Debati mbi pavaresine e Kosoves

[BenAlbani]

Ndoshta eshte heret dhe eshte me siguri shume e veshtire te dalesh ne konkluzione te kthjellta, persa i perket zhvillimeve me te fundit ne Kosove. Une mendoj gjithesesi, se pavaresisht nga kjo do te ishte me interes hapja e nje debati edhe ketu ne forum lidhur me ecurine e ngjarjeve dhe domethenien e tyre.

Prishtina dhe Tirana zyrtare jane shprehur sot hapur, ndonese me menyra te ndryshme, per domosdoshmerine e pavaresise se menjehershme te Kosoves si zgjidhjen e vetme definitive te problemeve te kesaj treve.

Nderkaq turmat jane duke djegur shume shtepi, apo objekte te tjera institucionale serbe anekend Kosoves. Urrejtja popullore duket e drejtuar po aq ndaj administrates se UNMIK-ut, sa edhe ndaj popullates minoritare serbe dhe simboleve te saj.

Nje ushtarak i larte i NATO-s eshte shprehur se situata e krijuar i ka shkaterruar shanset e Kosoves per te permbushur standartet e kerkuara nga nderkombetaret per njohjen e pavaresise.

Nga te gjitha anet vijne thirrje per uljen e tensionit.


Analizimi i ketyre fakteve besoj se eshte teme me mjaft interes dhe aktualitet.

[Albo]

Shume shqiptare kur flasin per Pavaresine e Kosoves kane konceptuar e gabuar per te. Pavaresia nuk eshte nje leter me firme e me vule te nderkombetareve, nuk eshte as nje liri qe fitohet me lufte e gjak qe nuk shteron kurre, nuk eshte as deshira e nje populli qe duhet te behet realitet sa hap e mbyll syte. Pavaresia eshte nje proces qe kalon ne tre faza dhe kjo eshte e vertete per Kosoven dhe cdo popull ne bote:


1) clirimin e vendit ne okupatori per te fituar lirine.
2) ngritjen e nje shteti demokratik qe perfaqeson dhe mbron lirite, te drejtat dhe interesat e akumuluara et shtetasve te vete.
3) njohjen e sovranitetit te vendit nga fuqite e medha.

Lufta e bere ne 1999 midis shqiptareve dhe serbeve qe iu dha fund me nderhyjen e Natos qe zbrapsi serbet nga Kosova, shenoi ne historine e kombit shqiptar hapin e pare drejt pavaresise se Kosoves, clirimin e saj nga okupatori. Shqiptaret e Kosoves fituan lirine e tyre si njerez qe aq shume e kishin aspiruar nen zgjedhen e serbise dhe aq shtrenjte e paguan me gjakun e pafajshem te genocidit serb ne Kosove.

Hapi i dyte ne drejtim te pavaresise se Kosoves u hodh 4 vjet me pare ne vjeshten e vitit 2000 kur ne Kosove u mbajten zgjedhjet e para demokratike ne vend. Shqiptaret me voten e tyre te lire per here te pare ne historine e tyre moderne vendosen per fatin e tyre, ata zgjodhen lidershipin politik te vendit te cilit i besuan misionin e ngritjes se institucioneve demokratike ne vend. Perfundimi i zgjedhjeve i hapi rrugen krijimit te shtetit te pare demokratik ne Kosove qe ndryshe nga shtetet e tjera virtuale apo ne ilegalitet, shteti i ri eshte i njohur dhe i mbeshtetur nga organizmat me te medha nderkombetare ne bote. Kuptohet qe shteti i Kosoves dhe institucionet e veta jane ende te dobeta e te pafuqishme sa duhet, fale pushtetit paralel te administrates se OKB ne vend dhe trupave paqeruajtese te NATO. Pavaresisht nga ky fakt, krijimi i institucioneve demokratike ne Kosove permbushi hapin e dyte prej pavaresise.

