Filozofia Lindore vs. Perendimore

[Hyllien]

Pershendetje,

Kjo teme eshte kryeshisht e fokusuar tek teizmi, monoteizmi, hinoteizmi dhe derivate te tjera. Dihet qe ketu esht dhe ndarja me e madhe qe keto dy Filozofira pesojn.

Disa fakte te shkurtra(do shkruaj me gjate here tjeter)

Shenim: Esht shume i mirpritur madje i inkurajuar kushdo qe kontribuon ne listen e dallimeve ndermjet ketyre Filozofive.

---> Limiti dhe Infiniti
+ Mendia lindore vlereson ate qe nuk ka limit,
- ndersa ajo Perendimore ate qe eshte e limituar.

---> Koncepti i matjes
+ Ajo qe nuk mund te matet eshte dhe me e vlefshme (Lindore)
- Realiteti esht dicka qe matet (Perendim)

---> Teologjia dhe predikimet qe i behen Zotit. {Apophatic dhe Cataphatic}
+ Teologjia lindore esht nje teologji negativiste (Cataphatic), dhe ben predikim negativ ndaj zotit. (Zoti nuk esht i keq psh etj etj)... Kjo behet se ata besojn se duke e percaktuar pozitivisht e limiton madheshtine e Zotit.
-Teologjia perendimore eshte per predikim Apophatic, pra i atributeve pozitive ndaj zotit( Zoti esht i gjithditur, Zoti esht i mire etj etj)


me pas do shkruaj dhe implikime te ndryshme dhe do ta pasuroj kete teme me thellesisht me dallimet qe keto filozofi kane.

Nderkohe ftoj te gjithe te marrin pjese ne nje debat se cila Filozofi ju duket me e pershtatshme juve, qofte ne jeten tuaj dhe menyren se si e zhvilloni, qofte ne pergjithesi. Dhe PSE nje zgjedhje e tille?
---------------------------------------------------------------------------------
Kushdo qe do kontribuoj ne shtimin e listes se mesiperme do bente mire sikur ta fillonte mesazhin me nje "Header" dhe te vazdhoj listen, nderkohe qe nqs ai person deshirn te japi koment them se do ishte mire qe te hapte mesazh tjeter, mbasi te mbaroj te shkruaj faktet.

Kete e bej sepse do ishte mire sikur te kishim nje si lloj shablloni ku kemi te shkruajtur te gjitha faktet qe ndajn keto filozofi, dhe te kemi nje bisede vec persa i perket atyre qe neve besojm, dhe kemi qef per te argumentuar. Kjo do sjelli nje paraqitje te fakteve qe esht e vecuar nga komenti juaj... por jo nga replika qe ju do beni.
---------------------------------------------------------------------------------

Bisede te mbare

[Hyllien]

Nje tjeter ndryshim i madh qe ndodh dhe tek teizmi dhe pamja e Zotit nga keto dy filozofi eshte se ne Perendim, prediokohet apo thuhet qe njerezimi do bie nje dite, dita e gjykimit do vije dhe gjithcka do mbaroj. Pra koncepti i kohes lineare, fillim, zhvillim dhe mbarim.
Ne lindje kemi nje kohe ciklike infinite, realitet te ndryshem, universe paralele, gje qe filozofite perendimore nuk arrijndot ti perceptojn. Nje ndryshim tjeter ka te bej me kuptimin e dickaje. Ne Lindje filozfia perendimore e predikimeve duket absurde, pasi kur vihet limit mbi dicka atehere kjo dicka kuptohet. Kujtojm se edhe ne Buddhism, vete Siddharta arriti ate qe quhet "enlightenment" pra nirvana dhe u kthye perseri ne toke, vetem per nje cast ai e arriti nje gje te tille, dhe perseri jeta ciklike vazhdon.
Jeta ciklike apo ajo qe quhet Samsara.

Ne kzomosin e Buddhismit kemi nje organizim shume interesant te Samsares, dhe te cikleve te rilindjes. Ne hinduizem kujtojm sistemin e kastave, dhe kushdo qe vdes rilind ne nje kaste te caktuar, kjo varet nga karma, ajo qe mat dhe cfare ky person ben gjate jetes. Vetem ata qe lindin ne kasten e fundit rrine aty perjetesisht.

