka marrë në shoqëri në Gjermani, nëse ka pasur dijeni apo jo për qëllimin e lëvizjes së tij nën justifikimin e ndeshjes së volejbollit? Se kemi parasysh që Ganiu ishte njeri i strukturave të Ministrisë së Brendshme, apo jo?
Për sa më kërkoni, po ju them se konkretisht Skënderi më është shprehur: "Kur ikëm me Ganiun nga Suedia në Gjermani, ai nuk dinte asgjë për qëllimin tim. Ganiut nuk i kisha thënë gjë për këtë vajzë".
Dhe çfarë ju tregoi për faktin e shkuarjes në Gjermani, ndërkohë që njeriu më konfident i tij që e shoqëronte, i cili ishte ndërkohë dhe person i strukturave të Ministrisë së Brendshme, nuk dinte kurrfarë gjëje që bëhej fjalë për një hap kaq të madh siç ishte puna e krijimit të familjes së tij?
Për atë vizitë ai më tregoi: "Në Gjermani takova të gjitha lojtaret e Dinamos. Takova dhe Silvën, por aty nuk i thashë asgjë rreth asaj që kisha menduar.
Çfarë ju tha për propozimin për martesë?
"Kur u ktheva në Shqipëri, - deklaroi, - e takova disa herë Silvën, duke i shprehur edhe qëllimin tim, por ajo në fillim nuk deshi që të më takonte. Më tha që të shikoja punën time".
Vetë Silva, i kishte treguar gjatë kësaj kohe për njerëzit e arratisur që u propaganduan me aq ciklon?
Po po. Për këtë moment Skënderi më tregoi: "Kur insistova dhe nuk iu ndava, Silva më tha se kishte njerëz të arratisur kurse unë isha djali i kryeministrit. Përsëri unë nuk iu ndava. Një ditë e kapa vetë dhe bisedova me të, duke i thënë troç se doja të fejohesha me të. Për këtë fakt i thashë edhe Kreshnik Tartarit, që ishte trajner i skuadrës së Dinamos. Ai më tha se 'si vajzë ishte shumë e mirë nga të gjitha anët, por ka të afërt të arratisur'. Unë sërish ngula këmbë. E kam takuar Silvën disa herë në rrugë".
Pra ju tregonte për një lidhje të sforcuar, dhe jo për një tundim të vajzës për statusin e lartë shoqëror që kishte në atë kohë Skënder Shehu?
Siç më tregonte në ato takime tepër sekrete dhe shumë konfidenciale, madje do të thosha dhe shumë shoqërore, ai fliste për një hezitim të çuditshëm të saj, gjë që nuk e kishte pasur të thjeshtë për t'i marrë fjalën për fejesën e ardhshme. Konkretisht atë moment final ai ma përshkroi: "I kam propozuar për fejesë, por ajo ka refuzuar për një farë kohe, por pas këmbënguljes sime, më në fund pranoi".
Po momentin e bisedës në familje, siç e kishte përshkruar Fiqireti e tregoi?
Pothuajse ishte saktësisht ashtu. "Në korrik të vitit 1981, - vijoi ai, - kur ishim në plazhin e Durrësit unë i thashë Fiqiretit për këtë vajzë. I thashë se ishte Silva, bija e Qazim Turdiut, profesor në universitet. Pas kësaj mësova se mamaja e njihte të shoqen e Qazim Turdiut, Turkeshën.
Nga e njihte Fiqireti të ëmën e Silva Turdiut?
Për këtë fakt Skënderi më tregoi se "ato kishin qenë së bashku në shkollën femërore në Tiranë para çlirimit të vendit. Mamaja gjithashtu e njihte shumë mirë si e afërta e Arshi Pipës, që ishte i arratisur. Megjithatë mamaja më tha që të pyesja babanë për këtë vajzë".
Po, dhe çfarë të tha më tej?
Më tej e rrëfen ngjarjen në fjalë pothuaj shumë të përafërt me të ëmën, Fiqiretin, por që gjithsesi kishte shumë rëndësi të dëgjohej nga vetë Skënder Shehu pjesa e rrëfimit që i takonte atij. Për sa i përkiste rrëfimit te i ati kryeministër për problemin e vajzës, ai më tregoi: "Unë i thashë Mehmetit që u gëzua shumë që unë vendosa që të fejohesha. Ai u mendua, por nuk donte që të ma prishte, duke e ditur sëmundjen time dhe refuzimin e mëparshëm për t'u fejuar. Mehmeti më tha që do të pyeste njëherë Feçorr Shehun, dhe pastaj do të më jepte përgjigje".
Po?
"Mehmeti e thirri Feçorrin për këtë problem, - më tha. - Ai, si mori informacionin dhe porosinë nga im atë, i tha se do të pyeste dhe do t'i kthente informacion shumë shpejt. Nuk kaluan veç tre-katër ditë kur Feçorri i solli babait të dhënat e kërkuara".
Çfarë ju tregoi në ato momente kur ishte në internim Skënder Shehu, për ç'ka konfirmuar ministri i Brendshëm Feçorr Shehu para babait të tij në lidhje me informacionin që kishte kërkuar për Silva Turdiun?
Për këtë lloj bisede, Skënderi u shpreh:
"Feçorri i tha babit se Qazim Turdiu kishte dy vëllezër jashtë shtetit dhe e shoqja e Qazimit kishte të arratisur një të afërt të saj të quajtur Arshi Pipa, i cili më përpara kishte aktivitet të zgjeruar kundër vendit tonë, por tani, nuk ka aktivitet. I ati i Silvës është njeri i nderuar, pedagog në Universitetin e Tiranës, i dekoruar nga Presidiumi i Kuvendit Popullor me Çmimin e Republikës. Babai e pyeti Feçorrin se si të bënte në lidhje me fejesën time dhe ai i tha që të pyeste Partinë."
Pas kësaj Mehmeti mori vendimin e fejesës, apo ju shtoi ndonjë detaj më shumë nga sa kishit juve dijeni, në rrëfimin e tij vetë Skënder Shehu?
Në këtë pikë Skënderi nuk tregoi ndonjë gjë më shumë nga sa dija edhe nga rrëfimi i plotë dhe shumë i hollësishëm i Fiqiretit.
"Babai, - saktësoi më tej ai, - e mori vendimin vetë dhe më tha se ishte dakord për t'u fejuar me Silva Turdiun.
Dhe çfarë ju tregoi për më tej, pas këtij pëlqimi të çuditshëm?
"U la që shpalljen e fejesës ta bënim më 1 shtator, kur të hynim në shtëpinë e re, që po bëhej apo zgjerohej shtëpia e vjetër. Kështu u bë", - vazhdoi të më tregonte Skënderi, i cili shpjegoi edhe ceremoninë e fejesës, ku tha se: "Për urim erdhi Enver Hoxha së bashku me Nexhmijen dhe fëmijët. Në ato vizita, ku ishte e pranishme edhe Silva, dolëm të gjithë së bashku edhe në fotografi".
Jua ka saktësuar Skënderi detajin e jashtëzakonshëm, që fotografitë e asaj vizite çuditërisht i ka bërë vetëm Sulo Gradeci dhe jo fotografi i familjes, sikur të parandihej një fund tragjik jo më shumë se pak ditë pas atij takimi?
Po po, ma saktësoi edhe Skënderi këtë fakt, që ashtu siç thoni ju, është shumë i çuditshëm, pasi ndryshe nga herët e tjera kur bënin vizita te njëri-tjetri, këtë herë duket sikur ishte organizuar një grackë dhe po luhej një komedi. Por ajo që shtoi ishte se ai konfirmoi marrjen e një kopjeje të atyre fotografive. Konkretisht ai saktësoi:
"Fotot i bëri Sulo Gradeci. Më pas nga këto fotografi Suloja na dha dhe neve nga një kopjo, të cilat i mora me vete kur u nisa për në Suedi".
Dua të di tashmë zoti Martiro, rrëfimin e vetë Skënder Shehut për situatën e krijuar në orët që u prish fejesa, pas përplasjes së parë që Mehmet Shehu bëri me Enver Hoxhën pak ditë pas vizitës së tij të urimit. Si e përshkroi vetë Skënderi atë moment?
Për këtë fakt Skënderi më ka treguar:
"Tri apo katër ditë pas fejesës sonë, skuadra e Dinamos, ku ishte dhe Silva si pjesëtare e saj, do të shkonte në Greqi për të zhvilluar një ndeshje. Bashkë me to u nisa dhe unë me Gani Kodrën. Unë kisha rrugën për Suedi, ku vijoja studimet, por me Ganiun planifikuam që të shkonim ne Greqi, të shikonim ndeshjen e prej aty në Suedi. Në Greqi qëndruam dy apo tri ditë. Por në momentet që vendosëm të niseshim për në Suedi, më erdhi lajmi nga familja që të kthehesha me gjithë Silvën me shumë urgjencë në Tiranë. Ky lloj lajmi i dhënë në këtë mënyrë më bëri disi të shqetësuar. Brenda në qenien time ndjeva diçka jo të mirë".
Me Silvën shkoi në shtëpinë e tij, ku Mehmet Shehu i komunikoi prishjen e fejesës?
Jo, për momentin e ardhjes në Tiranë më rrëfeu:
"Kur mbërrita në Tiranë, Silva shkoi në shtëpinë e saj dhe unë në shtëpinë time, pra te prindërit. Më priti në derë mamaja, në sytë e së cilës shfaqej shumë dukshëm një mërzi tepër e thellë. E pyeta se 'çfarë kishte ndodhur?'. Mamaja më tha të bisedoja me babanë. E takova babain, i cili gjithashtu ishte tejet i mërzitur. Nuk vonoi shumë pas takimit që bëra me të dhe me keqardhje tepër të dhimbshme më tha se 'kemi bërë gabim për fejesën dhe se ajo duhet të prishet'. Më tregoi se e kishte thirrur Enveri dhe i kishte thënë se është bërë një fejesë me njerëz të deklasuar, duke zbutur kështu luftën së klasave gjë që ishte prekur shumë rëndë vija e partisë e të tjera."
Si kishte reaguar në ato çaste të vështira për të?
Skënderi vijoi këtë moment të rrëfimit, duke shfryrë lehtë dhe dhimbshëm njëkohësisht, më shumë për tragjedinë që kishte pasur atë moment. Konkretisht tregoi:
"Kur më foli babai për atë vendim, që ishte tejet i vështirë për situatën time psikologjike, unë i thashë se 'pyeta për këtë vajzë dhe ju më dhatë pëlqimin'.
'Po, - më tha babai, - por u nxitova.' Unë sigurisht u mërzita shumë dhe i thashë se 'nuk kthehem më në Suedi. Nuk ndihem mirë nga ana morale dhe psikologjike.'
Pas kësaj dite dhe në vazhdim babai më mbante shumë afër, ku më këshillonte. Ai kishte frikë se mos më ndodhte mua ndonjë gjë. Ai kishte shumë debulesë për mua, duke e ditur se isha dhe i sëmurë.
Babai më tha gjithashtu se i kishte thënë Enveri që, "djali të qetësohet, u bë një gabim dhe u korrigjua, të kthehet në Suedi për studime", - deklaroi Skënderi.
Po mënyrën apo momentin si ia kishin thënë Silvës, meqenëse ju tha se erdhën bashkërisht në Tiranë, jua tha?
Për këtë gjë më tregoi:
"Për prishjen e fejesës, biseduam me babanë që Silva të shkonte në shtëpinë e Ali Çenos dhe atje t'ia thosha unë për prishjen e fejesës.
Po, dhe si kishte vijuar?
Kështu u veprua, - tregoi Skënderi. - Si erdhi te Ali Çenua, unë i komunikova vendimin familjar. Pas kësaj Silva u mërzit shumë dhe qau.
Si ishte shprehur ajo në ato çaste të papritura?
Për këtë tregoi:
"Ajo më tha se nuk më kishte mbajtur gjë të fshehtë. Më tha se m'i kishte thënë të gjitha dhe duke më paralajmëruar, ndërkohë që unë i kisha thënë se nuk kishte gjë, se babi është dakord" etj.
Dhe ku përfundoi ai rrëfim kaq i çuditshëm që ju bëtë me djalin e Mehmet Shehut pak ditë si ishte vendosur në internim në Belsh të Elbasanit, ndërkohë që pak ditë më parë i ati ishte gjendur i vdekur si rezultat i asaj historie që ai ju tregonte?
"Pas kësaj, - përfundoi ai atë rrëfim të gjatë, - unë u nisa për në Suedi mjaft i mërzitur. Si përherë ika në shoqërinë e Gani Kodrës. Pas ikjes, babai u bë shumë merak për mua. Çdo ditë më merrte në telefon. Më dërgoi dhe letra. Në një letër të gjatë më shkruante se për fejesën gabimi ishte bërë nga vetë ai, se ishte shpejtuar në dhënien e pëlqimit. Gjithashtu pas asaj letre ai më jepte këshilla të vazhdueshme për ta kaluar këtë shqetësim".
Ju tha Skënderi se nga telefonatat e fundit që ka pasur me të atin mund të kishte nuhatur ndonjë shenjë se diçka e keqe mund t'i ndodhte?
Absolutisht jo. Për këtë problem ai deklaroi: "Në bisedat telefonike, edhe ditët e fundit apo letrat që më dërgonte, babai nuk më la të kuptoja se mund të kryente një akt të tillë. Unë nuk dija gjë për vdekjen e babait, më thanë se kisha një të sëmurë në shtëpi dhe se duhej të nisesha për Tiranë. Kur mbërrita këtu, mësova se ç'kishte ndodhur", - përfundoi Skënderi.
(Vijon nesër)

(er.nu/Gazeta Shqiptare/BalkanWeb)

[Albo]

