Po te kish qene per shuplake, nuk ta kisha kursyer jo, por ishte e qarte qe kishe bere nje "lapsus." Jo per gje por, me te medhenjte e psikologjise kane thene se, jane vetem dy vepra te pavdekshme: 1. Hamlet dhe 2. Vellezrit Karamazov.
Megjithate, perseri pyetja ime mbetet: Kush thote se Shekspiri nuk beson ne ndonje fe te caktuar apo filozofi?
Tek Hamleti, filozofia dhe psikologjia interferojne me njera tjetren, keshtu qe eshte e pamundur te fokusohesh ne njeren duke ju shmangur tjetres.
Per mendimin tim, me teper se nje tragjedi klasike, Hamlet eshte nje drame psikologjike. Nuk eshte largesia ne kohe qe e ben Hamletin kryeveper, por gjenialiteti, universaliteti shekspirian qe qendron pertej te bukures--i paperseritshem. Dhe nese vihet ne dyshim autoresia, eshte pikerisht kjo--overwhelmingly beautiful!
Oscar Wilde pati thene se c'do epoke ka Hamletin e vet--dhe nuk e kishte gabim! Pse Hamleti portretizohet si nje "fallen man"; nje "failure"? Shprehje te tilla si :"Get thee to a nunnery" apo "Frailty, thy name is woman" disa nga me te komentuarat e kritikes kontemporane, jane nje goditje e fuqishme ndaj feminitetit. Eshte femra nga natyra e dobet, genjeshtare? Eshte femra nga natyra p-u-t-a-n-e?
A e keni vene re interpretimin e Hamletit (vepres) ne ekranizimet e koheve te fundit? Me kujtohet nje qe e kam pare rreth 2-3 vjet me pare (nuk po flas per ate versionin ku interpreton Mel Gibson;as Almereyda's Hamlet megjithese mjaft interesant edhe ky!...nje tjeter interpretuar nga nje djalosh bukurosh...se mbaj mend "the film director")...aq te perfoluren "the closet scene" ku Hamleti e puth Gertruden (kete "mbretereshe te gjore" sic e quan ai vete) pergjigja e se ciles eshte nje puthje me natyre seksuale? Ish incesti nje fenomen qe e shqetesonte shekspirin? Madje, qe ne fillim perseritet dhe riperseritet:
"...and yet within a month,.
A little month...
She married-O most wicked speed! To post
With such dexterity to incestuous sheets!
It is not, nor it cannot come to good."
Eshte Hamleti ai qe shprehet:
"To hide the slaine, o from this time forth,
My thoughts be bloody, or be nothing worth."
...dhe po ai qe heziton te vrase Claudius kur i jepet rasti. Nese Hamlet nuk shikon tek i ungji nje pjese te vetvetes, atehere perse nuk e vret "the villain" qe i vrau te atin, dhe i c'nderoi te emen? C'fare e pengon? Eshte ky gjaku fisnik qe e ka lindur? "Thus conscience does makes cowards of us all" True????
Kritika Shekspiriane nuk ka fund, por kjo ishte nje perspektive e re qe sugjeron se, Hamleti nuk eshte thjesht heroi tragjik i percaktimit aristotelian; por heroi dramatik i koherave moderne!
Sa per filozofine, e ke tamam nen hunde:
"Not where he eats, but where he is eaten: a certain
convocation of politic worms are e'en at him. Your
worm is your only emperor for diet: we fat all
creatures else to fat us, and we fat ourselves for
maggots: your fat king and your lean beggar is but
variable service, two dishes, but to one table:
that's the end.
.................
A man may fish with the worm that hath eat of a
king, and cat of the fish that hath fed of that worm."
Per ta amplifikuar edhe ca:
...there is nothing either good or bad but thinking makes it so
---------------------------------------------------
Ps. Per ate monologun e famshem, a mundet ndonjeri te na e sjelle perkthimin e Nolit?
Pss. Edhe dicka: ketu diskutohet filozofia/psikologjia shekspiriane dhe jo preferencat personale. Do te ish mire qe romanticizmat ti shprehni andej nga forumi i letersise.
Pėrgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt