Korrupsioni ne mjeksi

[krokodili_73]

Ky shkrimi eshte marre nga gazeta koha jone dhe ka per autore akademikun e nderuar prof dr ylli popa

"PRANVERA" AQ E PRITSHME E MJEKESISE TONE



Kur dhe si?



Nga Prof.Dr. Isuf Kalo



Reformimi i mjekesise shqiptare ka kohe qe pritet. Jo oak pune dhe perpjekje jane bere dhe cdo dite po behen per te. Duhet pohuar se nuk eshte aq i lehte, madje eshte me i veshtire dhe me specifik se i sektorit te shendetesie. Jo aq ne drejtim te formulimit te dokumentave strategjike dhe politikave per te cilat e verteta eshte se, me inisiative te Ministrise se Shendetesise dhe mbeshtjetjen e OBSH-se dhe organizatave te tjera nderkomebtare, jane iniciuar, diskutuar e miratuar here pas here, sesa ne drejtim te zbatimit, implementimit te tyre dhe konktertizimit te ndryshimeve te pritshme. Jo me kot Marmor dhe Marsgav, paralajmerojne se procesi i gjate i reformave mund te shnderrohet ne nje "makine prepetum mobile" te shpresave te medha dhe retorikave boshe, qe zevendesojne panderprerje njera tjetern ne favor te ideve dhe planeve te tjera gjithnje te reja". Nder faktoret e ngadalesise se deritanishme mund te kene qene veshtiresiste ne pergatitje te trerrenit favorizues per ndryshim ose mosvendosjes se njekoheshme te mekanizmvae ekzistuese stabel dhe eficent, per zbatimin e tyre, Nje faktor tjeter eshte rezistenca jo e paket e bluzave te bardha dhe sidomos lobizimi i tyre kundra ndryshimit. Keto veshtiresi si dhe nderrimet e shpeshta ne qeveri ministri dhe nivele te tjera te larta te vendimarrjeve, jane verjetur edhe ne vende te tjera ne tranzicion.

Reformat, pa perjashtuar ate te mjekesise ne kuptimin figurativ , jane si pranverat . Lulet e tyre reja jane simbolikishit ndryshimet potenciale per fytet e ardhsme. Por pranvera duke patur parasysh qe eshte stine, jo date kalendarike fikse, shperthimi i luleve te saj ndodh jo njeherazi, ne te gjitha pemet ne nje dite. Dhe ajo fillon njo ne maja te pemeve me , por se pari nen toke tek rrenjet, qe i ushqen.

Ndryshimet, si te reformave ashtu dhe te pranverave, jane te lidhura me klimen, atmosferen favorizuese dhe sidmos terrenin, token e gatshme per t'i mundesuar ato. Mos referimi i plote deri sot i mjekesise tone nuk besoj se lidhet me kete apo ate peme, te vecuara, individ. Qielli yne shoqeror gjate kesaj kohe ka qene mjaft i mjegulluar, me mot teper te trazuar dhe toke me ngrica tejet te zgjatura per te.

"Ngricat" ndoshta mund te mos pengojne aq shume ndryshimet ne kompetenty te tille si rikonstruktimi struktural i ndertesave, ai organziativ, por ato pengojne dhe vonojne fushen me delikate te ndryshimeve reformuese, ate konceptuale, te mendesise se re te mjekesie moderne evropiane. Per mendimin tim, reformimi i mjekesise shqiptare duhet te synoje ndryshime rrenjesore, konceptuale ne nje sere drejtimesh te cilat jane nevojshme per te gjitha nivelet e kujdesit mjekesor paresor, dytesor, apo terciar, si te mjekesise se pergjithsme ashtu dhe te specialiteteve. Disa prej tyre jane:

Institucionalizimi i kualifimit te vazhdueshem e te panderprere, te detyrueshem pasuniversitar i akredituar sipas standarteve nderkomebtare

Shqiperia eshte ndoshta i vetmi vend ne Europe. qe nuk ka insitucion te tille me strukture, staf dhe buxhet te vecante dhe ku ricertifikimi periodik e i standartizuar i njohurive, aftesise dhe diplomave profesionale mjekesore, nuk eshte i detyrueshem me ligj.