Marjeta: Mëngjesin e vdekjes së vjehrrit tim Mehmet Shehu, kam shkuar në punë

Nga: FATOS VELIU

Folëm gjatë nga numri i kaluar zoti Martiro, mbi deklarimet e vetë Skënder Shehut mbi historinë e dashurisë mitike që çau shtetin komunist të viteve '80, mes të cilave, të përcjella nëpërmjet jush te publiku i gjerë, kishte dhe shumë detaje të çuditshme të panjohura më parë. Pas Skënderit, kë tërhoqët në bisedat tuaja sekrete për kombinim operativ, siç mund ta quanit, apo për të arritur informacionin maksimal rreth asaj që flitej me emocion kudo ku ndodhej çdo shqiptar?
Siç ju tregova në intervistat e kaluara, fillimisht ndërmora kombinacion mbi Fiqiret Shehun, të cilën, siç jua shpjegova, e kontaktova në kushte tepër-tepër sekrete, ku asnjë familjar i saji nuk dinte gjë, as në atë moment kur unë bisedoja dhe as më mbrapa. Madje as ajo nuk dinte nëse po thërrisja familjarët e tjerë në bisedë. Pra vendet ishin tepër sekrete.
Cilat vende mund të përdoreshin, që qenkëshin kaq sekrete në Belsh?
Mund të bisedoje rrugës kur ecnin për në shtëpi sikur bëje një bisedë të thjeshtë, por mund të thërritej edhe në zyrë të këshillit sikur do firmoste prezencën, pa e ditur se aty mund të isha unë. Pra, që të më kuptoni, një bisedë që bëhej larg zonës së banuar, sikur shkoje për diku dhe ti bashkëbisedoje, askush nuk mund të mendonte se përse mund të ishte ajo bisedë dhe as i shkonte në mend se ti pikërisht bëje një bisedë të planifikuar veç personit që i kërkoje sqarime.
Më thatë se edhe familjarët nuk merrnin vesh gjë për njëri- tjetrin, ndaj dua t'ju pyes se përse ndodhte kjo?
Që të mos kishin përputhje dhe koordinim në lidhje me deklaratat që do të bënin.
Ishit të bindur juve se ata nuk do bisedonin me njëri- tjetrin?
Isha shumë i bindur, për arsye se mënyra se si iu thuhej, të mos e hapnin dhe të mos bisedonin, ishte e atillë që ishin të interesuar të mbanin sekret gjithçka që u kërkohej. Mendonin së pari se, personit që i kërkohej një dëshmi apo pyetej për diçka, duhej të jepte kontribut për të dhënë atë gjë dhe jo për të trumbetuar se çfarë sqarimi i ishte kërkuar, por nga ana tjetër, nuk i interesonte të shqetësonte familjarët e tjerë për sa informacion i kërkohej, pasi mendonte se boll të traumatizuar ishin. Pra nuk dinte njëri familjar se edhe te tjetrit i kërkoheshin sqarimet e plota mbi gjithçka që kishte ndodhur.
Në fund përfunduan në burg thatë?
Unë nuk e dija këtë gjë, pra si do përfundonin edhe familjarët, gjatë kohës që i merrja në pyetje, pasi gjithçka monitorohej dhe dirigjohej drejtpërsëdrejti nga ministri, i cili gjithashtu kontaktonte rregullisht me Ramiz Alinë. Por e vërteta është se ata përfunduan në burg, pa mundur të hynin edhe në hyrjen e zgjeruar brenda pallatit që ishte duke përfunduar në qendër të Belshit. Ajo hyrje, siç ju tregova, po përshtatej posaçërisht për ta, ku po instalohej ndërkohë një sistem i sofistikuar përgjuesish.
Qartë, zoti Martiro. Si u vendosën në internim në kushtet që ju më treguat, morët në kombinim Fiqiretin dhe Skënderin, që e përshkruam nga numri i kaluar. Si vijuat më tej me marrjen në pyetje, apo në bashkëbisedim do ishte më mirë ta konsideronim?
Pas Skënderit thërrita të shoqen e Bashkim Shehut, Marjetën. Marjeta, e cila kishte dhe fëmijë të vogël, jua shpjegova nga numrat e kaluar se kam bërë gjithçka për ta shpëtuar nga burgu, dhe këtë e arrita duke marrë miratimin e ministrit për ta bërë bashkëpunëtore të Sigurimit, siç ishte rregulli. Kuptohet se, u miratua si bashkëpunëtore vetëm për t'i mundësuar jetën jashtë burgut, për shkak të fëmijës së vogël, se, çfarë informacioni mund t'i kërkoje Marjetës dhe për çfarë mund të të duhej ajo në atë situatë që ishte?! Pra që të mos e zgjasim interpretimin, jam duke ju thënë se pas Skënderit mora në pyetje Marjetën, e cila gjithashtu foli në kushte të sekretit ekstrem.
Ku e takuat të shoqen e Bashkim Shehut?
Marjetën e kam takuar në zyrën e Këshillit Popullor të Belshit.
Kush ishte kjo Marjeta, që ishte bërë e shoqja e të birit të njeriut të plotfuqishëm të Shqipërisë së atyre viteve?
Marjeta ishte vajza e një shoferi që banonte në Durrës. I ati quhej Lefter dhe ishte me origjinë nga Bregu i Detit.
Çfarë tipi ka qenë ajo?
Marjeta ishte një grua e re, simpatike dhe mjaft e zgjuar. Ajo vazhdonte studimet për Gjuhë të Huaja në Universitetin e Tiranës. Njihej në Tiranë si një grua e modës, frekuentonte tavernat e natës në hotel "Dajti" e te 15-katëshi.
Kam dëgjuar të flitet shpesh se ajo në atë kohë ka ndjekur modën. Me syrin tuaj si eksponent i lartë i Sigurimit të Shtetit të asaj kohe, si e keni parë këtë fakt?
E vërteta është se së bashku me të shoqin, Bashkimin, ajo vishej në një mënyrë që i bënte sfidë kohës. Ishte grua e qejfeve, ndaj dhe e kishin zili gratë e Bllokut të Udhëheqjes.
Qartë për këto fakte. Në lidhje me pyetjet që i keni bërë asaj për ngjarjen e ndodhur në familjen e tyre që traumatizoi mbarë popullin në atë kohë, çfarë ju ka deklaruar?
Pra ju thashë që, si mbarova hollësitë me Fiqiretin dhe më mbrapa me Skënderin, kam gjetur momentin kur do të vinte në Zyrën e Këshillit Popullor vetë Marjeta, të cilën e kisha planizuar në kombinimin operativ që ushtroja pas urdhrit që kisha marrë.
Në lidhje me pyetjet e mia mbi ngjarjen e Mehmetit, Marjeta më tha: "Atë natë që ndodhi ngjarja, unë isha në studion e Bashkimit, që ishte në katin e tretë të shtëpisë, ku qëndrova aty deri vonë. Kur arrita në katin e dytë rreth orës 24:00, gjeta në korridor, që është para dhomës së Mehmetit, djalin e madh të Mehmetit, Ladin, me të shoqen e tij, Bardhën.
I pashë se ishin të shqetësuar. I pyeta se çfarë kishin dhe pse po qëndronin aty.
Ata më thanë se Bardha, e shoqja e Ladit, ishte pak pa qejf. (Ajo ishte shtatzënë). M'u duk se dhoma e Mehmetit ishte pak e hapur dhe brenda kishte dritë. Unë pas kësaj, duke mos pasur çfarë të bëja, shkova në dhomën time, - plotësoi më tej Marjeta, - që ishte në anën tjetër të dhomave të Mehmetit e Fiqiretit.
Gjatë natës nuk kam dëgjuar asgjë nga sa mësova në mëngjes".
Me sa di unë, ajo madje në mëngjes, kur në dhomën e gjumit kishte vjehrrin e vdekur, ka shkuar në punë. Çfarë ju ka deklaruar për këtë gjë pak ditë pas asaj ndodhie?
Po, po, e vërtetë është se shkoi në punë siç dhe thoni ju. Ndërsa e pyesja për çdo detaj me hollësi maksimale në lidhje me këtë fakt, ajo sqaroi:
"Në mëngjes, si zakonisht, pa ditur kurrfarë gjëje mbi ndodhinë tragjike në dhomën e tim vjehrri, shkova në shkollë. Rreth orës 08:30, erdhën më morën e më thanë se djali ishte pak pa qejf. Kur vajta në shtëpi gjeta kujën, po qanin. Në atë çast mësova se Mehmeti kishte vrarë veten".
Vdekja është akti i fundit i dramës, që për temë mendoj se ishte zgjedhur për t'u përdorur fejesa e Skënderit. Si jua ka përshkruar ajo historinë e fejesës së tij?
Si për shumë e shumë detaje dhe hollësi, Marjetën e pyeta edhe për fejesën e Skënderit, gjë për të cilën më deklaroi:
"Fejesën e Skënderit me Silva Turdiun, unë me tim shoq Bashkimin, e morëm vesh vetëm pak ditë përpara se të bëhej ceremonia. Ne të dy, - sqaroi ajo, - në shtëpi nuk përfilleshim shumë. Kjo, për faktin se, meqenëse ishim dy të rinj, na quanin të papjekur dhe kështu nuk para bënin biseda për çështje të familjes me ne". Ajo tregoi gjithashtu rreth përgatitjeve qe ishin bërë për të pritur krushqit dhe mbante mend shumë mirë ardhjen e tyre me një tortë të madhe.
Po për vizitën e Enver Hoxhës ju foli?
Natyrisht që foli. Unë e pyeta, ashtu si dhe Skënderin dhe Fiqiretin, edhe për vizitën e Enverit, Nexhmijes dhe fëmijëve të tyre, ku u përgjigj duke treguar deri me detaje të fiksuara, si për urimet e bëra, ashtu dhe muhabetet e ngrohta midis dy familjeve, që sipas saj kishin kulmuar me një fotografi të përbashkët ku ishin edhe Skënderi e Silva.
Po për prishjen e fejesës çfarë ju deklaroi?
Mes tërë deklaratave që më ka bërë ato ditë të para si u vendosën në atë situatë tmerri në një banesë mizerabël në vendinternimin e Belshit, Marjeta foli edhe për prishjen e fejesës, mërzitjen e Mehmetit, Fiqiretit e Skënderit.
"Pas prishjes së kësaj fejese në shtëpi dukej sikur kishte rënë zia. Fiqiretit i kërkonin llogari në shkollën e partisë e të tjera", - vijoi ajo.
Për çfarë e keni pyetur tjetër?
Kur e pyeta nëse njihej apo ishte takuar me qytetarë të huaj, me shtetas të huaj, Marjeta nuk më tregoi gjë. Më thoshte: "Në shkollën e Gjuhëve të Huaja është një profesor francez me të cilin jam takuar. Ai më jep mësimin e gjuhës frënge".
Kur e pyeta nëse ishte takuar me shtetas të tjerë të huaj, me punonjës të ambasadave të këtyre vendeve, ajo më tha se në hotel "Dajti", ku kishte shkuar së bashku me Bashkimin, kishte parë të huaj dhe nga ata të legatave. Kishte këmbyer edhe ndonjë përshëndetje, por që nuk ishte takuar me ta. E pashë që ndryshoi në fytyrë. E kuptova se nuk po më thoshte të vërtetën, por nuk e pyeta me gjatë, pasi duhet të merrja udhëzime se si do të veprohej më vonë.
Doja t'ju pyesja nga ana juridike e kohës; familja e Mehmet Shehut, gjatë asaj kohe në Belsh, ka qenë në kushtet e internimit, apo vetëm të dëbimit nga kryeqyteti?
Ashtu është, se janë dy masa ndëshkimore që ndiqeshin atëherë ndaj familjeve të mbikëqyrura. Konkretisht, në fillim ndaj familjes së Fiqiret Shehut u mor masa e dëbimit nga Tirana, ku ju kam shpjeguar se nga Ramiz Alia u caktua vendosja e saj në Belsh, ku unë u caktova të menaxhoja tërë situatën dhe sigurinë e saj, që pas ikjes nga Blloku e deri në vendosjen dhe jetesën në Belsh.
U mor masa e internimit?
Patjetër që u mor, derisa e dimë tashmë se ata përfunduan në burg.
Saktësisht ka qenë tri ditë përpara Vitit të Ri 1982. Unë isha në Belsh së bashku me Kryetarin e Degës së Punëve të Brendshme të Elbasanit, Gëzim Hila. Interesoheshim për mbarimin e ndërtesës ku ishte vendosur që të strehohej edhe familja e Mehmetit. Në këtë kohë vjen nga Dega e 8-të e Ministrisë së Brendshme, Nazmi Domi, që merrej konkretisht me internim-dëbimet në këtë degë. Ai na vuri në dijeni se fëmijët e Mehmetit së bashku me Fiqiretin, me vendim nga lart do të internoheshin po këtu, në Belsh. Pra shohim që në këtë çast u mora masa e internimit, ndërsa atë të dëbimit e kishte, ndaj dhe quhej masa e internim-dëbimit.
Mund të ma përshkruani mënyrën e komunikimit të kësaj mase, që me sa kuptoj do të thoshte se kusuret e tyre s'kishin mbaruar me kaq, por laku filloi të shtrëngohej më tej?
Ashtu është si e thoni ju. Madje do ju thosha se dhe unë në atë çast e kuptova se ndaj tyre kishte nisur një represivitet, gjë që atë 27 dhjetor filloi masa e radhës. Për sa më kërkoni për t'ju përshkruar momentin e komunikimit, po jua rrëfej, madje shumë saktësisht. Nazmiu thirri Fiqiretin me fëmijët e saj, njëkohësisht edhe ne. Po kështu kërkoi prezencën e Kryetarit të Këshillit Popullor të Belshit.
Në këtë prezencë disi zyrtare, Nazmi Domi u komunikoi vendimin për internimin e tyre në Belsh. Pas kësaj u caktoi zonën se ku kishin të drejtë të lëviznin.
Pse, kishte kufi dhe territori ku do të lëviznin, qoftë dhe brenda Belshit?
Patjetër që kishin. Masa e internimit kishte shumë kufizime nga sa ka vetëm masa e dëbimit. Një ndër këto është të përcaktohet territori ku mund të lëvizësh, gjë që do të thotë se pas saj të duhet me patjetër leje. Po ashtu duhet të firmosësh dy herë në ditë në zyrën e këshillit prezencën tënde në atë zonë.
Në lidhje me këtë zonë të kufizuar të familjes së Mehmet Shehut, që ishte kryeministër vetëm pak kohë më parë nga momenti kur përshkojmë ngjarjet, po ju them se ishte mjaft e kufizuar.
Pra ishte masa e fundit para arrestimit?
Absolutisht ashtu është. Internimi i tyre ishte një parathënie për arrestimin e mëpastajmë.
Më lindi një pyetje e momentit, zoti Martiro. Nuk e di nëse nga të afërmit e tyre, që jam i sigurt që i kanë pasur të shumtë, kishin vizita tashmë që ishin në internim, të shpallur familja më e rrezikshme e shtetit?
Nga të afërmit e tyre, me përjashtim të babait të Marjetës, që erdhi dy-tri herë më motoçikletë dhe qëndronte shumë pak në takim me të bijën, nuk erdhi asnjeri tjetër.
Si ka vijuar fati i mëtejshëm i familjes?
Në situatat që ju përshkrova u mbyll muaji dhjetor i vitit 1981. Siç e shikon, kaloheshin momente plot telashe e shqetësime shpirtërore.
Po situata juaj si njeri i Sigurimit, në atë kohë kur nuk e dinit se pas tyre do të përfundonit dhe ju në qelitë e tmerrshme të politikës së cilës i shërbenit?
Ta them me shumë sinqeritet se, së bashku me Kryetarin e Degës së Punëve të Brendshme të Elbasanit, Gëzim Hilën, e shikonim me shumë keqardhje këtë familje, këtë viktimë tjetër të udhëheqjes së PPSH-së. Këtë familje, e cila dha gjithçka për interesat e atdheut e popullit, ndërsa tani po shkatërrohej, po asgjësohej tërësisht edhe fizikisht. Çfarë urrejtje ndaj tyre!
Kam parasysh se kemi sanksione agresive të mëtejshme edhe ndaj figurës së Mehmet Shehut, apo jo?
Po po, ashtu është. Ndërsa ndaj familjes në Belsh shtrëngohej filli, Mehmet Shehu, tashmë pas vdekjes ishte shpallur armik e poliagjent dhe zhvillohej një propagandë e madhe për të bindur për këtë Partinë e popullin. Çfarë nuk u tha e çfarë nuk u shpif kundër tij, për ta diskredituar këtë figurë madhore. Kritizerët, servilët, të paaftët e njerëzit pa ideale, u aktivizuan, për të thënë e shpifur gjëra të paqena, për të treguar besnikërinë e tyre ndaj udhëheqësit 'të madh', për të përfituar ndonjë post, apo për t'i mbajtur këto poste.
Kush spikaste në këtë garë servilizmi të shpifur, do ta quaja?
Servilët më të mëdhenj ishin anëtarët e Byrosë Politike të PPSH-së.

RAPREZALJA NGA BLLOKU E FAMILJES VIP

URDHRI
Me vendim të aparatit të Komitetit Qendror të PPSH-së, (direkt të Ramiz Alisë,) familja e Mehmet Shehut duhej të largohej brenda ditës nga Tirana dhe të vendosej në Belsh të Elbasanit. Ndërsa, me porosi të udhëheqësit të partisë duhej të diferencohej, e përkohësisht të qëndronte në Tiranë, djali i madh i Mehmetit, Vladimiri dhe bashkëshortja me fëmijët.

MBIKEQYRJA
Në Belsh, në vendin e qëndrimit të familjes, do të krijonim një postë policie me efektivë të policisë së Elbasanit dhe do vendosnim një skuadër survejimi, si dhe do të caktonim një punëtor operativ, vetëm për masat e sigurimit të tyre. Të gjitha këto masa synonin evitimin e ndonjë arratisjeje të familjarëve të Mehmet Shehut, apo ndonjë tentativë rrëmbimi nga zbulimet e huaja e ndonjërit prej tyre.

GODINA
Familja e Mehmet Shehut do të vendosej në katin e parë të një pallati, në qendër të Belshit, në një apartament një dhomë e një kuzhinë. Në të do të banonin, Fiqiret Shehu, djemtë, Skënderi dhe Bashkimi, Marjeta, gruaja e Bashkimit dhe dy fëmijët e tyre. Ndërtesa ishte krejt bosh, nuk kishte asnjë orendi. Fiqireti me fëmijët nuk kishin me vete asnjë shtresë e mbulesë, kishin vetëm disa sende të pakta personale dhe veshmbathje. Kishin mundur të merrnin një televizor të vogël bardhezi e një magnetofon po të vogël. Ata nuk kishin asnjë enë për të gatuar, për t'u larë apo për të mbushur ujë.

PARATE
Familja Shehu nuk kishin as të holla të mjaftueshme për të përballuar gjendjen ekonomike. Fiqireti kishte me vete vetëm 70.000 mijë lekë të vjetra, që i mbante në një çantë, të cilën e merrte kudo me vete. Mbi 30.000 lekë të vjetra nga këto i pagoi Shtëpisë së Pritjes Tiranë, për disa mungesa të konstatuara dhe që ata ia kërkonin. Ajo i pagoi menjëherë këto para.

JETESA
Për të përballuar disi jetesën, me interesimin tonë dhe me miratimin nga udhëheqja e ministrisë, Skënderi dhe Bashkimi u sistemuan me punë në SMT (Stacionin e Makinave dhe Traktorëve), që ndodhej pranë qendrës së Belshit.

MARJETA, E SHOQJA E BASHKIM SHEHUT
SMIRA
E vërteta është se, së bashku me të shoqin, Bashkimin, ajo vishej në një mënyrë që i bënte sfidë kohës. Ishte grua e qejfeve, ndaj dhe e kishin zili gratë e Bllokut të Udhëheqjes.

NENVLEFTESIMI
"Fejesën e Skënderit me Silva Turdiun, unë me tim shoq Bashkimin, e morëm vesh vetëm pak ditë përpara se të bëhej ceremonia. Ne të dy, - sqaroi ajo, - në shtëpi nuk përfilleshim shumë. Kjo, për faktin se, meqenëse ishim dy të rinj, na quanin të papjekur dhe kështu nuk para bënin biseda për çështje të familjes me ne"
LAJMI I KOBSHEM
"Në mëngjes, si zakonisht, pa ditur kurrfarë gjëje mbi ndodhinë tragjike në dhomën e tim vjehrri, shkova në shkollë. Rreth orës 08:30, erdhën më morën e më thanë se djali ishte pak pa qejf. Kur vajta në shtëpi gjeta kujën, po qanin. Në atë çast mësova se Mehmeti kishte vrarë veten".

(er.nu/Gazeta Shqiptare/BalkanWeb)

[Albo]

Lenka Çuko: Mehmet Shehu ka bërë pazarllëqe me imperialistët

NGA: FATOS VELIU

Zoti Kristofor, le të rikthehemi pak në kohë në lidhje me vdekjen e papritur të Mehmet shehut. Nga sa kemi parë nga komentet dhe kontaktet që kemi pasur me lexues të shumtë, janë të interesuar të mësojnë nga ju si funksionar shumë i lartë dhe i besuar deri në atë ditë i Sigurimit të Shtetit, atë që dini në lidhje me orët e fundit të kryeministrit hijerëndë. Për më tepër, do të doja të ndaleshim mbi atë natë të 17 dhjetorit, kur Enver Hoxha vijoi mbledhjen e Byrosë Politike të nisur paradite, ku kryqëzohej në mënyrën më të pamëshirshme dhe më vulgare Mehmet Shehu. Juve çfarë dini më shumë nga sa është informuar opinioni?
Dy a tri ditë pas vdekjes së Mehmet Shehut, u mblodhën në sallën e Ministrisë së Mbrojtjes kuadrot kryesorë të ushtrisë dhe të Ministrisë së Punëve të Brendshme. Aty dëgjuam të incizuar mbledhjen e pasdites së 17 dhjetorit të vitit 1981 të Byrosë Politike, ku rigjykohej Mehmet Shehu.
Po çfarë flitej në atë incizim tepër sekret, të cilin ju e dëgjonit si kuadro kryesorë të Sigurimit të Shtetit, pasi zbardhja e dokumenteve të ardhura më mbrapa nga arkivat, kemi bindje se kanë pastrime dhe korrigjime etj?
Mbledhjen e hapi Enver Hoxha, i cili i ftonte anëtarët e Byrosë Politike të PPSH-së, t'i thoshin fjalët e tyre hapur, të gjykonin veprimet e gabimet e Mehmet Shehut, për fejesën e djalit të tij me një vajzë me prejardhje reaksionare dhe gabime të tjera.
Kjo mbledhje ishte vazhdim i mbledhjes së paradites së kësaj date, ku anëtarët e Byrosë Politike gjykonin autokritikën që kishte bërë Mehmeti.
Të gjithë anëtarët e Byrosë ishin shprehur se nuk ishin dakord me autokritikën e tij dhe se kërkonin që të thellohej, duke e quajtur gabimin e tij, një gabim të rëndë politik, gabim të madh dhe se me ndërgjegje e kishte lejuar fejesën e djalit me një vajzë me prejardhje reaksionare, se kjo ishte në kundërshtim me vijën e partisë dhe luftën e klasave dhe rrezikonte vetë PPSH-në.
Të gjithë anëtarët e Byrosë iu kundërvunë Mehmetit. E akuzuan atë edhe për qëndrime liberale ndaj fëmijëve të tij, e të tjera.
Mund të më kujtosh nga sa keni dëgjuar në atë incizim origjinal, se kush ishin diskutantët e veçantë që kanë folur dhe çfarë kanë shprehur ata?
Simon Stefani, ish-sekretar i Komiteti Qendror të Partisë, e mori fjalën pas Enver Hoxhës. Në fjalën e tij, ai dënonte veprimet e Mehmet Shehut për fejesën e djalit me vajzën me përbërje të keqe politike e të tjera. I cilësonte jo si gabime të rastit, por që kanë të bëjnë me pikëpamjet e tij, të cilat bien ndesh me vijën e partisë.
"Mehmeti mundohet t'i rrumbullakosë gjërat. Qëndrimi i Mehmetit është një lloj si qëndrimi i Fiqiretit. Kam genë në mbledhjen e organizatës bazë, ku bënte pjesë ajo dhe në autokritikën e saj ishte i njëjti qëndrim. Nuk doni t'i nxirrni rrënjët ideologjike, mundoheni ta kaloni me fjalë të përgjithshme.
Shkaqet ideologjike nuk doni t'i zbërtheni. Nuk doni ta thoni shoku Mehmet atë që këtë gabim e keni bërë me ndërgjegje për t'iu kundërvënë vijës së partisë", tha Simon Stefani. Ai propozonte që Mehmetit t'i jepej një vërejtje e rëndë.
Lenka Çuko:
Në diskutimin e saj, midis të tjerave theksonte:
"Kur jemi pranuar në parti, kemi thënë që të jemi besnikë të PPSH-së dhe të sinqertë".
Ajo e kritikonte Mehmetin për sjelljet e veprimet e tij. I cilësonte ato në kundërshtim me vijën e partisë.
"Bën pazarllëqe me armiqtë, imperialistët, zbut luftën e klasave etj., etj."
Ajo u shpreh se ishte dakord me masën kundër Mehmetit që propozoi Simon Stefani.
Manush Myftiu:
Në diskutimin e tij kritikonte ashpër veprimet e Mehmetit për fejesën e djalit. E cilësonte autokritikën e Mehmetit jo të mirë, jo të thellë e të sinqertë. Se nuk e linte sedra e sëmurë të gjykonte drejt si komunist, t'i thoshte gjërat hapur etj. Ai tha se për masën do të jepte mendimin e tij, pasi të dëgjonte edhe një herë autokritikën e Mehmetit. I bënte thirrje Mehmetit që të thellohej në autokritikën e tij.
Rita Marko:
E kritikoi për fejesën e djalit me vajzën me përbërje të keqe politike. Thekson se Mehmeti nuk ka qenë i bindur për prishjen e fejesës me kritikat që i bëri Enveri.
"Keni pranuar ta bëni këtë ndarje nga autoriteti i udhëheqjes së partisë. Po të ishit i bindur, do ta analizonit mirë, nuk do ta paraqitnit këtë në autokritikë si një rastësi. Nuk keni bërë luftë klasash me nusen dhe djalin. Ata nuk janë aspak normalë, vishen në mënyrë që habitin të tjerët dhe thua se keni bërë luftë klasash", - u shpreh Rita Marko.
Nga diskutimi i tij dukej se ai ishte ashtu si anëtarët e tjerë të Byrosë. Nuk fliste rrjedhshëm. Rita ishte dakord me masën e propozuar.
Shikoj zoti Martiro se i keni shënuar shumë saktë në ditarin tuaj, ndërkohë që i mbakeni mend edhe pa shënimet, që me sa kuptoj, ju paskan lënë shumë mbresa ato lloj diskutimesh të asaj mënyre, për njeriun që deri në ato çaste e kishin pasur koleg, shok, epror, bashkëluftëtar etj. Si vijuan më tej diskutantët?
Më poshtë vijon diskutimi i Adil Çarçanit.
Adil Çarçani e kritikoi ashpër veprimin e Mehmet Shehut për fejesën e djalit. Ai e quante atë si një veprim të rrezikshëm për partinë. E konsideronte si një gabim të rëndë në vijën e partisë për luftën e klasave. Theksonte se autokritika e tij nuk ishte e plotë, e thellë. Nuk foli mbi shkaqet e vërteta që e shtynë Mehmetin të bënte këtë gabim të rëndë politik.
"Me këtë gabim të rëndë të tij ka dëmtuar rënde interesat e partisë në zhvillimin e luftës së klasave. Ka dhënë një shembull shumë të keq në këtë luftë klase. Dhe një komunist i thjeshtë nuk e bën këtë gabim", - u shpreh Adil Çarçani, i cili e kritikonte Mehmetin për veprime jo të mira si kryeministër, për mendjemadhësi, arrogancë e tendencë kulti. Çarçani ishte dakord me masën e propozuar nga Simon Stefani.
Pali Miska si edhe të tjerët e kritikonin Mehmetin për fejesën e djalit me një vajzë me përbërje të keqe politike. Se autokritika e tij nuk ishte e sinqertë.
"Gabimi i tij është gabim politik e ideologjik, zgjodhi rrugën që ishte në kundërshtim me vijën e partisë. Në autokritikën e tij Mehmeti merr në mbrojtje Fiqiretin e djalin, duke thënë së ata nuk kanë faj. Fiqireti ka qenë nxitëse për këtë fejesë. Ti Mehmet, duke i mbajtur në mbrojtje, nuk e ndihmon partinë. Fiqireti ka faj të madh si anëtare e Komitetit Qendror të PPSH-së", - u shpreh Pali Miska, i cili po ashtu ishte dakord me propozimin e Simon Stefanit.
Pothuajse një formulë diskutimi paskan pasur të gjithë diskutantët?
Të njëjtin qëndrim mbanin dhe anëtarët e tjerë të Byrosë Politike, duke kritikuar ashpër Mehmetin për fejesën e djalit me një familje reaksionare, duke e quajtur këtë veprim në kundërshtim me vijën e Partisë ndaj fëmijëve të tjerë, që ndiqnin një rrugë të gabuar, rrugën e gabuar të luftës së klasave etj.
Kadri Hazbiu në diskutimin e tij dukej i tensionuar, jo i qetë. E kritikonte ashpër Mehmetin për fejesën e djalit, e cilësonte këtë veprim në kundërshtim me vijën e partisë, se e kishte dëmtuar këtë vijë. I drejtohej Mehmetit duke i thënë se "ti ke vepruar pa pyetur partinë, të ka pëlqyer vetja. I keni dhënë preferencë vetes në punën tuaj. Ke vënë veten mbi normat e partisë, te ju ka ekzistuar mendimi që në... parti për ju ka dy disiplina dhe dy rregulla. Ti duhet të shkundesh në ndërgjegjen tënde, ndryshe do të bësh gabim më të madh e me shumë pasoja për partinë. Ti ke dyshuar dhe nuk ke pasur besim te partia. Më ke thënë mua se të kontrollohen telefonat. Të kam thënë se fëmijët e tu nuk janë në rregull, se frekuentojnë tavernat ku janë të huajt. Vishen jo mirë, por ti nuk i ke pritur mirë këto. Ke pasur tendencë për t'u dukur, të rritësh kultin tënd. Nëpër stenda në ushtri, krahas fotografive të shokut Enver Hoxha janë vënë edhe fotografitë e tua. Përgjegjësia e Mehmetit është e rëndë dhe duhet të reflektojë. Kjo ndihmë e Byrosë Politike duhet t'i vlejë Mehmet Shehut për të bërë kthesë në jetë dhe në veprimtarinë e tij. Jam dakord me masën që Mehmeti të ndëshkohet me vërejtje të rëndë me shënim në kartën e regjistrimit".
Po Mehmeti kundërpërgjigjej ndaj këtyre akuzave që i bënin edhe njerëz si Lenka Çuko, që deri atë ditë ai nuk i kishte përfillur fare?
Unë nga incizimi në altoparlant dëgjoja atë që na u dha në sallën e Ministrisë së Punëve të Brendshme, ku ishin kuadrot kryesorë dhe më të besuar të kësaj ministrie. Nga sa dëgjonim, Mehmeti polemizonte me diskutantët, por se çfarë thoshte ai, nuk dëgjohej, siç dukej, kur fliste ai, ndërpritej apo ulej zëri në magnetofon ku incizohej.
Kam dëgjuar se Hekuran Isai ka munguar në atë mbledhje. Është e vërtetë?
Hekuran Isai nuk ishte në atë mbledhje të Byrosë Politike se i kishte vdekur e ëma, por në këto mbledhje iu lexua edhe diskutimi që ai kishte përgatitur posaçërisht për aty.
Çfarë konstatuat në ato që kishte shkruar Hekuran Isai?
Ishte një diskutim mjaft i gjatë. Fliste për shfaqje dualizmi parti-qeveri.
"Në çdo vend flitet partia dhe qeveria, vendosen së bashku fotografitë e Sekretarit të Parë të Komiteti Qendror të Partisë me atë të kryeministrit, vendosen nëpër mure dhe citatet e shokut Mehmet, si për disiplinën për artin ushtarak etj. Kjo nuk është e drejtë dhe shoku Mehmet duhet t'i kuptojë drejt këto. Në qoftë se nuk kuptohen drejt, atëherë marrin kuptim tjetër. Ne qeveri dëgjohet vetëm kryeministri. Dominon vetëm një person, shoku Mehmet, që kujtdo ia pret fjalën, që këmbëngul t'i shkojë e tija. Shfaqje të dualizmit ka pasur kudo, si rrjedhojë e dualizmit nga lart, këto cenojnë parimin e centralizmit demokratik. Mehmeti ka mendjemadhësi. Ai ka nënvlerësuar armikun e klasës, rrezikun e djathtë. Ka humbur vigjilencën", - thuhej në fjalimin e Hekuran Isait, që nuk mund të linte pa kritikuar Mehmetin për fejesën e djalit.
"Mehmeti e ka mbivlerësuar vetveten, është shprehje e mendjemadhësisë, nënvlerësimi i mendjeve të të tjerëve, duke i quajtur ato të vogla. Fejesa e djalit është pika më kulminante e mendjemadhësisë suaj. Në këtë rast e vutë veten në një pozitë të privilegjuar, prandaj nuk pyetët as shokët. Ti ke unin tënd, do të nxjerrësh meritat e tua vend e pavend, meritat e Brigadës së Parë për çlirimin e Tiranës dhe jo ato të Shtabit të Përgjithshëm etj.

