Ndarja e shtetit nga feja

[Fjala e drejte]

Të krishterët shpesh herë e citojnë urdhërin e Besëlidhjes së Re që Cezarit t`i jepet çfarë i përket Cezarit, kurse Zotit çfarë i përket Zotit si provë për ndarjen e Kishës nga shteti

SHPRESMIR

A nuk ishte Konstandini mbret i krishtere po Cari i rusise po Bushi sot a nuk ben lutjet krishtere bashke me administraten e tij hebreje.Megjithese ju beni leshime ne urdherat e fese suaj do te ishte mire te shikoje pak me vemendje se ckuptim ka verseti i bibles.
"Cka i përket Qesarit, jepjani Qesarit, e çka i përket Hyut, jepjani Hyut!" (Marku, 12:13 e më tej; Mateu, 22:15 e më tej' Luka, 20:20 e më tej).


Zoti dhe Qesari

Mund të themi se historia e tërësishme krishtere dhe përvoja fetare e politike e katolicizmit, ortodoksizmit dhe protestantizmit në Lindje e në Perëndim është shënuar me rezymenë e fjalëve vijuese nga Ungjilli: "Cka i përket Qesarit, jepjani Qesarit, e çka i përket Hyut, jepjani Hyut!" (Marku, 12:13 e më tej; Mateu, 22:15 e më tej' Luka, 20:20 e më tej).

Duhet përkujtuar se si nga fjalia që nga Isai e transmetojnë autorët e Ungjillit, përfundohet se cari personifikon të drejtat e Qesarit. Perandori në kulturën krishtere gjithherë është quajtur Qesar ashtu që nuk duhet veçan të theksohet se edhe perandori rus, i quajtur car, është version i shtrembëruar i fjalës Qesar. Autoriteti politik i carit është ngusht i lidhur me Qesarin ashtu që edhe Stambolli i atëbotshëm, i konstituuar nga ana e Konstantinit dhe i destinuar për kryeqendër të Romës Perëndimore, në rusishte e bullgarishte quhet Carigrad, do të duhej të thoshte Qytet i Qesarit.

Më herët kemi përmendur se Shën Augustini është orvatur të arrijë legjitimitetin për dy sfera: shteti shekullar për shkak të prejardhjes së vet djallëzore dhe për atë që paraqet fryt të mëkatimit, mund të mbahet vetëm duke u mbështetur në kërkesat e Zotit. E pasi kërkesat e Zotit më së miri i njohin njerëzit e Kishës, atëherë lidhja e shtetit për Kishën është përfundim logjik.

Konsiderohet se Papa si prijës suprem i Kishës e lejon dhe e shuguron shtetin. Qëndrimi i tillë argumentohet me fjalët nga Ungjilli: "Ata i thanë: "Zotëri, ja këto dy shpata!" Ai u përgjigj: "Mjaftojnë!" (Luka, 22:38).

Sipas këtij komentimi, papëve u janë dhënë dy shpata për ta mbrojtur kristianizmin. Shpata e parë, shpirtërore është liderizmi shpirtëror, kurse e dyta, shpata materiale është sovraniteti profan.

Kisha konsideron se si Zoti të dy shpatat ua ka besuar mëkëmbësve të Pjetrit, papëve. Shpatën shpirtërore papët e kanë ruajtur për vete, kurse atë tjetrën, pra materiale, ua kanë besuar perandorëve gjermanë (apo mbretërve profanë) dhe pikërisht për këtë perandorët janë të obliguar t'u nënshtrohen papëve, poseduesve të mirëfilltë të të dy shpatave. Shpata shpirtërore është mbi shpatën materiale, kurse, si është cekur, të dy shpatat i takojnë papës që i mundëson që këtë të dytën t'ia japë sunduesve që i janë të dëgjueshëm dhe të cilët pranojnë liderizmin e tij fetar dhe respektojnë të drejtat e tij në pushtetin shpirtëror. Pushteti i sunduesit është legjitim vetëm me kusht të nënshtrimit të tij papës.2

Shpjegimi i këtillë ka qenë gjithëmiratues. Megjithatë, duke filluar nga shekulli XI, ai sjell deri te konfliktet dhe mosmarrëveshjet e kohëpaskohshme ndërmjet perandorëve gjermanë dhe mbretërve më të vonshëm dhe Kishës. Sunduesit profanë nuk e kanë hedhur idenë e dy shpatave dhe kanë pranuar që njëra prej tyre i takon papës. Por, njëkohësisht kanë pohuar se shpata materiale drejtpërdrejt i është dhënë perandorit dhe për këtë Kisha dhe papa nuk do të duhej të intervenojnë në politikën profane. E dimë se konflikti i kësaj natyre, ndërmjet perandorit gjerman Henrit të Katërt (1050-1106) dhe Papë Gregorit të Shtatë, ka arritur kulmin.

* * *

Problematika e tërësishme e kristianizmit, sikur që edhe në kaptinat paraprake të librit gjerësisht e kemi shpjeguar, shpjeret në përpjekjen e vendosjes së lidhshmërisë ndërmjet shpirtit dhe trupit, instancave konkrete të idesë mbi dy sferat. Natyrisht, kjo solli deri te pasojat politike dhe shoqërore. Shkurtimisht, vështirësinë vendimtare në historinë kulturore-politike krishtere, plot konflikte të rrepta, të idhëta e shkretëruese, e ka prezentuar përcaktimi preciz i të drejtave të Zotit dhe Qesarit.

Sikur edhe te temat tjera për diskutim, edhe këtu mund ta shtrojmë pyetjen vijuese: a e ka bërë diferencimin e tillë, njëmend, njëri prej të dërguarve më të mëdhenj të Zotit (ulu'l adhm) të fesë së tevhidit (monoteizmit), Isai? Në tekstet e shenjta krishtere deri te ne të arritura, nuk gjejmë përgjigje të kënaqshme në këtë pyetje e megjithatë, nga variantet ungjilliste dhe rrëfimet e Kur'anit mbi hazreti Isain, shihet se ai nuk e ka bërë diferencimin e tillë. Mirëpo, për shkak të konspirativitetit që sot e mbështjell personalitetin e Isait, ne duhet medoemos historinë e njohur krishtere ta analizojmë në bazë të gnosave të kësaj feje dhe për këtë jemi të detyruar të konsultojmë burimet ekzistuese krishtere dhe ndodhitë historike të atij domeni që na prezentohen. Nga ky aspekt, në Ungjill hasim në argumente të shumënumërta të mbështetjes së idesë të dy sferave apo dy pushteteve. Farisejët me pyetjet a t'i jepet tatimi Romës, Isain dëshiruan ta fusin në kurth dhe mbi të t'i nxisin romakët. Ai u përgjigj se si Romës duhet marrë paratë nga qarkullimi dhe "Zotit dhe Qesarit t'i jepen të drejtat e tyre" që më vonë, gjatë qindra viteve, ka përcaktuar parimin pozitiv për diferencimin e pushtetit fetar dhe profan. Por, edhe argumentet e kundërta janë mjaft shqetësuese. Në një vend tjetër, me mënyrën manifestuese, Isai shtron fjalët interesante:

"Askush s'mund t'u shërbejë dy zotërinjve, sepse: ose do ta urrejë njërin e tjetrin do ta dojë, ose do t'i mbështetet njërit e tjetrit do t'ia kthejë shpinën. Nuk mund t'i shërbeni Hyut dhe pasurisë". (Mateu, 6:24; Luka, 16:13).

Njëmend, komentimet e tilla, gjoja në bazë të fjalëve të një të dërguari të Zotit, botën ekzistenciale e ndajnë në dy sfera autonome reciprokisht joharmonike. Pyetjet se a është Mammoni që në tekst përmendet, Qesar apo Tagut, apo, mbase, pasioni botëror dhe material, momentalisht nuk janë objekt i shqyrtimit tonë.3

Mirëpo, analitikët e krishterë dhe prijësit fetarë megjithatë ndarjen Zoti - Qesari, të krijuar në gjurmë të diferencimit ndërmjet shpirtit dhe trupit, e kanë marrë për pikënisje të vet. E dimë se deri në çfarë diskutimesh dhe konfliktesh politike e sociale ka sjellë ndarja e tillë. Do të jetë sigurisht më me dobi të hulumtohet se me çfarë rruge dhe si përgjithësisht kjo ndarje në jetën politike është institucionalizuar. Edhe këtu është e pranishme një gjendje çuditëse!
Sikur që është e njohur, Isai në rrëfimin lidhur me të ka thënë: "Mbretëria ime nuk është e kësaj bote..." (Gjoni, 18:36). Paralelisht me këto fjalë, duke filluar nga dita e parë e përhapjes së kristianizmit, ka mbështetur qëndrimin që të gjithë njerëzit rrjedhin nga Burimi i njëjtë dhe se të gjithë posedojnë esencën e njëjtë hyjnore. Shpëtimi i mirëfilltë i njeriut është i lidhur për mbretërinë qiellore (të Zotit). Njeriu është "modeli miniatural i Zotit, sepse tërë bota ekzistenciale është tërësi me të cilën drejton një Mendje, kurse parimi që sundon mbi tërësinë, sundon edhe mbi pjesët që e përbëjnë atë tërësi".4 Megjithatë, kjo teologji shtesash filozofike, nga periudha pas fillimit të diskutimit me metafizikën greke, me mënyrën ontologjike të arsyetimit, njerëzve të botës së atëhershme të ndasisë për shkak të faktorëve të ndryshëm i ka ofruar mesazhe qetësuese.

