Close
Duke shfaqur rezultatin -9 deri 0 prej 4
  1. #1
    Άγιος Ειρηναίος της Λυών Maska e Seminarist
    Anėtarėsuar
    10-05-2002
    Postime
    4,982

    Kanoni i testamentit te ri

    Testamenti i Ri katolik, sic u percaktua nga Koncili i Trientes, nuk ndryshon,persa i perket librave qe permban, me ato te te gjithe grupimeve prezente te krishtera.Sikurse dhe Testamenti i vjeter, edhe i riu ka librat deutorokanonike te tij dhe copa librash, kanoniciteti i te cileve ka qene subjekt i disa kundershtimeve me pare ne Kishe.Keto jane per libra te tere si: Letra e Hebrenjve, Jakovit, e dyta e Petros, e dyta dhe treta e Joanit, e Judes, dhe Apokalipsi.
    Ndersa pasazhet e diskutuara me pare jane tre: pjesa mbyllese e Ungjillit te Shen.Markut 16:9-20,per shfaqjet e Krishtit pas ringjalljes; vargjet e Lukes per djersen gjak te Jesuit tek 22:43-44; tregimi per gruan e zene ne imoralitet, Shen.Joani7:53-8:11.
    Qe prej Koncilit te Trientit, nje katoliku nuk i lejohet diskutueshmeria e frymezimit te ketyre pasazheve.A. FORMIMI I KANONIT TE TESTAMENTIT TE RI (A.D. 100-220 )

    Ideja e nje nje kanoni komplet dhe te prere qarte te Testamentit te Ri, qe te ekzistoje prej fillimit,dmth qe nga koha e apostojve, nuk ka baza historike. Kanoni i Testamentit te Ri, sikunder atij te vjeter eshte rezultat i nje zhvillimi, e nje procesi krijuar njeheresh nga debatet me dyshuesit, brenda dhe jashte Kishes dhe vonuar nga disa pasiguri dhe hezitime te natyrshme,te cilat nuk arriten nje pike perfundimtare deri ne percaktimin dogmatik e Koncilit te Trientit.

    1 .DESHMIA E TESTAMENTIT TE RI PER VETVETEN: PERMBLEDHJET E PARA
    Ato shkrime, qe kishin nje stampe pagabueshmerie dhe garanci te origjinalitetit apostolik, duhet te kene qene vleresuar dhe nderuar, qe nga fillimi, dhe kopjet e tyre jane mbajtur nga Kishat lokale dhe individe te krishtere si me te rendesishme se sa tregimet dhe logjiat, ose theniet Krishtit, te ardhura nga burime me pak autoritative.Keshtu qe prej vete Testamentit te Ri, ka prova te nje lloj ndarje te librave kanonike: 2Petr 3:15-16, ku supozohet se lexuesit te jene te njohur me disa nga letrat e Shen.Pavlit;Impliciteti i Ungjillit te Shen Joanit presupozon ekzistencen e Ungjijve sinoptike ( Matheu, Marku dhe Luka).Nuk ka te dhena ne Testamentin e Ri te nje plani sistematik per perhapjen e kompozimeve(shkrimeve)te apostojve,e jo me teper se ka qene nje kanon i ri ,i caktuar Kishes nga apostojt, as edhe te ndonje vetdeshmie te forte per frymezim hyjnor,Pothuajse te gjitha shkrimet e Testamentit te Ri erdhen si pasoje e rasteve te vecanta, ose iu adresuan qellimeve te vecanta.Ne shume mire mund ta marrim me mend, se Kishat drejtuese te Antiokise, Selanikut, Aleksandrise, Korintit, Romes donin qe me ane te shkembimit me komunitetet e tjera te krishtera tua shtonin vleren e tyre te vecante, dhe i lexonin publikisht ne asamblete e tyre fetare te gjitha shkrimet apostolike,per te cilat kishin dijeni.Padyshim qe ne kete menyre, grumbullimet u shtuan dhe arriten nje kompletim brenda disa limiteve, por gjithashtu nje numer i konsiderueshem vitesh do te kete kaluar ( dhe kjo filluar qe nga shkrimi ilibrit te fundit),para se te gjitha Kishat e shperndara te krishterimit te hershem ta zoteronin shkrimin e ri te shenjte ne plotesi.Dhe ajo deshire per nje shperndarje te organizuar, dytesore ne lidhje me mungesen nje percaktimi te hershem te kanonit, la vend per varietete dhe dyshime, qe zgjaten me shekuj.Por ketu do te jepet evidence, qe prej diteve te para,duke shkuar deri tek apostojt e fundit, ka patur dy njesi te percaktuara shume mire te shkrimeve te shenjta te Testamentit te Ri, te cilat dhane qendrueshmeri, mosthjeshtim, minimizim universal dhe berthamen per kompletimin e tij kanonik: Keto ishin KATER UNGJIJTE, sikunder Kisha i ka edhe sot, dhe te 13-letrat e apostollit Shen. Pavel--Evangelium-i dhe Apostolicum.