Kush ishte kryeministri Mehmet Shehu
- Mehmet Shehu lindi në janar 1913, në Çorush të Mallakastrës.
- Shkollën fillore e kreu në vendlindje.
- Në vitin 1932 mbaron Shkollën Teknike në Tiranë.
- Më pas shkon në Napoli për të studiuar në Kolegjin Ushtarak, nga i cili përjashtohet për ide revolucionare.
- Pasi rikthehet në Shqipëri, punon si traktorist në fermën e Shkollës Teknike.
- Më mbrapa ndjek Shkollën e Plotësimit të Oficerëve, të cilën e përfundon në vitin 1937 ku merr titullin "Oficer".
- Po atë vit të titullimit të tij, pra në dhjetor të '37-ës, Mehmet Shehu shkon në Luftën e Spanjës.
- Më 1939-n ai kthehet në Francë, ku qëndron në një kamp përqendrimi.
- Në gushtin e 1942-shit ai kthehet në atdhe, ku menjëherë lidhet me Partinë Komuniste Shqiptare, e cila e cakton Sekretar Organizativ të Qarkut të Vlorës.
- Në shkurt 1943, Mehmet Shehu emërohet komandant i Çetës Plakë të Mallakastrës.
- Në mars të vitit 1943 ai zgjidhet kandidat i Komitetit Qendror të Partisë Komuniste Shqiptare.

- Në gusht të 1943-shit caktohet Komandant i Brigadës i Sulmuese.
- Në gushtin e vitit 1944 ai caktohet Komandant i Divizionit të Parë.
- Në tetorin e atij viti, pra të 1944-ës, merr gradën e lartë "Gjeneral Major".
- 1944, Komandant i Divizionit I.
- Në vitet 1945-1946 shkon për studime në Akademinë Ushtarake "Voroshillov" në Moskë.
- Në vitin 1947 emërohet Shef i Shtabit të Përgjithshëm të ushtrisë.
- 1 tetor 1948 - 23 korrik 1954 kryen detyrën e zëvendëskryeministrit dhe ministrit të Brendshëm.
- 20 korrik 1954 -18 dhjetor 1881, Mehmet Shehu është Kryeministër i Shqipërisë.
- Nga viti 1948 - 1981 ka qenë anëtar i Byrosë Politike.
- Zotëronte gjuhët anglisht, frëngjisht, italisht, spanjisht dhe rusisht.
- Vdes më 17 dhjetor 1981.

Në zyrën e Enver Hoxhës IFORMACIONI PËR FAMIJEN TURDIU
Në informacionin e Drejtorisë së Sigurimit të Shtetit, dërguar
Enver Hoxhës me kërkesën e tij për familjen e krushqisë së Mehmet Shehut, në muajin shtator 1981, midis të tjerave thuhet:
"Silva Turdiu është vajzë e shkëlqyer, studente e shkëlqyer në Fakultetin Ekonomik dhe volejbolliste e shkëlqyer e ekipit të Dinamos. Qazim Turdiu është një pedagog i nderuar, shumë i aftë profesionalisht, korrekt në punë dhe në jetë, me qëndrim të mirë moral dhe politik. E shoqja e Turdiut është kushërirë e Arshi Pipës, i arratisur në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe me aktivitet politik kundër vendit tonë".
Pra, Arshi Pipa nuk ishte daja i Silvës, siç u fol në atë kohë. I gjithë ambienti shoqëror e njihte Silva Turdiun si një vajzë të mrekullueshme në të gjitha drejtimet dhe familja Turdiu njihet si një familje e nderuar e intelektuale. Qazimi, i ati i Silvës ishte profesor i dekoruar me dekoratën e lartë "Naim Frashëri".
Për Enver Hoxhën dhe byroistët (kukulla) e të tjerë, nuk kishin rëndësi këto të dhëna të shkëlqyera për familjen Turdiu, por kishin rëndësi të dhënat e një kushëriri, që ishte i arratisur e kundërshtar i regjimit në Shqipëri. Ky ishte një pretekst, vetëm pretekst, për të likuiduar Mehmet Shehun.
"Krushqia me këtë familje - thotë ideologu Ramiz Alia në mbledhjen e Byrosë Politike më 17 dhjetor 1981 - do të na gjente hataja. Kjo ngjarje do të na vriste të gjithëve - do të kishte pasoja tepër të mëdha, shumë të rrezikshme. Partia do të dëmtohej rëndë. Po të mos kishte ndërhyrë menjëherë shoku Enver, do të krijohej një konfuzion i madh ideologjik lidhur me luftën e klasave...". Do ta gjente belaja këtë jago, këtë servil.
Lufta e klasave sipas tij, "Nuk duhet parë, nuk duhet kufizuar vetëm në familjen e ngushtë, por në rrethin e gjerë familjar, domethënë në disa breza me soj e sorollop". Sipas teorisë së tij, sikur një nga anëtarët e kësaj familjeje të gjerë të jetë me pikëpamje të kundërta "armiqësore" të gjithë pjesëtarët e tjerë të kësaj familjeje duhet të konsiderohen me pikëpamje të tilla.
Një pikëpamje kjo fisnore, feudale madje tepër armiqësore.
Duke zbatuar këtë teori reaksionare, shumë familje nga farefisi i tyre u persekutuan, burgosën, internuan vetëm se ndonjë nga farefisi i tyre u akuzua e dënua si "armik".

SHPALLET FEJESA MITIKE
Tërmeti politik trondit shqipërinë
Fiqret Shehu:
"Dashurinë e Skënderit me Silvën e morëm vesh në muajin korrik 1981, kur ishim me pushime në plazhin e Durrësit. Djali, Skënderi, i tregoi të atit, Mehmetit, se njihte një vajzë dhe mendonte të fejohej me të.
Mehmeti e pyeti se kush ishte ajo vajzë, e bija e kujt ishte. Skënderi i tha se kush dhe e kujt ishte dhe po ashtu i tregoi se kishte dajallarë të arratisur".
Kur Mehmeti kërkoi informacionin e plotë nga ministri i Brendshëm, Feçorri i tha Mehmetit:
"Vajza e quajtur Silva Turdiu është shumë e mirë, është studente në Universitetin e Tiranës, është volejbolliste në Klubin 'Dinamo'. I ati i saj është njeri shumë i mirë. Profesor në Universitetin e Tiranës dhe i dekoruar me 'Çmimin e Republikës'.
Kishte dajallarë të arratisur dhe dy vëllezërit e babait të larguar me kohë jashtë vendit, por pa aktivitet politik kundër vendit tonë.
Për fejesën i tha se duhej të pyeste partinë".
Pas kësaj, Mehmeti u nxitua dhe e dha pëlqimin për fejesën, e cila u bë në fillim të muajit shtator në shtëpinë e re.
Pas lajmit të shpalljes së saj, erdhi për vizitë edhe Enver Hoxha me Nexhmijen si dhe fëmijët e tyre.
Në shtëpinë tonë ishte gjithashtu prezent dhe djali, Neli me Silvën.
Pas vizitës së Enver Hoxhës bëmë së bashku fotografi. Mbas tri-katër ditësh pasi kishte bërë vizitën, Enver Hoxha thirri Mehmetin dhe i tha se ishte bërë gabim kjo fejesë, pasi ishte zbutur lufta e klasave, duke shkelur rëndë vijën e partisë, prandaj ai urdhëroi se fejesa duhej të prishej.
U thirrën Skënderi dhe Silva të ktheheshin me urgjencë nga Greqia.
Pas kësaj, Mehmeti i shqetësuar i tha Skënderit:
"Kemi bërë gabim me fejesën dhe ajo do të prishet". Pas kësaj, ajo konsiderohej e prishur.

(d.b/GazetaShqiptare/BalkanWeb)

[Albo]

Enveri: Situata që krijuam do ta shkundë gjatë natës Mehmetin të reflektojë

Nga: FATOS VELIU

Jam shumë i interesuar për diskutimin e Ramiz Alisë, zoti Martiro, pasi tashmë dihet antipatia që Mehmet Shehu shprehte pa rezerva për të, madje nëse është letra e tij ajo që është gjetur pranë shtratit të vdekjes, ai dhe në ato çaste të fundit të jetës nuk ka harruar të lëshojë vrer. Pra, ju kujtohen akuzat që Alia mund të ketë lëshuar për të në ato momente fatale të tij?
Ramiz Alia, me diskutimin e tij të gjatë, gabimin e Mehmet Shehut e kthen në një luftë kundër tij dhe familjes së tij në të gjitha drejtimet. E ndëshkon ashpër, i akuzon ashpër veprimet e Mehmetit, që sipas tij kishte lejuar fejesën e djalit me një vajzë me përbërje reaksionare, në gjirin e së cilës kishte ballistë, armiq të hapur kundër partisë dhe shtetit tonë socialist.
Keni mbajtur shënim për të ma cituar saktësisht atë diskutim të tij, për faktin se ka qenë diskutanti me peshë më të pushtetshme nga të gjithë të tjerët, që tashmë vinte menjëherë pas Enver Hoxhës?
"Ky veprim është një gabim shumë i rëndë politik dhe ideologjik. Duke pranuar të lidhë krushqi me një familje të tillë, Mehmeti injoroi dhe shkeli çështjen themelore të vijës së partisë, parimin e luftës së klasave, zhduku vijën e demarkacionit që ndan komunistët nga armiqtë e klasës. Ky veprim nuk është një rastësi, por ka të bëjë me botëkuptimin e tij në kundërshtim me vijën e partisë. Veprimi që i lejoji vetes Mehmet Shehu përbën një goditje të rëndë për partinë dhe vijën e saj. Ai e dëmtoi rëndë PPSH-në dhe këtë ngjarje e shfrytëzuan armiqtë dhe oportunistët për të marrë nëpër gojë udhëheqjen e partisë dhe për të vënë në dyshim vijën e saj mbi luftën e klasave etj. Dëmet do të ishin më të mëdha po të mos kishte ndërhyrë shoku Enver. Në PPSH do të krijohej një konfuzion i madh ideologjik mbi luftën e klasave. Kjo do ta çante partinë dhe do të krijonte një luftë në parti. Do të nxiste dy vija, do të
kishte një çarje komplet të partisë, që nga poshtë deri lart, deri te ne.
Kjo është fatale për partinë, për tërë jetën tonë. Mehmeti po bashkohej me armikun e klasës", -shprehej Ramiz A1ia.
Po për autokritikën e Mehmetit, njëlloj si paradiskutantët e tjerë foli?
Ai theksonte se nuk ishte aspak i kënaqur me autokritikën e Mehmetit, që sipas tij, përpiqej t'i minimizonte gjërat, ruk zbulonte rrënjët ideologjike e politike të gabimit dhe vetëm justifikohej.
Po saktësisht për fejesën si u shpreh Ramiz Alia?
"Mehmeti dhe familja e dinin mirë se kush ishte kjo familje që bënë fejesën, ata ishin të ndërgjegjshëm se duke pranuar këtë fejesë, vepronin në kundërshtim me vijën dhe normat e partisë. Kjo është e vërteta. Mehmeti ra në këto gabime nga mendjemadhësia, mbivlerësimi i vetes, kuptimi i shtrembër i vijës së partisë për luftën e klasave, është kufizuar te "familja e ngushtë", që është injorim i mësimeve dhe normave të partisë se kush përfshihet në rrethin familjar. I çuditshëm është arsyetimi i Mehmetit, se ne do të influenconim për më mirë te kjo vajzë. Kjo është thellësisht e gabuar, interpretim i luftës së klasave, është shprehje e oportunizmit të djathtë" , - vijoi Alia
Sjelljen e fëmijëve ia ka përmendur?
Ramizi e kritikoi Mehmetin edhe për shkeljet e fëmijëve, sidomos për qëndrim liberal ndaj tyre. Për sjellje të pahijshme të tyre, që bëjnë skandale, që vishen ekstravagantë, që kanë qenë përçues të modës së huaj. Sipas tij, të gjitha këto janë të lidhura me konceptin e Mehmetit mbi luftën e klasave. E kritikon Mehmetin për arrogancë, i përmend gabimet e tij gjatë Luftës Nacionalçlirimtare, metodës jo të mirë të drejtimit, mendjemadhësisë, unit, kultit të tij etj.
Ramiz Alia ishte dakord me masën e dënimit, pra ndëshkimin e Mehmetit me vërejtje të rëndë me shënim në kartën e regjistrimit.
Pra, nuk e kurseu kush fjalën e fundit, duke i rënë me të drejtë dhe pa të drejtë, pa mëshirë ta konsiderojmë, në atë mbledhje përçudnuese?
Në këtë gjyq të Byrosë Politike, Mehmet Shehu u sulmua ashpër pa përjashtim nga të gjithë byroistët, ata ishin në garë se kush ta sulmonte më parë e ta denigronte më shumë.
Por ideologu ishte Ramiz Alia. Ishte ai që i jepte tonin, që kërkonte shkaqet ideologjike e politike të gabimeve të tij.
Kuptuat apo konstatuat me syrin tuaj profesionist për mënyrën e organizimit të kësaj maskarade ndaj njeriut historik të kohës, siç ishte Mehmet Shehu deri në atë periudhë?
Siç mësuam në atë kohë, para mbledhjes së Byrosë Politike, Enver Hoxha kishte shkuar me pushime. Aty kishte thirrur disa nga anëtarët e Byrosë për t'i përgatitur për mbledhjen e Byrosë Politike, për ta vënë me shpatulla pas murit.
Po Mehmeti vetë e kishte takuar Enver Hoxhën në këto pushime ku flitej për skenar kundër tij?
Dy herë kishte kërkuar Mehmeti ta takonte Enver Hoxhën kur ai ishte me pushime, por ai nuk kishte pranuar.
Po Enveri foli sërish veç momentit kur hapi mbledhjen, që egërsonte dhe lëshonte të tjerët siç e kishte zakon në raste të tilla kryqëzimesh të ish-kolegëve?
Enver Hoxha e mori fjalën sërish në fund të mbledhjes së Byrosë Politike.
Ai tha se u bë vonë dhe propozoi që mbledhja të vazhdonte nesër, se dëshironte të fliste edhe ai.
E keni mbajtur shënim atë fjalë, pasi ka shumë rëndësi citimi i saktë i këtij momenti, që pak më mbrapa nuk do të jetonte më Mehmet Shehu?
Enver Hoxha saktësisht në atë kontakt të fundit me Mehmet Shehun ka thënë:
"Dëshiroj t'i bëj të qartë Mehmetit, se në këtë mbledhje të gjithë shokët me zemër të hapur si komunistë dhe si udhëheqës në këtë forum të lartë të PPSH-së, vunë në dukje gabimin tënd të madh politiko-ideologjik dhe reflektuan se nga ndodhi ky gabim. Të gjithë sa thanë shokët janë për të mirën e partisë dhe tënden, ti duhet t'i kuptosh këto gabime dhe nga kanë ardhur ato. Ti duhet të reflektosh dhe të jesh i bindur për kritikat e shokëve, drejtësinë e tyre që kanë qenë me baza të shëndosha, për t'i ndrequr gabimet. Për të të ndrequr edhe ty, për të ndrequr dhe punën këtej e tutje. Ne dëshirojmë që ti të bësh kthesë, rëndësi ka të analizosh nga kanë ardhur këto gabime. Ato që do të na thuash nesër, dhe jam i bindur se ti nesër do të na flasësh, duhet të jenë të bazuara. Reflekto e mos i merr gjërat lehtë, merr esencën, thelbin e kritikave të shokëve kjo na intereson, se kështu na krijohet bindja se do të ndreqesh. Mos e rëndo më shumë gjendjen. Dëshiroj që ta hedhësh poshtë, ta rrëzosh atë autokritikë alibi që na ke paraqitur, për të shfajësuar gabimin politik që ke bërë. Kjo alibi përpara logjikës së fortë marksiste-leniniste të shokëve ra. Rruga e drejtë në të cilën duhet të ecësh është ajo që të thanë shokët. Në qoftë se hedh poshtë atë alibi me të gjitha konturet, atëherë do t'i gjykosh drejt gjërat. Diskutimet e shokëve kanë qenë një ndihmë e madhe për ty dhe partinë, duhet të gjykosh dhe ti se situata ka qenë e rëndë. Ishte e rëndë jo vetëm se u bë fejesa, por ashtu siç e shpjeguan shokët, ishte një situatë shumë e rëndë edhe në drejtim të punëve shtetërore, me ato të meta të karakterit tënd, që nuk duhet të nënvleftësohen se janë kryesoret.
Kam bindjen se kjo situatë do ta shkundë Mehmetin, për ta sjellë në rrugë të drejtë, në qoftë se gabimin e kupton drejt.
Duhet të reflektojë sonte Mehmeti, nesër do të flas unë në fillim, pastaj mund të flasë përsëri Mehmeti. E mbyllëm këtë seancë, vazhdojmë nesër në orën 10:00", - deklaroi në mbyllje Enver Hoxha.