Zgjerimi i vizionit, fokusit dhe funksionimit te mjekesise nga ajo ngusht biomedikale e sotme edhe n-_pekte te tjera psiko-emocionale-sociale. Fjala eshte qe semundjet, dhimbjet dhe vuajtjet e te semureve te mos shihen dhe te mjekohen, vetem si te trupit por edhe si te shpirtit e te jeteses te nderlidhura ngushte me ndjenjat, bindjet, deshirat, dinjitetin, me zhgenjimet, dehspermiet dhe vuajtjet e punes, familjes dhe jetes se tyre.

"Demokratizimi i bardhe"

Demokratizimi i brendeshem i mjekesise, ne te gjitha hallkat dhe nivelet e funksionimit te saj, mardhenier e reja dhe decentralizim te vendimarrjes nga ajo vertikale ne horizontale midis pjestareve te ekipit atyre mjek-infermier dhe multipartnershipit, gjithperfshirjes me pacientin e mireinformuar ne qender si me kryesor. Fjala ehste per ndarjen e pushtetit medikal me personelin e mesem mjekesor dhe sidomos me te semuret, duke u dhene atyre rol te ri e aktiv ne proceset e mjekimit. Ky aspekt i demokratizimit kerkon domosdoshmerisht dhe institucionalizimin e edukimin terapeutik te te semureve, per t'i aftesuar ata si partnere eficente ne vetkontrollin dhe vetmjekimin e semundjeve, vecanersihit atyre kronike.'


Tani ky shkrim tregon nivelin e te ashtequajtur prof doktorr shqiptare qe jane sklerotizuar e smarrin vesh ca bejne po na bejne hartime si te klases se tete qe se merrnim vesh per ca shkruanim.
Kane ndonje ide keta profa se si mund te eleminohej korrupsioni ne mjekesi, me fjale te tjera si do arrihet qe prof e nderuar te kirurgjise te mos marrin bakshishe te majme per kryerje operacionesh me mjetet e shtetit, ne pavionet e sallat e operacionit te shtetit, me materialet e shtetit, qe ne fund te fundit i perkasin qytetarit qe eshte pacient, e jo hajduteve me bluza te bardha.
Mendimi im eshte se ne shqiperi duhet fuqizuar urdhri i mjekut deh i infermierise, deri ne piken ku ti heqi licensen e praktikimit mjekut qe merret me korrupsion per demtim te figures morale te mjekut, te hapet hot line per denoncimin e rasteve te tilla, te lejohet me ligj puna private, por jasht ambienteve shteterore, ose ne rast se do perdoren ambientet shteterore, pacienti dhe mjeku qe jane te perfshire te paguajne taksen per perdorimin e ambienteve me qera, te zhduket garda e vjeter e profesorave qe u ka ardh mosha per pension nga ambjentet shteterore pasi ata e kan majt gjalle korrupsionin dhe jane keshtjella e forte e tij. Ok, ky este mendimi im, ju keni ndonje mendim si mund te arrihet.
Ta
Kroksi

[liberta]

