Kėngėt e Lirio Nushit vidhen nga piratėt shqiptarė
Hajdutėsia shqiptare kalon ēdo kufi ligjor dhe ēėshtja ka marrė rrugėn ligjore...
A ekziston ligji pėr mbrojtjen e tė drejtės sė autorit? Nėse po, pėrse nuk zbatohet?
Hajdutėri dhe vjedhje ordinere. Shteti nuk i mbron tė drejtat e autorėve. Arti dhe Artistėt Shqiptarė nė mėshirė tė injorantėve. Ministria e Financave nuk i kontrollon kompanitė dhe dyqanet qė shesin CD-tė, kasetat, apo materialet e tjera filmike, elektronike etj. Njė pirateri e Liēensuar, 90% e materialeve muzikore, filmike apo elektronike janė pirate. Shteti mbyll sytė ndaj kėsaj anarkie tragjike. Pėrpara botės Shqipėria sot duket si njė pėrbindėsh i keq, si njė ēerdhe hajdutėsh dhe sinonim i botės jolegale-njė vend qė ėshtė jashtė ligjeve njerėzore pa tė drejtat qė gėzojnė gjithė Europa dhe bota, duke vazhduar tė mbetet kėshtu njė botė e tretė pėr njerėzimin, njė botė e paligjshme. Dhe nėse mundohesh qė ta gjesh tė drejtėn duke ju drejtuar organeve kompetente, rrezikohesh me eleminim fizik.
Kantautori i suksesshėm shqiptar, Lirio Nushi, i cili brenda njė viti nxjerr nė qarkullim dy disqe me kėnė arbėreshe dhe tė pėrpunuara, flet ekskluzivisht pėr gazetėn DITA, pas vjedhjes qė i bėhet diskut tė tij. Zhgėnjimi, revolta, tronditja, janė tė pasqyruara nė fytyrėn dhe nė fjalėt e tij
Pėrgatiti: A. Stefa
Aty ku Ligji egziston dhe nuk zbatohet do tė thotė qė nuk ka Drejtėsi dhe aty ku nuk ka Drejtėsi Sundojnė Barbarėt.
Ishte obligim pėr mua qė gjatė realizimit tė materialit muzikor nė studio me vegla muzikore Live disa prej muzikantėve tė ishin patjetėr shqiptarė. Ndėrmjet tyre ishte edhe nje muzikant nga Elbasani, Klement Marku. Sa herė mblidheshim nė studio pėr tė punuar na vėshtirėsonte shumė. Ishte zėnė me tė gjithė muzikantėt pothuajse. Ishte njė karakter i vėshtirė dhe i pakomunikueshėm deri nė absurditet. Na kishte lodhur tė gjithėve tej mase me sherret e tij ordinere. Njė ditė mė sjell fėmijėt e tij nė studio dhe mė thotė se nėse nuk kėndojnė edhe fėmijt e mij nė kėtė disk unė do ta le nė mas punėn, nė njė kohė qė tė gjithė e kishin kuptuar aė aty bėhej fjalė pėr njė punė shumė serioze dhe njė investim goxha tė madh dhe nuk kishte as kohė as vend pėr skena kaq qesharake dhe aspak serioze.
Sapo kishim mbaruar orkestracionet, ai u pagua rregullisht sipas kontratės sė bėrė me tė dhe pagesa u siglua edhe nga organet kompetente Greke sipas ligjit dhe rregullave. Filloi tė mė lutej qė ti jepja masterin muzikor qė ta dėgjonte nė shtėpi. Me shumė dyshim ja dhashė me shpresė se do tė na e kthente pėrsėri.
Masteri ėshtė gjithė puna e 15 muzikantėve qė luajtėn nė studio pėr Diskun "Arbėreshe Songs" rregjistrime tė cilat pėr tu realizuar zgjatėn plot njė vit e gjysėm dhe mbi atė bazė prodhohet dhe shumfishohet disku, mbi atė bazė kėndohen tė gjitha kėngėt.