Në zyrën e Enver Hoxhës
INFORMACIONI PËR FAMILJEN TURDIU
Kristofor Martiro: Në informacionin e Drejtorisë së Sigurimit të Shtetit, dërguar Enver Hoxhës me kërkesën e tij për familjen e krushqisë së Mehmet Shehut, në muajin shtator 1981, midis të tjerave thuhet:
"Silva Turdiu është vajzë e shkëlqyer, studente e shkëlqyer në Fakultetin Ekonomik dhe volejbolliste e shkëlqyer e ekipit të Dinamos. Qazim Turdiu është një pedagog i nderuar, shumë i aftë profesionalisht, korrekt në punë dhe në jetë, me qëndrim të mirë moral dhe politik. E shoqja e Turdiut është kushërirë e Arshi Pipës, i arratisur në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe me aktivitet politik kundër vendit tonë".
Pra, Arshi Pipa nuk ishte daja i Silvës, siç u fol në atë kohë. I gjithë ambienti shoqëror e njihte Silva Turdiun si një vajzë të mrekullueshme në të gjitha drejtimet dhe familja Turdiu njihet si një familje e nderuar e intelektuale. Qazimi, i ati i Silvës ishte profesor i dekoruar me dekoratën e lartë "Naim Frashëri".
Për Enver Hoxhën dhe byroistët (kukulla) e të tjerë, nuk kishin rëndësi këto të dhëna të shkëlqyera për familjen Turdiu, por kishin rëndësi të dhënat e një kushëriri, që ishte i arratisur e kundërshtar i regjimit në Shqipëri. Ky ishte një pretekst, vetëm pretekst, për të likuiduar Mehmet Shehun.
"Krushqia me këtë familje - thotë ideologu Ramiz Alia në mbledhjen e Byrosë Politike më 17 dhjetor 1981 - do të na gjente hataja.
Kjo ngjarje do të na vriste të gjithëve - do të kishte pasoja tepër të mëdha, shumë të rrezikshme. Partia do të dëmtohej rëndë. Po të mos kishte ndërhyrë menjëherë shoku Enver, do të krijohej një konfuzion i madh ideologjik lidhur me luftën e klasave...".
Do ta gjente belaja këtë jago, këtë servil.
Lufta e klasave sipas tij, "Nuk duhet parë, nuk duhet kufizuar vetëm në familjen e ngushtë, por në rrethin e gjerë familjar, domethënë në disa breza me soj e sorollop". Sipas teorisë së tij, sikur një nga anëtarët e kësaj familjeje të gjerë të jetë me pikëpamje të kundërta "armiqësore" të gjithë pjesëtarët e tjerë të kësaj familjeje duhet të konsiderohen me pikëpamje të tilla.
Një pikëpamje kjo fisnore, feudale madje tepër armiqësore.
Duke zbatuar këtë teori reaksionare, shumë familje nga farefisi i tyre u persekutuan, burgosën, internuan vetëm se ndonjë nga farefisi i tyre u akuzua e dënua si "armik".

Fejesa që tronditi Shqipërinë
Fiqret Shehu:
"Dashurinë e Skënderit me Silvën e morëm vesh në muajin korrik 1981, kur ishim me pushime në plazhin e Durrësit. Djali, Skënderi, i tregoi të atit, Mehmetit, se njihte një vajzë dhe mendonte të fejohej me të.
Mehmeti e pyeti se kush ishte ajo vajzë, e bija e kujt ishte. Skënderi i tha se kush dhe e kujt ishte dhe po ashtu i tregoi se kishte dajallarë të arratisur".
Kur Mehmeti kërkoi informacionin e plotë nga ministri i Brendshëm, Feçorri i tha Mehmetit:
"Vajza e quajtur Silva Turdiu është shumë e mirë, është studente në Universitetin e Tiranës, është volejbolliste në Klubin 'Dinamo'. I ati i saj është njeri shumë i mirë. Profesor në Universitetin e Tiranës dhe i dekoruar me 'Çmimin e Republikës'.
Kishte dajallarë të arratisur dhe dy vëllezërit e babait të larguar me kohë jashtë vendit, por pa aktivitet politik kundër vendit tonë.
Për fejesën i tha se duhej të pyeste partinë".
Pas kësaj, Mehmeti u nxitua dhe e dha pëlqimin për fejesën, e cila u bë në fillim të muajit shtator në shtëpinë e re.
Pas lajmit të shpalljes së saj, erdhi për vizitë edhe Enver Hoxha me Nexhmijen si dhe fëmijët e tyre.
Në shtëpinë tonë ishte gjithashtu prezent dhe djali, Neli me Silvën.
Pas vizitës së Enver Hoxhës bëmë së bashku fotografi. Mbas tri-katër ditësh pasi kishte bërë vizitën, Enver Hoxha thirri Mehmetin dhe i tha se ishte bërë gabim kjo fejesë, pasi ishte zbutur lufta e klasave, duke shkelur rëndë vijën e partisë, prandaj ai urdhëroi se fejesa duhej të prishej.
U thirrën Skënderi dhe Silva të ktheheshin me urgjencë nga Greqia.
Pas kësaj, Mehmeti i shqetësuar i tha Skënderit:
"Kemi bërë gabim me fejesën dhe ajo do të prishet". Pas kësaj, ajo konsiderohej e prishur.

VDEKJA E KRYEMINISTRIT
MARTIRO: NE, SIGURIMI, KISHIM BINDJE SE ISHTE VRASJE
Kemi pasur bindjen se Mehmet Shehun e kanë vrarë dhe se likuidimi i tij ishte një humbje e madhe për popullin e atdheun. Enver Hoxha për të likuiduar Mehmet Shehun e më vonë Kadri Hazbiun, qëllimisht grumbulloi në aparatin e Komitetit Qendror të PPSH-së dhe në Byronë Politike, njerëzit më negativë, të cilët Mehmet Shehu i kishte kritikuar, apo edhe pushuar nga puna për paaftësi drejtimi si Ramiz Alinë kur ky ishte ministër i Arsimit, Lenka Çukon, një mjelëse e paaftë, Hajredin Çelikun e të tjerë. Ai solli në Byronë Politike, për të realizuar strategjinë e tij, njerëzit e paaftë si Hekuran Isain, një fugist të pashkollë, Simon Stefanin, një fanatik injorant, Pali Misken, ish-shofer, me një horizont të ngushtë kulturor, e të tjera.
MARTIRO: NUK E DINIM KUJT I SHËRBENIM
Kemi shprehur mendimet se ne, punonjësit e Sigurimit të Shtetit, që kemi punuar me ndershmëri e përkushtim për interesat e atdheut dhe të sistemit socialist, nuk e dinim se në duart e kujt ishim dhe kujt i shërbenim. Kemi qenë të bindur se edhe në organet e Punëve të Brendshme do të binte "fshesa e hekurt".
Ishim të sigurt se Enver Hoxha kishte të tjera organe informative, agjentë të tij, që kontrollonin e informonin atë për gjithçka, që mbanin evidenca për kuadrot e grumbullonin materiale për ta, me qëllim goditjeje.

(er.nu/Gazeta Shqiptare/BalkanWeb)

[Albo]

Silva Turdiu: Për fotografitë me Enverin Arshi Pipës as nuk i ra ndërmend

Nga: FATOS VELIU

Ishte mbrëmja e 17 dhjetorit të vitit 1981. Deri në mesnatë vijoi mbledhja e Byrosë Politike, ku përçudnohej në mënyrën më të paskrupullt kryeministri që kishte drejtuar me dorë të hekurt për 30 vjet qeverinë komuniste.
Një shpallje fejese me familjen e profesorit të mirënjohur Qazim Turdiu, i cili gëzonte respekt të çuditshëm në gjithë qarqet intelektuale të kohës, do të konsiderohej gabimi më i pafalshëm për njeriun e plotfuqishëm të asaj kohe, Mehmet Shehu. E ndërsa po e mbyllte atë mbledhje të nisur që në orët e para të mëngjesit, e karakterizuar nga histeria ndaj veprimit të lidhjes së Shehut me të afërmit e Arshi Pipës, Enver Hoxha e mori edhe një herë fjalën për të rikujtuar vazhdimin e saj të nesërmen e ditës së re.

* * *

Kristofor Martiro, njëri prej zyrtarëve më në zë të Sigurimit të Shtetit të asaj kohe, i cili e ka zbardhur të plotë nga incizimet arkivore të mbledhjes, që janë dëgjuar në mënyrë të organizuar dhe shumë sekrete nga kuadrot kryesorë të Ministrisë së Punëve të Brendshme, e përcjell me një rigorozitet absolut për lexuesin e gjerë të Gazetës sonë.
Siç e cituam nga numri i kaluar, Enver Hoxha në atë mbyllje dhe në atë kontakt të fundit që bënte me Mehmet Shehun, mësohet saktësisht të ketë thënë:
"Dëshiroj t'i bëj të qartë Mehmetit, se në këtë mbledhje të gjithë shokët me zemër të hapur, si komunistë dhe si udhëheqës, në këtë forum të lartë të PPSH-së, vunë në dukje gabimin tënd të madh politiko-ideologjik dhe reflektuan se nga ndodhi ky gabim. Të gjitha sa thanë shokët janë për të mirën e partisë dhe tënden, ti duhet t'i kuptosh këto gabime dhe nga kanë ardhur ato. Ti duhet të reflektosh dhe të jesh i bindur për kritikat e shokëve, drejtësinë e tyre që kanë qenë me baza të shëndosha, për t'i ndrequr gabimet. Për të të ndrequr edhe ty, për të ndrequr dhe punën këtej e tutje. Ne dëshirojmë që ti të bësh kthesë, rëndësi ka të analizosh nga kanë ardhur këto gabime. Ato që do të na thuash nesër, - dhe jam i bindur se ti nesër do të na flasësh, - duhet të jenë të bazuara. Reflekto e mos i merr gjërat lehtë, merr esencën, thelbin e kritikave të shokëve, kjo na intereson, se kështu na krijohet bindja se do të ndreqesh. Mos e rëndo më shumë gjendjen. Dëshiroj që ta hedhësh poshtë, ta rrëzosh atë autokritikë-alibi që na ke paraqitur, për të shfajësuar gabimin politik që ke bërë. Kjo alibi, përpara logjikës së fortë marksiste-leniniste të shokëve ra. Rruga e drejtë në të cilën duhet të ecësh është ajo që të thanë shokët. Në qoftë se hedh poshtë atë alibi me të gjitha konturet, atëherë do t'i gjykosh drejt gjërat. Diskutimet e shokëve kanë qenë një ndihmë e madhe për ty dhe partinë, duhet të gjykosh dhe ti se situata ka qenë e rëndë. Ishte e rëndë jo vetëm se u bë fejesa, por ashtu siç e shpjeguan shokët, ishte një situatë shumë e rëndë edhe në drejtim të punëve shtetërore, me ato të meta të karakterit tënd, që nuk duhet të nënvleftësohen, se janë kryesoret.
Kam bindjen se kjo situatë do ta shkundë Mehmetin, për ta sjellë në rrugë të drejtë, në qoftë se gabimin e kupton drejt.
Duhet të reflektojë sonte Mehmeti, nesër do të flas unë në fillim, pastaj mund të flasë përsëri Mehmeti. E mbyllim këtë seancë, vazhdojmë nesër në orën 10:00", - deklaroi në mbyllje Enver Hoxha.
Pas kësaj, Mehmet Shehu shkon në shtëpi për të mos dalë më i gjallë prej saj. Atij i ndodhi një vdekje tepër e çuditshme, që trazoi gjithë logjikën e ftohtë kombëtare me diciturën "U vra apo e vranë?", gjë që qëndron edhe sot në mendjet dhe pyetjet e të gjithëve.

* * *
Në deklaratat e saj, dhënë zyrtarit të lartë Kristofor Martiro pak pas ngjarjes tragjike të vdekjes së të shoqit kryeministër, kur u vendos në internim, Fiqiret Shehu deklaron:
"Mbrëmjen e datës 17 dhjetor, Mehmeti erdhi në shtëpi i mërzitur, më tregoi fare shkurt për mbledhjen e Byrosë Politike. Nuk deshi të hajë darkë dhe tha se do të shkonte lart në studio, do të përgatitej për mbledhjen e Byrosë, që do të vazhdonte të nesërmen. I thashë, - vazhdoi Fiqireti, - që të flinte se të nesërmen kishte kohë për t'u përgatitur, por Mehmeti nuk deshi. Shkoi lart në studio, që ishte ngjitur me dhomën e tij të fjetjes.
Kur shkova unë rreth orës 22:30 lart për të fjetur në dhomën time, që është pranë dhomës së Mehmetit, pashë të kishte dritë në dhomën e tij. Në mëngjes u ngrita rreth orës 07:30, por Mehmeti nuk ishte ngritur. Kur vajti ora rreth 08:00 dhe pashë se Mehmeti nuk po ngrihej, hyra së bashku me djalin, Ladin në dhomën e tij për ta zgjuar, por pamë se ai kishte vrarë veten".
Pas kësaj, ndër ata që erdhën me urgjencën e parë ishte dhe Kadriu, i cili me nervozizëm shpërthyes tha:
"Çfarë bëri ky njeri kështu, Byroja kishte vendosur t'i jepte vetëm një vërejtje?!".

* * *
E megjithatë mbledhja e së nesërmes vijoi saktësisht në orën e programuar, madje dhe me vazhdimin e rendit të ditës të ndërprerë në mesnatë kur jetonte vetë Mehmet Shehu.

* - Por çfarë ndodhi dhe çfarë u diskutua në mbledhjen e atij mëngjesi të 18 dhjetorit të '81-shit?
Për më tepër i drejtohemi vetë Kristofor Martiros, si drejtuesi i një prej sektorëve më të rëndësishëm të Sigurimit të Shtetit, se çfarë di më tepër për atë takim, i cili në seksionet sekrete të Sigurimit të Shtetit përcillej i incizuar me saktësi absolute.

(Vijon nga numrat e kaluar)

Zoti Martiro, si vijoi ajo mbledhje e ditës së nesërme, vetëm pak orë pasi Mehmet Shehu ishte gjetur i vdekur në dhomën e gjumit?
Për këtë pyetje do t'ju përgjigjem nëpërmjet shënimeve të ditarit tim të asaj dite.

18 dhjetor 1981
Ora 10:00

Rifillon mbledhja e Byrosë Politike

Flet Enver Hoxha:
"Tani dhe unë do të lexoj, ashtu siç e kisha përgatitur, kritikën që pata menduar t'i bëja punës së Mehmet Shehut, pavarësisht se kjo do të zhvillohet në mungesë të tij, se ai u tregua armik i PPSH-së deri në çastin e fundit derisa vrau veten. Por partia, si kurdoherë është e fortë dhe në gjendje t'i kapërcejë të gjitha vështirësitë, ashtu sikurse ka kapërcyer edhe të tjera të tilla dhe më të mëdha, prandaj puna jonë vazhdon."
Për të mos vijuar me citime të përpikta që të mos e rëndojmë këtë intervistë duke i dhënë imazhin e një protokolli, po ju pyes zoti Martiro, se ku synoi në përgjithësi përqendrimi i atij diskutimi të kreut të shtetit komunist, të bërë në ato kushte?
Në diskutimin e tij të gjatë, Enver Hoxha përmend shumë gabime të Mehmet Shehut. Në fillim të diskutimit, ai shprehet:
"Byroja Politike po diskuton për një çështje me shumë rëndësi, për gabimin e madh që bëri Mehmeti duke aprovuar fejesën e djalit me një vajzë që në rrethin e babait e të nënës së saj ka 6-7 armiq të pushtetit tonë popullor, të arratisur, kriminelë lufte, të burgosur dhe të internuar....
Po kështu, ndërmjet të tjerash, në atë mbledhje Enver Hoxha thekson:
"...Mehmeti, jo vetëm nuk u këshillua me asnjërin nga ne për këtë krushqi, por mendoi ta bënte 'fait acompli' me një nxitim të pashpjegueshëm.
Këtë çështje unë e mora vesh indirekt nga djali im Iliri, të cilin e kishte ftuar në fejesën e Skënderit.
Po të gjykosh, edhe kjo ftesë nuk ishte pa hile. Pse të asistonte djali im në vizitën e parë që bënte e fejuara e Skënderit me prindërit e këtij?
Që unë ta merrja vesh indirekt? Që të tatonte pulsin tim dhe të më komprometonte edhe mua e familjen time në këtë çështje?
Ne në familjen tonë, për Qazim Turdiun nuk dinim gjë tjetër përveç asaj që ai ishte profesor matematike, kurse rrethin familjar, qoftë të tij, ashtu dhe të së shoqes, s'e njihnim fare.
Shkuam tok me Nexhmijen te Mehmeti, më shumë ta uronim për shtëpinë e re. Aty gjetëm fëmijët dhe të fejuarën e Skënderit. I uruam, bëmë dhe fotografi. Mehmeti me Fiqiretin ishin shumë të gëzuar. Po si nuk u shqetësuan pak në ndërgjegjen e tyre, që po përzienin e futnin në këtë valle të ndyrë shokun Enver?
Ata mendonin se me këtë prezantim u vulos kjo punë, u mor aprovimi i shokut Enver.
Fotografitë që u bënë me mua, shkuan te Qazim Turdiu, apo deri në Athinë, me skuadrën e vajzës, dhe që andej, pse të mos i shkonin edhe Arshi Pipës në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, i cili do të shikonte kështu se me kë iu fejua mbesa, dhe për këtë fakt drejtohej edhe vërtetimi me fotografi."
Ju kuptova shumë qartë, madje kam bindjen se sa më përshkruat për atë ditë të parë pas vdekjes së Mehmet Shehut, edhe lexuesi ka marrë një informacion të saktë të të gjithë situatës politike të krijuar. Ajo që do të shtoja unë zoti Martiro, është ajo që, ju posedoni dhe një prononcim të vetë Silva Turdiut. Është e vërtetë?
Po, është shumë e saktë, se unë jam një arshivues i mirë i materialeve që u përkasin fakteve dhe momenteve të spikatura historike.
Për sa më kërkoni është një prononcim i Silva Turdiut kundër Nexhmije Hoxhës me titull "Nexhmija Gënjen", i bërë në prill të 2004-ës. Nuk e di nëse duhet ricituar, unë po jua jap siç është.
Ju lutem ma lexoni, pasi çdo detaj e aq më shumë një prononcim i vetë Silva Turdiut, është shumë i rëndësishëm për rikujtesë të lexuesit të sotëm kur flasim me kaq hollësi për atë situatë. Mundeni?
Në atë prononcim të sajin me dedikimin "Nexhmija Gënjen", mes të tjerash Silva Turdiu shkruan:
"Nuk është e vërtetë që familja Turdiu dhe Pipa të kenë pasur kriminelë lufte, por intelektualë dhe luftëtarë demokratë. Arshi Pipën, nëna ime e kishte djalë xhaxhai dhe djalë tezeje. Nuk është e vërtetë që Enver Hoxha 'nuk dinte asgjë' për Qazim Turdiun kur bëri vizitën për urimin e fejesës. Unë isha prezent. Më tha vetë se e njihte mirë Qazimin dhe shprehu konsideratë të lartë. Pse e ndërroi fletën më vonë?
"Në diskutimin në Byro, Enveri shprehu merak të madh për fotografitë e fejesës me Enverin në krye, se mos kanë rënë në duart e reaksionit ndërkombëtar, duke sajuar fantazinë se fotografitë do të kenë shkuar te Turditë, pastaj në Greqi dhe më pas në duar të Arshi Pipës në Amerikë. E vërteta është se as që u kujtua njeri për fotografitë me Enverin. Fantazia e 'komploteve' të fotografisë ishte një maket në miniaturë i konstruksioneve fantastike të komploteve të paqena në trurin diabolik enverian. Ato që Enveri dhe Nexhmija kanë shkruar për faktet që unë i di dhe njerëzit që unë i njoh, janë pothuajse të gjitha gënjeshtra."
(Vijon nesër)

Në zyrën e Enver Hoxhës

INFORMACIONI PER FAMILJEN TURDIU
Në informacionin e Drejtorisë së Sigurimit të Shtetit, dërguar Enver Hoxhës me kërkesën e tij, për familjen e krushqisë së Mehmet Shehut, në muajin shtator 1981, midis të tjerave thuhet:
"Silva Turdiu është vajzë e shkëlqyer, studente e shkëlqyer në Fakultetin Ekonomik dhe volejbolliste e shkëlqyer e ekipit të Dinamos. Qazim Turdiu është një pedagog i nderuar, shumë i aftë profesionalisht, korrekt në punë dhe në jetë, me qëndrim të mirë moral dhe politik. E shoqja e Turdiut është kushërirë e Arshi Pipës, i arratisur në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe me aktivitet politik kundër vendit tonë."
Pra, Arshi Pipa nuk ishte daja i Silvës, siç u fol në atë kohë. I gjithë ambienti shoqëror e njihte Silva Turdiun si një vajzë të mrekullueshme në të gjitha drejtimet dhe familja Turdiu njihet si një familje e nderuar e intelektuale. Qazimi, i ati i Silvës ishte profesor i dekoruar me dekoratën e lartë "Naim Frashëri". Për Enver Hoxhën dhe byroistët (kukulla) e të tjerë, nuk kishin rëndësi këto të dhëna të shkëlqyera për familjen Turdiu, por kishin rëndësi të dhënat e një kushëriri, që ishte i arratisur e kundërshtar i regjimit në Shqipëri. Ky ishte një pretekst, vetëm pretekst, për të likuiduar Mehmet Shehun.
"Nga krushqia me këtë familje - thotë ideologu Ramiz Alia në mbledhjen e Byrosë Politike më 17 dhjetor 1981 - do të na gjente hataja. Kjo ngjarje do të na vriste të gjithëve; do të kishte pasoja tepër të mëdha, shumë të rrezikshme. Partia do të dëmtohej rëndë. Po të mos kishte ndërhyrë menjëherë shoku Enver, do të krijohej një konfuzion i madh ideologjik lidhur me luftën e klasave...". Do ta gjente belaja këtë jago, këtë servil.
Lufta e klasave sipas tij, "nuk duhet parë, nuk duhet kufizuar vetëm në familjen e ngushtë, por në rrethin e gjerë familjar, domethënë në disa breza me soj e sorollop". Sipas teorisë së tij, sikur një nga anëtarët e kësaj familjeje të gjerë të jetë me pikëpamje të kundërta 'armiqësore', të gjithë pjesëtarët e tjerë të kësaj familjeje duhet të konsiderohen me pikëpamje të tilla.
Një pikëpamje kjo fisnore, feudale, madje tepër armiqësore. Duke zbatuar këtë teori reaksionare, shumë familje nga farefisi i tyre u persekutuan, burgosën, internuan, vetëm se ndonjë nga farefisi i tyre u akuzua e u dënua si 'armik'.

(Gazeta Shqiptare/BalkanWeb)

[Albo]

Martiro: Në janar '82 arrestohen në qendër të Belshit Fiqiret dhe Skënder Shehu

Nga: FATOS VELIU

Zoti Martiro. Kemi folur nga numrat e kaluar për survejimin që u vendos mbi familjen e Mehmet Shehut, deri te sigurimi i anëtarëve të saj nga ndërhyrja e zbulimeve të huaja. Folëm për kombinacionet e ushtruara mbi ta për qëllim hetimor, në interes të akuzave të hedhura nga Enver Hoxha në lidhje me veprimtarinë agjenturore etj. Por në mënyrë të veçantë ju rrëfyet për masën e internimit në kushte ekstreme që u mor ndaj familjarëve të Mehmet Shehut në dhjetorin e 1982-shit, ku ju, si profesionist që ishit në punët e sektorit të Sigurimit të Shtetit, kuptuat qartë se atyre po u afrohej dita për t'u arrestuar. Të paktën kështu thamë pak a shumë nga numrat e kaluar, apo jo? Unë doja t'ju pyesja se si vijoi procedura e arrestimit të tyre dhe kur u arrestuan, se që u arrestuan tashmë dihet nga kushdo?
E vërtetë është se shumë shpejt u arrestuan Fiqiret dhe Skënder Shehu. Veprimet e egra për likuidimin edhe fizik të familjes së Mehmet Shehut dhe të të afërmve të tij, tregonin një urrejtje të pashoqe të udhëheqësit të PPSH-së ndaj tyre.
Kur u bë arrestimi i tyre?
Në fillim të janarit të vitit 1982, u arrestuan në Belsh të Elbasanit Fiqiret Shehu dhe i biri i saj Skënderi.
E mbani mend momentin e arrestimit?
Si shumë të tjera, edhe kjo datë më ka mbetur në kujtesë. Isha në Belsh së bashku me kryetarin e Degës së Punëve të Brendshme të Elbasanit, Gëzim Hila, dhe punëtorin operativ që ishte ngarkuar për ruajtjen e familjes Shehu.
Ju, nuk dinit gjë për arrestimin që do bëhej?
Jo, ne nuk dinim asgjë për vendimin e arrestimit të tyre, por një gjë të tillë e prisnim, pasi siç ju thashë nga numrat e kaluar, ishte bërë propagandë e madhe kundër Mehmet Shehut, deri aty sa ta cilësonin "armik" e "poliagjent".
Kush i arrestoi?
Për arrestimin e tyre erdhën nga Tirana grupi operativ dhe hetuesit e Drejtorisë së Hetuesisë së Ministrisë së Brendshme.
Ku u arrestuan nënë e bir, dikur ndër njerëzit më të nderuar të popullit?
Arrestimi i Fiqiretit dhe Skënderit u bë në qendër të Belshit.
Më ndalo pak këtu në përshkrime, se dua të mos humbas asnjë detaj, për faktin se nuk flitet për arrestimin e dy njerëzve të zakonshëm. I morën së bashku apo të veçuar?
Ata i hipën në makinë veç e veç dhe i nisën për në Tiranë.
Arrestim demonstrativ, apo jo?
Po, po, në qendër të Belshit ju thashë! Banorë të Belshit që u ndodhën aty, e panë dhe e përcollën ngjarjen në heshtje.
Nuk pati ovacione nga njerëzit e pranishëm, siç ndodhte zakonisht në të tilla arrestime të njerëzve të cilësuar "armiq"?
Jo, jo, askush nga banorët nuk duartrokiti, askush nuk thirri "poshtë armiqtë", siç ishte bërë zakon në këto raste.
Po funksionarët lokalë, ishin të pranishëm?
Edhe funksionarët e pushtetit lokal qëndruan si spektatorë të heshtur e të vrenjtur. Njerëzit i bënin vesh më vesh komentet rreth kësaj ngjarjeje të dhimbshme.
Personalisht u tronditët, thatë?
Unë dhe Gëzimi ishim të tronditur për atë që ndodhi. I shikonim me keqardhje pjesëtarët e asaj familjeje, sepse i kuptonim pasojat që ranë e do të vazhdonin të binin mbi ta.
Pas veprimit të prangosjes, si u operua më tej nga ekipi i posaçëm i ardhur nga Tirana?
Hetuesit shkuan për kontroll në shtëpinë ku banonte Fiqiret Shehu me fëmijët.
Nga kush drejtoheshin?
Përgjegjësi i tyre ishte një njeri mendjemadh, karrierist e shpirtlig.
Po ju me kryetarin e Degës së Punëve të Brendshme të Elbasanit, çfarë bëtë në këto momente?
Pas arrestimit të Fiqiretit e Skënderit, unë së bashku me Gëzimin hyra në banesën e tyre dhe pashë që hetuesit kontrollonin në ato pak plaçka që ndodheshin aty. Nga sjellja e tyre brutale ishte krijuar një situatë e rëndë.
Për shembull?
Atë situatë e lexova tek Bashkimi dhe e shoqja, Marjeta, që ishin krejt të hutuar, të trembur. Vajza e tyre, që ishte rreth dy vjeçe, ishte shtrirë përtokë dhe qante me të madhe. Edhe djali, që ishte pak më i madh, ishte strukur në një qoshe dhe qante. Fëmijët dukeshin të tmerruar dhe askush nuk po merrej me ta.
Po hetuesi çfarë bënte?
Hetuesi u bërtiste fëmijëve që qanin. Na rrëqethi kjo gjendje. Nuk m'u durua dhe u fola hetuesve. Iu thashë që të bënin detyrën dhe të mos silleshin ashtu me fëmijët.
Ngritëm fëmijët nga toka dhe thërritëm Bashkimin e Marjetën të merreshin me ta.
Çfarë po bënte hetuesia në dhomën e tyre të banimit?
Në dhomë, hetuesia do të mbyllte ato pak sende e veshmbathje të Fiqiretit e Skënderit, duke e vulosur atë.
Po të tjerët ku do banonin pas kësaj?
Bashkimit e Marjetës, me dy fëmijët e tyre, u mbetej për të banuar vetëm kuzhina e apartamentit ku ishin vendosur. Në këtë dhomë, së bashku me teshat e Fiqiretit e Skënderit, ishin dhe teshat e disa sende të vogla të Bashkimit e Marjetës. I thirra këta që të merrnin sendet e tyre, u dhamë dhe një televizor të vogël pa ngjyra dhe një magnetofon. Hetuesve iu thamë se ato ishin sendet e tyre. Më pas Marjeta na tha se në kutinë e bizhuterive ishte edhe një varëse e saja.
Ia dhatë?
Ia dhashë të gjithë kutinë me bizhuteri, në të cilën ndodheshin disa varëse pa ndonjë vlerë të madhe.
Po më tej?
Me këtë rast, me porosi nga udhëheqja e Ministrisë së Brendshme, u vendosën nga Dega e Punëve të Brendshme të Elbasanit, mjetet e përgjimit në kuzhinë, atje ku do të banonte Bashkim Shehu me fëmijët, për të parë reagimin e tyre pas arrestimit të Fiqiretit e Skënderit.
Në të vërtetë, më mbrapa, ka dalë gjë nga incizimet e vëna nga ju në atë moment?
Nga incizimet nuk doli asgjë me interes operativ.
Konkretisht, çfarë kishin folur pas arrestimit, nga sa keni zbardhur më mbrapa?
Nga sa u zbardhën nga incizimet, ata ishin mjaft të shqetësuar për arrestimin e Fiqiretit e Skënderit dhe të frikësuar për atë se ç'do të ndodhte me ta, ç'do të bënin me fëmijët, për të ardhurat që nuk kishin etj. Folën dhe për sjelljen e hetuesve, duke i quajtur ata, njerëz të egër e të pashpirt.
Si ia bënë për të jetuar?
Për të siguruar pak të ardhura për këtë familje, nëpërmjet pushtetit lokal, Marjeta u fut në punë si pastruese në spitalin e Belshit. Nga kushtet jo të mira të banimit, ku nuk kishte ngrohje, dhe nga ushqimi i keq, iu sëmur vajza.
Nga se?
Mjekët thanë se kishte marrë të ftohtë, bronkopneumoni. Fëmija kishte temperaturë të lartë dhe ishte në rrezik për jetën.
E ndihmuat?
Duke parë këtë gjendje shkova në ministri dhe ia raportova një për një ministrit Feçorr Shehu (prezent ishte edhe Kadri Hazbiu)
Pse?
Iu propozova që fëmijët e Bashkimit dhe Marjetës t'i merrnin e t'i mbanin për disa kohë prindërit e Marjetës, që ishin në Durrës, dhe me këtë rast të vazhdonte sipas planit edhe kombinacioni në drejtim të Marjetës.
Ranë dakord?
Të dy ministrat ishin dakord me mendimin tim, por ata nuk mund të bënin asgjë për familjen e Mehmetit pa marrë miratimin e aparatit të KQ të PPSH-së, kryesisht të Ramiz Alisë.
Dhe si u veprua?
Ata, me ditë folën në aparatin e KQ të Partisë në prezencën time dhe morën edhe miratimin e tij për këtë veprim. Pas kësaj më udhëzuan që të shkoja vetë në Durrës të bisedoja me kryetarin e Degës së Punëve të Brendshme, që ishte Lirim Pëllumbi. Pas bisedës dhe sqarimit të Lirimit, vendosëm të thërrisnin prindërit e Marjetës në Degën e Durrësit dhe t'u bënim të ditur gjendjen e fëmijëve të Marjetës. Iu propozuam që ata t'i merrnin vogëlushët në shtëpinë e tyre deri në shërimin e plotë.
Nuk kishin pse të refuzonin, apo jo?
Ranë dakord, vetëm se kishin frikë se mos nga ky veprim mund të kishin ndonjë pasojë. Ne i garantuam se nuk do t'u ndodhte asgjë. U thamë se për këtë veprim ishte marrë miratimi edhe nga lart, dhe ata i morën fëmijët në shtëpinë e tyre.
Kanë pasur në të vërtetë probleme për këtë veprim, kur kemi parasysh se ndryshoi raporti i strukturës së ministrisë që kishte dhënë OK-ejin për ta?
Në të vërtetë ata patën probleme pas këtij veprimi.
Çfarë iu bënë?
Kur unë isha i arrestuar dhe ndodhesha në kampin e të burgosurve politikë në Përparim të Sarandës, ose siç njihet ndryshe Shën Vasil, i ati i Marjetës erdhi në këtë kamp si i dënuar, vetëm pse ishte krushku i Mehmet Shehut.
Dhe çfarë ju tregoi?
Në bisedën me të, meqë dhe njiheshim, ai më tha:
"Ti erdhe në Durrës dhe së bashku me kryetarin e Degës së Punëve të Brendshme, Lirim Pëllumbin, më propozuat që të merrja fëmijët e vajzës sime Marjetës e t'i mbaja meqë ishin të sëmurë. I mora ata se më premtuat që nuk do të kishim ndonjë pasojë, por doli e kundërta. Ne patëm pasoja. Unë u arrestova për këtë veprim. Mbas arrestimit tënd dhe të Lirimit, më thirri në zyrën e tij Mihallaq Ziçishti, ish-sekretar i Parë i Partisë në Durrës, më kërcënoi, më bëri presion, më kërkoi t'i thosha përse i kisha marrë fëmijët e armikut në shtëpi. Më tha se kisha marrë për të rritur dy gjarpërinj. Më kërkoi t'i thosha se çfarë bisedash kisha bërë me ju, ty dhe Lirimin. Sipas Mihallaqit, këta fëmijë të vegjël e të pafajshëm ishin gjarpërinj dhe duhej t'u shtypej koka, e jo të rriteshin.
Çfarë qëndrimi mbajtët ti me Lirimin për këta fëmijë, dhe çfarë qëndrimi mbajti sekretari i Parë i Partisë.
Ju deshët t'i shpëtonit nga vdekja, ai donte t'u priste kokën si gjarpërinj", - më tregoi historinë e tmerrshme babai i Marjetës kur më erdhi në burgun e Shën Vasilit të Sarandës.
Pse ishte shndërruar në këtë lloj feje Mihallaq Ziçishti?
Gjykoj se, këto thënie e veprime të Mihallaq Ziçishtit ndaj fëmijëve të Mehmet Shehut, nuk janë të ndërgjegjshme. Ato nuk kanë të bëjnë me edukatën dhe me karakterin e tij, por janë si rrjedhojë e terrorit fizik e psikologjik dhe e propagandës e veprimeve të egra të Enver Hoxhës kundër gjithçkaje të Mehmet Shehut.
Pra ka dashur të shpëtojë veten me sa shikoj, apo jo?
Mihallaqi ka dashur të mënjanojë veten, i detyruar të sillej si njeri që e urrente Mehmet Shehun, duke e ndjerë se "fshesa e hekurt", terrori do të binte edhe mbi të, pasi i vëllai "gaboi" duke thënë se vdekja e Mehmet Shehut nuk ishte vetëvrasje, të cilin Enver Hoxha e pushkatoi vetëm për këtë fjalë.
Dhe në të vërtetë nuk shpëtoi?
Mihallaq Ziçishti nuk shpëtoi dot nga goditja e rëndë, arrestimi e dënimi. Ai ishte para vitit 1966, zëvendësministër në Ministrinë e Punëve të Brendshme dhe plani ogurzi i Enver Hoxhës ishte të shfaroste kuadrot e shëndoshë të kësaj ministrie, siç edhe bëri me kuadrot në ushtri, ekonomi e gjetkë. Likuidimi i këtyre kuadrove kishte filluar që herët, e në veçanti pas vitit 1966, pas letrës së KQ të Partisë së Punës së Shqipërisë.
(Vijon nesër)
(er.nu/Gazeta Shqiptare/BalkanWeb)

[Albo]

Zyrtari i Sigurimit: Vladimir Shehun e zhdukën për radiomarrësen e Mehmetit

Nga: FATOS VELIU

Çfarë kishte në shtëpinë e Mehmet Shehut kur në të ia behu ekipi i hetuesve të posaçëm për të mbikëqyrur të gjithë elementët në interes të akuzave të hedhura nga Enver Hoxha?
*- Veshmbathjet personale të ngelura në verandë nga familjarët, pas përzënies së tyre me urgjencë?
*- E vërteta e antenës së radiomarrëses së montuar në kokën e krevatit të Mehmetit.
*- Ku dilte tuneli i shumëpërfolur, që niste prej korridorit të banesës së kryeministrit të pushtetshëm.
*- Çfarë u bë nga ekipi i hetuesve, kur gjetën antenën e sajuar poshtë çatisë së vilës trekatëshe, e cila përfundonte në radion e montuar në kokën e krevatit të dhomës së gjumit të Mehmet Shehut?
* Pse Kristofor Martiro krijoi bindjen se Mehmet Shehu ishte vrarë nga dikush tjetër dhe nuk ishte e vërtetë që kishte vrarë veten?
* Çfarë këqyri ai në dhomën e gjumit, ku Mehmet Shehu ishte gjendur i vdekur mëngjesin e atij 18 dhjetori?
Gjithçka do të lexohet në rrëfimin e vetë Kristofor Martiros dhënë ekskluzivisht për gazetën tonë.