Ajo qe ne media shitet si "debati mbi statusin final te Kosoves", ne vetvete perben hapin e trete dhe final drejt pavaresise se Kosoves. Shqiptaret pyesin: Do te na njohi bota pavaresine e Kosoves? Kjo pyetje duket si nje pyetje legjitime por ne vetvete tregon se sa ngushte e shohin nje pjese e mire e shqiptareve procesin e pavaresise. Pyetja qe une do te doja qe ne si shqiptare te ngrinim ishte: Do ta fitojme ne shqiptaret pavaresine e Kosove? Debati nuk duhet te ngrihet vetem perfaqesuesve shqiptare dhe perendimit se sa duhet te ngrihet midis vete shqiptareve. Fatkeqesia ne kete pike per ne shqiptaret eshte se nje debat i tille nuk eshte bere per dy arsye themelore: a) papergjshmerise se partive politike ne Kosove b) mbytjes se zerit te elites kombetare nga propaganda e njerezve anti-komb.

Qe te kuptoni se perse shqiptaret pavaresine duhet ta fitojne vete dhe jo duke e pritur nga Perendimi, duhet te keni te qarte se cfare do te thote nje Kosove e pavarur per Perendimin. Interesat e vetme te Perendimit ne Kosove jane: a) ruajtja e stabilitetit dhe sigurise ne Kosove b) ngritja e nje shteti demokratik ne Kosove. Keto dy pika perbejne dy prej kushteve te vetme te Perendimit karshi shtetit shqiptar ne Kosove. Nese shteti shqiptar i permbush keto dy kushte, Perendimi nuk ka asnje shqetesim ne lidhje me njohjen perfundimtare te pavaresise se Kosoves.

Qe te fitosh pavaresine e Kosoves do te thote qe instancat e shtetit shqiptar ne Kosove te permbushin me sukses reformat demokratike ne vend duke ngritur dhe konsoliduar shtetin demokratik ne Kosove. Do te thote qe Kosova te mos kete me nevojen e mijra trupave paqeruajtese te NATO per te ruajtur sigurine e vete por te kete nje ushtri, polici qe e garanton sigurine e trupave te vete. Do te thote qe shqiptaret e serbet te heqin dore nga dhuna nderethnike dhe vendin e plumbave dhe kallashnikoveve ta zeri debati politik ne Kuvendin e Kosoves. Do te thote qe Kosova te kete kushtetuten e saj demokratike te dale nga nje debat mbarepopullor qe kurorezohet ne fund me nje referendum popullor. Do te thote qe ekonomia te ringrihet dhe te vihet ne levizje ne menyre qe shqiptaret te gjejne pune, shteti te vjeli taksa nga bizneset dhe ti jepet fund njehere e pergjithmone varesise ekonomike nga Perendimi. Do te thote qe shteti shqiptar ne Kosove te kthehet ne nje model te bashkejeteses nderetnike duke e kthyer keshtu Kosoven ne faktorin me te rendesishem te stabilitetit ne Ballkan.

A mund te permbushen te gjitha keto nese shqiptaret nuk e kane te qarte se cdo te thote nje Kosove e pavarur?
A mund te permbushen te gjitha keto kur ende ne politiken shqiptare ne Kosove segmente te caktuara besojne ne eleminimin fizik te kundershtareve te tyre politike?
A mund te ecet perpara drejt pavaresise kur ende ne mediat shqiptare propagandohet lufta e 5 vjeteve te shkuara per qellime te pasterta politike?
A mund te ecet perpara kur njerezit me pak te votuar ne Kosove qe besojne ne fjaket e luftes qe nuk shuhen kurre midis shqiptareve dhe serbeve, shqiptareve dhe botes, mashtrojne opinionin publik shqiptar me propaganden e tyre anti-kombetare?

Nese lufta provon trimat, ngritja e nje shteti demokratik dhe perfaqesimi i interesave te shqiptareve ne bote do te provoje perkushtimin e elites intektuale shqiptare jo vetem ne Kosove por ne mbare boten. Eshte koha qe shqiptaret te lene armet e plumbat dhe te rindertojne jeten e tyre duke ndermarre hapin e pare te re-emancipimit demokratik te individit. Ndryshimi i madh i demokratizimit te nje shoqerie gjenezen e vete e ka tek ai ndryshimi i vogel qe ndodh ne mendjen dhe zemren e cdo individi te asaj shoqerie. Shqiptaret kane deshiren e zjarrte te jetojne te lire ne trojet e te pareve, por ne te njejten kohe shume pak shqiptare e dine se cfare do te thote te jetosh i lire.