Mesazhi fillimor krishter, që ka refuzuar ndarjen në relacionin qytetar - fshatar, zotëri - shërbëtor, i bardhë - i zi, i pasur - i varfër, hebre - popujt (njerëzit) tjerë e të ngjashme, pa mëdyshje, në thelb ka qenë revolucionar. Ky mësim universal që ka përfshirë Romën dhe tërë Azinë, njeriun e ka lidhur për burimin hyjnor dhe e ka ngritur në vlerën e lartësuar shpirtërore dhe shkallën e rëndësishme ekzistenciale. "Çdo njeri, pa marrë parasysh statusin e tij social, para Zotit është i njëjtë dhe i lirë. Për shkak të specificitetit të vet, ai paraqet sferën jashtë fuqisë urdhërdhënëse të pushteteve politike. Shteti për njeriun nuk paraqet kurrfarë caku pasi që synimet e tij janë të orientuara drejt jetës shpirtërore".5 Mirëpo, gjatë kohës ky mesazh universal është pajtuar me mendimet e huaja të epokës së vjetër mbi ndarjen e pushtetit politik dhe fetar dhe kështu për kohë të caktuar është ndërruar me qëndrimin mbi dy pushtete në kristianizëm. Sipas mësimit të ri, njeriu ka qenë i ballafaquar me ndjekjen e dy autoriteteve të veçanta. Përpos ekzistimit të sistemit politik, për shkak të sigurimit të nevojave materiale-fizike të njeriut, ka ekzistuar edhe Kisha me ligjet, organet, parimet dhe infrastrukturën e veçantë dhe nga sistemi politik të ndara. Kisha dhe sistemi politik, dy entitete objektive të ndara dhe autonome, kanë paraqitur problem të madh. Çfarë qëndrimi mund të merrte një i krishterë kundrejt problemit aq të madh?

Sipas Plotinit (203-270), njërit prej teologëve të parë të mëdhenj që ka qenë në lidhje të afërt me filozofinë greke, nuk ka pasur zgjidhje tjetër pos konstituimit të qytetit hyjnor. Nëse në periudhën e dobësimit të Qytetit profan mëkatar, Romës, në gërmadhat e tij do të konstituohej Qyteti i Zotit (hyjnor), që paraqet edhe dëshirën e Isait, atëherë në atë Qytet të gjithë popujt dhe pjesëtarët e gjuhëve të ndryshme do të mund të jetonin jetë të qetë e të lumtur. Duke menduar për problemin e ngjashëm, Shën Augustini (354-430) ka ekspozuar pikëpamje tjera. Edhe ai ka theksuar se mund të flitet për dy qytete: të Zotit dhe Profan. "Më herët njeriu i lumtur, lirisht ka banuar në parajsë, vend në të cilin është e pranishme vetëm e mira, e më vonë, me mëkatin e vet të parë, nga Qyteti i Zotit (Civitate Dei) qe larguar në Qytetin Profan (Civitate Terrana).6

Por këtu është e pranishme edhe Kisha, trupi i padukshëm i Isait. Sipas Shën Augustinit, Kisha nuk numërohet në Qytetet e Zotit. Është e qartë se Kisha nuk i mbron vetëm robërit e zgjedhur të Zotit, por edhe ata që nuk kanë shpresë në shpëtim dhe mëkatet e të cilëve në atë botë nuk do të falen. Shikuar nga një pikëpamje, as shteti nuk mund të numërohet në Qytet Profan, sepse, përpos heretikëve dhe mëkatarëve, në të jetojnë edhe krishterët e mirë. Për këtë ne nuk mund ta ndajmë Kishën dhe Shtetin sikur që e ndajmë Qytetin e Zotit dhe Qytetin Profan. Lidhja e përkryer ndërmjet tyre mundëson krijimin e ujdisë së mjaftueshme ndër ta. Edhe Kisha edhe Shteti duhet ta ruajnë pavarësinë e vet, me atë që Kisha duhet ta rregullojë jetën e brendshme të njerëzve, kurse Shteti jetën e jashtme.
Së këndejmi, një i krishterë nga shteti pret që ai t'i sigurojë siguri dhe kushte për jetë të qetë. Kundrejt kësaj, edhe shteti mund të pret, përkatësisht të kërkojë gjëra të caktuara nga të krishterët. Në thelb, me vetë atë që të krishterët jetojnë në Shtet, për ta kjo është përparësi dhe begati e madhe sepse, "banimi i të krishterëve me mëkate të falura ndër banorët e Qytetit, natyrisht që hap rrugën e përhapjes së ndjenjës së mirëfilltë për drejtësi, dashurinë e dyanshme dhe bujarinë e virtytet e ngjashme edhe ndër banorët tjerë. Në ditët e çrregullimit të Shtetit, kur vjen deri te përjashtimi i institucioneve dhe njerëzve, bashkësia në të cilën ka edhe të krishterë, gjithsesi është më e mirë nga bashkësia e përbërë vetëm nga heretikët."7

Përpjekja e Augustinit për vendosje të harmonisë ose lidhshmërisë së dyanshme ndërmjet Kishës dhe Shtetit, nuk ka dhënë rezultate të kënaqshme madje edhe në kohën e vet, e sidomos jo në kohën e shkatërrimit të Romës. Pa marrë parasysh që pas Romës analizat e Shën Augustinit kanë qenë të dobishme, të krishterët në fillim nuk kanë dëshiruar njëkohësisht të lidhen edhe për Kishën edhe për Shtetin. Sipas tyre, Zoti, pa dyshim, ka qenë mbi shtetin, dhe nëse tashmë duhet lidhur, atëherë është e nevojshme të lidhemi për mbretërinë qiellore, e jo për pushtetin politik. Të krishterët nuk i kanë respektuar parimet dhe zakonet që Roma i ka vendosur, përkundrazi, kanë shprehur përbuzje ndaj tyre. Shtresat e larta të idhujtarëve të Romës kanë dëshiruar të krishterëve t'u imponojnë pranimin e tipologjisë hyjnore të perandorit. Ata këtë e kanë refuzuar dhe i kanë theksuar fjalët e Tertullianit: "Njeriu nuk mund të detyrohet në respektimin e ligjeve tiranizuese".8

Tanimë kemi thënë që të krishterët me rastin e shkatërrimit të Romës nuk janë përpjekur ta ndalin ose së paku ta ngadalësojnë rënien e saj. "Sipas tyre, me rëndësi ka qenë shpëtimi i shpirtit, e jo i perandorisë. Domethënë, Roma ka mundur të shkatërrohet, por ka ekzistuar një qytet tjetër, Qyteti i Zotit, i cili kurrë nuk do të shkatërrohet dhe i cili është mbi të gjitha qytetet romake. Ndonëse Kisha nuk është konsideruar Qytet i Zotit, shkatërrimi i saj nuk ka mund të mendohet, sepse ajo edhe përkundër numrit të vogël të të krishterëve, sovranitetin e vet e ka bazuar në shpirt e jo në trup, ka qenë e preokupuar me rregullimin e jetës së brendshme të njeriut dhe, kundrejt shpatës së princit në anën tjetër, është bazuar në dashuri. Çdo shtet është i hapur vetëm për bashkësinë e kufizuar njerëzore derisa Kisha është e hapur për tërë njerëzinë duke mos shikuar në prejardhjen, traditën, diferencimin nacional e të ngjashme. Për këtë, për dallim prej Shtetit që zhvillohet, përhapet dhe në fund shkatërrohet, Kisha pa problem e ruan kontinuitetin e vet të kohëzgjatjes."9

Shën Thoma Akuini (1227 - 1274), pa dyshim njëri prej teologëve më të mëdhenj kristianë, më së miri do ta zgjidhë këtë problem të rëndë dhe do ta formulojë lidhjen ndër dy sferat paraprakisht të cekura. Shumë përsiatje të veta filozofike e teologjike Akuini i ndërton, në të vërtetë i merr, prej Spanjës, sidomos nga Ibn Rushdi (Averroesi). Më duket se në përsiatjet e tij politike herë - herë mund të haset në gjurmët e Islamit sunnit. Megjithatë, duhet theksuar se Akuini, falë angazhimit të vet të madh, ka pasur sukses në vendosjen e lidhjes ndërmjet besimit kristian dhe metafizikës së Aristotelit.