Më keni folur gjatë intervistave të kaluara zoti Martiro se gjatë kohës që filluan hetimet dhe materializimet e akuzave të hedhura në drejtim të tij nga Enver Hoxha, juve keni shkuar për vëzhgim dhe studim edhe në shtëpinë ku kishte banuar familja e Mehmet Shehut?
Gjatë kohës që zhvillonim hetimet me Fiqiretin e Skënderin, ne hetuesit shkuam disa herë në Bllok, në shtëpinë ku kishte banuar Mehmeti me familjen.
Qëllimi, ai që ju citova ishte?
Me qëllim se mos gjendej ndonjë material komprometues lidhur me akuzat që i ishin bërë atij, apo dhe pjesëtarëve të tjerë të kësaj familjeje.
Flitej në fakt për luks të tepruar në banesën e tij apo jo?
Qarkullonin në atë kohë shumë fjalë se gjoja vila ku banonte Mehmet Shehu me familjen e tij ishte përrallore.
Pse s'ishte?
Këto ishin vetëm thashetheme, ndoshta të përhapura dhe qëllimisht për ta diskredituar këtë familje në sytë e popullit. Në fakt, në shtëpinë e tij nuk kishte asgjë të jashtëzakonshme. Mobiliet e shtëpisë ishin të gjitha të vendit, prodhim i fabrikës "Misto Mame", natyrisht që ishin të një cilësie shumë të mirë.
Kush kishte banuar aty nga familjarët?
Në pjesën e shtëpisë së vjetër kishin banuar fëmijët e Mehmetit, Vladimiri e Bashkimi me familjet e tyre.
Nga sa dhoma kishte secili prej tyre?
Kishin nga dy dhoma, të pajisura me mobilie të zakonshme. Megjithatë, asgjë nuk u përkiste personalisht atyre, pasi të gjitha pajisjet ishin pronë e Shtëpisë së Pritjes, pra pronë e shtetit.
Gjatë bisedave të kaluara, keni përmendur disa herë termin "shtëpia e re", sidomos në rastin kur shkoi Enver Hoxha për urim për të birin, ku përdori pretekstin e shtëpisë së re. Cila ishte kjo shtëpi e re?
Shtëpia e re, në fakt ishte zgjerim i shtëpisë së vjetër.
Meqenëse është folur dhe aluduar shumë për banesën ku jetonte Mehmet Shehu, mund të m'i përshkruani më saktë ambientet e asaj të resë?
Në katin e parë të kësaj shtese ishte një dhomë e mobiluar me kolltukë, edhe këto të fabrikës "Misto Mame". Në këtë dhomë ishte një televizor me ngjyra për të gjithë banorët e shtëpisë. Asnjë dhomë tjetër nuk ishte pajisur me televizorë.
Karshi dhomës së televizorit, ishte dhoma e ngrënies, e cila shërbente për të gjithë familjen. Kjo ishte një dhomë e thjeshtë. Ngjitur me të ndodhej një kuzhinë, e cila ishte e pajisur me orenditë e nevojshme për gatim si sobë me korrent, frigorifer e pajisje të tjera të zakonshme.
Në pjesën e korridorit ndodhej një banjë, tualet, e më tej një derë jo e madhe nga ku dilej mbrapa shtëpisë, ku ishte dhe garazhi i makinave. Po në këtë korridor fillonte dhe një tunel i nëndheshëm, që dilte në garazhin e makinave të Mehmetit. Tuneli ishte afërsisht 150 metra i gjatë.
Nuk ka pasur asnjë tunel tjetër, siç është thënë në media.
Në të majtë të hyrjes së shtëpisë së re ishte studioja ose salla ku Mehmeti zhvillonte dhe mbledhje si kryeministër.
Pra, shërbyekësh edhe si zyrë shtetërore derisa mund të zhvillonte takime zyrtare si kryeministër. Çfarë përmasash kishte?
Kjo ishte një dhomë e madhe me oxhak, kishte një tavolinë të gjatë në mes, e pajisur me kolltukë e karrige, po të prodhimit të fabrikës "Misto Mame". Në katin e dytë të kësaj shtëpie flinte Mehmeti dhe ngjitur me të ndodhej dhoma ku flinte Fiqireti. Lart në katin e tretë të po kësaj ndërtese ishte vendosur studioja e Bashkimit, e pajisur me orendi të mira ku kishte dhe mjaft libra.
Ju kuptova për sa më përshkruat rreth ambienteve të shtëpisë së re. Mund të rikthehemi në momentin ku e ndërpremë më lartë, kur ju shkuat pikërisht në këtë banesë, kur Mehmet Shehu nuk ishte më dhe familjarët ishin dëbuar për në Belsh të Elbasanit?
Kur hymë në dhomën ku rrinin fëmijët e djemve të Mehmetit në vilën e vjetër, pamë të hedhura në tokë kukulla, lapsa me ngjyra, lodra për fëmijë e sende të tjera.
Reprezalje gjatë shpërnguljes?
Dukej se familja e Mehmetit kishte dalë nga shtëpia me urgjencë. Kjo vërtetohej edhe nga të dhënat e personelit që shërbente në këtë shtëpi. Në papafingon e shtëpisë së vjetër gjendeshin disa orendi të vjetra shtëpie, të cilat i kishte pasur familja e Mehmetit më përpara, e që ishin pronë e saj.
Çfarë ishin këto?
Në një sënduk nga më të vjetrit ishin vendosur rroba për gra, copa për fustane e sende të tjera, deri te këpucë të vjetra etj.
Po dhoma e gjumit ku u gjend i vdekur si ishte?
Në dhomën ku flinte Mehmeti, ishte një krevat dopio, anash me komodina.
Në kokën e krevatit ishte vendosur një radio e përmasave të vogla, radiomarrëse, dhe me sa më kujtohet ishte e markës japoneze.
Në fund të dhomës ishte vendosur një biçikletë e montuar ku bënte stërvitje Mehmeti. Në fund të saj, në krahun e djathtë ishte ndërkohë dhe një banjë, kurse në krahun e majtë ishte vendosur një raft, gardërobë, ku kishte veshje të Mehmetit.
Po tjetër?
Ishte dhe dera nga ku hyhej në studion e tij, kjo e pajisur me orendi dhe mjaft libra në gjuhë të ndryshme.
Po lart në papafingo?
Lart në papafingo, nën çati ishte vendosur një antenë e bërë vetë, e cila ishte e lidhur me kabllo me radion që ishte vendosur në kokën e krevati ku flinte Mehmeti, kjo me qëllim për të përforcuar valët radiomarrëse.
Kishte antenë të bërë vetë në shtëpinë e kryeministrit, aq më shumë dhe që s'lejohej?
Për këtë antenë u bë shumë zhurmë nga Hekuran Isai, i cili në atë kohë ishte ministër i Punëve të Brendshme si dhe nga Enver Hoxha, sikur kjo antenë ishte instaluar jo për radiomarrësen, por për radiomarrëse e dhënëse, me të cilën sipas tyre, Mehmet Shehu lidhej me agjenturat e huaja.
E studiuat juve atë antenë për të cilën u hodhën tërë ato alibi?
Patjetër. Ajo antenë u fotografua nga ne hetuesit. U bë analiza e radios që ishte vënë në kokën e krevatit të Mehmetit në laborator, me të cilën ishte lidhur antena. Nga analizat rezultoi se ajo ishte vetën një radiomarrëse për dëgjimin e stacioneve të huaja dhe jo radiodhënëse.
Pra, ishte vetëm aludim?
E ashtuquajtura radiodhënëse e marrëse, që gjoja ishte në shtëpinë e Mehmetit, ishte vetëm një trillim, një gënjeshtër e sajuar nga Hekuran Isai dhe vetë Enver Hoxha për të mashtruar opinionin publik, për të njollosur Mehmetin se gjoja ishte agjent. Për të vërtetuar skenarin e tij të përgatitur me kohë.
Në të vërtetë çfarë u bë nga hetuesia dhe prokuroria për të vërtetuar atë skenar, kur në analizat studimore të radios u konstatua se alibia ishte thjesht një blof?
Për të realizuar këtë skenar, me të ashtuquajturën radiomarrëse e dhënëse, u torturuan në mënyrën më shtazarake Llambi Zeçishti, Llambi Peçini e të tjerë nga të cilët kërkohej të pranonin me çdo kusht se ata e kishin sjellë këtë radio, të cilën ua kishte dhënë CIA për Mehmet Shehun.
Pati dhe pasoja, apo jo?
Për këtë alibi të sajuar nga Enver Hoxha u likuidua dhe djali i madh i Mehmetit, Vladimiri, të cilit i bënë presion të pranonte me çdo kusht se ai e kishte montuar e çmontuar këtë radio. Dhe kur ai nuk e pranoi se kishte bërë një veprim të tillë, atë e zhdukën. Por le të flasim më tutje për këtë ngjarje të dhimbshme.
U vetëvra apo e vranë Mehmet Shehun?
Unë, edhe më parë kam shprehur mendimin se Mehmet Shehu është vrarë në shtëpinë e tij.
Nga niseni për një konkluzion të tillë?
Për këtë bindje, unë nisem nga disa faktorë.
Unë nuk kam qenë në grupin hetimor për këqyrjen e vendit të ngjarjes dhe të kufomës së Mehmet Shehut pas vdekjes së tij, por pashë në atë kohë fotografitë e marra nga grupi hetimor, aktet e ekspertimit kriminalistik e mjekoligjor, dëshmitë e punonjësve që punonin në shtëpinë e Mehmetit si dhe të anëtarëve të familjes së tij.
Po?
Bazuar në fotografitë e kufomës së Mehmetit, të marra në pozicione të ndryshme, si dhe akteve të ekspertëve kriminalistikë e mjekoligjorë, kryeministri ishte në krevatin e fjetjes, këmbët të shtrira e të bashkuara, me sy të mbyllur e me gjyzlykë mbi sy, me duar gati të vendosura mbi kraharor, siç u vihen të vdekurve, veshur me një këmishë të bardhë, në anën e majtë të së cilës një njollë e zezë. Në krah të djathtë të kufomës fiksuar një pistoletë e tipit "Makarova", me të cilën sipas ekspertëve ishte bërë goditja, vetëvrasja.
Dhe çfarë arritët me këtë vëzhgim?
Duke parë me vëmendje fotografitë dhe aktet e ekspertëve, më lindi dyshimi për vetëvrasjen e Mehmetit. A ishte e mundur që njeriu të bëjë vetëvrasje dhe të qëndrojë pas këtij akti në pozicionin që kufoma e Mehmetit ishte fiksuar në celuloid?
Çfarë nuk jua mbushte mendjen për vetëvrasje nga sa shikonit atë pozicion të trupit të Mehmet Shehut, zoti Martiro?
Me këmbë të shtrira e të bashkuara, me duar mbi gjoks, me sy e gojë të mbyllur sikur po flinte, pa asnjë ngërdheshje?! Si u mbulua deri në grykë me çarçafë e batanije, siç përshkruhet në aktin e ekspertizës së kufomës dhe shpjegimet e dëshmitarëve, kur mbi batanije e çarçaf nuk kishte asnjë shenjë arme, apo gjaku?
Mbi fotografitë e kufomës marrë nga ekspertët duket mbi këmishën e bardhë vrima e plumbit dhe rreth saj një njollë e zezë gjaku jo e madhe dhe në pjesën e kurrizit ku kishte dalë plumbi, po ashtu ishte vetëm një njollë e zezë jo e madhe.
Po në procesverbalin mbikë-qyrës, çfarë është shënuar që juve nuk jeni të bindur?
Në procesverbalin e këqyrjes së vendit të ngjarjes dhe përshkrimit të kufomës, thuhet "se mbas lëvizjes së kufomës konstatohen në jastëkun e sipërm, në buzët e tij të poshtme, gati në mes, një vrimë depërtuese me diametër 0.5 cm nga sipër. Për rreth vrimës, një njollë me ngjyrë të kuqe të errët 3 X 3 cm.
Në jastëkun e poshtëm dallohet një vrimë depërtuese me diametër 0.5 cm, në pjesën e sipërme të së cilës është një njollë me ngjyrë të kuqe të errët 1X1 cm.
Në batanije dallohet një vrimë depërtuese 0.5 cm."
Ajo që juve nuk jeni dakord në këtë procesverbal?
Nga sa thamë, vëmë re se gjak nuk konstatohet. Nuk ka gjak as mbi çarçafin që është poshtë batanijes.
Atëherë vetiu të lind pyetja se ç'u bë gjaku, kur dihet se trupi i njeriut ka disa kilogramë gjak?
Po tashmë që shkuat në dhomën e tij pak ditë më mbrapa, si ishte hequr, trupi i vutë re objektet dhe rrethanat e momentit që ishte gjetur trupi i pajetë i Mehmet Shehut?
Duke pasur dyshime për vetëvrasjen e Mehmetit, kur isha në dhomën e tij në përbërje të grupit hetimor, me shumë kujdes, pasi mbikëqyreshim nga punonjësi i KQ të PPSH-së që na shoqëronte dhe mbante çelësat e shtëpisë ku kishte banuar Mehmeti, pashë nëse kishte shenja plumbi në dysheme, poshtë krevatit ku flinte Mehmeti dhe në dyshek? Por nuk konstatova shenja të plumbit askund. Nuk pashë njolla gjaku as në dysheme dhe as mbi dyshek, vetëm mbi jastëk sipër dyshekut kishte një njollë gjaku jo të madhe.
Dhoma nuk kishte lëvizur fare, pra nuk kishte hyrë kush pas vdekjes së tij para ekipit tuaj?
Ka qenë vetëm ekipi i ekspertizës në momentin që u gjend trupi i pajetë dhe pas tij ishte mbyllur dera e dhomës së gjumit dhe të gjitha dhomave të tjera, për t'u hapur vetëm tani që shkoi grupi ynë i hetimit.


Origjinali i këtij teksti është si më poshtë
Por unë, shoku yt më i afërt i halleve dhe i fitoreve gabova politikisht dhe ideologjikisht kohët e fundit, duke pranuar fejesën e djalit tim, Skënderit me vajzën e Qazim Turdiut, fejesë të cilën, me ndërhyrjen tënde të drejtë, unë e prisha. Arsyet pse e bëra unë këtë gabim politik, i shpjegova në autokritikën që bëra. Asaj autokritike të datës 12 nëntor, prej 39 faqesh, nuk i heq “asnjë presje”, sepse është autokritikë e sinqertë, absolutisht e sinqertë. Kjo autokritikë, në mbledhjen e Byrosë Politikë të datës 17 nëntor (1981) u hodh poshtë nga gjithë anëtarët dhe kandidatët e Byrosë Politike dhe më në fund, ju e quajtët atë “alibi”, duke kërkuar që unë sonte të reflektoja dhe të pranoja të gjitha kritikat që m’u bënë në Byronë Politike, dhe për të rrëzuar krejtësisht autokritikën time, që ju e quajtët “alibi”, d.m.th. gënjeshtër, mashtrim.

(er.nu/Gazeta Shqiptare/BalkanWeb)

[Albo]

Eksponenti i lartë i Sigurimit: Krijova bindje të bazuar për vrasje mafioze të Mehmet Shehut

NGA: FATOS VELIU

Zoti Martiro. E prekëm pak sa nga numri i kaluar temën e vdekjes së Mehmet Shehut. Është një temë që ka vënë në diskutim shumë opinionistë dhe historianë, për të mos thënë që mbarë opinioni e ka konsideruar një alibi të stisur një vdekje të atillë, e bërë në atë mesnatë të datës 18 dhjetor të vitit 1981. Ishte një vdekje që bëri histori, ashtu siç ishte një vdekje që hapi një epokë të re, pasi menjëherë pas saj, në horizontin e politikës komuniste të Shqipërisë u duk qartë pasardhësi i Enver Hoxhës, që ishte vetë Ramiz Alia, pikërisht personi që urrehej më shumë nga Mehmet Shehu. U zgjata shumë në këtë hyrje zoti Martiro, jo vetëm për t'ju futur juve në temën për të cilën kam dëshirë të vijojë biseda jonë, por edhe për të rikujtuar lexuesin se përse mua si gazetar më tërheq shumë vëmendjen kjo çështje. Nga numri i kaluar zoti Martiro, m'u shprehët se nuk keni qenë asnjëherë i mendimit me versionin zyrtar të vdekjes së Mehmet Shehut, madje më folët paksa, me eksperiencën e madhe që kishit në strukturat e Sigurimit të Shtetit, dhe aq më shumë me mundësitë që patët për të parë në vend të gjitha rrethanat e ndodhjes së asaj vdekjeje. Për më tepër, mund të më rikujtoni sërish nga sa më folët nga numri i kaluar në lidhje me rezervat e tua dhe analizat se përse juve nuk ishit i mendimit për një vetëvrasje? U vetëvra apo e vranë Mehmet Shehun?
Për të qenë shumë i saktë nga çfarë ju thashë nga numri i kaluar, të cilat juve më kërkoni t'i ripërsëris për faktin se në këtë numër do flasim posaçërisht për këtë çështje, ju theksova, madje me shumë forcë, mbështetur në një arsyetim faktesh, mendimin tim se Mehmet Shehu është vrarë në shtëpinë e tij.
Nga niseni për një konkluzion të tillë?
Për këtë bindje, unë nisem nga disa faktorë. Unë nuk kam qenë në grupin hetimor për këqyrjen e vendit të ngjarjes dhe të kufomës së Mehmet Shehut pas vdekjes së tij, por pashë në atë kohë fotografitë e marra nga grupi hetimor, aktet e ekspertimit kriminalistik e mjekoligjor, dëshmitë e punonjësve që punonin në shtëpinë e Mehmetit, si dhe të anëtarëve të familjes së tij. Pas kësaj unë kam qenë në shtëpinë e Mehmetit, madje dhe në dhomën e vdekjes së tij, pak kohë si hoqën trupin e vdekur nga krevati kur në shtëpi nuk kishte hyrë askush tjetër dhe s'ishte ndryshuar asgjë.
Përse hytë në këtë rast?
Pak kohë pas vdekjes së Mehmet Shehut, kur familja ishte dërguar në internim, kemi hyrë në banesë me ekipin e hetuesve të Fiqiret e Skënder Shehut. Gjatë asaj kohe që zhvillonim hetimet me Fiqiretin e Skënderin, ne hetuesit shkuam disa herë në shtëpinë e Mehmetit në Bllok.
Dhoma nuk kishte lëvizur fare, pra nuk kishte hyrë kush pas vdekjes së tij para ekipit tuaj?
Ka qenë vetëm ekipi i ekspertizës në momentin që u gjend trupi i pajetë dhe pas tij ishte mbyllur dera e dhomës së gjumit dhe të gjitha dhomave të tjera, për t'u hapur vetëm tani që shkoi grupi ynë i hetimit.
Çfarë konstatuat dhe çfarë faktorësh vlerësuat që juve arritët në mendimin tuaj se Mehmet Shehu është vrarë?
Po jua ritheksoj edhe një herë se, bazuar në fotografitë e kufomës së Mehmetit, të marra në pozicione të ndryshme, si dhe akteve të ekspertëve kriminalistikë e mjekoligjorë, kryeministri ishte në krevatin e fjetjes, këmbët të shtrira e të bashkuara, me sy të mbyllur e me gjyzlykë mbi sy, me duar gati të vendosura mbi kraharor, siç u vihen të vdekurve, veshur me një këmishë të bardhë, në anën e majtë të së cilës një njollë e zezë. Në krah të djathtë të kufomës, fiksuar një pistoletë e tipit "Makarova", me të cilën sipas ekspertëve ishte bërë goditja, pra vetëvrasja. Duke parë me vëmendje fotografitë dhe aktet e ekspertëve, më lindi dyshimi për vetëvrasjen e Mehmetit. A ishte e mundur që njeriu të bëjë vetëvrasje dhe të qëndrojë pas këtij akti në pozicionin që kufoma e Mehmetit ishte fiksuar në celuloid? Me këmbë të shtrira e të bashkuara, me duar mbi gjoks, me sy e gojë të mbyllur sikur po flinte, pa asnjë ngërdheshje?! Si u mbulua deri në grykë me çarçafë e batanije, siç përshkruhet në aktin e ekspertizës së kufomës dhe shpjegimet e dëshmitarëve, kur mbi batanije e çarçaf nuk kishte asnjë shenjë arme apo gjaku?
Mbi fotografitë e kufomës marrë nga ekspertët duket mbi këmishën e bardhë vrima e plumbit dhe rreth saj një njollë e zezë gjaku jo e madhe dhe në pjesën e kurrizit ku kishte dalë plumbi. Po ashtu ishte vetëm një njollë e zezë jo e madhe dhe jo dy vrima siç ka shkruajtur vëllai i Mehmet Shehut, Duro Shehu, se në trupin e Mehmetit ka pasur dy vrima afër njëra- tjetrës.
Ku e ka thënë i vëllai i Mehmetit këtë detaj?
Ka bërë një botim të tijin pak kohë më parë, që ia dedikon vëllait të tij Mehmet Shehu, por që ka shumë gjëra të pasakta. Njëra prej tyre është kur thotë se në trup kishte dy vrima plumbi, gjë që s'është fare e vërtetë, se ka pasur vetëm një vrimë plumbi. Pasaktësia tjetër është kur thotë se një punonjës shërbimi iku menjëherë jashtë etj., etj., që s'janë fare të vërteta, por ta kalojmë më tej, se nuk janë thëniet e Duros, besoj, tema e bisedës së sotme.
Qartë, zoti Martiro. Atëherë, për më saktësi dhe për ballafaqim me konkluzionet tuaja, dua t'ju pyes se çfarë është shënuar në procesverbalin mbikëqyrës të mbajtur nga ekspertët, që juve nuk jeni të bindur për vetëvrasje?
Në procesverbalin e këqyrjes së vendit të ngjarjes dhe përshkrimit të kufomës, thuhet se "mbas lëvizjes së kufomës konstatohet në jastëkun e sipërm, në buzët e tij të poshtme, gati në mes, një vrimë depërtuese me diametër 0.5 cm nga sipër. Përreth vrimës, një njollë me ngjyrë të kuqe të errët 3 X 3 cm. Në jastëkun e poshtëm dallohet një vrimë depërtuese me diametër 0.5 cm, në pjesën e sipërme të së cilës është një njollë me ngjyrë të kuqe të errët 1X1 cm. Në batanije dallohet një vrimë depërtuese 0.5 cm."
Ajo që juve nuk jeni dakord në këtë procesverbal?
Nga sa thamë, vëmë re se gjak nuk konstatohet. Nuk ka gjak as mbi çarçafin që është poshtë batanijes. Atëherë vetvetiu të lind pyetja se ç'u bë gjaku, kur dihet se trupi i njeriut ka disa kilogramë gjak.
Po tashmë që shkuat në dhomën e tij pak ditë më mbrapa si ishte hequr trupi, i vutë re objektet dhe rrethanat e momentit që ishte gjetur trupi i pajetë i Mehmet Shehut?
Duke pasur dyshime për vetëvrasjen e Mehmetit, kur isha në dhomën e tij në përbërje të grupit hetimor, me shumë kujdes, pasi mbikëqyreshim nga punonjësi i KQ të PPSH-së që na shoqëronte dhe mbante çelësat e shtëpisë ku kishte banuar Mehmeti, pashë nëse kishte shenja plumbi në dysheme, poshtë krevatit ku flinte Mehmeti dhe në dyshek.
Unë shkova dhe çova batanijen lart. Çova jastëkët dhe pashë vrimat e plumbit që nuk ishin në batanije. Pra me një fjalë, këqyra me mendjen time gjithçka kishte mbi atë krevat ku pak kohë më parë u tha se kishte vdekur Mehmet Shehu. Në atë çast hyri në dhomë dhe Hekuran Isai, i cili sa ishte emëruar ministër i Punëve të Brendshme. Edhe Hekurani shkoi lëvizi batanijet dhe çarçafët dhe këqyri për disa çaste elementët që sa i kisha parë unë. Nuk foli, por unë e kuptova menjëherë se ai arriti në mendjen e vet në konkluzionet që kisha arritur edhe unë.
Pra ju këqyrët elementët e krevatit ku kishit parë fotografitë e ekspertizës së Mehmetit pa jetë, të cilat thatë se i pa me shumë kureshtje dhe në heshtje të plotë dhe Hekuran Isai. Çfarë konstatuat?
Nuk konstatova shenja të plumbit askund. Nuk pashë njolla gjaku as në dysheme dhe as mbi dyshek, vetëm mbi jastëk, sipër dyshekut, kishte një njollë gjaku jo të madhe.
Ju më thatë, në s'jam i gabuar zoti Martiro, se keni ndjekur me shumë vëmendje dëshmitë e njerëzve të personelit të Mehmet Shehut. Në çfarë përfundimi ju kanë ndihmuar të shkoni?
Le të marrim dëshminë e Ali Çenos, i cili, para grupit të hetimit që bënte këqyrjen e vendit të ngjarjes, midis të tjerash thekson: "Kur hyra në dhomë pashë Mehmet Shehun të shtrirë në krevat dhe të verdhë. Kur e kapa nga dora ishte i ftohtë. Kur unë hyra në dhomën e tij ai ishte i mbuluar me kuvertë dhe çarçaf, ashtu siç ishte kur erdhi grupi hetimor. Nuk para pashë gjak në anën e majtë të gjoksit..."
Çfarë ju bëri përshtypje nga kjo dëshmi?
Pra mungesa e gjakut në këtë rast më bëri përshtypje.
Ju, ishit në dijeni për sasinë e gjakut që mund të derdhë një trup i vetëqëlluar apo i qëlluar?
Më ishte dhënë rasti ndërsa kryeja detyrën e zëvendëskryetarit të Punëve të Brendshme në Korçë, të ndodhesha në zyrën e ish-kryetarit të Komitetit Ekzekutiv të rrethit, që kishte vrarë veten. Atje pashë zyrën të mbushur me gjak.
Fakt tjetër që juve ju ka bërë përshtypje në këtë mospërputhje faktesh?
Në procesverbalin e këqyrjes së vendit të ngjarjes dhe të kufomës së Mehmetit, fiksohet se trupi i tij u gjet i mbuluar me çarçaf e batanije deri në grykë.
Pra me sa shikoj, juve nuk mund ta pranoni faktin që një i vetëvrarë të mund të ishte mbuluar vetë, në një kohë që thuhet se u vetëvra. Kush e ka dëshmuar tjetër këtë fakt?
Veç procesverbalit, këtë e dëshmojnë dhe Ali Çeno e mjeku Milto Kostaqi, të cilët, në dhomën e Mehmetit që panë kufomën shkuan të parët, pas Fiqiretit, Vladimirit e gruas së tij.
Po për faktin e gjetjes së trupit pa jetë, zoti Martiro, ka ndonjë sqarim prej grupit hetimor?
Nuk ka asnjë sqarim nga grupi hetimor, nëse anëtarët e familjes se Mehmetit që shkuan të parët në dhomën e tij dhe konstatuan vdekjen, e gjetën të mbuluar kufomën e Mehmetit apo e gjetën në një pozicion tjetër dhe e mbuluan atë me çarçaf e batanije deri në grykë.
Pra dhe këtu, sipas jush, ka një paradoks që të lë të dyshosh?
Po, po, patjetër që është një ngërç shumë i çuditshëm. Edhe ky fakt ka rëndësi për të gjykuar mbi çështjen. Nëse nuk e mbuluan ata, atëherë kush e mbuloi?!
Pozicioni i kufomës së Mehmetit, i shtirë e me këmbë të bashkuara, me sy e me gojë të mbyllur, i mbuluar me çarçaf e batanije deri në grykë, mungesa e gjakut, që në këtë rast ishte shumë i pakët, të bënin të mendoje se, ose Mehmeti ishte vrarë diku gjetkë, ndoshta në studion e tij, e më pas ishte sjellë në krevat, ose më përpara ishte helmuar, ishte vënë në gjumë me medikamente, e më vonë ishte qëlluar me armë.
Kush është më e mundshmja?
Kjo e fundit. Pra, më përpara ishte helmuar, ishte vënë në gjumë me medikamente, e më vonë ishte qëlluar me armë, është më e mundshmja. Këtë e përforcon edhe fakti se, sipas aktit të kontrollit të grupit hetimor për këqyrjen e vendit të ngjarjes, ishte fiksuar se mbi komodinën e shtratit të Mehmetit ndodhej një filxhan çaji me pak lëng ngjyrë të verdhë, me erë kamomili dhe një gotë uji e mbushur përgjysmë me lëng të tejdukshëm.
Çfarë të ka tërhequr vëmendjen në këtë rast si ekspert i strukturave sekrete të shtetit?
Këtyre lëngjeve të gjetura mbi komedinë nuk iu bë asnjë analizë laboratorike për të përcaktuar përmbajtjen.
Pra ju thoni se duhej bërë me patjetër analizë që të quhej e plotë mbikëqyrja e objekteve rrethanore?
Detyrimisht kjo analizë duhej të ishte bërë.
Gjithsesi bërjes së analizës, juve, si njeri me përvojë i këqyrjes së objekteve dhe analizës së dëshmive, ju ka bërë tjetër gjë përshtypje në këtë rast të gjetjes së këtyre lëngjeve?
Patjetër që më ka tërhequr, se janë disa veprime dhe mosveprime që jo vetëm të bëjnë të mendosh dhe të dyshosh, por edhe të çudisin. Kështu, si të mos mjaftojë fakti që të gjesh lëng afër trupit pa jetë të kryeministrit dhe të mos bësh analizë fare, është dhe fakti tjetër, që, asnjë anëtar i familjes apo punonjës në shtëpinë e Mehmetit, të pyetur në cilësinë e dëshmitarit, nuk ka dëshmuar se i ka çuar Mehmetit atë natë në dhomën e gjumit apo në studion e tij çaj me kamomil, apo ndonjë lëng tjetër.
Pra këtu ka një pikëpyetje të madhe thoni ju?
Këtu është më shumë se pikëpyetje, pasi vetvetiu të ngacmon ndërgjegjja se pse nuk u sqarua kjo çështje?! Kush ia çoi?!
Akti i eksperimentit mjekoligjor, nuk i ka përfshirë këto detaje sa thoni ju, që ju kanë shqetësuar në konkluzionin që është arritur në atë kohë?
Akti i eksperimentit mjekoligjor, të linte përshtypjen e një akti formal, duke i shkuar vetëm versionit të vetëvrasjes, pa analiza të gjithanshme e shkencore.
Që do të thotë?
Të jep të drejtën të mendosh se ndoshta kështu iu kërkohej.