Kjo hap nje debat tjeter mbi emancipimin e shoqerise shqiptare me principet dhe vlerat e nje shoqerie demokratike. Nuk mund te pretendosh te jetosh ne demokraci apo te jesh i lire kur nuk e njeh demokracine dhe lirine e individit.

....

[harmonies]

Albo,

Eshte koha qe shqiptaret te lene armet e plumbat dhe te rindertojne jeten e tyre duke ndermarre hapin e pare te re-emancipimit demokratik te individit. Ndryshimi i madh i demokratizimit te nje shoqerie gjenezen e vete e ka tek ai ndryshimi i vogel qe ndodh ne mendjen dhe zemren e cdo individi te asaj shoqerie.

Shqiptaret kane deshiren e zjarrte te jetojne te lire ne trojet e te pareve, por ne te njejten kohe shume pak shqiptare e dine se cfare do te thote te jetosh i lire.

Kjo hap nje debat tjeter mbi emancipimin e shoqerise shqiptare me principet dhe vlerat e nje shoqerie demokratike. Nuk mund te pretendosh te jetosh ne demokraci apo te jesh i lire kur nuk e njeh demokracine dhe lirine e individit.


Ideologjia e tjetersimit te shqiptareve, per tua perputhur konjukturave, eshte e vjeter. Shembulli me i fundit ishte ai i njeriut te ri i Enver Hoxhes. Ne te njejtat gjurme vazhdoni edhe ju zoteri. Nuk besoj se Enver Hoxha nuk u nis nga parime qe mendoi se jane te drejta, ashtu si edhe ju tani. Pikepyetja ime eshte se perse i bihet vazhdimisht ne qafe karakterit te shqiptarit. Serbet ndjekin femijet (jo te rrezikshem) dhe i mballosin me vdekje, kjo harrohet. Shqiptaret djegin nje makine, kjo amplifikohet. Eshte e vertete se djegia e kishave do te ishte nje mjet mjeran sikur te behej per larje te hesapit.
Une personalisht mendoj se nje kishe e cila nuk ka arritur te edukoje ne shpitin e Serbeve, dashurine per te tjeret (lebetia e masakrave te Dardanise, ndjekja e femijeve si me qene kafshe te egra), ka deshtuar ne misionin e saj, dhe djegja e kishave eshte pikerisht shfaqje e neverise shqiptare me kete institucion hipokrit. Sidoqofte ka menyra te tjera per te damkosur hipokrizine.

Ne lidhje me ate se shqiptaret nuk e dine se cdo te thote te jetosh i lire, ketu ju jap pjeserisht te drejte. Te jetosh i lire do te thote te jesh i afte te sigurosh/mbrosh lirine tende. Dhe kam parasysh lirine si zoteri, dhe jo lirine si skllav i zoterise, sidomos ne token tende.

[Llapi]

Autori
Morton ABRAMOVITZ
është anëtar i Bordit Ekzekutiv në
Grupin Ndërkombëtar të Krizave