Akuini, sikur edhe Pjetri dhe Pali, fillon me lidhjen e të gjitha pushteteve politike për burimin hyjnor, nuk ka asnjë pushtet që nuk rrjedh prej Zotit. Por, edhe krahas kësaj, ekziston lidhja e rëndësishme ndërmjet pushtetit politik dhe atyre me të cilët sundohet, sepse pushteti politik nuk mund të vetëpërcaktohet, atë e përcaktojnë njerëzit. Së këndejmi, nuk mund të thuhet që pushteti politik rrjedh prej njeriut.

Sipas Akuinit, detyra legjitime dhe e dëshirueshme e çdo pushteti politik është sigurimi i drejtësisë dhe dobisë së përbashkët.

Pra, për konsituimin e një sistemi, me anë të sigurimit të drejtësisë, të mirës dhe dobisë së përbashkët, janë të obliguar edhe shoqëria dhe përfaqësuesit - drejtuesit e saj. Krahas kësaj, jeta e përbashkët e njerëzve varet nga ekzistimi i drejtuesit. Drejtuesi, pa dyshim, fuqinë e vet e merr, përkatësisht e fiton nga Zoti. Edhe ky është tregues se çdo pushtet, madje edhe ai që thirret në Zotin, është vepër njerëzore, së paku në aspekt të parimeve dhe jurisdiksionit. Në atë kontekst, edhe sistemi politik, i krijuar nën kushte të ndryshme, në vete përmban specificitete njerëzore. Ideja e pushtetit rrjedh prej Zotit, ndërkaq, përdorimi apo posedimi i tij është gjë jashtë veprimit të Zotit.10

Pasi që e zgjidhi pyetjen e burimit të pushtetit dhe mënyrën e përdorimit të tij, kalon në zgjidhjen e pyetjeve të ligjit. E natyrshme është që çdo udhëheqje të bazohet në parimet dhe zakonet e caktuara. Por, në çfarë ligjesh mbështetet pushteti profan i burimit hyjnor derisa drejton me bashkësinë?

Akuini në suaza të një filozofie ontologjike ka sjellë përfundime politike dhe juridike në atë drejtim, duke i analizuar pikëpamjet kozmologjike të filozofëve islamë, sikur Farabiu dhe Ibn Sinai, të përpunuara në bazë të metafizikës së Aristotelit. Në pajtim me këtë, mund të flitet për katër lloje të ligjeve fundamentale:

a) ligji i amshueshëm: Shënon ekzistimin e mendjes së lartësuar te Zoti. Sipas asaj mendjeje, Zoti i rregullon raportet me Veten dhe me botën, që i ka konstituuar me këtë ligj.

b) ligji natyror: Zoti mendjen e vet të lartësuar e fut te ne. Kështu, ne në mënyrë të caktuar hyjmë në lidhje me Zotin dhe në vete bartim gjurmën e ligjit të amshueshëm. Ky, pra, është ligji natyror.

c) ligji i shenjtë: Ky është ligji që i plotëson mungesat e ligjit natyror dhe profan. Derisa qëllimi i ligjit profan është realizimi i fatit në këtë botë, ligji i shenjtë (hyjnor) synon realizimin e mirëqenies në atë botë.

ç) ligji profan: Ligji i rendit më të ulët. Në të shumtën, mbështetja kryesore e tij është frika, ndërsa mbështetja vendimtare e të shenjtës, përkatësisht hyjnores është dashuria. Duke hartuar ligje profane, pushtetet profane drejtojnë mbi ithtarët e vet.

Për atë se janë produkt i njeriut, ligjet profane i bën ose bashkësia ose, edhe, në emër të saj i sistematizojnë drejtuesit dhe prijësit e asaj bashkësie. Nuk duhet harruar që nganjëherë mund të vijë deri te ligjet e padëshirueshme sikur edhe deri te ato që e favorizojnë dhunën dhe zullumin. Thoma Akuini ka konsideruar se mjafton të shikohet lartësia e përfaqësimit të drejtësisë dhe dobisë së përgjithshme në ligjin e caktuar, në mënyrë që të kuptojmë se a është ai proporcional dhe përkatës apo jo. Ligji është i mirë nëse synon drejt cakut të përbashkët, e plotëson drejtësinë dhe nëse miratuesit e tij veprojnë në suaza të autorizimeve të veta.

Ekziston edhe një pyetje që kërkon përgjigje: ç'do të ndodhë nëse pushteti politik sjell ndonjë ligj të keq ose nëse ai i thyen ligjet? Akuini konsideron se për zgjidhjen e këtij problemi janë të pamjaftueshme aktivitetet e individëve dhe kryengritjet e pasuksesshme popullore. Me qëndrimin e vet të këtillë ai, qoftë nga larg, përkujton në njohjet e Islamit sunnit në këtë pyetje. Në rast të lindjes së problemit të këtij lloji, Akuini propozon lutjen e drejtpërdrejtë popullore Zotit. Natyrisht, duke iu afruar Zotit në periudhën e këtillë kritike, ai njëkohësisht ka realizuar edhe afrimin Kishës. Zoti të cilin e përfaqëson Kisha, është më i madh se të gjitha mbretëritë, e nëpërmjet Kishës dhe papës, si prijës i saj, mund të vihet deri te zgjidhja e domosdoshme. Këtu është e qartë se si Akuini bën dallim të rëndësishëm ndërmjet fuqisë shpirtërore dhe politike. Në hierarkinë e ligjeve Kisha, si institucion hyjnor, i di, i komenton dhe i shpjegon tri ligjet e cekura, kurse i katërti, përkatësisht i fundit, pasi është profan, i përket shtetit. Kjo konkretisht do të thoshte si vijon: sido që të jetë ligji i katërt, domethënë ligji i rendit më të ulët, nuk mund të jetë në kundërshtim me tri ligjet e para, më të larta se vetja, po ashtu as shteti nuk mund t'i kundërvihet fesë, dmth. Kishës, as të qëndrojë mbi të, por krejt e kundërta, në rast të lindjes së mosmarrëveshjes, zgjidhjen e sjell papa pikërisht për atë që Kisha është mbi shtetin. Në atë kuptim, shteti duhet të jetë me Kishën dhe nën udhëheqjen e saj njëjtë sikur që edhe populli është me Kishën.
Qielli dhe toka në Ungjill definohen kështu: "... assesi mos u betoni; as me Qiell, sepse ai është froni i Hyut, as me Tokë, sepse ajo është shtroja e këmbëve të tij..." (Mateu, 5:34-35). Për atë, pasi Zotin e përfaqëson instrumenti i tij i shenjtë - Kisha, shteti, si institucion tokësor, mund të jetë vetëm në stadin e shtrojes së këmbëve të tij. Në qoftë se sistemi dhe harmonia ndërmjet Fesë dhe Shtetit vihet në këtë mënyrë, atëherë do të vijë deri te mbretëria që Isai po e paralajmëron: "Ardhtë Mbretëria jote! U bëftë vullneti yt si në qiell ashtu në dhe!" (Mateu, 6:10).