    Vijon...

  2. #2
    i/e regjistruar Maska e Shpresmiri
    Anėtarėsuar
    16-04-2002
    Vendndodhja
    Zagreb (CRO)
    Postime
    405

    Bazat e kanunit biblik

    Kisha e krishterė qė nga dita e parė kur filloi tė ekzistonte ka poseduar kanonin e Shkrimit tė frymėzuar (hyjnisht), e ai ishte Besėlidhja e vjetėr. Pėr Kishėn e Parė Besėlidhja e vjetėr ishte profetizimi mbi Krishtin nė kuptimin mė tė thellė, qė ėshtė pranim (miratim) se Krishti edhe kėtu ka qenė autoriteti pėrfundimtar. Krishti ua besoi apostujve qė tė predikojnė Lajmin e gėzueshėm dhe qė ta sendėrtojnė bashkėsinė e krishterė dhe i mbushi me fuqinė e Shpirtit Shenjtė. Ata ishin dėshmitarėt okularė tė veprimtarisė sė tij dhe dėgjuesit e fjalėve tė tija. Nė kohėn postapostolike rėndėsia e tyre ishte edhe mė e madhe. Prandaj Kisha e parė kishte tri autoritete: Besėlidhjen e vjetėr, Zotėrinė Jezu Krisht dhe apostujt. Mirėpo, autoriteti kulminant dhe vendimtar ishte Jezu Krishti, qė fliste drejtpėrsėdrejt me fjalėt dhe veprat e veta dhe tėrthorazi me dėshminė e dėshmitarėve tė tij.
    Nė fillim fjalėt dhe dėshmitė e Zotėrisė mbi veprat e tija janė pėrsėritur gojarisht, mirėpo shpejt filluan tė shkruhen. Apostujt gjatė punės sė tyre misionarike ndjen nevojėn qė t'u shkrujanė disa bashkėsive. Disa nga kėto shkrime kishat i kanė dėrguar njėra tjetrės dhe ato sė shpejti morėn tė njėjtin autoritet sikurse edhe Besėlidhja e vjetėr. Ėshtė e kuptueshme se ka kaluar njė kohė e konsiderueshme para se kėto lloje tė kėtyre shkrimeve nga koha e apostujve tė kenė marrė vendin e tyre nė autoritetin e miratuar (pranuar) tė librave tė Besėlidhjes sė vjetėr, veēanėrisht kur marrim para sysh se shumė nga kėto shkrime ishin tė rastit dhe tė drejtuar kishave tė veēanta.
    Ungjijt si fjalė tė shkruara tė Zotėrisė nuk janė pjesa mė e hershme e Besėlidhjes sė re, mirėpo tė parat janė barazuar me Besėlidhjen e vjetėr dhe tė pranuara si kanonike (hyjnisht tė frymėzuara = normė e fesė).
    Gjurmimet historike tregojnė se Kisha ėshtė mbėshtetur nė principin e apostolicitetit nė vendimin se cilat libra tė Besėlidhjes sė re janė tė frymėzuara (hyjnisht). Kriteriumi nė tė cilin etėrit e Kishės janė mbėshtetur nuk ėshtė gjithmonė nė kuptimin e rreptė tė fjalės rrjedhimi apostolik i librave. Ata nganjėherė i kanė shikuar apostujt jo si autorė tė librave, por si rreth i parė i zingjirit nė varg tė traditės qė ėshtė shprehur nė librat veē e veē.
    IHS

  3. #3
    Άγιος Ειρηναίος της Λυών Maska e Seminarist
    Anėtarėsuar
    10-05-2002
    Postime
    4,982
    Shpersmir!