KOHA PËR TË ZGJIDHUR STATUSIN E KOSOVËS

WASHINGTON POST


Edhe një herë dhuna e bën politikën në Ballkan.
Përleshjet e fundit etnike në Kosovë janë më të rëndat nga prej luftës 1999, dhe i rrisin gjasat që Kosova përfundimisht të ndahet ndërmjet serbëve dhe shqiptarëve
Shtetet e Bashkuara dhe aleatët evropianë asnjëherë nuk kanë reaguar në Ballkan, përveç kur është dashur t'i përgjigjen dhunës. Ata i mbyllin veshët dhe thonë se gjithçka shkon mirë në këtë pjesë të botës. Në fakt, gjërat me vite nuk kanë shkuar mirë. Paqja e qëndrueshme dhe progresi në rajon nuk janë të mundshme derisa nuk zgjidhet çështja e Kosovës, sado e vështirë të jetë.
Dështimi në formimin e shtetësisë së Kosovës krijon pasiguri masovike në Ballkan, i acaron marrëdhëniet ndërmjet shqiptarëve dhe serbëve, i vonon investimet dhe zhvillimin, ndërsa Serbinë e mban të fokusuar në të shkuarën. Përpjekja kryesore e Bashkimit Evropian, viteve të fundit ishte ndihma për ta mbajtur gjallë të kaluarën duke insistuar që Mali i Zi t'i bashkangjitet Serbisë, kurse Kosova të mbetet e lidhur me Beogradin. Në të dyja rastet, administrata e Clintonit dhe Bushit e ndoqën vijën e unionit.
Në vetë Kosovën, administrata e pafat ndërkombëtare e drejtuar nga Nju Jorku ka rezistuar të bartë pushtetin tek kosovarët, të cilët eventualisht janë frustruar me administrimin kolonial. Kombet e Bashkuara formuan një qeveri të dobët dhe insistuan që ajo t'i përmbushë qëllimet e pamundshme politike dhe ekonomike përpara se të shqyrtohet statusi final i Kosovës. Administrata e Kombeve të Bashkuara ka dështuar të nxitë ndonjë investim serioz, duke e lënë papunësinë në Kosovë në nivelin rreth 60%.
Ndërkohë, ajo administratë me bekimin e Këshillit të Sigurimit e lejon Serbinë të formojë administratë të dyfishtë për popullatën serbe atje, duke i lejuar Serbisë kontrollin e një pjese të rëndësishme në veri të Kosovës, dhe de fakto duke i vënë bazat për ndarjen gjeografike.
Përfundimisht, administrata ndërkombëtare duke e synuar ruajtjen e Kosovës si shtet shumëetnik, u ka bërë shtypje kosovarëve të mbështesin kthimin e refugjatëve serbë, edhe pse si bashkësi ndërkombëtare nuk e bën të qartë nëse Kosova do të ishte një shtet i pavarur i udhëhequr nga shqiptarët e jo nga Beogradi. Nocionin e shtetit shumëetnik këtë javë e mori era.
Sa i përket Serbisë, edhe pas vrasjes së kryeministrit Xhingjiq, ajo ende nuk ka dalë përtej kufirit të shoqërisë kriminale, që e formoi Sllobodan Millosheviqi, e as që i ka hequr lidhjet nga ditët e Titos. Ajo ka halle serioze ekonomike. Serbia e mjerë e pa rindërtuar, në zgjedhjet e Dhjetorit u përcaktua për partitë nacionaliste. Ngjarjet e fundit me gjasë edhe më shumë do ta rritin ndikimin e tyre. Forca të errëta punojnë në Serbi dhe Kosovë. Megjithate, lirimi i Serbisë e Malit të Zi nga Kosova është esencial për reformat themelore dhe reduktimin e jostabilitetit në Ballkan.
Dhuna e fundit e nxorri në dritë dështimin e politikës së Perëndimit në Kosovë. Do të shohim nëse Perëndimi këtë e ka kuptuar, apo do t'i vazhdojë llafet për nevojat e Kosovës që t'i përmbushë standardet jorealiste dhe për domosdoshmërinë e vazhdimit të misionit të Kombeve të Bashkuara. Dhuna e shqiptarëve, edhepse në një farë mase e planifikuar më parë, nuk mund të falet dhe duhet të ndalet. Por dhuna me gjasë nuk do të përfundojë përderisa Perëndimi vazhdon të mbështetet në supozimet jorealiste për Kosovën shumëetnike, dhe në fuqinë e Bashkimit Evropian që t'i zgjidhë të gjitha çështjet politike në Ballkan. Kjo kërkon që Perëndimi tani të fokusohet në statusin final të Kosovës, përpara se ekstremistët e të gjitha ngjyrave ta marrin situatën në dorë.
Nocioni i Kosovës shumëetnike mjerisht është bërë totalisht joreal, dhe mund të ketë ardhur koha për ndarjen e saj. Hutia dhe mungesa e sinqeritetit të perëndimit lejuan që ngjarjet në Kosovë të dalin jashtë kontrollit, dhe i ka rritur gjasat për dhunë jo vetëm në Serbi, por edhe në Bosnje dhe Maqedoni. Reduktimi i forcave të Perëndimit në Bosnjë dhe Kosovë është bërë më i vështirë. Zgjidhja e problemit të Kosovës është bërë çështje urgjente. Rruga për të ecur përpara duhet të jetë e qartë.