Ai e mori masterin, vodhi edhe partiturat dhe iku nė Shqipėri pa mė njoftuar duke kryer kėshtu njė vjedhje tė shėmtuar qė dėnohet edhe moralisht por mbi tė gjitha nga Ligji pasi Masteri muzikor ligjėrisht i takon producentit pasi ai i paguan tė gjitha paratė pėr realizimin e nje disku muzikor.
Gjeta njė mėnyrė dhe kontaktova urgjentisht me tė direkt duke e njoftuar se duhet tė ma kthente masterin dhe partiturat. Pėrgjigjia ishte se as masterin nuk ta jap dhe as partiturat pėr tė cilat ishin paguar goxha para. E pashė qė ēdo gjė ishte e kotė dhe se smund tė zgjidhej asgjė brenda moralit dhe normave shoqėrore dhe i bėra tė ditur se nė rast se masterin e pėrdor gjėkundi do tė ket probleme serioze me mua dhe me ligjin.
Pėr fat tė mirė kisha pėrgatitur nė studio dy mastera se pėrndryshe gjithė puna prej njė viti e gjysėm dhe tė gjitha paratė qė kisha paguar pėr studion do tė na shkonin dėm. Njoftova tė gjithė grupin e punės pėr ēka kishte ndodhur dhe vazhduam punėn me diskun i cili mė nė fund pėrfundoi dhe qarkulloi nė shtator tė vitit 2002 nė Greqi dhe jashtė saj nga Kompania Greke "MBI Kinisis Sound & Vision" me producent vetė mua duke i lėnė kėsaj kompanie eksluzivitetin per Greqinė dhe Jashtė saj duke pėrjashtuar nė Kontratė Shqipėrinė dhe Kosovėn pasi atje ja dhashė kėtė tė drejtė Kompanisė Shqiptare "AdrionLTD" zt. Teodor Misha. Pra Disku ka qarkulluar edhe nė Shqipėri menjėherė mbas daljes sė tij nė Greqi nga "Adrion LTD" kompani e cila nuk merret me mbrojtjen e tė drejtave tė autorit por me shitjen dhe distribucionin e tij.
Producenti nė kėtė rast ka paguar paratė pėr tė gjithė realizmin e kėsaj pune: ka paguar muzikantėt qė tė luajnė live, ka paguar orkestracionet, ka paguar partiturat, ka paguar studion tepėr prestigjioze pėr njė vit e gjysėm me rradhe e cila kap njė shumė parash tė jashtėzakonshme, miksazhin e materialit muzikor, masterizimin e materialit muzikor, kopertinat, pėrkthimin e materialeve ne katėr gjuhė tė huaja, librin me tekstet e kėngėve qė ndodhet brenda nė CD, Bar Cod-in, diskun, Tatim taksat, tė drejtat e autorit pėr llogari tė poetit shqiptar Lasgush Poradeci vetėm pėr disa vargje qė janė vendosur nė njėrėn prej kėngėve, shumfishimin dhe prodhimin e CD, si edhe shiritat sigurues tė tė gjithė tirazhit tė tij etj, dhe tė gjitha kėto janė realizuar nga profesionalistė tė vėrtetė grekė dhe qė tė gjithė janė paguar jashtėzakonisht shtrenjt pasi nuk doja kurrsesi qė nė Greqi kjo punė tė pėrbuzej, por tė krenohesha me tė nė ēdo drejtim ashtu sikurse ndodhi mė vonė. Nė kėtė rast gjithė kėto shpenzime janė mbuluar nga mua dhe kapin vlerėn rreth 20.000 euro. Gjithė kursimet e jetės sime pėr tė nxjerrė njė disk e pėr tė pėrfaqėsuar kulturėn shqiptare nėpėr botė me shpenzimet e mia pa shtuar punėn rraskapitėse qė ėshtė bėrė pėr tė, studimet e lodhshme dhe orėt e vona nė biblotekat e Greqisė dhe tė Italisė, udhėtimet e mija nėpėr katundet arbėreshe nė Itali dhe fshatrat ku rrojnė arvanitasit e Greqisė, orėt nė studio pėr tė kėnduar. Gjithė kjo lodhje dhe kjo punė raskapitėse pesė vjeēare vidhet nė mėnyrė kaq tė shėmtuar dhe ordinere sepse kėshtu ju dashka qejfi disave?