Prej vetë fillimit kjo kaptinë e librit tregon se si Kisha, hap pas hapi, është bërë forca qendrore dhe në fund ka sendërtuar sovranitetin ndaj shtetit. Në fillim pushteti profan dhe shpirtëror kanë qenë unikë dhe mbrohej autonomiteti i tyre. Zhvillimi i situatës së mëtejme dhe krijimi i konfliktit direkt midis tyre, në tërësi shkon në llogari të Kishës dhe feja në këtë mënyrë sendërton primat ndaj shtetit. Organizata e Kishës, të cilën në shekullin XI e ka forcuar Papa Gregori i Shtatë, bëhet institucion pa rival. Kisha vjen mbi shtetin mu sikur që është shpirti mbi trupin. Mbreti Henri i Shtatë në vitin 1077 i drejtohet Papës në Canossë që ky t'ia falë mëkatet, që është tregues i pakontestueshëm i ekzistimit të asaj lartësie që paraprakisht e kemi apostrofuar. Mirëpo, papa e lë tri ditë të uritur dhe jo mjaft të mbathur të presë në borë. Kjo ndodhi, qartë ka treguar se Kisha tash edhe zyrtarisht është bërë poseduese e dy shpatave. Njërën prej tyre, pushtetin profan, Kisha në kuptim të përfaqësimit e përcjell mbi perandorët, por njëkohësisht bënë që edhe ky pushtet politik ta ndjek dhe për të të jetë i varur njëjtë sikur që këmbët duhet ta ndjekin kokën.
Nuk duhet veçan të përmendet se si të gjitha këto shpjegime paraqesin përvojë të idhët të kristianizmit të përjetuar nëpër historinë politike të Evropës. Këtu po e përsërisim atë që tashmë paraprakisht e kemi thënë: përvoja politike e që të tri degëve të kristianizmit (katolicizmi, ortodoksizmi dhe protestantizmi, vp.) në të vërtetë është përvoja e ndryshme jetësore i komentimeve të gjera e historike të mendimit të njohur ungjillist: "Zotit t'i jepet ajo që i takon Zotit, kurse carit (qesarit) ajo që i takon carit." Sepse, në kohën dhe në vendet ku katolicizmi ka vlejtur, Zoti sendërton epërsinë ndaj qesarit dhe shteti bëhet i varur prej fesë. Kjo është kujtesë e shëmtuar dhe e idhët e historisë politike të Evropës Perëndimore nga e cila ajo askurrë nuk mund të lirohet. Në Romën Lindore, në Bizant, ku ortodoksizmi ka vlejtur, Qesari e arriti epërsinë ndaj Zotit dhe feja bëhet e varur prej shtetit. Kjo shkurtimisht quhet, bizantizëm. Viteve të para të shekullit XVI paraqitet edhe protestantizmi, oponent i katolicizmit, i cili kristianizmin dëshiroi ta kthejë në versionin e tij fillimor - ai mund të quhet edhe version enigmatik - dhe duke e ndarë Zotin dhe Qesarin, njërin prej tjetrit, krijon sistemin laicist të administrimit. Pra, laicizmi, që solli dallimin ndërmjet fesë dhe shtetit, sendërtohet me Revolucionin francez në vitin 1789.

Është mjaft me rëndësi fjala Feja, që këtu përdoret, të kuptohet si Kishë. Sepse, kristianizmi ka filluar si një lëvizje e veçantë fetare jashtë shtetit. Pas kësaj atë e paraqet Kisha si institucion i veçantë dhe me shkatërrimin e Romës, veçan në shekullin XI, vjen në shkallë të sovranitetit ndaj Shtetit. Gjatë tërë rrjedhës historike vjen deri te kontaktet dhe raportet reciproke të dy entiteteve të veçanta: Fesë = Kishës dhe shtetit. Gjëja që sendërtohet me Revolucionin francez nuk shënon ndarjen e fesë, së bashku me të gjitha parashtrimet e saj filozofike, metafizike dhe etike, prej shtetit. Në Evropën e sotme, në fushën e realitetit të saj social, politik dhe kulturor, feja nuk është e ndarë prej shtetit dhe jetës politike - si e mendojnë këtë disa laikë tanë - por vetëm Kisha është e ndarë. Ky proces është rrumbullakuar në vitin 1905 kur ligji i tillë bëhet pozitiv në Francë. Ky paraqet një specifikum të rëndësishëm në të cilin disa nga bota islame thjesht harrojnë. Kjo pikëmbështetje e tërësishme shënon frytin e përvojës politike historike të kristianizmit dhe historisë së tij të përgjithshme. Ne muslimanët, as që kemi pasur histori të tillë as që kemi përvojë të këtij lloji. Islami sigurisht nuk është kristianizëm. Për këtë, që të tri format e raportit feja - shteti, me të kuptuarit e tyre më të gjerë, për ne janë plotësisht të huaja.

[fioreal]

Zoti dhe shteti

a) Dy entitete - dy sfera: Shpirti dhe trupi

Thuajse të gjithëve na është e njohur se njëra prej karakteristikave më të mëdha të kristianizmit është preferimi i tij i idesë së ndarjes në dy entitete: shpirti dhe trupi. Ndarja e këtillë paraqet, ndër të tjera, një prej parashenjave të rëndësishme të teokracisë. Është e çuditshme që në predikimet e fesë Isait, të shënuara në Ungjij, institucioni, respektivisht koncepti i monoteizmit (tevhid) nuk është përcaktuar mjaft qartë, kurse është e njohur se detyrë fundamentale e të gjithë të dërguarve të Zotit gjatë historisë ka qenë aktualizimi i përhershëm i tevhidit. Megjithatë, nuk mund të thuhet se në disa vende në Ungjill nuk mund të haset në shpjegimet dhe mësimet mbi monoteizmin e drejtë. Është e qartë se kjo situatë vetëm e vërteton mendimin se deri te ky ngatërrim ka ardhur për shkak të plotësimit dhe përmirësimit të mëvonshëm të tekstit burimor të Ungjillit.

Sikur tërë kjo edhe të ishte ashtu, nuk e ndërron pohimin e vërtetë se si kristianizmi gjithnjë mbështetej në ndarjen dyshe, dhe ky është jo vetëm karakteri parësor i Ungjillit, por edhe i zhvillimit historik të fesë krishtere. Është më se e sigurt se në këtë rol të rëndësishëm ka Pali, hebre dhe qytetar i Romës. Në letrën e vet të njohur dërguar galatasve ai thotë: "Dua të them: jetoni nën ndikimin e Shpirtit të Shejntë e nuk do t'i kryeni dëshirat e mishit e të gjakut. Sepse mishi e gjaku me dëshirat e veta i kundërshtojnë Shpirtit e Shpirti i kundërshton mishit e gjakut: këta të dy janë në kundërshtim njëri me tjetrin që të mos bëni çka dëshironi". (Letra drejtuar galatasve, 5:16-17).

Sipas mësimeve të Palit, nuk është e mundur shkrirja reciproke ndërmjet shpirtit dhe trupit. Njeriun, mirëfilli e ngren shpirti e jo trupi: "Mos u gënjeni: Hyu nuk lejon të vihet në lojë! Çka kush mbjell, atë edhe do të korrë! Kush mbjell në trup të vet, nga trupi do të korrë shkatërrimin, e kush mbjell në Shpirt, nga Shpirti do të korrë jetën e pasosur". (Letra drejtuar galatasve, 6,7-8). Nga Ungjilli dhe mësimet apostullike nuk është vështirë të përfundohet se si trupi është proporcionalisht me këtë botë, kurse shpirti me mbretërinë qiellore. Nëse këto pikëpamje më thellë i analizojmë, do të shohim se shpirti është shpëtimi i amshueshëm, i simbolizuar në Isain, në të kundërtën qëndron trupi si pushtet profan dhe ai na shtyn në dëshira dhe pasione të ndryshme.

Në mësimet e veta fetare, Isai shpëtimin e vërtetë e ka parë në pastërtinë dhe pastrimin shpirtëror. Ai, sikur edhe predikuesit tjerë, e ka ftuar njeriun në kthimin e tij Zotit, për dallim prej Romës e cila me pushtet tiranizues dhe afrimin e shfrenimit, kuazikënaqësisë dhe pasioneve tjera të kësaj bote e ka degjeneruar njeriun me këtë rreth mëkatar. Për këtë ka qenë e arsyeshme thirrja e tij e njerëzve në rezistencë ndaj dhunës, pasionit për grumbullimin e pasurisë dhe haramit me çka do ta ngjallnin frymën e vet të vdekur, kurse zemrat e zbrazëta t'i mbushnin me dashuri, mëshirë e butësi. Pa dyshim, Isai në mësimet e veta nuk është kënaqur vetëm me insistimin në dashuri, sjelljen e mirë dhe zemërgjerësi por, përveç kësaj, ka treguar edhe në nevojën e respektimit dhe ndjekjes së Ligjit të pararendësit të tij Musait. Ka folur: "Mos t'ju shkojë ndër mend se erdha për ta shlyer Ligjin ose Profetët! Jo, s'erdha ta shlyej, por ta përkryej". (Mateu, 5:17), me atë që ka kundërshtuar të kuptuarit hebraik të Ligjit që veçan me veprimin e farisejve, ishte përplot me shablone të mangëta dhe celebrime të thata fetare dhe të cilat kanë qenë të largëta nga fryma dhe qëllimi i vërtetë. Pastaj ka thënë: "Më lehtë është të mbarojnë qielli e toka, se të bie poshtë edhe një vizë nga Ligji. (Luka, 16, 17). Kundërvënia e Isait lajthitjes hebraike nga Ligji i Musait në fund do të rezultojë me gozhdimin e tij në kryq.