[Llapi]

Williams: Statusi përfundimtar i Kosovës-pavarësia
Laura Konda VOA
30 mars 2004 (13:15 UTC)

Profesor Pol Williams, i cili ka qenë edhe këshilltar i delegacionit shqiptar në bisedimet e Rambujesë, tha në një intervistë për "Ditarin" se ka vetëm një zgjedhje për statusin përfundimtar të Kosovës, një Kosovë plotësisht e pavarur me kufijtë e tanishëm, e cila të veprojë si një shoqëri shumë-etnike, pluraliste

Zëri i Amerikës: Profesor Williams, gjatë ditëve të fundit kemi patur një shtim të diplomacisë për çështjen e Kosovës. Nënsekretari amerikan i Shtetit Mark Grossman vizitoi Beogradin dhe Prishtinën; ndërkohë udhëheqësit evropianë janë takuar me përfaqësuesit e qeverisë së Beogradit. A mund të pritet ndonjë nismë e re për Kosovën në këto kushte?


Pol Williams: Bashkësia ndërkombëtare e ka kuptuar, mendoj unë, se qëndrimi "standarte para statusit" ka dështuar, pasi ka penguar zhvillimin politik në Kosovë gjatë katër viteve të fundit. Për fat të keq, u desh të shpërthente dhuna, që Kombet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian të kuptonin se politikat e tyre ishin të dështuara dhe që Shtetet e Bashkuara të kuptonin se e kanë lënë në harresë Kosovën dhe se kanë shpërdoruar dashamirësinë që ka populli i Kosovës për Shtetet e Bashkuara. Kam besim se do të ketë një rishqyrtim të politikës amerikane: amerikanët do të udhëheqin evropianët drejt një procesi më praktik, do të ketë një masë tranferimi të autoritetit dhe caktimin e një afati specifik kohor për pavarësinë.

Zëri i Ameirkës: Disa ekspertë këmbëngulin se Shtetet e Bashkuara dhe Evropa duhet ta shqyrtojnë sa më shpejt në këto kushte statusin përfundimtar të Kosovës, ndërkohë që kryeadministratori Holkeri thotë se kjo do të ishte një lloj shpërblimi për dhunën. Cilat janë pikëpamjet tuaja lidhur me këtë çështje?


Pol Williams: Ka shumë rëndësi të kuptohet se medota e deritanishme nuk ka pasur sukses. E vetmja mënyrë për të normalizuar situatën politike në Kosovë është të përparohet me shpejtësi drejt një lloj përcaktimi të statusit përfundimtar dhe të vendoset Kosova në një rrugë të ngjashme me atë të Sllovenisë, Kroacisë, Maqedonisë, pra pavarësi me mbështetje të fortë ndërkombëtare dhe garanci për sigurim për transformimin e kësaj shoqërie. Evropianët dhe disa prej vendeve anëtare të OKB-së kanë thënë se përparimi drejt caktimit të statusit përfundimtar do të përbënte shpërblim për dhunën, por në fakt, kjo përbën shpërblim për elementët e moderuar, të cilët të bashkuar, ngritën zërin kundër dhunës, dhe kanë krijuar një fond për të rindërtuar kishat dhe banesat serbe. Statusi përfundimtar, mendoj unë, është e vetmja mënyrë për të mënjanuar ekstremistët. Vazhdimi i politikës së standarteve para statusit edhe për 2-3 vjet të tjera do të ishte shpërblim për dhunën pasi do të shtonte radhët e këtyre elementëve me pasues të rinj. Udhëheqja e Kosovës njëzëri ka treguar qëndrimin e saj të moderuar, duke dënuar dhunën, prandaj ajo duhet të shpërblehen tani. Kjo në fakt do të jetë edhe në interes të Shteteve të Bashkuara dhe të Bashkimit Evropian. Pra është një zgjidhje në interes të të gjitha palëve.


Zëri i Amerikës: Profesor Williams, a mendoni se kriza e fundit e ka forcuar pozitën e Beogradit?