    Nuk e di, se ku je bazuar per keto qe ke shkruar. Kjo teme nuk mund te diskutohet me ane te mendimeve personale, gje qe ti e le te nenkuptohet nga menyra si ke shkruar.

    Duhen fakte historike kishtare per cdo mendim, qe jep.

    Ke shume gabime, qe ne momentin kur thua, se te krishteret e pare e kishin kanonin e dhv, dhe me pas,kur thua, se ishte ceshtje kohe sjellja e autoritetit te ri, dmth DhR.

    Une do te sjell shume fakte, ku Eterit e Kishes u shprehen, se Shkrimii DHR erdhi ne drite vetem si pasoje e levizjeve heretike, dhe jo se ishte marre ndonje udhezim i vecante, qe te krijohej ky shkrim per ta perdorur si e vetmja burim te doktrines se krishtere.

    Qe shkrimi i Ungjillit erdhi si pasoje kohore e Kishes, shihet fare qarte ne Ungjill (fillimi i ungjillit te Lukait psh) dhe fillimet e cdo letre te apostojve.

    Po ashtu e verteton edhe pasazhet, ku thuhet, se Krishti erdhi te ndertoje Trupin, Kishen e tij, te ciles i dha edhe autoritetin e pagabueshmerise, as dyert e ferrit s'do ta mundin dot, dhe autoritetin e lidhjes dhe zgjidhjes dhe te faljes se mekatave.

    Pra Kisha me kryet vete Krishtin eshte burimi i beses, dhe DHR e pare jashte ketij Trupi, behet shume lehte burim abuzimi dhe herezie, sic edhe koha e trgoi me ata, qe vepruan keshtu...

    Po ashtu,sic e kam thene me pare, ne momentet kritike doktrinore, Eterit, ne saje te te cileve kemi edhe kanonin e DHR, nuk thane, se ne baze te studimit biblik qe beme, e shohim te arsyeshme te besojme ne kete apo ate menyre......,por shume me teper thane, se ajo qe Zoti Krisht na la, ate qe apostojt na transmetuan, ate qe Eterit na mesuan kete edhe ne shpallim....

    Me fjale te tjera, i dhane autoritet zinxhirit tradite,mesimit gojor edhe te shkruar te transmetuar ne Kishe, ku hyjne edhe kanoni i DHR.

    Ji me konkret me fakte.....

    Sa per faktet e mia, si fillim shih historine e dogmes se Trinise....dhe te tjerat, qe do te sjell.

  4. #4
    i/e regjistruar Maska e Shpresmiri
    Anėtarėsuar
    16-04-2002
    Vendndodhja
    Zagreb (CRO)
    Postime
    405

    Historia e shkurtėr e kanunit tė Besėlidhjes sė re

    Po, Klod, ke tė drejtė, se nuk kam sjell baza biblike, kishtare (citate) pėr ta vėrtetuar atė qė pohohet. Kėtė e kam bėrė me qėllim pėr t'i dhėnė njė shtytje diskutimit. Ėshtė e qartė se tė folėsh pėr kanonicitetin dhe frymėzimin hyjnor tė librave biblik duhet pasur edhe njohuri historike, biblike, kishtare por edhe duresė. Do tė mundohem qė tė jem sa mė konkretė dhe i saktė nė vijim.

    Nė rend tė parė nuk do tė pajtohesha me mendimin se:

    "... Shkrimii DHR erdhi ne drite vetem si pasoje e levizjeve heretike, dhe jo se ishte marre ndonje udhezim i vecante, qe te krijohej ky shkrim per ta perdorur si e vetmja burim te doktrines se krishtere." Pėr arsye se vetė ecuria e historisė kėrkon qė ndodhitė tė shkruhen dhe tė mbahen nė mend. Pėrveē tjerash tė krishterėt e parė tashmė e kishin tė qartė se ēfarė i kishte mėsuar Jezu Krishti, kėshtu qė dukshėm shihej se nė shumė vende ky mėsim ėshtė nė kundėrshtim me mėsimet si hebraike njashtu edhe tė popujve tė tjerė. Mirėpo, vdekja e dėshmitarėve okularė ka ndikuar mė sė shumti qė disa gjėra tė vendosen nė shkrim dhe mos tė harrohen.