Është evidente se sipas Isait erdhi deri te ndërprerja në përpjekjet e përmirësimit të Ligjit, pastrimit të tij nga elementet dhe plotësimet e huaja. Së pari Koncili i profetëve (apostujve), në tubimin e mbajtur në Kudus në vitin 22 pas Isait, me disa nene të sjella ka redukuar dikur ndjekjen rigoroze të shumë dispozitave fetare.1 Pas kësaj Pali kristianizmin në tërësi e ka transformuar në një fe pa Ligj. Ai ka thënë: "Askujt të mos i keni tjetër detyrim, përveç detyrimit që ta doni njëri-tjetrin, sepse ai që e do tjetrin, e ka plotësuar Ligjin". (Letra drejtuar romakëve, 13:8).

Sipas shpjegimeve të tij, edhe Ligji mund të jetë shkaktar i mëkatit. Ai kështu ka përsiatur: Njerëzit janë mëkatarë për shkak të ekzistimit të Ligjit, ndërkaq, pasi me ardhjen e Isait ka humbur mëkati, nuk ka nevojë as për Ligj. Zoti birin e vetëm të vet e ka flijuar për kompensimin e mëkateve të njerëzve; me këtë edhe mëkati ka humbur. Natyrisht, zhvillimi i këtillë i mësimit fetar, sipas Palit, është ngushtë i lidhur edhe me kushtet politike dhe sociale të kohës së tij. Para kësaj, është evidente se caku parësor i përpjekjeve të tij ka qenë të bëhet kristianizmi i pranueshëm për të gjithë popujt (domethënë edhe për johebrenjtë), e jo që kjo të bëhet "fe hebraike" e destinuar vetëm për izraelitët. Për arritjen e kësaj ka qenë e nevojshme që dispozitat e Ligjit të Musait të zbuten ose të nxirren në plan të dytë. Për këtë erdhi deri te abrogimi i institucionit të rrethprerjes (synetimit) të meshkujve nga lëmi i qëndrimeve të fuqishme fetare.

Për përpjekjet e tilla ekziston edhe një shkak me rëndësi; Roma ka planifikuar të bëjë pengesën për mbrojtje nga shtypjet dhe sulmet e grupacioneve pagane. Kjo është bërë ashtu që mesazhi i kristianizmit është shpërë vetëm në dashuri dhe butësi, kurse janë izoluar dispozitat e tij dhe normativiteti specifik. Në këtë mënyrë erdhi deri te krijimi i fesë pa ligje, kurse kjo ndodhi për shkak të rrezikut ekzistues material dhe politik për rregullimin e Romës. Këtu ka qenë i pranishëm edhe një problem: çfarë do të ishte raporti i kristianizmit të zgjeruar dhe pushtetit politik të Romës? Me politikën e vet mjeshtërore, Pali edhe këtë arriti ta zgjidhë.

Me intervenimet e Palit gjatë historisë së kristianizmit krijohet karakteri i tij dualist dhe në këtë mënyrë edhe është lajmëruar formulimi shpirt-trup, përkatësisht "dy shpata - dy pushtete" (Deux Glaives), i cili i jep bazament historik porosisë fetare.
Pali rreptë ka theksuar se si zgjerimi i kristianizmit nuk paraqet rrezik për sistemin dhe rregullimin e Romës:

"Çdo njeri le t'i nënshtrohet autoritetit që ka mbi vete. Sepse, nuk ka pushtet që nuk vjen prej Hyut: ato që janë i ka vënë Hyu. Prandaj, ai që i kundërshton pushtetit, i kundërshton rendit të vendosur prej Hyjit; ata që i kundërshtojnë, ndjellin gjykimin mbi veten". (Letra drejtuar romakëve, 13:1-2). Qasje të ngjashme mund të shohim edhe në tekstet që i përshkruhen apostullit prijës Pjetrit. Në letrën i parë të vet Pjetri rekomandon nënshtrim "çdo institucioni njerëzor", mbretit, administruesve nën patronazhin e tij; të gjithë zotërinjve e madje edhe atyre "të veçorive të këqija" duhet shprehur bindje: "Nënshtrohuni çdo pushteti njerëzor për arsye të Zotit: qoftë mbretit - si sundimtarit më të lartë - qoftë edhe qeveritarëve, si të dërguarve të tij për të ndëshkuar keqbërësit e për të lavdëruar ata që bëjnë mirë. Sepse, ky është vullneti i Hyut: duke bërë mirë t'ia mbyllni gojën padijes së njerëzve të pamend. Por si njerëz të lirë - por jo si ata që lirinë e kanë si mbulesë të veprave të këqija, si shërbëtorë të Hyut - nderoni gjithkënd, doni vëllazërinë, nderoni Hyun, nderoni mbretin! Shërbëtorë, nënshtrohuni me plot frikë zotërinjve tuaj, jo vetëm të mirëve e të butëve, por edhe të mbrapshtëve". (Letra e parë e Pjetrit, 2:13-18).

Shikuar historikisht, nuk mund të jemi plotësisht të sigurt se a ka menduar Pjetri njëmend në këtë mënyrë për pushtetin politik. Nuk është krejtësisht e qartë përse ky apostull i zgjedhur, i cili gjithherë ka qenë me Isain dhe drejtpërdrejt prej tij ka marrë udhëzimet, ka përkahur në mënyrë të tillë raportin e dëgjueshmërisë ndaj udhëheqjeve mëkatare e represive. Mirëpo, Pali, si person që e bëri reformën e parë rrënjësore të kristianizmit dhe doktrina e tij mbi dy entitete dhe definicioni i pushtetit profan, nuk janë fare të papërfillshme. Zhvillimi i mësimit të tij gjatë historisë thellë ka ndikuar në kristianizëm. Përsiatjet e Palit për këtë fe dhe pikëpamja e tij ndaj problemeve bazike me të cilat ndeshej ajo, janë tjetërfare nga të tjerat.
Sipas Palit, qasja e vetme e mundur e të krishterëve është nënshtrimi pushtetit, që legjitimitetin e vet e nxjerr nga burimet hyjnore. Për këtë shkak, ata që i kundërvihen pushtetit i kundërvihen edhe rendit të Zotit dhe me këtë bëjnë vepër kundër vetes. Natyrisht, përveç pushteteve të mira e të buta ekzistojnë edhe pushtetet e këqija e të liga, por njerëzit e mirë nuk kanë nevojë për frikë edhe nga pushteti i tillë. Sepse, nëse sillesh drejt dhe bën vetëm vepra të mira, nuk duhet të frikësohesh prej pushtetit, por nga ana e tij, do të lavdohesh e mbrohesh. Pushteti është shërbëtori i Zotit në sendërtimin e të mirës, kurse nga shërbëtori i tillë vetëm njerëzit e këqij mund të frikësohen. Pushteti nuk e bart shpatën kot, shpata shërben për ndëshkim dhe shprehjen e mllefit ndaj atyre që bëjnë vepra të këqija. I krishteri i mirë duhet të jetë qytetar lojal, jo vetëm për shkak të frikës dhe dënimit kërcënues, por edhe për shkak të ndërgjegjes vetjake. Së këndejmi duhet dhënë secilit atë që i takon; kujt tatimin - tatimin; kujt doganën - doganën; kujt bindjen - bindjen; kujt nderimin - nderimin.

Është e qartë se këto mësimet fetare të Palit, përkatësisht retorika e tillë krishtere, kanë qenë me rëndësi praktike për evitimin e rreziqeve eventuale nga pushteti violent i Romës mbi ata që e pranojnë fenë e re. Pra, qëndrimet e tilla kanë prezentuar llojin e sigurisë për rregullimin politik të Romës.

Por, Pali nuk ka qenë mësues mu ashtu naiv siç është dukur dhe çfarë është konsideruar. Duke llogaritur në forcimin e kristianizmit në ardhmëri, në fillim është kënaqur me ndërtimin e qëndrimeve për pushtetin shekullar, me atë që nuk ka pushuar të theksojë se si pushteti shpirtëror mund të bashkangjitet në fushën e pushtetit shekullar sikur që nuk ka harruar të tregojë që shpirtërorja duhet të jetë mbi profanen. Pali kështu ka pyetur: "Nëse, pra, mbollëm në ju të mirat shpirtërore, a thua është punë e madhe nëse ua korrim të mirat materiale? Nëse të tjerët e ushtrojnë këtë të drejtë mbi ju, pse nuk do ta ushtronim edhe ne, madje më tepër, Por, ne nuk e përdorëm këtë të drejtë. Përkundrazi, ne i durojmë të gjitha për të mos i vënë ndonjë pengim Ungjillit të Krishtit." (Letra e parë drejtuar Korintianëve, 9:11-12). Nga kjo kuptohet si vijon: pa marrë parasysh që forcat shekullare, që kanë mbikëqyrje mbi jetën e të krishterëve, janë ato të cilave duhet nënshtruar, shpirtërorja është fundamentale, esenciale, prandaj edhe është e drejtë natyrore e atyre që mbjellin në shpirtëroren të mund të korrin frytet e bëra në fushë edhe të shpirtërores edhe trupores.