Buddhismi lindi si nje menyre e re per nje shoqeri ku te kete barazi, pra nuk trashegoi kastat nga hinduizmi por vetem samsara(koha ciklike) dhe karma(ajo qe mat se cfar nje person ben gjate jetes se tij).
Ne cdo forme Buddhism samsara esht e ndare ne 3 nivele kryesore. Parajsa, Toka dhe Ferri. Te dyja , Toka dhe Ferri kane nivele te tjera. Ne keto nivele kemi krijesa qe jane ose ekzistojn ne 6 menyre ekzistence(ose stad ekzistence). Keto te gjashta jane, Zoti, Njerezit, Asura(titanet), Kafshet, Shpirtrat e etur dhe se fundi Demonet.
Ndarja eshte e tille qe tre te paret kane karma te mire, pra kane bere gjera te mira, ndersa 3 te fundit kane bere gjera te keqija. Ne tre nivelet e para pra Zoti esht siper fare, Asura jane ne nivelet e poshtme te Parajses dhe Njerezit jane ne toke. Shprtrat e etur ndodhen ndermjet tokes dhe ferrit. Quhen te tilel pasi kane stomak te madh por goje te vogel.

vazhdon...

[Cupke_pe_Korce]

Duke qene se nuk po diskutojme filozofine ne pergjithesi, por theizmin (monotheizem dhe politheizem), do desha te te shtoj dicka. Ajo qe e dallon mendimin filozofik te lindjes nga ai i perendimit eshte se, ne lindje, feja dhe filozofia jane te shkrira me njera tjetren. Gjithashtu, filozofia lindore, ashtu si dhe feja/fete e lindjes, karakterizohen nga misticizmi dhe paqartesia. Ne te kundert, mendimi filozofik i perendimit eshte i qarte dhe racional.

Me nje fjale, nese rrymat filozofike lindore jane munduar ta racionalizojne te mbinatyrshmen, ato lindore mundohen ta perjetojne ate.

Ca sqarime te metejshme:

Postuar më parë nga Cyclotomic
Kujtojm se edhe ne Buddhism, vete Siddharta arriti ate qe quhet "enlightenment" pra nirvana dhe u kthye perseri ne toke, vetem per nje cast ai e arriti nje gje te tille, dhe perseri jeta ciklike vazhdon.
Jeta ciklike apo ajo qe quhet Samsara.

Sidddhartha, pasi clirohet nga vuajtja dhe rilindja, arrin nje gjendje e cila njihet me emrin "zgjimi" apo "ndricimi" duke u bere Buddha (i rizgjuari, i ndricuari, i qartesuari). Dhe pikerisht, NIRVANA--gjendja ne te cilen njeriu gezon qetesine shpirterore--eshte dhe fundi i karmes dhe rilindjes. Me nje fjale, Nirvana eshte nje ekzistence pertej limiteve qe shenon dhe fundin e rilindjeve apo misherimeve (reincarnations). Ndersa ai nocioni i kthimit, lidhet me degezime te tjera te Budizmit (jane shume dhe nuk po i permend) dhe idea eshte qe, Bodhisattva (qenie e ndricuar) refuzon te arrije Nirvanen duke u rilindur ne toke nga meshira qe ka per njerezimin. Por kjo nuk do te thote qe jeta ciklike vazhdon, perkundrazi, gjithe qellimi i Budizmit eshte arritja e Nirvanes.

Ndryshe nga Hinduizmi, qe eshte mjaft i ngaterruar dhe mistik, Budizmi eshte me i qarte, me praktik, me efektiv. Buddha refuzoi te spekulloje mbi natyren e te mbinatyrshmes, pasi mendonte se eshte humbje kohe tu pergjigjesh pyetjeve qe nuk kane pergjigje. Doktrinat e tij nuk duhet te pranohen/besohen verberisht; ato duhet te jetohen si te verteta per individin. Pra, Buddha predikonte si ta shmangim vuajtjen dhe jo pse ekziston vuajtja; si te jetojme por jo pse jetojme, dhe per kete arsye, doktrinat e tij jane nje menyre jetese dhe jo thjesht filozofi apo besim fetar.

Sa per ato ndarjet e samsares, nuk besoj te jene karakteristike e gjithe sekteve budiste, por ajo qe eshte me se e qarte, eshte fakti qe Budizmi lindi nga Hinduizmi, dhe si i tille ka trasheguar mjaft koncepte dhe ide.

[Ihti]

T'ia filloj me spiralet une?