    Pėr kanunin e librave tė shenjtė

    T'i themi disa fjalė pėr vetė emrin "kanon". Emri dhe pėrkufizimi i kanonit – Nė gjuhėn asiriane «kanū» domethėnė kallam, fjala hebraike kaneh ka tė njėjtėn domethėnie, dhe ka domethėnie po ashtu tė shkopit pėr matje, atėherė prej 6 bėrrylave (kut). Nga orienti kaloi kjo fjalė nė gjuhėn greke; domethėniet e saja janė kėto: kanon = shkop i drejtė (kuti matės) masa, norma, kriterium. Mė vonė u zhvillua domethėnia listė, katalog. Nė BR gjejmė fjalėn «kanon» nė Gal 6,16 me domethėnie normė, rregullė; nė tekstin tjetėr, 2 Kor 10,13.15+, pėrkthimi i fjalės ėshtė i vėshtirė: norma? Norma e dhėnė? Lėmia matėse e Palit?
    Nė tre shekujt e parė fjala «kanon» shpesh herė ėshtė pėrdorur ashtu qė ėshtė theksuar «norma» e sė vėrtetės, «norma» e fesė, «norma» kishtare. Tė kanonizosh ka pasė domethėnie tė pranosh diēka si normative pėr besimtarėt. Rreth mesit tė shek. IV quhet nė pėrgjithėsi katalog (kolekcion) librash i «kanonit» tė Besėlidhjes sė re dhe tė vjetėr.
    Mė vonė tė krishterėve termi «kanon» gjithmonė i ka pėrkujtuar herė katalogun herė normėn apo te dyjat pėrnjėherė. Pėr kėtė arsye katolikėt e definojnė kanonin si kolekcion apo listė, tė themeluar autentikisht prej Kishės, tė atyre librave qė janė hyjnisht tė frymėzuara dhe pėr kėtė arsye pėr ne normė e besimit dhe moralit (norma fidei et morum). Katolikėt dallojnė librat protokanonik dhe deuterokanonik. Nuk ka ndėrmjet tyre kurrfarė dallimi tė brendshėm. Deuterokanonike i quajnmė sepse pėr to ėshtė dyshuar nė shekujt e parė. E pra ato janė po ashtu tė inspiruara si ato protokanonikė.
    Librat deuterokanonikė janė nė Besėlidhjen e vjetėr shtatė: Tob, Jdt, Urt, Sir, Bar, 1-2 Mak; pėrveē kėsaj deuterokanonike ėshtė te Estera (sipas Vulgatės) 10,4-16,24, dhe te Danieli 3,24-90 dhe kapitujt 13 dhe 14. Edhe BR ka shtatė libra deuterokanonik: Heb, Jak, 2 Pj, 2-3Gjn, Jud dhe Zb.
    Secili libėr kanonik ėshtė i inspiruar. Megjithatė kanoniciteti dhe inspiracioni nuk janė e njėjta gjė. Qė njė libėr i inspiruar tė bėhet kanonik, kėrkohet qė zyrtarisht dhe autentikisht tė shpallet dhe t'u dhurohet besimtarėve si i tillė.
    Kisha i ka shpallur ato libra si kanonike tė cilat i ka pranuar si tė inspiruara prej Jezu Krishtit dhe prej Apostujve. Nė qoftė se dėshirojmė ta dallojmė se a ėshtė njė libėr hyjnisht i frymėzuar, lypset ta gjejmė ē'mendoi pėr tė Jezu Krishti, ēka kanė menduar Apostujt dhe sipas traditės apostolike tradita e krishterė. Faktin e inspirimit mund tė na dėftojė vetėm Zoti, ndėrsa Dėftimi (Zbulimi) ka pėrfunduar me vdekjen e apostullit tė fundit.