Me këtë Pali nuk angazhohet për unifikimin e këtyre dy entiteteve, por krejt e kundërta, duke e thelluar konfliktin shpirti - trupi dhe duke e vënë në plan të parë, ka treguar se i dyti është më i ulët nga i pari, respektivisht se pushteti profan është në shkallë më të ulët nga pushteti hyjnor (shpirtëror). Kjo në historinë politike të Kishës do të paraqesë faktin e saj më të rëndësishëm.
Ju uroj shendet

[Shiu]

Angeldust,

e gezon respektin tim me te madh si NJERI, per dallim prej disave qe nuk mund t'i quaj me kete emer e qe me metoda inkuizicioni i kundervihen kundershtareve te mendimeve te tyre. Rasti me i fresket eshte i imi qe "ndeshkohem" me heqjen e statusit ne forumin e LETERSISE, per shkak te mendimeve te shprehura ne forumin e FESE!

Une di cilit religjion i perket ti dhe pikerisht kjo edhe me teper ma shton respektin ndaj teje per fjalet qe ke shkruar. Hapja e temave ku si rregull ne kete forum, ne qender eshte njollosja e islamizmit, nuk duhet te te befasoje fare. Ky forum eshte forum i konvertuesve, nuk eshte forum gjitheshqiptar per te diskutuar ne menyre te barabarte te gjithe shqiptaret. Cfaredo te shkruash, qofte edhe gjeja me e qarte apo me logjike, mos prit se do te mirepritet apo mirekuptohet nga lideri i misionareve. Atehere kur nuk kane pergjegjie, t'i fshijne postimet, ose japin pergjegjie te paqarte.

Nuk eshte shamia ne pyetje, nuk eshte problem mbulimi i kokes sepse ne fund te fundit, gjithkush ka te drejte ta mbuloje apo zbuloje koken si do vete. Nuk eshte se shamia eshte simbol fetar, kur edhe ato qe e percjellin moden perdorin shami here pas here duke mos rrezikuar te quhen "fundamentaliste". Nuk ka kurrfare rreziku nga shamia, kete e dine edhe misionaret.

Ne pyetje eshte INFERIORITETI, pafuqia, pazotesia e te qenit pakice ne te njejten kohe duke mos qene aspak te rrezikuar nga shumica. Nuk ka pasur kurre, nuk ka dhe nuk do te kete kurre rrezik per te shqiptaret e krishtere nga shqiptaret muslimane. Ekziston nje harmoni perfekte dhe nje respekt i ndersjelljte mes komuniteteve fetare ne mes te shqiptareve dhe pikerisht kjo eshte bere therre ne sy misionareve.

Nese shamia eshte simbol fetar, atehere mini-fundi do te duhej te ishte simbol i prostitucionit. Gjersa e para ndalohet, e dyta lejohet, bile te plasin syte nga to ne TV dhe ne rruge. Pra, sipas logjikes se ketyre misionareve, LAICIZEM qenka ta promovosh prostitucionin, ndersa FUNDAMENTALIZEM nese i lejon nje femre te vendose shami me deshiren e vet.

Mos t'ju habise as drejtoresha e asaj shkolle, eshte motra e Nexhat Dacit, e Daci eshte dora e djathte e Rugoves, e cfare dyfytyreshi eshte Rugova tanime te gjithe jane bindur. Sic permendi Sterolla, ai nuk ia ka uruar kosovareve Bajramin, por nuk heziton here pas here te shkoje t'ia puthe doren Papes, ashtu sic beri kohe me pare. Nese shteti duhet te jete LAIK, cka i duhet nje kryetar qe si platforme te veten politike ka zgjedhur perhapjen e nje religjioni, duke shkaktuar mllefin dhe neverine e shumices se popullit qe ia ka dhene voten.

Nga i njejti misionar do te degjosh se gjithkush ka te drejte ta praktikoje fene e vet, do te degjosh per lirine ne shoqerine demokratike, por njekohesisht nga po i njejti do te degjosh llojlloj gjepurash kunder pjestareve te komunitetit musliman, sikur ata nuk bejne pjese ne ate shoqeri demokratike. Pra, shihet se per cfare demokracie eshte fjala, eshte per 'demokracine' e Inkuizicionit, qe disa te mjere perpiqen ta kthejne ne shekullin XXI.

Natyrisht se do te deshtojne dhe e dine kete, per kete behen gjithnje e me agresive aq sa shkaktojne bezdi e neveri tek te gjithe anetaret e forumit qe jane patriote te vertete e jo kelysha te Janullatosave.

[iliria e para]

Leni xhamite e kishat, ne dacit edeh shtepite per fene dhe ceremonite fetare. Leni institucionet shtetrore dhe vendet publike per ate qe jane te parapara. Bibliotekat dhe shkolat te mbeten ata cka jane. Ata qe jane fetar te betuare le te shkojne ne medrese dhe shkolla fetare, jo ne publike.
Leni prifterinjet e hoxhallaret te merren me fene kurse politikanet me politike dhe shtet.
Keshtu kurr nuk do te kete probleme as ngatrresa, perndryshe vecse problome do te kete.

[angeldust]

Postuar më parë nga Albo
StterollA, edhe George W. Bush flet me pasion per besimin e tij ne Zot, por kjo nuk e ben shtetin amerikan shtet anti-islamik dhe pro te krishtere. Ne fakt, muslimanet ne Amerike gezojne te drejta qe nuk i gezojne as ne vendet e tyre te lindjes. Kjo si paralele midis qendrimit personal te Rugoves si shtetas i lire, dhe qendrimit institucional si Rugova president.

angeldust, Shkodra eshte qendra e komunitetit katolik ne Shqiperi, eshte edhe qyteti i xhamise me te madhe ne gjithe Ballkanin te ngritur me parate e sheikeve islamike. Sa besimtare katolike shqiptare ke pare te dalin te mallkojne toke e qiell se u ngrit xhamia ne qytetin e tyre?! Pra argumenti yt se katedralja katolike ne Prishtine eshte "provokim" per komunitetin musliman eshte i pabaze. Sheiket islamike ne Kosove kane ndertuar me shume xhami se sa shkolla, spitale e jetimore per jetimet e luftes.

Vertet qe Bushi eshte pro-kristian, se ndryshe pervec fanatikeve, ushtarakeve, dhe southern religious zealots, nuk do kishte ndonje baze votuese kushedi se ca. Ligjet e shtetit amerikan eshte e vertete qe garantojne paanshmerine ne lidhje me fete, por sic thashe edhe me lart kjo nuk i ben ndjenjat dhe bazen e popullit amerikan qe te mos quhen pro-kristiane... dhe shume prej tyre deri diku pse jo, te themi ate qe eshte kane ndjenja anti-islamike, pune tjeter se sa lejohen ta shprehin.

Edhe njehere po them qe Amerika nuk eshte shembull aspak i mire per te treguar ndarjen e shtetit nga feja. Amerikanet jane nje komb i krishtere dhe kete e deshmon me se miri cmenduria e CNN-it dhe gjithe kombit me filmin "Passion of Jezus Christ" me Mel Gibson se fundi. Krishterimin e Amerikes e deshmon me se miri debati i famshem per ndarjen e shtetit nga feja qe u perhap ne gjithe Ameriken nga Ohio-ja ne 2002-shin, kur pyesnin akoma se a duhet t'ju mesonin nxenesve te shkollave publike teorine Darviniane te evolucionit te njeriut, apo teorine e krijimit nga Zoti. Bazat e ketij kombi u themeluan nga te ashtuquajturit "founding fathers" qe kishin bindje tejet kristiane, puritane, feudale (mjafton te kujtojme se Jeffersoni kishte nje djale me skllaven e tij por nuk e pranoi kurre).

Atehere mbas gjithe ketyre, si mund te krahasosh Bushin nje president qe merr votat e tij nga nje pjese derrmuese e te krishtereve "hard core" te Amerikes, me Rugoven qe hem eshte i lindur si musliman nga familja, hem deklaron se do te pagezohet,... dhe c'eshte me e cuditshmja i propagandon krishterimin vendit qe qeveris i cili perbehet nga 90% muslimane?