(Vijon nesër)

[Albo]

Zyrtari i lartë i Sigurimit: Pas varrimit në Sharrë, u grabit kufoma e Mehmet Shehut

NGA: FATOS VELIU

TIRANE-Kristofor Martiro, i cili në kohën e vdekjes së Mehmet Shehut ka qenë një nga drejtuesit më të lartë të Sigurimit të Shtetit duke drejtuar një prej degëve më të rëndësishme të saj, në lidhje me bindjen e tij të palëkundur për një vrasje dhe jo një vetëvrasje të kryeministrit të atyre viteve, me argumentet e analizuara, deklaroi:
Mbështetur në një arsyetim faktesh, kam mendimin tim se Mehmet Shehu është vrarë në shtëpinë e tij.
Për këtë bindje, unë nisem nga disa faktorë. Unë nuk kam qenë në grupin hetimor për këqyrjen e vendit të ngjarjes dhe të kufomës së Mehmet Shehut pas vdekjes së tij, por pashë në atë kohë fotografitë e marra nga grupi hetimor, aktet e ekspertimit kriminalistik e mjekoligjor, dëshmitë e punonjësve që punonin në shtëpinë e Mehmetit, si dhe të anëtarëve të familjes së tij. Pas kësaj unë kam qenë në shtëpinë e Mehmetit, madje dhe në dhomën e vdekjes së tij, pak kohë si hoqën trupin e vdekur nga krevati kur në shtëpi nuk kishte hyrë askush tjetër dhe s'ishte ndryshuar asgjë.
Pak kohë pas vdekjes së Mehmet Shehut, kur familja ishte dërguar në internim, kemi hyrë në banesë me ekipin e hetuesve të Fiqiret e Skënder Shehut. Gjatë asaj kohe që zhvillonim hetimet me Fiqiretin e Skënderin, ne hetuesit shkuam disa herë në shtëpinë e Mehmetit në Bllok.
Ka qenë vetëm ekipi i ekspertizës në momentin që u gjend trupi i pajetë dhe pas tij ishte mbyllur dera e dhomës së gjumit dhe të gjitha dhomave të tjera, për t'u hapur vetëm tani që shkoi grupi ynë i hetimit.
Po jua ritheksoj edhe një herë se, bazuar në fotografitë e kufomës së Mehmetit, të marra në pozicione të ndryshme, si dhe akteve të ekspertëve kriminalistikë e mjekoligjorë, kryeministri ishte në krevatin e fjetjes, këmbët të shtrira e të bashkuara, me sy të mbyllur e me gjyzlykë mbi sy, me duar gati të vendosura mbi kraharor, siç u vihen të vdekurve, veshur me një këmishë të bardhë, në anën e majtë të së cilës një njollë e zezë. Në krah të djathtë të kufomës, fiksuar një pistoletë e tipit "Makarova", me të cilën sipas ekspertëve ishte bërë goditja, pra vetëvrasja. Duke parë me vëmendje fotografitë dhe aktet e ekspertëve, më lindi dyshimi për vetëvrasjen e Mehmetit. A ishte e mundur që njeriu të bëjë vetëvrasje dhe të qëndrojë pas këtij akti në pozicionin që kufoma e Mehmetit ishte fiksuar në celuloid? Me këmbë të shtrira e të bashkuara, me duar mbi gjoks, me sy e gojë të mbyllur sikur po flinte, pa asnjë ngërdheshje?! Si u mbulua deri në grykë me çarçafë e batanije, siç përshkruhet në aktin e ekspertizës së kufomës dhe shpjegimet e dëshmitarëve, kur mbi batanije e çarçaf nuk kishte asnjë shenjë arme apo gjaku?
Mbi fotografitë e kufomës marrë nga ekspertët duket mbi këmishën e bardhë vrima e plumbit dhe rreth saj një njollë e zezë gjaku jo e madhe dhe në pjesën e kurrizit ku kishte dalë plumbi. Po ashtu ishte vetëm një njollë e zezë jo e madhe dhe jo dy vrima siç ka shkruajtur vëllai i Mehmet Shehut, Duro Shehu, se në trupin e Mehmetit ka pasur dy vrima afër njëra- tjetrës.
Ka bërë një botim të tijin pak kohë më parë, që ia dedikon vëllait të tij Mehmet Shehu, por që ka shumë gjëra të pasakta. Njëra prej tyre është kur thotë se në trup kishte dy vrima plumbi, gjë që s'është fare e vërtetë, se ka pasur vetëm një vrimë plumbi. Pasaktësia tjetër është kur thotë se një punonjës shërbimi iku menjëherë jashtë etj., etj., që s'janë fare të vërteta, por ta kalojmë më tej, se nuk janë thëniet e Duros, besoj, tema e bisedës së sotme.
Në procesverbalin e këqyrjes së vendit të ngjarjes dhe përshkrimit të kufomës, thuhet se "mbas lëvizjes së kufomës konstatohet në jastëkun e sipërm, në buzët e tij të poshtme, gati në mes, një vrimë depërtuese me diametër 0.5 cm nga sipër. Përreth vrimës, një njollë me ngjyrë të kuqe të errët 3 X 3 cm. Në jastëkun e poshtëm dallohet një vrimë depërtuese me diametër 0.5 cm, në pjesën e sipërme të së cilës është një njollë me ngjyrë të kuqe të errët 1X1 cm. Në batanije dallohet një vrimë depërtuese 0.5 cm."
Nga sa thamë, vëmë re se gjak nuk konstatohet. Nuk ka gjak as mbi çarçafin që është poshtë batanijes. Atëherë vetvetiu të lind pyetja se ç'u bë gjaku, kur dihet se trupi i njeriut ka disa kilogramë gjak.
Duke pasur dyshime për vetëvrasjen e Mehmetit, kur isha në dhomën e tij në përbërje të grupit hetimor, me shumë kujdes, pasi mbikëqyreshim nga punonjësi i KQ të PPSH-së që na shoqëronte dhe mbante çelësat e shtëpisë ku kishte banuar Mehmeti, pashë nëse kishte shenja plumbi në dysheme, poshtë krevatit ku flinte Mehmeti dhe në dyshek.
Unë shkova dhe çova batanijen lart. Çova jastëkët dhe pashë vrimat e plumbit që nuk ishin në batanije. Pra me një fjalë, këqyra me mendjen time gjithçka kishte mbi atë krevat ku pak kohë më parë u tha se kishte vdekur Mehmet Shehu. Në atë çast hyri në dhomë dhe Hekuran Isai, i cili sa ishte emëruar ministër i Punëve të Brendshme. Edhe Hekurani shkoi lëvizi batanijet dhe çarçafët dhe këqyri për disa çaste elementët që sa i kisha parë unë. Nuk foli, por unë e kuptova menjëherë se ai arriti në mendjen e vet në konkluzionet që kisha arritur edhe unë.
Nuk konstatova shenja të plumbit askund. Nuk pashë njolla gjaku as në dysheme dhe as mbi dyshek, vetëm mbi jastëk, sipër dyshekut, kishte një njollë gjaku jo të madhe.
Le të marrim dëshminë e Ali Çenos, i cili, para grupit të hetimit që bënte këqyrjen e vendit të ngjarjes, midis të tjerash thekson: "Kur hyra në dhomë pashë Mehmet Shehun të shtrirë në krevat dhe të verdhë. Kur e kapa nga dora ishte i ftohtë. Kur unë hyra në dhomën e tij ai ishte i mbuluar me kuvertë dhe çarçaf, ashtu siç ishte kur erdhi grupi hetimor. Nuk para pashë gjak në anën e majtë të gjoksit..."
Pra mungesa e gjakut në këtë rast më bëri përshtypje.
Më ishte dhënë rasti ndërsa kryeja detyrën e zëvendëskryetarit të Punëve të Brendshme në Korçë, të ndodhesha në zyrën e ish-kryetarit të Komitetit Ekzekutiv të rrethit, që kishte vrarë veten. Atje pashë zyrën të mbushur me gjak.
Në procesverbalin e këqyrjes së vendit të ngjarjes dhe të kufomës së Mehmetit, fiksohet se trupi i tij u gjet i mbuluar me çarçaf e batanije deri në grykë. Veç procesverbalit, këtë e dëshmojnë dhe Ali Çeno e mjeku Milto Kostaqi, të cilët, në dhomën e Mehmetit që panë kufomën shkuan të parët, pas Fiqiretit, Vladimirit e gruas së tij.
Nuk ka asnjë sqarim nga grupi hetimor, nëse anëtarët e familjes se Mehmetit që shkuan të parët në dhomën e tij dhe konstatuan vdekjen, e gjetën të mbuluar kufomën e Mehmetit apo e gjetën në një pozicion tjetër dhe e mbuluan atë me çarçaf e batanije deri në grykë. Po, po, patjetër që është një ngërç shumë i çuditshëm. Edhe ky fakt ka rëndësi për të gjykuar mbi çështjen. Nëse nuk e mbuluan ata, atëherë kush e mbuloi?!
Pozicioni i kufomës së Mehmetit, i shtirë e me këmbë të bashkuara, me sy e me gojë të mbyllur, i mbuluar me çarçaf e batanije deri në grykë, mungesa e gjakut, që në këtë rast ishte shumë i pakët, të bënin të mendoje se, ose Mehmeti ishte vrarë diku gjetkë, ndoshta në studion e tij, e më pas ishte sjellë në krevat, ose më përpara ishte helmuar, ishte vënë në gjumë me medikamente, e më vonë ishte qëlluar me armë. Pra, më përpara ishte helmuar, ishte vënë në gjumë me medikamente, e më vonë ishte qëlluar me armë, është më e mundshmja. Këtë e përforcon edhe fakti se, sipas aktit të kontrollit të grupit hetimor për këqyrjen e vendit të ngjarjes, ishte fiksuar se mbi komodinën e shtratit të Mehmetit ndodhej një filxhan çaji me pak lëng ngjyrë të verdhë, me erë kamomili dhe një gotë uji e mbushur përgjysmë me lëng të tejdukshëm.
Këtyre lëngjeve të gjetura mbi komedinë nuk iu bë asnjë analizë laboratorike për të përcaktuar përmbajtjen.
Detyrimisht kjo analizë duhej të ishte bërë. Patjetër që më ka tërhequr, se janë disa veprime dhe mosveprime që jo vetëm të bëjnë të mendosh dhe të dyshosh, por edhe të çudisin. Kështu, si të mos mjaftojë fakti që të gjesh lëng afër trupit pa jetë të kryeministrit dhe të mos bësh analizë fare, është dhe fakti tjetër, që, asnjë anëtar i familjes apo punonjës në shtëpinë e Mehmetit, të pyetur në cilësinë e dëshmitarit, nuk ka dëshmuar se i ka çuar Mehmetit atë natë në dhomën e gjumit apo në studion e tij çaj me kamomil, apo ndonjë lëng tjetër.
Këtu është më shumë se pikëpyetje, pasi vetvetiu të ngacmon ndërgjegjja se pse nuk u sqarua kjo çështje?! Kush ia çoi?!

E ndërpremë intervistën e kaluar zoti Martiro, pikërisht në radhën e fakteve dhe të shkaqeve për të cilat ju ishit bazuar për të mbërritur në konkluzionin tuaj se Mehmet Shehu është vrarë dhe jo siç ka qenë versioni zyrtar i kohës, që ishte vetëvrasje. Madje ju ishit goxha i revoltuar për faktin si ishte formuluar akti i ekspertizës ligjore, për të cilin ju thatë se nuk ishte i profesionalizuar, siç kërkohej për një njeri të rangut të Mehmet Shehut?
Ju fola dje se akti i eksperimentit mjekoligjor, të bërë mbi trupin e Mehmet Shehut të linte përshtypjen e një akti formal, duke i shkuar vetëm versionit të vetëvrasjes, pa analiza të gjithanshme e shkencore. Veprim ky që të jep të drejtën të mendosh se ndoshta kështu iu kërkohej.
Po çfarë përshkruhej në atë akt që juve e konsideroni përshkrim formal dhe jo shkencor?
Në këtë akt përshkruhet vetëm ana e jashtme e kufomës.
Mund të ma citoni më konkretisht?
Në akt thuhet:
"Në trupin e qytetarit Mehmet Shehu u konstatua një plagë e tejpërtejme arme zjarri me vrimë hyrje në pjesën e përparme të majtë të gjoksit dhe me vrimë dalje në pjesën e majtë të shpinës.... Nga të dyja plagët ka dalë gjak që ka ndotur teshat.... Vdekja e Mehmet Shehut ka ardhur si pasojë e hemorragjisë, shkaktuar me mundësinë më të madhe si pasojë e çarjes së zemrës ose enëve të mëdha të gjakut që dalin prej saj..."
Pra nga leximi i këtij akti juve si ekspert ngrini rezerva të mëdha dyshuese?
Në akte të tilla, kur bëhet fjalë për shkaqet e vdekjes, nuk mund të thuhet "ose, ose", por përshkruhet qartë se ku e kishte përshkruar plumbi, nëse ishte ky shkaku kryesor i vdekjes etj.
Juve merrni parasysh edhe eksperiencën tuaj në raste të ngjashme?
Patjetër. Është në kujtesën time, rasti i vetëvrasjes së Nako Spirut, i cili është publikuar dhe në shtyp. Në aktin e ekspertëve mjekoligjorë shprehej qartë se plumbi kishte përshkruar zemrën dhe shtyllën kurrizore. Nisur nga ky fakt, del se akti i ekspertizës mjekoligjore për vdekjen e Mehmet Shehut lë vend për dyshime.
Mbi çfarë faktesh të tjera e keni ngritur bindjen tuaj për vrasjen dhe jo vetëvrasjen e Mehmet Shehut?
Një fakt tjetër që lë vend për dyshime për vrasjen e Mehmet Shehut është dhe përplasja mes ekspertëve kriminalistikë të këtij akti mjekoligjor. Eksperti kriminalistik shkruan në procesverbal se gjurma e gishtit në pistoletë është e të njëjtit lloj me shenjat e gishtit të madh të dorës së madh të Mehmet Shehut. Ndërsa ekspertët mjekoligjorë shkruajnë se dora e djathtë është e mbledhur grusht me gishtin tregues më afër pëllëmbës së dorës. Në thoin e gishtit të madh të kësaj dore ndodhen disa çika të errëta ngjyrë blu, gjurmë të veprimit të copave të barutit. Sipas ekspertit kriminalistik, Mehmeti ka qëlluar me dorën e majtë, ndërsa sipas mjekoligjorëve qitja është bërë nga dora e djathtë.
Pra edhe kjo mospërputhje për të njëjtin fakt juve ju shton bindjen e vrasjes?
Patjetër që kjo përplasje shton dyshimet nëse me të vërtetë është vetëvrasje apo është vrasje e kryer në kushte shumë të specializuara.
Me sa shikoj, juve paskeni mbledhur një mori faktesh dhe arsyesh, që me eksperiencën e gjatë që keni ju kanë çuar në bindjen e fortë se kemi të bëjmë me një vrasje të qëllimshme. Mund të m'i renditni edhe faktet e tjera për të ndihmuar sidoqoftë historianët për këtë mister të madh?
Po ja, të flas për një tjetër fakt tepër të çuditshëm. Lind pyetja e ligjshme: Përse nuk iu bë autopsia kufomës së Mehmetit?
Pra duhej bërë me patjetër dhe në këtë rast nuk është zbatuar thoni ju?
Ishte bërë rregull dhe i ligjëruar që për raste të tilla si vrasje, vetëvrasje, mbytje, aksidente, vdekje në spital e të tjera bëhej autopsia e kufomës. Në rastin e vdekjes së Mehmetit, së pari nuk kishim të bënim me një njeri të thjeshtë dhe së dyti nuk ishte një ndodhi të rastit, por bëhej fjalë për një njeri të njohur brenda e jashtë vendit, luftëtarin e Spanjës e drejtuesin e formacioneve partizane gjatë Luftës Nacionalçlirimtare kundër fashizmit, heroin e popullit, kreun e qeverisë për 27 vjet me radhë. Në këtë rast ishte shumë e domosdoshme të bëhej autopsia e kufomës madje duhej me patjetër që në grupin e ekspertëve të mos ishte vetëm një ekspert mjekoligjor por mundësisht të kishte dhe të huaj.
Pra që të jem më se i qartë jo vetëm unë por edhe lexuesi juve fjalën e keni që janë anashkaluar këto veprime në rastin e Mehmet Shehut, janë bërë të qëllimshme apo jo? Se juve si specialist dhe njohës i mirë i këtyre procedurave thoni se duhej të paktën të ishte domosdoshmërisht një ekip për të arritur në përfundimin zyrtar të vetëvrasjes siç u prezantua zyrtarisht?
Për një rast të tillë dhe ligjor, kur flitet për një figurë të atyre përmasave, nuk do të bazoheshin vetëm te disa akt-ekspertiza të thjeshta për të arritur me nxitim në një version zyrtar, por siç ua shpreha pak më parë do të ishte shumë e domosdoshme të thirreshin edhe specialistë nga vende të tjera, për të qenë para së gjithash shumë transparentë e për t'i mbyllur gojën kujtdo që mund të aludonte ndryshe.
Ndërsa duke analizuar procedurat, ashtu si u veprua, unë kam të drejtë të shtroj pyetjet:
Përse nuk iu bë autopsia kufomës së Mehmetit?
Kush e ndaloi dhe përse e ndaloi atë procedurë elementare, kur në një rast të tillë i bëhej dhe një qytetari të zakonshëm dhe jo më një figure të atyre përmasave që ishte e lidhur fuqishëm me historinë e një shteti?
Dhe konkluzioni juaj pas gjithë këtyre pikëpyetjeve?
Sigurisht që, duke analizuar ato pretendime për të cilat ju fola, nuk ma lëkund dot kush mendimin se kjo u bë me qëllim të pastër për të mos dalë e vërteta në shesh.
Po të operohej sipas mënyrave që ju po citoni, zoti Martiro, mund të dilte në shesh e vërteta?
Patjetër. Nuk kishe nga shkoje veçse të mbërrije në përfundime të sakta. Mirëpo këto me sa duket nuk iu kanë interesuar.
Dyshime të tjera të kësaj natyre keni?
Përveç këtyre, mjaft e dyshimtë është zhdukja e kufomës së Mehmetit. Pas varrimit të tij në varrezat e Sharrës, - varrim pa asnjë ceremoni, - varri i tij u ruajt me policë, por shpejt u zhvarros në mënyrë misterioze dhe kufoma e tij u zhduk.
Ku u vendos?
Siç u vërtetua më vonë, pas viteve '90-të, kufoma e tij ishte vendosur në një tokë buzë lumit të Tiranës të ndodhur në zonën e Ndroqit.
Përse thoni ju të jetë bërë një gjë e tillë?
Kjo, me qëllim që eshtrat e tij t'i zhdukte lumi e të mos gjendeshin. Pra pas gjithë kësaj, kujtdo i lindin pyetjet:
Përse u bë ky veprim çnjerëzor?
Trembeshin nga i vdekuri, apo kishin frikë mos dikush zbulonte kufomën dhe e ekzaminonte dhe dilte e vërteta në shesh, që do të thotë të dilte vrasja dhe autorët e saj?!
Argument tjetër?
Një tjetër argument që vërteton se Mehmet Shehu është vrarë me tradhti, është deklarimi i Llambi Ziçishtit, ish-ministër i Shëndetësisë në atë kohë, i cili kishte marrë pjesë në vendngjarje dhe kishte thënë se nuk është vetëvrasje. Këtë shprehje të ministrit e dëgjuam në atë kohë, pas vdekjes së Mehmetit.
Guxoi ta thoshte Llambi Ziçishti faktin se flitej për vrasje?
Për këtë shprehje, megjithëse e tërhoqi më vonë nga presionet, Llambi Ziçishti nuk i shpëtoi vdekjes. Gjykata e dënoi me pushkatim, sepse Enver Hoxha nuk mund ta linte gjallë një dëshmitar të tillë.
Keni fakte të tjera?
Nga pyetja e personelit që shërbente në shtëpinë e Mehmetit dhe pjesëtarëve të familjes së tij, rezultonte se pas mbledhjes së Byrosë Politike, Mehmeti kishte shkuar në shtëpi dhe përgjithësisht ishte i qetë. Kishte shkuar në studion e tij për të punuar, nuk kishte lënë asnjë shenjë se mund të kryente aktin e vetëvrasjes. Madje, sipas dëshmisë së djalit të Mehmetit, Skënderit dhe Gani Kodrës që e shoqëronte këtë djalë në Suedi, edhe atë ditë Mehmeti u kishte telefonuar në Suedi fare normalisht.
Pra të gjitha këto fakte dhe argumente, të para nga ju me syrin e një profesionisti me eksperiencë, ju kanë çuar në bindjen se kemi të bëjmë me një vrasje mafioze të Mehmet Shehut?
Këto argumente më çojnë në konkluzionin se Mehmet Shehu është vrarë dhe jo vetëvrarë. Likuidimi i tij ishte piketuar me kohë, pritej vetëm rasti. Preteksti u gjet, fejesa e djalit. Koha do të vërtetojë të vërtetën e gjërave, jo vetëm për vrasjen e Mehmetit, por për likuidimin e kuadrove në të gjithë frontin, si në art e kulturë, ushtri, administratë etj.