    Historia e kanunit e Besėlidhjes sė re

    Fillet – Kisha i nderon librat e BR si kanonike pėr arsye se Zoti ėshtė autori kryesor dhe se janė tė inspiruara. Qė janė tė inspiruara kėtė ka mundur Kisha ta dijė vetėm me dėftimin (zbulimin) e Zotit. Me krijimin e librave tė Besėlidhjes sė re nėpėr dhjetėvjetėshin e shekullit I, Zoti nuk ėshtė dashur patjetėr nė tė njėjtėn kohė tė dėftojė inspirimin e tė gjitha librave. Ka mundur tė lejojė qė para dėftimit tė qartė tė ndodhė diēka si pėrgatitje pėr kėtė gjė, nė rend tė parė leximin nė takimet fetare tė shkrimeve apostolike pėr shkak tė autoritetit tė tyre (kanon = norma fidei et morum – normė e fesė dhe sjelljes/moralit), pastaj mbledhja e kėtyre shkrimeve nė kolekcione (kanon = katalog).
    Disa libra tė BR, psh. ungjijt, qenė shtypur si libra, pra nė shumė shembuj. Dhe disa letra qė u qenė drejtuar shumė kishave (Jak, 1 Pj etj.) ėshtė dashur pėr kėtė arsye patjetėr tė shumėzohen. Shėn Pali ka dashur qė letrat e tij tė lexohen publikisht (1 Sol 5,27), u ka urdhėruar Kolosianėve «E, kur kjo Letėr tė lexohet ndėr ju, kujdesohuni qė tė lexohet edhe nė Kishėn e laodicenjve, po ashtu edhe ju kujdesohuni ta lexoni atė tė Laodicesė» (4,16). Ėshtė me rėndėsi ajo qė lexojmė nė 2 Pj 3,15+: «... Sikurse edhe Pali, vėllai ynė i dashur, ju shkroi me dije qė iu dhurua. Kėshtu ai thotė nė tė gjitha Letrat, ku flet pėr kėto gjėra. Nė to ka nga diēka qė merret vesh vėshtirė, ēka tė padijshmit dhe tė paqėndrueshmit e shtrembėrojnė, si bėjnė edhe me pjesėt tjera tė Shkrimit shenjt – nė dėnim tė vetvetes». Hagiografi kėtu supozon qė lexuesit e tij e kanė tė njohur kolekcionin e Letrave tė Palit. Ato ai i krahason me pjesėt e tjera tė Shkrimin shenjtė.
    Me rėndėsi ėshtė qė nė rend tė parė ta kemi njė pasqyrė tė pėrgjithshme tė fillimeve tė para tė krijimit tė kanonit tė BR. Qė tė orientohemi mė mirė nė kėtė lėmi, ėshtė e nevojshme tė dijmė ēka mendojnė protestantėt pėr kėtė problem. Ata pohojnė qė librat e BR qysh nė pjesėn e dytė tė shekullit II janė konsideruar si Shkrim i shenjtė. Para kėsaj kohe ėshtė quajtur «Shkrimi Shenjt», thojnė, vetėm Besėlidhja e vjetėr, gjersa librat e Besėlidhjes sė re kishin autoritet apostolik, ishin pėr tė krishterėt «norma fidei», por jo edhe si hyjnisht tė frymėzuara. Bindja katolike ėshtė se shkrimtarėt e famshėm kishtarė tė pjesės sė dytė tė shekullit II nuk kanė mundur tė shpikin diēka nė kėtė ēėshtje aq tė rėndėsishme, por kanė qenė tė dėshmuar se po punojnė sipas traditės apostolike. S'ka rėndėsi qė ėshtė quajtur «Shkrimi shenjtė» para asaj kohe; mjafton qė t'i jipet i njėjti autoritet librave tė BR si librave tė BV.

    Falėminderit pėr duresė!
    IHS

Tema tė Ngjashme

  1. Kush erdhi nė fillim: Kisha apo Dhiata e Re?
    Nga Albo nė forumin Komuniteti orthodhoks
    Pėrgjigje: 2
    Postimi i Fundit: 12-02-2013, 11:21
  2. SHKRIMI I SHENJTĖ: Kapitulli V: Historia e Kishės
    Nga Albo nė forumin Komuniteti orthodhoks
    Pėrgjigje: 21
    Postimi i Fundit: 11-09-2006, 00:21
  3. Fan S. Noli si burre fetar
    Nga Sokrat K. Dhima nė forumin Toleranca fetare
    Pėrgjigje: 9
    Postimi i Fundit: 10-10-2003, 17:28
  4. Pėrgjigje: 3
    Postimi i Fundit: 11-04-2003, 06:23

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund tė hapni tema tė reja.
  • Ju nuk mund tė postoni nė tema.
  • Ju nuk mund tė bashkėngjitni skedarė.
  • Ju nuk mund tė ndryshoni postimet tuaja.
  •