Prandaj kjo analogji NUK qendron.

Xhamia ne Shkoder dhe katedralja katolike ne Prishtine.

Postuar më parë nga shuaib1
Sa per ne Shkoder edhe ndertimin e xhamis aty ne at qytet ke ber nje krahasim te dobet o albo ne shkoder kemi afer 40% mos me shum musliman ndersa ne Prishtin jan vetem se 3% krishter eshte nje dallim shum i madh dhe ne ket qytet ekziston Kisha katolike dhe ajo ortodokse qka na duhet neve nje Katedral ne nje qytet ku 97% jan te besimit musliman apo kjo nuk eshte nje veprim anti-islam i keti shteti "laik" plus asaj jo se nuk eshte provokim i madh ky ndertim por ky kapadi burshtetas prish nje shkoll e cila edhe historikisht edhe siq the ti eshte instuticion shtetror apo per ty kjo tash nuk ka rendesi se do te ndertohet nje Katedrale dhe nuk vlen me per at qka ti propagandon te ndahet shteti nga feja.

Edhe kjo analogji NUK qendron.

Postuar më parë nga Albo
Nuk jane as xhamite, as katedralet dhe as kishat qe ndertohen "kercenime" per jeten e njerezve. Kercenimi me i madh per jeten e njerezve ne shoqerine shqiptare eshte pikerisht mentaliteti i turmes qe nuk e lejon shqiptarin te jetoje jeten qe ai zgjedh te jetoje, por jeten qe shoqeria i imponon te jetoje.[/B]

Ca te beje dhe shqiptari i shkrete.... te jetoje nen thundren e mentaliteti te turmes, apo nen thundren e mentalitetit te nje politikane te vetem... eh jete, jete!

[Albo]

angeldust, na kalove ne politiken amerikane tani? Krahasimin me Bush une e solla qe edhe ti te kuptosh qe presidenti eshte shtetas i lire, perpara se te jete president. Si i tille ai gezon te drejten me ligj te besoje ne Zot dhe praktikoje fene e tij. Kjo nuk e ben shtetin amerikan shtet te krishtere, pavaresisht se 85% e amerikaneve besojne ne Krishterim, ne sekte te ndryshme. Amerikanet besojne ne institucionet e shtetit te tyre laik, qe eshte i ndare nga feja sipas ligjit kushtetues.

Edhe Rugova e kushdo ka te drejte qe te zgjedhe te besoje ne Zot dhe praktikoje ate fe qe ai deshiron. Rugova nuk eshte njeri i pashkolle qe te beje gjera te pamenduara. Fakti qe ai ka zgjedhur besimin katolik per veten e tij, nuk eshte dicka qe nje keshilltar politik do tia rekomandonte. Ai e ben kete per arsyen e thjeshte se ai vete beson ne Zot dhe nuk do tia dije se cfare mendon ti, apo gjithe shqiptaret. Zgjedhjet ne Kosove do te mbahen se shpejti, shqiptaret do te kene te drejten te votojne pro/kunder qendrimeve te tij.

Ahmet Zogu nga ana tjeter eshte ai lider qe ngriti ne kembe shtetin e pare modern shqiptar. Zogu ishte ai qe e zhveshi femren shqiptare nga ferrexhete duke nxjerre ligj per kete. Ahmet Zogu rridhte nga nje familje e besimit musliman vete por me clirimin e vendit, ai ktheu ne vend nderin dhe emrin e familjes se tij dhe ishte i pari lider shqiptar me nje vizion te qarte pro-perendimor per Shqiperine e shqiptaret.

Te gjitha keto behen per nje arsye te vetme: Demokracia ne vend nuk hedh asnjehere rrenje pa ndarjen institucionale te shtetit nga feja.

[angeldust]

Albo, une nuk u hodha ne politiken amerikane, ne politiken amerikane u hodhe ti kur implikove se nuk vihet me shami ne koke ne shkollat publike amerikane, por kushdo qe ve shamine ne koke duhet te shkole ne shkolle private e te studioje teologji. Une po them qe s'ka pse te veje ne shkolle private apo te studioje teologji pasi asaj i pelqen te veje shamine ne koke, por nga ana tjeter ka qejf te behet doktoreshe, inxhiniere, avokate, stockbroker etj.

Po them gjithashtu qe nuk mund te krahasosh Bushin me Rugoven dhe arsyet per kete.

Nga ana tjeter Rugova mire ben qe nderron fene si ja do qejfi per veten e tij, kjo eshte puna e tij private, por nuk ben mire kur ja imponon kete gje ne nje menyre apo tjeter edhe popullit qe qeveris. Dhe pikerisht eshte ajo qe po ndodh kur behet propagande ne shtyp, ne simbolet dekorative te institucioneve zyrtare te shtetit, apo kur mbeshtetet nje vendim i palogjikshem per te ndertuar Katedrale ne vend te gjimnazit te pergjithshem. E pastaj si mund te thuhet me kaq naivitet se ai nderroi fene e tij ne katolik vetem e vetem per besimin e tij te paster ne Zot? Kete une nuk po e kuptoj.

Te hidhemi tak fotoja e Papes ne zyre. Pse s'mund ta mbante vetem ne shtepine e tij ate foto ne rast se do ta kishte thjesht per besim te paster e jo per propagande? Zyra e presidentit te nje republike eshte me funksion zyrtar, ashtu si zyrat e tjera te shtetit. Po te donte mund te mbante nje foto te vogel te Papes mbi tavolinen e zyres, ngjitur me foton e gruas dhe femijeve po te donte, por jo ta vere ashti qe te shikojne te gjithe. Ashtu shume do mendojne se Presidenti po mban anen e nje komuniteti fetar perkunder tjetrit.

Ketu besoj se te gjithe e dime se si duhet te funksionoje nje shtet laik, e the dhe ti me siper me ato rergullat se si duhet bere kjo ndarje. Te gjitha palet besoj se jemi dakord per kete ndarje.

Tani po diskutojme aplikime direkte te ketyre rregullave te nje shteti laik, apo shkeljeve te tyre ne hapesiren shqiptare.

Zogu: A beri mire qe e ndaloi me ligj mbulimin e femrave me ferexhe apo jo? A duhet te bejme dhe ne sic beri Zogu?

Para se t'i pergjigjemi kesaj duhet mare parasysh se jetojme ne epoka krejt te kunderta me mentalitete te ndryshme. Ne kohen e Zogut njerezit dhe sidomos femrat nuk kishin njohuri dhe edukim te mjaftueshem per te mare vendime te lira mbi veten e tyre. Kur martohej nje femer ne ate kohe, blihej per X ose Y koke qe e nje tufe me dhi, ose dhe me prike le te themi. Shume prej tyre ishin te mbyllura ne shtepi dhe rregulli ju imponohej nga zakonet e burrave ne jeten e tyre. Po keshtu ferexheja mund te ishte nje tradite qe e kishin trasheguar me familjen brez pas brezi dhe nuk mund t'i shpetonin ndryshe nqs. ketu nuk nderhynte shteti.

Tani duke presupozuar se jetojme ne nje kohe me demokratike, femra mund te mare vendimet e saj per jeten, ka shkollen, ka trurin e saj qe e lejon te vendose se si te vishet, dhe shume me pak restriksione nga te tjeret sesa ne ate kohe. Nje ndalim i shamise me ligj tani do te quhej nje thyerje e te drejtave te njeriut, pasi mund te kete femra te tjera qe jane me profesione te mira dhe me shkolle qe nuk detyrohen ta mbajne ate shami thjesht nga burrat e jetes se tyre, por marrin nje vendim te ndergjegjshem per ta mbajtur. S'perjashtoj mundesine qe mund te kete edhe ndonje femer qe detyrohet nga zakonet e burrave te rrethit te saj qe te mbaje shamine, por nuk mund te marrim masa aq radikale sa c'mori Zogu ne periudhen e tij, pasi do te thyenim lirite e femrave te tjera. Nqs. ka femra qe e mbajne shamine ne koke me dhune duhet gjetur zgjidhje tjeter dhe jo ndalimi i saj me ligj per te gjitha. Keshtu duhet te funksionoje nje shtet i mirefillte perendimor dhe demokratik!

P.S.: Shiu, harrova te te them "hi" ne postin tim te kaluar

[Fjala e drejte]

E di per cfare cuditem me shume pse kristianet e mbrojne shume teorine e shtetit laik nuk e di kujt i sherben kjo teori por dicka kam vene re se ne vendet me shumice muslimane kristianet i japin perparesi laicizmit kurse ne vendet kristiane i japim perparesi kristianizmit.