Pol Williams: Kriza e fundit mund ta forcojë pozitën e Beogradit, vetëm nëse udhëheqja e Kosovës nuk qëndron solide. Udhëheqja e Kosovës duhet të jetë e përqëndruar, të forcojë autoritetin e saj, të kufizojë veprimtarinë e ekstremistëve në Kosovë, dhe të mbajë në distancë Beogradin, pasi si rrjedhojë e regjimit nacionalist që është në pushtet atje, Beogradi do të kërkojë çdo arsye për të rivendosur autoritetin e tij në Kosovë. Beogradi e përdor Kosovën dhe Malin e Zi për të larguar vëmendjen nga problemet e brendshme politike në Serbi. Dhuna në Kosovë i shërben këtij synimi të Beogradit.


Zëri i Amerikës: Dhe në fund, profesor Williams, si e shikoni të ardhmen e Kosovës, pavarësia, ndarja e saj apo një shoqëri demokratike shumë-etnike?


Pol Uilliams: Ka vetëm një zgjedhje për statusin përfundimtar të Kosovës, një Kosovë plotësisht e pavarur me kufijtë e tanishëm, e cila të veprojë si një shoqëri shumë-etnike, pluraliste. Nuk është e mundur që Kosova të ndahet, së pari si rrjedhojë e enklavave, dhe e dyta si rrjedhojë e shembullit që jep për Serbinë, Bosnjën, Maqedoninë dhe të gjitha vendet në rajon. Po ashtu nuk mund të ekzistojë një Kosovë një-etnike. Prirja është drejt shoqërive shumë-etnike dhe pluraliste dhe Kosova duhet të bashkohet me këtë prirje për të ecur drejt integrimit në Evropë. Por është e rëndësishme që të mos krijojmë një Kosovë të stilit të Bosnjës, por të stilit të Kroacisë, apo Sllovenisë. Pra shqiptarët duhet të marrin në dorë të ardhmen e tyre politike, dhe komuniteti ndërkombëtar duhet të ofrojë mbështetjen teknike. Por kjo mund të arrihet vetëm në kushtet kur udhëheqësit e Kosovës të kenë në duar përgjegjësitë. Unë besoj se në Kosovë ekziston kapaciteti, i cili është treguar përballë sfidave gjatë dy viteve të fundit dhe se udhëheqësit e Kosovës do të bëhen anëtarë të përgjegjshëm të bashkësisë ndërkombëtare, po aq shpejt sa disa prej vendeve të tjera fqinje.

[Llapi]

Hiçner: Me Kosovën të veprohej si me Bosnjën, pavarësi para standardeve
Lajmi i ores 12:45 PM


PRISHTINE (1 Prill) - "Çdokush që ka lexuar me kujdes e ka kuptuar se ka qenë thuajse e pamundur për udhëheqësit politikë të Kosovës, që të përmbushin standardet e përcaktuara nga bashkësia ndërkombëtare në kushtet aktuale, qoftë edhe për 10 vjet", thotë Brus Hiçner, analist nga Universiteti i Bostonit. "Bashkësia ndërkombëtare i njohu Bosnjës pavarësinë, pa kërkuar përmbushjen e ndonjë standardi dhe vetëm pas marrjes së pavarësisë Bosnja nisi përmbushjen e standardeve bazë, të ngjashme me ato që kërkohen nga Kosova", tha analisti Hiçner për radion "Evropa e lirë". "Nëse në Bosnjë vepruam kështu, atëherë bën përshtypje fakti që kërkuam përmbushjen e standardeve përpara statusit për Kosovën. Më duket se këtu qëndron problemi në rastin e Kosovës", thotë ai. Hiçner thotë se nuk mund të ketë dialog mes një territori dhe një shteti të pavarur, për pavarësinë e këtij territori, pasi thjesht nuk ka kuptim, ndaj, thotë ai, për statusin përfundimtar të Kosovës duhet të diskutojë bashkësia ndërkombëtare e drejtuar nga Shtetet e Bashkuara, BE-ja, ndoshta edhe me miratimin e Kombeve të Bashkuara. ro/ro (Balkanweb)