[Hyllien]

Postuar më parë nga Cupke_pe_Korce

Sidddhartha, pasi clirohet nga vuajtja dhe rilindja, arrin nje gjendje e cila njihet me emrin "zgjimi" apo "ndricimi" duke u bere Buddha (i rizgjuari, i ndricuari, i qartesuari). Dhe pikerisht, NIRVANA--gjendja ne te cilen njeriu gezon qetesine shpirterore--eshte dhe fundi i karmes dhe rilindjes. Me nje fjale, Nirvana eshte nje ekzistence pertej limiteve qe shenon dhe fundin e rilindjeve apo misherimeve (reincarnations). Ndersa ai nocioni i kthimit, lidhet me degezime te tjera te Budizmit (jane shume dhe nuk po i permend) dhe idea eshte qe, Bodhisattva (qenie e ndricuar) refuzon te arrije Nirvanen duke u rilindur ne toke nga meshira qe ka per njerezimin. Por kjo nuk do te thote qe jeta ciklike vazhdon, perkundrazi, gjithe qellimi i Budizmit eshte arritja e Nirvanes.

Un po fokusohem vetem tek Siddharta dhe asgje tjeter, se si ai sipas shumices se degezimeve te Buddhismi-t rrikthehet qe ti tregoj te tjereve udhen.
Ne shumicen e ndarjeve te Buddhismit qe jane shume po un do i shkruaj me vone kryesoret kemi qe Siddharta rrikthehet mbas Enlightment madje shumica thote qe dhe vete Buddha-t qe arrijne kete gje rrikthehen prap ne toke. Ai eshte vetem nje cast dhe ai vjen dhe behet mesuesi i guru-ve te tjere qe aspirojn Niravana-n.

Sa per ato ndarjet e samsares, nuk besoj te jene karakteristike e gjithe sekteve budiste, por ajo qe eshte me se e qarte, eshte fakti qe Budizmi lindi nga Hinduizmi, dhe si i tille ka trasheguar mjaft koncepte dhe ide.

Do te thoja qe eshte ne cdo ndarje si sramanaya apo zen buddhism apo Varjahana apo Mahajana.
Ajo lloj ndarjeje esht prezente ne cdo forme te buddhismit.

PS: Nuk ka rendesi po qe flisni per car te doni, un thjesht mendoj se feja eshte dhe ndaresi kryesor i ketyre filozofirave, qofte teizmi apo teizmi klasik apo teodicy. Keto ishin thjesht mendimet e mija personale, qe keto filozofira ndarjen me te madhe e pesojn tek feja dhe ajo esht dhe cfar determinin realitetin per keto filozofi. Pra feja esht si zanafille per ndarjen.

[Cupke_pe_Korce]

Postuar më parë nga Cyclotomic
PS: Nuk ka rendesi po qe flisni per car te doni, un thjesht mendoj se feja eshte dhe ndaresi kryesor i ketyre filozofirave, qofte teizmi apo teizmi klasik apo teodicy. Keto ishin thjesht mendimet e mija personale, qe keto filozofira ndarjen me te madhe e pesojn tek feja dhe ajo esht dhe cfar determinin realitetin per keto filozofi. Pra feja esht si zanafille per ndarjen.[/i]

Theodicy! (ata qe kane njohuri te gjuhes greke mbase do te na jepnin nje percaktim me te sakte por...) me pak fjale, qellimi i kesaj filozofie eshte te justifikoje ekzistencen e Zotit si i drejte, i gjithepushtetshem, me gjithe vuajtjen njerezore. Pikerisht ketu qendron dallimi:

Filozofia lindore ka nje nocion krejt te ndryshem te se mires dhe se keqes. Sipas saj, e mira dhe e keqja jane manifestime te te njejtit realitet hyjnor, qe balancojne njera tjetren, dhe per rrjedhoje, e keqja eshte po aq e domosdoshme sa edhe e mira. Dhe pikerisht, tre zotat me te rendesishme te Hinduizmit
Brahma, Vishnu, dhe Shiva, simbolizojne respektivisht tre forcat e krijimit, mbrojtjes, dhe shkaterrimit. Kjo eshte krejt kontradiktore me besimin/ filozofine theiste te perendimit qe e shikon krijimin te erdhur nga Zoti ndersa shkaterrimin nga Djalli. Prandaj dhe, nese e keni vene re, hinduistet jane mjaft paqesore. Ne lindje nuk ka konflikte....

Pse?

[Ari-Intimidator]

Kashmiri