Nje nga mynyrat qe jobesimtaret e kane luftuar islamin eshte dhe metoda e laicizmit pra largimi i muslimaneve nga instuticionet publike dhe shtetrore ne mynyre qe te vendosen kukulla per te drejtuar politika laike ne dem te shumices muslimane dhe mbasi te jene bere muslimanet laike pastaj te kthehn ne kristiane sepse smundet te behen drejteperdrejte kristiane sepse nga kati i peste smund ta hudhesh ate tjetrin ne kat te pare duhet pak hile.

Pra laicizmi dhe ateimi i ka sherbyer kristianeve si mjet per te konvertuar muslimanet sepse duke u bere laike ose ateuste muslimanet humbin diturite fetare dhe ritualet e tyre mbushen me dembelizem ne praktikimin e fese dhe pastaj meqe krishterimi i ka heq pengesat fetare te cilat e kufizojne njeriun ne lirine qe ai keqperdor ateher ato ftojne ne krishterim per ti then njerzve behuni kristiane dhe mos keni merak se fare beni por mjafton te nderrohet feja pa pasur si pik synim parimet normat vlerat njerzore.

Po kjo metode e perdorin dhe hebrejte ato nuk e pranojne krishterimin si fe dhe islamin dhe me metodat e tyre perpiqen qe ti shkatarrojne keto fe duke perdorur organizatat etyre masone dhe cioniste uke i dhen njeriut ate qe si takon nen emrin liri barazi dhe vellazerim.populli i shkret harron qe liria e tij mbaron kur vihet ne rrezik liria e tjetrit,Atehere pse sndalohet duhani kur ai ve ne rrezik jeten time pse nuk ndalohet droga homoseksualiteti po i beht reklame ketyre duke i dhuruar liri dhe duke nxjerre lidje te cilat e lejojne keto si fenomene.Pra reklame behet kur keto njerez kerkojne te drejtat e tyre mijera vete dalin ne rruget e vendeve qe se lejojne homoseksualitetin per te kerkuar te ashtuquajturen te drejte kur vjen puna tek muslimanja dhe shamia e saj duhet qe shteti te beht laik dhe mos kete lidhje fetare sepse feja i perket pemeve tokes kafsheve dhe jo njeriut,

Ky eshte turp i botes sot qe se shpejti do te turperohet dhe do ta kuptoje se ku po shkon.Po i jep perparesi degjenerimit dhe shkattarrimit se nderit virtyteve moralit edukates dhe shamise e cila nuk ka asnje te keqe nese mbahet dhe speben rrezik per shoqerine por i jep shqetesim ne zemrat e atyre qe nuk i kane ushqyer vecse me degjnerim dhe urrretje ndaj urdherave dhe ligjeve te Madhit Zot.Per te cilen do japin llogari nje dite para tij per cdo gje qe iu kane kundervene muslimanv por tokat e psuhtuar per gjakun e derdhur per perpjekjen e shkatarrrimit te fese se tyre per shkak te ideologjive te tyre shkatarruese te njerzimit shpirtave trupave dh cdo qenie tjeter qe egziston ne kete planet.


9:32.
Ata përpiqen me gojët e tyre ta shuajnë dritën e All-llahut, e All-llahu nuk do tjetër, pos ta përsosë dritën e Tij ndonëse jobesimtarët e urrejnë.

3:118.
O ju që besuat, mos i zini për miq të ngushtë të tjerët jashtë mesit tuaj, ata nuk pushojnë së vepruari në dëm tuajin, u dëshirojnë çka u mundon juve. Urrejta kundër jush duket nga gojët e tyre, por ajo që fshehin në gjoksat tyre, është edhe më e madhe. Ne pra, u kemi sqaruar faktet nëse ju i kuptoni.


5:14.
Ne e morëm zotimin edhe të atyre që thanë: "Ne jemi nesara" e edhe ata e harruan një pjesë të saj me të cilën ishin udhëzuar, andaj Ne kemi ndërsyer armiqësinë e urrejtjen ndërmjet tyre deri në ditën e kijametit. E më vonë All-llahu do t'i njohtojë ata me atë që bënë.

61:9.
Ai (All-llahu) është që e dërgoi të dërguarin e vet me udhëzim të qartë e fé të vërtetë për ta bërë mbizotërues mbi të gjitha fetë, edhe pse idhujtarët e urrejnë.

85:8.
E nuk patën pse t'i urrejë, përveç që e besuan All-llahun, ngadhënjyesin, të lavdëruarin,

108:3.
E s'ka dyshim se urrejtësi yt është farësosur.



24:31.
Thuaju edhe besimtareve të ndalin shikimet e tyre, të ruajnë pjesët e turpshme të trupit të tyre, të mos zbulojnë stolitë e tyre përveç atyre që janë të dukshme, le të vejnë shamitë mbi krahrorin e tyre dhe të mos ua tregojnë bukuritë e tyre askujt përveç burrave të vet, babajve të vet ose babajve të burrave të vet, djemve të vet ose djemve të burrave të vet, vëllazërve të vet ose djemve të vëllezërve të vet, apo djemve të motrave të veta, ose grave të tyre (që u përmenden) dhe robreshave, të cilat i kanë në pronësinë e tyre, ose shërbetorëve nga meshkujt të cilët nuk ndiejnë nevojë për femrat ose fëmijët nuk kanë arritur pjekurinë për gra. Le të mos kërcasin me këmbët e tyre për të zbuluar fshehtësinë nga stolitë e tyre. Pendohuni të gjithë te All-llahu, o besimtarë, në mënyrë që të gjeni shpëtim.

[Shpresmiri]

Më lejoni ta bëj vetëm një vërejtje rreth kësaj:

Nga ana tjeter Rugova mire ben qe nderron fene si ja do qejfi per veten e tij, kjo eshte puna e tij private, por nuk ben mire kur ja imponon kete gje ne nje menyre apo tjeter edhe popullit qe qeveris.

Besimtarët e fesë Islame sa mirë i dijnë të drejtat e njeriut kur është në pyetje ndrrimi i fesë nga ai musliman në një fe tjetër, dhe fort mirë e kuptojnë se imponimi i fesë është kundër të drejtave të lirisë fetare. Mirëpo kur është e kundërta atëherë me plot gojën thojnë se ky kalimi në Islam është "shpëtim". Kur j`u them se sundimi osman ua imponoj fenë të krishterëve atëherë fyhen duke arsyetuar se nuk ka pasur dhunë në konvertim. Po qe se nuk ua kanë imponuar Turqët fenë Islame shqiptarëve në atë kohë atëherë as Rugova nuk është duke ua imponuar askujt fenë e vet në kohën tonë. Shqiptarët kanë qenë të lirë ta pranojnë cilëndo fe edhe në atë kohë edhe sot!

Përsa i përket shamisë, mendoj se po të ndalohej kjo do të ishte shkelje e të drejtës humane, sepse secili ka të drejtë ta shprehë publikisht fenë e vet (dhe jo vetëm fenë Islame siç është në Sheriat)! Tek e fundit ajo që vishet ashtu në një shoqëri me kulturë perendimore vet do ta shohë se sa është e përshtatshme një veshje e tillë.

Mirë mbetshi!

[Fjala e drejte]

Sa per rrugoven Islami nuk ka nevoje per njerzit dhe sidomos per rugoven njerzit kane nevoje per fene Islame fene me te cilen shpetojne shpirtat e tyre ne kete bote dhe ne boten tjeter.

5:54.
O ju që besuat! Kush largohet prej nga feja e vet (i bën dëm vetes) s'ka dyshim se All-llahu do të sjellë një popull që Ai e do atë (popull) dhe ata e duan Atë (Zotin), (një popull) që është modest e i butë ndaj besimtarëve, por i ashpër dhe i fortë ndaj mohuesve, që lufton në rrugën e All-llahut dhe që nuk i frikësohet kërcënimit të asnjë kërcënuesi. Kjo (cilësi e atij populli) është dhuratë e All-llahut që i jep atij që do. All-llahu është dhurues i madh, i dijshëm.

35:8.
A atij që vepra e vet e keqe i është hijeshuar dhe e sheh si të mirë (a është i njejtë me atë që i largohet asaj)? Në të vërtetë, All-llahu e largon nga e vërteta atë që do dhe Ai e udhëzon atë që do, andaj ti (Muhammed) mos shkatërro veten me dëshpërim për ta, All-llahu e di shumë mirë atë që bëjnë ata.