Subvencione të harxhuara kot

[ganoid]

Norman Myers - 03/03/2004

Subvencione të harxhuara kot




Çdo qeveri ka krijuar, pa e kuptuar as vetë, një aparat subvencionesh tashmë të ndryshkur, i cili që nga koha që është krijuar, është i pandreqshëm
Është tepër e vështirë të llogarisësh vlerën e subvencioneve në gjithë botën, por me përafërsi ato kapin shumën e 2.000 bilionë dollarëve në vit, shumë e cila është 3.5 herë më e madhe se buxheti i propozuar për një zhvillim të qëndrueshëm në Samitin Botëror në Rio
Ekonomistët dhe ambientalistët nuk janë gjithmonë shokë të mirë. Por për një qëllim të përbashkët ata mund dhe duhet të bashkohen. Dhe kjo për të kundërshtuar tendencën e qeverisë për të keqpërdorur instrumentet fiskale. Disa kundërshtojnë duke thënë se instrumente të tilla, të çfarëdo lloj forme qofshin, duhet të programohen në mënyrë të tillë që të ndihmojnë politikat e mira dhe të dekurajojnë ato të këqijat. Po në vend të kësaj, pothuaj çdo qeveri ka krijuar, pa e kuptuar as vetë, një aparat subvencionesh tashmë të ndryshkur, i cili që nga koha që është krijuar, është i pandreqshëm. Ca më keq, shumica e këtyre subvencioneve janë të dëmshme për ekonominë dhe mjedisin tonë rrethues. Në mënyra të ndryshme të tilla subvencione të pandreqshme ndërlikojnë ekonominë e çdo vendi në përgjithësi.
Interesi i publikut, i cili ishte dhe justifikimi i vetëm i tyre, tashmë rezulton i humbur. Le të marrin disa shembuj. Minierat gjermane janë kaq të rrënuara, saqë do të ishte më eficente për qeverinë t’i mbyllte ato dhe t’i dërgontë punëtorët e tyre në shtëpi me pagesë të plotë për pjesën e mbetur të jetës. Të paktën me këtë rast do të kishim dhe reduktim të ndotjes së ajrit nga qymyri në formën e shiut acid, smogu urban dhe nxehja globale. Nga gjithë kjo, ekonomia dhe mjedisi janë të vetmit humbës dhe peshkatarët gjithashtu. Vlera vjetore globale kap vlerën e rreth 100 bilionë dollarëve në porte, ku është shitur për afërsisht 80 bilionë dollarë, dhe pjesa tjetër plotësohet nga subvencionet e qeverisë. Përfundimi është se pothuaj gjithnjë e më shumë peshkatarë gjuajnë gjithmonë e më pak peshk derisa peshku të mbarojë përfundimisht. Në 1992, një nga kompanitë e peshkimit më të mëdha në botë, ajo e Grand Bank e ndodhur në verilindje të Amerikës së Veriut, u mbyll pasi mungonte peshku në dete. Shumë biznese falimentuan. Diku tjetër në Amerikë, një agjenci shtetërore ndihmonte vaditjen e të korrave që një agjenci tjetër kishte paguar fermerët të mos të bënin një gjë të tillë. Sipas ekonomistit Paul Hawken, qeveria subvencionon shpenzimet e energjisë në mënyrë të tillë që fermerët të vadisin jonxhën, që të ushqehen lopët që prodhojnë qumësht, që ruhet në depo si djathë tepricë dhe që nuk përdoret si ushqim për të uriturit. Në Angli qeveria ndihmon industrinë e lëndëve djegëse, në vend që të pakësojë rezervat e gazit dhe naftës në Detin e Veriut, dhe po ashtu politikat e vetë qeverisë që do të mbyllë burimet e rinovueshme të energjisë. Shifrat janë mahnitëse. Çdo vit qeveria jep afërsisht 6 deri në 8 paundë (10-13 dollar) subvencion në lëndë djegëse për të mdihmuar në pastrimin e energjisë së rinovueshme. Në mbarë botën subvencionet e këqija janë të dukshme në gjashtë sektorët më kryesorë: agrikulturë, lëndë djegëse fosile, transporti rrugor, ujitja, pyjet dhe peshkimi. Në të gjitha rastet këto subvencione vetëm shkatërrojnë ekonominë kombëtare dhe mjedisin. Subvencionet në agrikulturë ushqejnë mbingopjen e të korrave, e cila çon në erozion të tokës, ndotje nga plehërimi dhe pesticidet, dhe çlirim të gazrave të serrave. Subvencionet për lëndët djegëse fosile janë burimi kryesor i ndotjes së ambientit. Subvencionet për transportin rrugor gjithashtu nxisin ndotjen. Subvecionet për keqpërdorim të ujit dhe mbipërdorim të rezervave. Subvencione inkurajimi për prerjen e pyjeve dhe forma të tjera shpyllëzimi. Subvencione për ushqimin e peshqëve dhe përdorimin e tepruar të rezervave. Është tepër e vështirë të llogarisësh vlerën e gjitha këtyre subvencioneve në gjithë botën, por me përafërsi ato kapin shumën e 2.000 bilionë dollarëve në vit. Shuma e 2.000 bilionë dollarëve është 3.5 herë më e madhe se buxheti i propozuar për një zhvillim të qëndrueshëm në Samitin e Botës në Rio. Organizata për Bashkëpunim Ekonomik dhe Vendeve të Zhvilluara llogarisin rreth 2/3 e subvencioneve të pastudiuara, dhe Amerika me mbi 1/5. Një taksapagues tipik anglez paguan të paktën 1.000 paund në vit për të kontribuar për subvencione, pastaj paguan 500 paundë nga rritja e çmimeve për të mirat e konsumatorit dhe nga degradimi i mjedisit.
Akoma, subvencionet e pastudiuara mirë vazhdojnë të jenë praktikisht të paprekura. Dhe kjo ndodh ngaqë subvencionet tentojnë të krijojnë grupe të fuqishme interesash dhe lobe politike. Po të mbylleshin vetëm gjysma e këtyre subvencioneve të pastudiuara, fondet që do të liroheshin do të ndihmonin shumë qeveri që të pakësonin deficitin e tyre buxhetor, të rirendisnin prioritetet e tyre fiskale në bazë të interesave publike reale dhe gjithashtu të riparonin shkatërrimet në mjedis.
Ekzistojnë disa histori suksesi. Zelanda e Re ka eliminuar subvencionet e veta agrikulturore dhe megjithëse ekonomia e vet bazohet në agrikulturë. Në ditët e sotme vendi ka më shumë fermerë, bagëti dhe një ambient më të shëndetshëm. Pak a shumë në të njëjtën mënyrë kanë vepruar dhe Kina dhe India, duke pakësuar subvencionet në lëndët djegësë fosile. Australia, Meksika dhe Afrika e Jugut po ndjekin një politikë të matur për sa i përket furnizimit me ujë për të reflektuar shpenzimet reale të tij. Mënyra jonë për eksplorimin e botës dhe burimeve të saj mjedisore sugjeron që ne ta shohim planetin si një biznes që likuidon kapitalet e veta, sesa si një që përfiton nga interesat e veta. A nuk duhet që ne të jetojmë në planetin tonë me idenë se ne do të qëndrojmë përjetësisht atje, në vend të idesë se ne jemi këtu vetëm për kaluar një fundjavë?