AKT-EKSPERTIZA
Në akt-ekspertizën mjekoligjore thuhet: "Në trupin e qytetarit Mehmet Shehu u konstatua një plagë e tejpërtejme arme zjarri me vrimë hyrje në pjesën e përparme të majtë të gjoksit dhe me vrimë dalje në pjesën e majtë të shpinës.... Nga të dyja plagët ka dalë gjak që ka ndotur teshat.... Vdekja e Mehmet Shehut ka ardhur si pasojë e hemorragjisë, shkaktuar me mundësinë më të madhe si pasojë e çarjes së zemrës ose enëve të mëdha të gjakut që dalin prej saj."

KRISTOFOR MARTIRO NE DHOMEN E KRIMIT
Kur isha në dhomën e tij në përbërje të grupit hetimor, me shumë kujdes pashë nëse kishte shenja plumbi në dysheme, poshtë krevatit ku flinte Mehmeti dhe në dyshek, por nuk konstatova shenja të plumbit askund. Nuk pashë njolla gjaku as në dysheme dhe as mbi dyshek. Vetëm mbi jastëk sipër dyshekut kishte një njollë gjaku jo të madhe.
* * *
Nuk konstatova shenja të plumbit askund. Nuk pashë njolla gjaku as në dysheme dhe as mbi dyshek. Vetëm mbi jastëk sipër dyshekut kishte një njollë gjaku jo të madhe.
* * *
Më ishte dhënë rasti ndërsa kryeja detyrën e zëvendëskryetarit të Punëve të Brendshme në Korçë, të ndodhesha në zyrën e ish-kryetarit të Komitetit Ekzekutiv të rrethit, që kishte vrarë veten. Atje pashë zyrën të mbushur me gjak.

LLAMBI ZIÇISHTI: ESHTE VRASJE
Llambi Ziçishti, ish-ministër i Shëndetësisë në atë kohë, i cili kishte marrë pjesë në vendngjarje, deklaroi se nuk ishte vetëvrasje, por flitej për një vrasje. Për këtë shprehje, megjithëse e tërhoqi më vonë nga presionet, Llambi Ziçishti nuk i shpëtoi vdekjes. Gjykata e dënoi me pushkatim, sepse Enver Hoxha nuk mund ta linte gjallë një dëshmitar të tillë.

ALI ÇENO
"Kur hyra në dhomë pashë Mehmet Shehun të shtrirë në krevat dhe të verdhë. Kur e kapa nga dora ishte i ftohtë. Kur unë hyra në dhomën e tij ai ishte i mbuluar me kuvertë dhe çarçaf, ashtu siç ishte kur erdhi grupi hetimor. Nuk para pashë gjak në anën e majtë të gjoksit..."

AUTOPSIA
Ishte bërë rregull dhe i ligjëruar, që për raste të tilla si vrasje, vetëvrasje, mbytje, aksidente, vdekje në spital e të tjera, bëhej autopsia e kufomës.
Mehmet Shehut nuk iu bë. Pse?

MBULIMI
Nuk ka asnjë sqarim nga grupi hetimor, nëse anëtarët e familjes se Mehmetit që shkuan të parët në dhomën e tij dhe konstatuan vdekjen, e gjetën të mbuluar kufomën e Mehmetit, apo e gjetën në një pozicion tjetër dhe e mbuluan atë me çarçaf e batanije deri në grykë.

ENIGMA
Pozicioni i kufomës së Mehmetit, i shtirë e me këmbë të bashkuara, me sy e me gojë të mbyllur, i mbuluar me çarçaf e batanije deri në grykë, mungesa e gjakut, që në këtë rast ishte shumë i pakët, të bënin të mendoje se, ose Mehmeti ishte vrarë diku gjetkë, ndoshta në studion e tij, e më pas ishte sjellë në krevat, ose më përpara ishte helmuar, ishte vënë në gjumë me medikamente e më vonë ishte qëlluar me armë.

ÇUDIA
Sipas aktit të kontrollit të grupit hetimor për këqyrjen e vendit të ngjarjes, ishte fiksuar se mbi komodinën e shtratit të Mehmetit ndodhej një filxhan çaji me pak lëng ngjyrë të verdhë, me erë kamomili, dhe një gotë uji e mbushur përgjysmë me lëng të tejdukshëm.
Këtyre lëngjeve të gjetura mbi komodinë nuk iu bë asnjë analizë laboratorike për të përcaktuar përmbajtjen.
* * *
Asnjë anëtar i familjes apo punonjës në shtëpinë e Mehmetit, i pyetur në cilësinë e dëshmitarit, nuk ka dëshmuar se i ka çuar Mehmetit atë natë në dhomën e gjumit apo në studion e tij çaj me kamomil apo ndonjë lëng tjetër

QETESIA
Nga pyetja e personelit që shërbente në shtëpinë e Mehmetit dhe pjesëtarëve të familjes së tij, rezultonte se pas mbledhjes së Byrosë Politike, Mehmeti kishte shkuar në shtëpi dhe përgjithësisht ishte i qetë. Kishte shkuar në studion e tij për të punuar, nuk kishte lënë asnjë shenjë se mund të kryente aktin e vetëvrasjes.

KUFOMA
Mjaft e dyshimtë është zhdukja e kufomës së Mehmetit. Pas varrimit të tij në varrezat e Sharrës, varrim pa asnjë ceremoni, varri i tij u ruajt me policë, por shpejt u zhvarros në mënyrë misterioze dhe kufoma e tij u zhduk.
Siç u vërtetua më vonë, pas viteve '90-të, kufoma e tij ishte vendosur në një tokë buzë lumit të Tiranës të ndodhur në zonën e Ndroqit.

[Albo]

Zyrtari i Sigurimit: Afrimi i Kadaresë te Bashkim Shehu krijoi bindjen e një veprimi të qëllimshëm

Nga: FATOS VELIU

Çfarë kanë dëshmuar punonjësit e shërbimit të banesës kryeministrore të Mehmet Shehut për situatën e krijuar në familjen e tij pas fejesës plangprishëse të të birit?
Historia e bisedave të tij sekrete me të shoqen, ku "ngujoheshin" të vetmuar në ballkonin e katit të dytë të vilës, ndërkohë që kujdeseshin të porosisnin të mos shqetësoheshin as nga fëmijët.
Çfarë ndodhte me Bashkimin dhe të shoqen e tij, Marjetën, ndërsa rrinin deri afër mëngjesit në tavernat e "Dajtit" dhe hotel "Tirana"?
Pse Fiqireti nuk ndërhynte te veshjet e fëmijëve dhe kryesisht te nusja, për të cilën thuhej se kishte shije ekstravagante për kohën dhe mentalitetin komunist?
Kush ishin miqtë që frekuentonin shtëpinë kryeministrore dhe pse dyshohej tek afrimi i Kadaresë me Bashkim Shehun, ku shkonin dhe me pushime së bashku?
Situata e krijuar në Ministrinë e Punëve të Brendshme pas ardhjes së Hekuran Isait në përgatitjen e gjuetisë së njerëzve të Kadri Hazbiut.
Gjithçka mësohet në vijim të intervistës ekskluzive të vetë Kristofor Martiros.

(Vijon nga numrat e kaluar)

Zoti Martiro, në këtë rrëfim të gjatë që ju bëtë ekskluzivisht për lexuesit e gazetës sonë sollët në dritë shumë e shumë detaje tepër të rëndësishme jo vetëm për opinionin e gjerë, por edhe për vetë historinë, pasi kanë të bëjnë me rrethanat që kalonte dhe përjetonte familja e njeriut që drejtoi për 27 vjet qeverinë shqiptare dhe aq më shumë kur ai kishte një histori të nisur prej brigadave internacionaliste të luftës së Spanjës.
Në vijim të intervistës së sotme, ku duhet të pranoj se nga dita në ditë në këto rrëfime tuajat nuk reshtin surprizat interesante dhe befasuese të atyre që kanë ndodhur në ditët kur në Shqipërinë komuniste ishte intensifikuar lufta e pamëshirshme brenda llojit, aq sa po përfundonte në eliminimin dhe të njeriut më të pushtetshëm pas Enver Hoxhës, unë jam shumë i interesuar t'ju pyes se si vijoi puna juaj e mëtejshme si zyrtar i lartë i Sigurimit të asaj kohe, kur merreshit me menaxhimin e situatës së Mehmet Shehut?
Unë së bashku me punëtorin operativ E. Z, që bënte pjesë në grupin operativ në drejtim të Mehmetit dhe familjes së tij, në bazë të detyrës që kishim, morëm takime speciale edhe me personelin që kishte punuar në banesën kryeministrore.
Çfarë konstatuat në përgjithësi në takimet që patët me ta?
Vumë re se ata dukeshin mjaft të shqetësuar.
Do të doja t'ju ndërprisja paksa, për të ditur se në çfarë cilësish dhe ambientesh i pyesnit ju? Pra, fjala është, në ambiente zyrtare apo në bashkëbisedime të ngrohta shoqërore?
Ne atyre u krijuam një ambient që të shpreheshin lirshëm, e të mos ngurronin.
Mund të kalojmë në momente konkrete?
Në takimin që patëm me kuzhinierin, ai na tha: "Atë natë që Mehmeti erdhi nga mbledhja e Byrosë Politike, unë kisha gatuar për darkë qofte me lëng dhe diçka tjetër, por Mehmeti nuk deshi të hante". Ai na tregoi dhe pjatën me gjellën e përgatitur, që ishte ruajtur ashtu e paprekur.
Po të tjerët patën ndonjë dëshmi të veçantë?
Shumica e personelit që shërbente në familjen Shehu nuk tha ndonjë gjë me vlerë operative.
Po në lidhje me marrëdhëniet e tyre me Mehmetin dhe Fiqiretin folën?
Gratë që shërbenin aty folën për disa sjellje jo të mira të Fiqiretit me punonjësit.
Po me Mehmetin?
Kurse për Mehmetin u shprehën se ai sillej mirë me ta dhe shante Fiqiretin kur ajo sillej keq.
Si jua kanë përshkruar punonjësit e shërbimit situatën e krijuar në familjen e Mehmetit pas prishjes së fejesës së Skënderit?
Pothuajse të gjithë punonjësit thanë se pas prishjes së fejesës së djalit, Skënderit, në familjen "Shehu" kishte rënë dëshpërimi i madh, gati zia.
Mehmeti ishte sëmurur, kishte pasur një parainfarkt. Ai nuk kishte dalë për gjah si më parë. Që nga muaji shtator deri në dhjetor, ai kishte dalë për gjah vetëm dy herë, kurse më përpara në këtë kohë shkonte për gjah çdo javë.
Punonjësit e shërbimit na thanë se Mehmeti dhe Fiqireti ishin shumë të shqetësuar, sidomos pas mbledhjes në Shkollën e Partisë, ku kritikohej Fiqireti për fejesën e djalit dhe organizata kishte kërkuar largimin e saj nga funksioni i drejtoreshës.
Na thanë se në këtë kohë Mehmeti e Fiqireti shkonin të dy së bashku në katin e dytë të shtëpisë në një ballkon e bisedonin.
Aty nuk shkonte njeri, madje as fëmijët e tyre. Sipas tyre, Mehmeti çdo darkë kontrollonte vetë nëse ishin mbyllur dyert nga ku dilje jashtë vilës. Ai ishte shumë i interesuar, sidomos për derën që dilte mbrapa shtëpisë. Kryeministri e bënte kontrollin e dyerve këtë gjithnjë para se të shkonte në dhomën e tij për të fjetur.
Është folur shumë zoti Martiro, për vizitat enigmatike që janë bërë në shtëpinë e kryeministrit në atë periudhë. Ju kanë folur punonjësit për këtë gjë, që ishin dëshmitarë okularë?
Ishin dëshmitë e punonjësve, ato që vërtetonin se në familjen "Shehu" së bashku vinin për vizitë njerëz të ndryshëm.
Si vinin?
Ata vinin së bashku me Bashkimin e Marjetën, të cilët rrinin deri natën vonë.
Natën vonë thatë?
Kuptoj ku e keni idenë e pyetjes, por ata gjithnjë vinin kur nuk ishte Mehmeti në shtëpi.
Ju kanë folur për emra konkretë?
Gjithnjë sipas punonjësve, shpesh shkonte për vizitë Ismail Kadare me të shoqen, por ndonjëherë ai shkonte edhe vetëm. Dihej që edhe Bashkimi e Marjeta shkonin shpesh në shtëpinë e tyre, sepse kishin shumë miqësi me ta.
Infermierja V. G na tha se Ismail Kadareja ishte njeriu më i afërt i tyre, etj.
Bashkimi kishte konfidencë me Kadarenë?
Po, po të dy çiftet, të Ismail Kadaresë dhe Bashkimi me Marjetën ishin shumë të lidhur.
Së bashku shkonin dhe në plazh.
Ndokush në atë kohë shprehu edhe dyshime për këtë miqësi.
Është folur shumë për jetën e lirë apo si të thuash, jetën e natës që Bashkimi me Marjetën frekuentonin rregullisht. E keni pyetur personelin e shërbimit për këtë detaj?
Personeli i shërbimit të familjes së kryeministrit na thanë gjithashtu se Bashkimi e Marjeta frekuentonin tavernat e hotel "Dajtit" dhe ato të 15-katëshit. Ata rrinin vonë në këto lokale. Kur ktheheshin në shtëpi, hynin nga dera e jashtme për të mos i diktuar Mehmeti, nga i cili kishin frikë.
Është folur atëherë për veshjet e tyre, që për kohën konsideroheshin ekstravagante?
Shumë fjalë janë thënë atëherë për veshjet ekstravagante të Marjetës, të cilat i dinte Figireti.
Dhe nuk fliste Fiqireti?
Ajo jo vetëm nuk fliste, por mburrej se kishte nusen më të bukur të Bllokut, etj.
Kanë pasur kontakte me të huaj?
Punëtorja V. G, që shërbente si infermiere dhe mbante fëmijët e Marjetës me të cilën ishin dhe shoqe, na tregoi faktin se ata njiheshin me një francez të ambasadës.
Pas këtyre dëshmive, për ne u bë e qartë se ata kishin njohje me francezin.
Të thuash se francezi mund të jetë afruar rastësisht?
M'u fiksua mendimi se interesimi i francezit në drejtim të fëmijëve të Mehmet Shehut nuk ishte diçka e rastit, as çështje dashurie, por kishte të bënte me një plan strategjik të koordinuar midis forcave të jashtme të vendeve imperialiste dhe bashkëpunëtorëve të tyre brenda vendit.
Me qëllim... ?
Me qëllim për të likuiduar personalitetin e madh, heroin legjendar, luftëtarin antifashist në Spanjë e Shqipëri, kryeministrin Mehmet Shehu, i cili ishte pengesa kryesore për rrëzimin e pushtetit socialist në Shqipëri.
Të mendosh se edhe fejesa plangprishëse ta konsiderojmë, të këtë ardhur si një dashuri e lindur rastësisht te Skënderi, apo mund edhe të ketë pasur një farë stisje në krijimin e rrethanave? Juve të Sigurimit të asaj kohe, çfarë mendime ndani për këtë gjë?
Unë personalisht gjykoja se nuk ishin të rastit veprimet në drejtim të familjes së Mehmet Shehut. Të tilla ishin nxitja e Skënderit për t'u fejuar me Silva Turdiun, e cila ka ardhur me ndërmjetësinë e fëmijëve të udhëheqësve të Bllokut.
Gjithashtu nuk mendoj se ka qenë e rastit roli aktiv i Ismail Kadaresë për përpunimin e Bashkimit e Marjetës, duke u besuar atyre gjëra me rrezik, ashtu si dhe zbulimi francez nga ana tjetër, që kërkonin të fusnin hundët në familjen e Mehmet Shehut.
Ju keni qenë zyrtar i lartë i Sigurimit Sekret në atë kohë, kështu që mund të më thoni për saktësi më të plota. I studiuat rrethanat për të mbërritur në konkluzione të sakta, për të cilat më flisni me dyshim?
Për të sqaruar se cili ishte qëllimi i zbulimit francez, por edhe për të shpëtuar Bashkimin e Marjetën nga arrestimi, propozova që të vazhdonte plani i tërheqjes së Marjetës me bashkëpunim sekret.
Po?
Ndërkohë, në janar të vitit 1982 kishin ndodhur ndryshime në Ministrinë e Punëve të Brendshme. Feçorr Shehu ishte shkarkuar si ministër me pretekstin se nuk kishte njoftuar partinë për fejesën e djalit të Mehmetit me Silva Turdiun.
Ku u caktua pas shkarkimit Feçorri?
Feçorri u caktua zëvendësministër, që kishte në vartësi kufirin e prapavijën e ministrisë.
Në këtë kohë emërohet Hekuran Isai në krye të Ministrisë së Brendshme?
Po. Ministër u emërua Hekurani Isai, i cili ishte me origjinë nga Peqini, që ishte ndërkohë anëtar i Byrosë Politike, një ish-fugist në uzinën e përpunimit të naftës në Cërrik të Elbasanit, por që u ngjit në përgjegjësi me katapultë nga Enver Hoxha, për ta përdorur më pas për interesat e tij.
Ju keni qenë figurë e rëndësishme në atë kohë në ministrinë ku erdhi Isai. Në çfarë konkluzionesh mbërritët për arsyen e ardhjes së tij në drejtim të saj?
Isai ishte njeri pa shkollë. Me emërimin e tij si ministër i Punëve të Brendshme, filloi likuidimi i kuadrove të aftë, me kulturë e eksperiencë në punët e Sigurimit dhe stimulimi i njerëzve më negativë, të paaftë e servilë.
Zëvendësministër për Sigurimin u emërua Rexhep Kolli, një njeri i paaftë e hakmarrës, i cili së bashku me Hekuran Isain, të mbështetur nga të paaftët e servilët morën në dorë shpatën e Demokleut për të likuiduar kuadrot e shëndoshë.
Çfarë ishte ky Rexhep Kolli, i cili me sa di, ka bërë dhe arrestimin tuaj brenda në zyrë tuaj në Ministrinë e Brendshme?
Rexhep Kolli ishte njeriu besnik i Enver Hoxhës që gjatë kohës së Luftës Nacionalçlirimtare.
Kush tjetër erdhi në krye të asaj ministrie në atë kohë goditjesh të njerëzve të Kadri Hazbiut e Feçorr Shehut?
Edhe zëvendësministri Raqi Iftica u bë shumë aktiv. Ai u caktua në krye të Grupit Operativ për të "zbuluar" në thellësi të ashtuquajturin "komplot" të Mehmet Shehut, Feçorr Shehut e të tjerëve. Këta aktivizuan njerëzit më negativë, më të paaftët e servilët, ata që pretendonin se më parë ishin persekutuar nga udhëheqja e Ministrisë së Brendshme.
(Vijon nesër)

Punonjësit e shërbimit të vilës së Mehmet Shehut
KUZHINIERI
Kuzhinieri i Mhemet Shehut për natën e vdekjes deklaroi:
"Atë natë që Mehmeti erdhi nga mbledhja e Byrosë Politike, unë kisha gatuar për darkë qofte me lëng dhe diçka tjetër, por Mehmeti nuk deshi të hante".

STRESI
Pothuajse të gjithë punonjësit thanë se pas prishjes së fejesës së djalit, Skënderit, në familjen Shehu kishte rënë dëshpërimi i madh, gati zia.
Mehmeti ishte sëmurur, kishte pasur një parainfarkt. Ai nuk kishte dalë për gjah si më parë. Që nga muaji shtator deri në dhjetor, ai kishte dalë për gjah vetëm dy herë, kurse më përpara në këtë kohë shkonte për gjah çdo javë.

MISTERI
Punonjësit e shërbimit më treguan se në këtë kohë Mehmeti e Fiqireti shkonin të dy së bashku në katin e dytë të shtëpisë në një ballkon e bisedonin. Aty nuk shkonte njeri, madje as fëmijët e tyre.

FRIKA
Mehmeti çdo darkë kontrollonte vetë nëse ishin mbyllur dyert nga ku dilje jashtë vilës. Ai ishte shumë i interesuar, sidomos për derën që dilte mbrapa shtëpisë. Kryeministri e bënte këtë kontroll të dyerve gjithnjë para se të shkonte në dhomën e tij për të fjetur.

(er.nu/Gazeta Shqiptare/BalkanWeb)