I nderuar Anetar!
Nuk e kam idene se ne cfare pozicioni dhe me cfare mentaliteti arrin qe te japesh nje opinion kaq te ngurte dhe te cunguar duke vene nje note fyese per nje gjenerate te tere mjekesh te rinj apo te vjeter qe punojne per gjene me te shtrenjte qe ka njeriu dhe qe eshte "jeta" ne kushte dhe me veshtiresi qe nje person i jashtem as nuk mund ti imagjinoje. Nuk perjashtoj fare rastet e korrupsionit ose ngjarjeve te shemtuara mbi abuzimin ndaj pacienteve, ekonomikisht e kam fjalen,por nga ana tjeter jam deshmitare e shume e shume rasteve te tjera te cilat nuk permenden e nuk i bejne pershtypje shume personave per aresye te ndryshme. nuk e di a keni pare ndonjehere nje mjek ne urgjence te punoje nen presionine e te afermve ne rastet kur ne spital mungojne dhe dorezat, ilacet mos permend aspiratore apo elektrobisturi. Pse duhet te na dhimbset kaq shume nje falenderim qe shumica e njerezve e ben me shpirt per mjeke qe me te vertete u kane sherbyer per dite te tera ose ore te tera ne salle te operacionit kur shumica prej nesh harxhon shumefish per te ndjekur moden , qejfet etj Nuk e di se sa e keni idene per pagesen ose trajtimin qe u behet shume prej te nderuarve profesore qe ndoshta mund te jene dhe shume me pak te afte se mjeket tane. Fajin e ka shteti, ne rregull, por pasojat duhet te bien mbi dike dhe te gjithe duhet te jemi te ndergjegjshem qe ashtu sic paguajme drita, uje apo tel me shume, te flasim me pak ne cel, te pijme me pak kafera dhe te vleresojme me shume ata qe na japin jete.
Respekte per ata kolege te mi qe punojne ne keto kushte me ndergjejgje te paster per tu sherbyer atyre qe kane nevoje!

[krokodili_73]

Ne mjeksine e mobutos dhe te shqiperise nuk shikohen me sy te keq 'nje falenderim' nga ana e mjekut. Nese ti pranon nje falenderim nga ana e nje pacienti, atehere eshte thyer marrdhenia midis pacientit dhe mjekut, sepse ajo qe ben ti duke marre falenderimin prish ne rradhe te pare kontraten morale midis profesionit mjekesor dhe dhe personalitetit te te semurit, marredhiena e te cileve eshte shume delikate e specifike.
Jame shume dakort me ty, kushtet dhe rrogat e mjekeve sjane ne nivelin e duhur, por bakshishi nen dore nuk eshte rruga per ti rregulluar keto gjera. Ka sindikate, ka greva, ka nenshkrim kontrate e rruge te tjera qe duhen zgjidhur keto gjera. Po ta perserise dhe njehere, leku nen dore eshte bakshish e eshte shume gabim. Ne shqiperi mbizoteron kultura orientale e bakshishit qe na u trashegua qe nga koha e turkut, dhe ne vetvete, kto mjete korruptuese jane bere pengese per civilizimin e shoqerise sone, sigurisht dhe perparimin e mjeksise.
Kot me te pyt, vertete mendon ti se pacientet i japin ato leke me qef 'se i vjen gjynaf per mjeket qe skan buk me henger'.....pa pyete njehere veten. Mese dikush do te tregohet vertet filantropist, duhen marre masa qe kjo gje te shkoje ne te mire te spitalit si establishment e jo te behet mjet korruptiv. Prandaj dhe bota ka fondin e leucemise, psh, shoqaten e zemres, apo te themi, 'miqte e nene terezes' ect, dhe organizon veprimtari ku mblidhen fonde per te blere aparatura apo medikamente. Ti je dhe mjeke, ke kulture, ke lexuar dhe ky mentaliteti jot eshte vertete per te ardhur keq. Te isha si ty sdo flisja fare, e jo me ti dilja ne krah bakshishit, nese je nga ajo lagje e do te besh moralizma orientale.
Sa per ate qe thua qe fajin e ka shteti une te them jo, fajin e ke ti. Pse, ca eshte shteti, akoma me mentalitetin edulles ku shteti kujdesej per gjithshka. Po ti a i ke bere detyrat e tua karshi shtetit ku futet votimi me pergjegjesi e jo partishmeri, greva, zbatimi ligjit, masi ti kesh dhene pergjigje ketyre pyetjeve ke tedrejte te thuash fajin e ka shteti, nese arrin ketu kjo gje.
Ne angli, ke dy kushte qe te te jepet licensa e praktikes, nje qe te jesh i afte nga ana profesionale, e dyta te kesh figure morale te larte. Nese ti prekesh nga ana morale, ketu te japin drejtim. Keshtu duhet te jete edhe ne shqiperi. Pagesat nen dore duhen ndaluar sa me shpejt, ne te kundert do ngelemi ne nivelin e mobutos, ok e dashur.
Kaq per tani
Kroksi

[Brari]

njeher thua Ylli popa nje here isuf kalo..
hap syt cfar shkruan..