Unė qė qė jam lodhur kaq shumė, qė kam shpenzuar kaq shumė, qė jam munduar dhe kam ndenjtur pėr netė me rradhė duke punuar deri nė rraskapitje, duhet tė hesht pėrpara kėsaj ngjarjeje?
Klement Marku ja shet masterin muzikor njė tė ashtėquajture Tatjana Isai, duke shkelur pėrsėri edhe marrveshjen midis dy palėve tona, duke shkelur ligjin, dhe duke mė dėmtuar nė njė masė tė pakompesueshme edhe moralisht edhe ekonomikisht. Pėrveē kėsaj jep edhe tekstet e mija, edhe muzikėn time dhe pėr tė pėrligjur gjithė kėtė paligjshmėri i fut edhe vetė njė tė kėnduar duke e shoqėruar kėtė kėngėtaren nė CD.
E ashtėquajtura Tatjana Isai, e cila ishte paralajmėruar nga shumica e shtėpive diskografike nė Tiranė tė cilėt nuk e pranuan ta nxjerrin nė qarkullim kėtė material muzikor kur ajo u paraqit tek ata pasi e dinin shumė mirė tė gjithė qė materiali muzikor ishte i imi duke i thėnė konkretisht se ky ėshtė disku i Lirio Nushit dhe ne nuk mund ta nxjerrim nė qarkullim. Kjo zonjė duke qenė nė djeni tė plotė pėr kėtė shkelje, e pavarėsisht se nė njė intervistė pohon se ėshtė avokate dhe njė avokat i njeh mirė ligjet e sidomos kur ka jetuar nė Gjermani sikurse ajo pohon, vazhdon tė ngul kėmbė dhe tė gėnjej edhe publikisht se kėngėt janė rregulluar nga burri i saj gjė qė mė bėn tė mendoj se ēdo gjė ėshtė bėrė me paramendim.
Paraqitet kėshtu kjo zonjė tek BBF-ja.ku pėrfaqėsues na qenka njė zotėri me emrin Bardhi Kalivaēi sė bashku me z.Flamur dhe Bledi Kalivaēi dhe pa tė keq fare kjo e ashtėquajtur BBF na e shumėfishon dhe e nxjerr nė qarkullim materialin tim muzikor dhe disa tekste sikur kjo tė ishte gjėja mė e thjeshtė nė botė duke i vėnė edhe pullėn e kompanisė sė tyre pėrsipėr e duke luajtur kėshtu rolin e njė producenti tė ligjshėm. BBF-ja e nxjerr kėtė material nė qarkullim afėrsisht nga fundi i vitit 2003.
Jane pak 13 vjet demokraci per te konsoliduar ligjet?
Duhet vėnė nė dukje se kėta tė fundit dhe konkretisht z. Bardhi Kalivaēi u njoftuan pėr shkeljen Ligjore qė kishin bėrė dhe ju kėrkua qė tė ndėrpresin hedhjen nė treg dhe reklamimin e kėtij materiali muzikor pasi nė tė kundėrt do tju drejtohemi organeve kompetente ligjore pėr ta zgjidhur kėtė ēėshtje i thame, dhe pėrgjigjia qė morrėm nga ai ishte se ne nuk duam t'ja dimė fare se kush jeni ju dhe se ne bėjmė ēna do qejfi, sa pėr ligjin as qė duam tja dimė fare nga ajo ane, pa treguar asnjė shenje pendese.
E njėjta gjė ndodhi edhe me zt. Klement Marku i cili kur kontaktova vetė personalisht me tė mė tha se nuk donte t'ja dinte fare, dhe se bėnte ē'ti donte qejfi i tij dhe se pėr ligjin as donte tja dinte fare, pa treguar asnje shenjė pendese.
Zt. Bardhi Kalivaēi gjithashtu pohoi se materialin muzikor e ka blerė nga Tatjana Isaj, gjė pėr tė cilėn unė personalisht nuk jam i sigurt pasi nuk kam mundur tė kontaktoj akoma vetė me Tatjanėn, dhe nėse ėshtė kėshtu aq mė keq pėr ta.
