Besorja e Nikeas
Besorja e Nikeas duhet tė quhet Besorja Nikeo-Konstandinopolitane, meqenėse ajo u formulua nė Sinodin e Parė Ekumenik tė Nikeas (325) dhe nė Sinodin e Dytė Ekumenik tė Konstandinopojės (381).
Nė Kishėn Orthodokse Besorja quhet zakonisht Simboli i Besimit, qė do tė thotė literalisht "mbajtja sė bashku" dhe "shprehja" ose "rrėfimi" i besimit.
Nė Kishėn e hershme ekzistonin forma tė ndryshme tė pohimit tė besimit tė krishterė; domethė-nė "besore" tė ndryshme. Kėto besore ishin pėr-dorur fillimisht nė lidhje me Pagėzimin. Pėrpara se tė pagėzohej njė person duhet tė pohonte besimin. Besorja mė e yjetėr e krishterė ishte ndoshta po-himi i thjeshtė i besimit qė Jisui ėshtė Krishti, d.m.th. Mesia; dhe qė Krishti ėshtė Zot. Duke e pohuar publikisht kėtė besim, personi mund tė pagėzohej nė Krishtin, duke vdekur dhe duke u ngjallur me Tė, nė Jetėn e Re tė Mbretėrisė sė Pe-rėndisė nė emrin e Atit dhe tė Birit dhe tė Shpirtit tė Shenjtė.
Me kalimin e kohės, vende tė ndryshme kishin pohime tė ndryshme besoresh, tė gjitha, duke po-huar tė njėjtin besim, por, duke pėrdorur forma e shprehje tė ndryshme. Kėto forma besoresh u bė-nė mė tė zgjeruara dhe mė tė detajuara, sidomos nė ato zona ku pati debate rreth besimit dhe ku lindėn herezira tė ndryshme.
Nė shekullin e katėrt lindi njė konflikt i madh nė Krishtėrimin rreth natyrės sė Birit tė Perėndisė (i quajtur, gjithashtu nė Shkrimin Fjalė ose Logos). Disa thanė qė Biri i Perėndisė ishte njė krijesė, si ēdo gjė tjetėr e krijuar nga Perėndia. Tė tjerė e kundėrshtuan, duke thėnė se Biri i Perėndisė ishte i pėrjetshėm, hyjnor dhe i pakrijuar. Pėr kėtė arsye u mbajtėn shumė sinode, tė cilėt bėnė shumė for-mulime tė besimit rreth natyrės sė Birit tė Perėndisė. Konflikti u pėrhap nė tėrė botėn e krish-terė. Pėr kėtė arėsye, perandori Konstandin thirri nė Nikea nė vitin 325 njė sinod ekumenik. Ky sinod formuloi Simbolin e Besimit, qė u pranua nga Kisha Orthodhokse, si shprehje e pastėr e besimit. Ky sinod ėshtė quajtur Sinodi i Parė Ekumenik dhe ky ishte formulimi:
Mbas debatit rreth Birit tė Perėndisė, Fjalės Hyjnore, lindi njė tjetėr debat, qė lidhej nė mėnyrė esenciale me tė, debati rreth Shpirtit tė Shenjtė. Formulimi qė u hartua nė Sinodin e Konstandi-nopojės mė 381, qė njihet si Sinodi i Dytė Ekumenik, i dha fund kėtij debati. Formulimi i kėtij sinodi iu shtua deklarimit tė Nikeas:Ne besojmė nė njė Perėndi, Atė tė Tėrėfuqishėm, krijues tė qiellit dhe tė dheut dhe tė gjithė tė dukurave dhe tė padukurave. Dhe nė njė Zot Jisu Krishtin, Birin e Perėndisė, tė vetėmlindurin, qė lindi prej Atit pėrpara gjithė shekujve. Dritė prej Drite, Perėndi tė vėrtetė prej Perėndie tė vėrtetė, tė lindur, jo tė bėrė, qė ka tė qenėt njė me Atin, me anėn e tė cilit u bėnė tė gjitha. Qė pėr ne njerėzit dhe pėr shpėtimin tonė, zbriti prej qiejve, edhe u mishėrua prej Shpirtit tė Shenjtė edhe Virgjėreshės Mari dhe u bė njeri. Dhe u kryqėzua pėr ne nė kohėn e Pontit Pilat, dhe pėsoi e u varros, Dhe u ngjall tė tretėn ditė sipas Shkrimeve. Dhe u ngjit nė qiejt dhe rri nė tė djathtė tė Atit. Dhe do tė vijė pėrsėri me lavdi tė gjykojė tė gjallėt dhe tė vdekurit, mbretėria e tė cilit nuk do tė kėtė mbarim.
Ky Simbol i plotė i Besimit u adoptua nė tėrė Kishėn. U vendos nė formėn e vetės sė parė njėjės "Unė besoj" dhe u pėrdor si pohimi zyrtar i besi-mit nga personi (ose nuni) gjatė pagėzimit. Gjithashtu, pėrdoret si pohim i besimit kur njė i krishterė joorthodhoks dėshiron tė hyjė nė kungimin e Kishės Orthodhokse. Nė tė njėjtėn mėnyrė, Besorja u bė pjesė e jetės e tė krishterėve orthodhoksė dhe njė element thelbėsor i Meshės Hyjnore tė Kishės Orthodhokse, nė tė cilėn ēdo person zyrtarisht e pranon dhe ripohon pagėzimin dhe anė-tarėsinė e tij nė Kishė. Kėshtu, Simboli i Besimit ėshtė e vetmja pjesė e Meshės (pėrsėritet nė njė formė tjetėr dhe pėrpara marrjes sė Kungatės), qė ėshtė nė vetėn e parė. Tė gjitha kėngėt dhe lutjet e tjera tė Meshės janė nė shumės dhe fillojne me "ne". Vetėm ky pohim i besimit fillon me "Unė", sepse besimi ėshtė nė fillim personal, dhe vetėm pastaj i pėrbashkėt.
Dhe (ne besojmė) nė Shpirtin e Shenjtė, Zot, jetėbėrės, qė buron prej Atit, qė adhurohet e lavdėrohet bashkė me Atin e me Birin, qė foli me anėn e profetėve. Nė njė Kishė tė shenjtė, tė pėrgjithshme dhe apostolike. Pohoj njė pagėzim pėr ndjesėn e mėkateve. Pres ngjalljen e tė vdekurve. Dhe jetėn e ardhshme tė amėshuar. Amin.
Tė jesh njė i krishterė orthodhoks, do tė thotė tė pohosh besimin e Kishės Orthodhokse, - jo vetėm thjesht fjalėt, por kuptimin thelbėsor tė simbolit tė besimit Nikeo-Konstandinopolitan. Kjo do tė thotė, gjithashtu tė pohosh gjithēka qė ky formulim pėrfshin dhe gjithēka qė ėshtė zhvilluar prej saj dhe ndėrtuar mbi tė, nė historinė e Kishės Orthodhokse, qysh prej fillimit deri nė ditėt tona.
Krijoni Kontakt