[krokodili_73]

Emo brar se si isufi si ylli nje lagje jane.
Kur isha ne shqiperi, kam pas qene shoqeruar me prof prezen, dhe nje dite shkuam te akademia e shkences se do conte prof ca materiale e takum ylli popen ke zyra rehatshme qe ka.
Qe mos ti bi gjate, ra muhabeti se cpo bente, dhe ylli i tha prezes se e kishte humb interesin e kardiologjise e tani kishte filluar te merrej me shkencen e astronomise.
Pa dashur te stigmatizoj se cfare duan njerzit te bejne ne kohen e lire, te pakten ka gjithe ate emer, akademia e shkencave, qe su pronocua njehere per demokracine, ligjin ne shqiperi, si mendon se do ishte e ardhmja e shqiptareve ne ballkan, problemin e gjuhes shqipe tani qe u clirua kosova, problemet e fese e radikalizmit, problemin e historise e shtremberimeve qe i kane bere klasikisht burrat e shtetit shqiptare, kanunit e plote te tjera. Akademia e shkencave duhet ti paraprije dhete mundohet ti moduloje levizjet e shqiptareve ne drejtim te interesit me te mire te tyre, e jo te na bejne fresk e te fryhen si gjeli maj plehut kot me koti.
So si isufi, ahtu dhe ylli jane garda qe duhet shembur.
Ta
Kroksi

[liberta]

Nese e lexove me kujdes ate qe shkrova, i dashur Kroksi une nuk jam aspak ne mbeshtetje te asaj qe quhet bakshish apo dhenie lekesh me pahir, jam ne mbeshtetje te atyre mjekeve te rinj apo te vjeter qe punojne me ndershmerine qe u lejon ambjenti ku punojne por qe per fat te keq u vihet epiteti i shume te tjereve qe abuzojne. Ne Shqiperi eshte veshtire te besh mjekesi, qofte se zoteron akoma kultura orientale, e babaqemos apo e kaosit, nuk ka rendesi, jane shume faktore qe nderhyjne me njeri tjetrin dhe qe te nisen reformat e te behemi si Anglia qe zotrote merr per shembull sikur duhen ca si shume sakrifica. Nuk e di se cfare pozicioni ke ne Angli apo sa vjet po jeton atje, eshte kollaj te gjykosh kur nuk i ke kembet ne balten e embel te memedheut. Hajde provo te jetosh ketu dhe ta ndryshojme bashke dhe mentalitetin qe shan zotrote.
Me respekt
Rubeira

[krokodili_73]

Absolutisht shume dakort me ty zonja rubeira. Kur kam pas bere trainim ne shqiperi, na ka pas syri dhe njerez te nderuar si Profesori infektivit, zoti Tritan Kalo, qe sme kane pare ndonjehere syte njeri me te perkushtuar ndaj punes, studentit, ndaj etikes, po ashtu na ka pare syri deh bashibozuket e kirurgjise qe filloi e maroi viti, nuk erdhen njehere te benin nje leksion 'pasi ishin shume te zene', dhe kur erdhi fundi vitit, na i dfhane provimet si me te qeshme, ka ku te shkoje me shume bashibozukizmi.
Po pra, ne duhet te rreshtohemi ne krah te perparimtares, duhet te mundohemi te ndryshojme dicka, e jo te qahemi gjithe diten e te pranojme kontaminimin e ndergjgjies sone nga orientalizmat shqiptare. Dhe mos u cudit se ka dhe nga ata qe se marrin dot bakshishin, edhe nese eshte ne mode ne shqiperi. E pra,keta duhet te triumfojne, bashke me ne, ne te kundert do ta shtyjem gjithe jeten ne batak.
Tani do thuash ti bukur po na flet, po hajde njehere ketu ta shikosh.....

E drejte, e dhimbshme, por nuk ka rruge tjeter.

Pershendetje

Kroksi