I shkatėrruar shpirtėrisht
Mbas gjithė kėtaj, ndjehem i vjedhur, dhe i dėrrmuar shpirtėrisht. Njė dėm moral dhe material i pakompesueshėm. Dhe nuk do tė merresha me kėtė nėse gjithė kjo punė ishte e sponsorizuar nga tė tjerėt dhe ēdo gjė e kisha tė shtruar gati mbi tryez, por nuk mund tė le kurrė tė hedhin poshtė, tė tallen dhe tė marrin nėpėr kėmbė djersėn, punėn dhe mundin tim pesvjeēar, njė grup injorantėsh dhe matrapazėsh. Njė hajdutėri kaq e shėmtuar ndodh vetėm nė Shqipėri, dhe as njė lloj pendese nuk duket gjėkundi, asnjė lloj faljeje.
E pėr fat tė keq shoh njė komb qė unė me aq krenari mundohem tė mburrem nėpėr botė me kėngėt e mija se ka Besė dhe ėshtė Trim, i cili nė tė kundėrt mė pohon se vetėm besėn nuk e njeh mė dhe trimėrinė e ka pėrdhosur me krimin e egėr, kurse demokracinė e ka keqkuptuar kaq shumė. Njė komb pėr tė cilin unė i them botės se sa krenar jam qė jam shqiptar nė njė kohė kur atdheu im mė ka ndjekur, braktisur, plaēkitur e grabitur dhe kėtė nuk e them pėr rastin konkret por pėr rreth dy milion shqiptarė qė janė tė mėrguar, njė komb qė me mish e me shpirt e kanė mbajtur gjallė gjithsejt dhjetė burra tė cilėt qė tė gjithė kanė vdekur larg dheut tė atit nė vuajtje, nė mjerim e nė hidhėrim tė plotė sepse atdheu i tyre nuk diti ti mbante pranė vetes nė njė kohė kur ata i falėn Shqipėrisė gjithė ajo ēka gėzon sot, unė mundohem ti them botės me kėngėt e mija se ne kemi njė kulturė tė lashtė qė nuk do tė vdesė kurrė, nė njė kohė kur nė Shqipėri po vdes ditė pėr ditė ēdo gjė e bukur qė ėshtė shqiptare, nė njė kohė kur nė Shqipėri po vdes njė komb. Kėngėt e mija dhe puna qė unė kam bėrė nuk janė vetėm njė argėtim momental por njė histori e tėrė qė Shqipėria e ka lėnė kaq kohe nė harresė, njė studim dhe material qė do t'ju mbetet brezave qė do tė vijnė, fėmijėve shqiptarė, prandaj mos e lini qė kjo punė tė bjerė nė duar tė barbarėve dhe tė keqtrajtohet nga satrapėt e kulturės dhe tė artit, mos i ndiqni bijtė tuaj mė tė mirė nga Dheu i Atit, mos e pėrdhosni kulturėn shqiptare dhe artistėt qė mundin ta mbartin atė sepse arti i mirėfilltė ėshtė identiteti i vetėm i gjallė i njė kombi.
marrė nga shqiperia.com
Mendoj se, sė pari nuk ka arsye dėshpėrimi i Lirio Nushit sepse sė pari: ėshtė edhe vet gabimi i vet qė i ka dhėnė materialin e vet dikujt tjetėr dhe pastaj kėto janė gjėra qė ndodhin edhe nė vendet tjera dhe normal qė shteti apo drejtėsia do ta rregulloj kėtė punė.
Ėshtė shumė mirė qė ēėshtja e tė drejtės sė autorit tė mirret mė seriozisht nė ēdo rast nė trojet shqiptare sepse edhe po bėhen tė bezdisshėm duke kėnduar dhjetra kėngėtar njė kėngė tė njėjtė, pėrveē faktit se po dėmtojnė autorėt.
Jam i bindur qė drejtėsia shqiptare tani e tutje do tė jetė nė gjendje qė tė mbroj tė drejtat e autorit dhe ti jap dėnimin e merituar gjithė shkelėsve tė kėsaj tė drejte.
Tung
Krijoni Kontakt