Kosova, me e varfra ne Evrope
Edhe pse statistikat thone se ne Kosove ka patur rritje ekonomike prej 4,7 % vitin e shkuar, me nje Prodhim Bruto rreth 700 euro per banore, qe eshte tri here me pak se Serbia apo 8 here me pak se Kroacia, pa eksport, me ulje te ndihmave, donacioneve dhe investimeve te huaja, Kosova mbetet vendi me i varfer ne rajonin me te varfer te Evropes. Kjo nuk pritet te jete teme e fushates parazgjedhore

Nga Augustin Palokaj

Gjithcka qe thuhet per Kosoven duhet te merret me rezerva. Asnje pergjigje ne pyetjet konkrete per Kosoven nuk duhet medoemos te jete e vertete, duke filluar prej pyetjes se "cfare eshte sot Kosova" e deri tek ato qe kane te bejne me indikatoret kryesore te matjes se ekonomise se saj apo edhe standartit. Ekspertet e Komisionit Evropian kane dale para pak ditesh me nje raport te ri vjetor lidhur me tranzicionin e Ballkanit, nje analize ekonomike, te cilet BE-ja do te deshironte qe ballkanasit ta lexojne si pozitive. Dhe vertete, me rritje mesatare ekonomike te tere rajonit prej rreth 4 perqind per vitin 2003, me rritje mesatare te investimeve, edhe pse ato pothuajse te gjitha kane shkuar ne Kroaci, e cila dalengadale sidomos ekonomikisht ndahet nga rajoni, me permiresimin e disa kushteve per investime, rajoni ka bere qe analistet ekonomike te konstatojne se "Ballkani eshte duke ecur ne drejtim te duhur te rimekembjes se ekonomise pas luftave shkaterruese". Krahasuar me te gjitha pjeset tjera te Evropes, Ballkani paraqitet te jete rajoni me i varfer, qe eshte poashtu kercenim per stabilitetin. Ne kete rajon te varfer ka edhe vende ekstremisht te varfera sic eshte Kosova, nese si indikacion per kete merret Prodhimi i Pergjithshem Bruto per banore. Kroacia, ne te cilen 4 milion banore prodhojne me shume sesa gjithe 20 milione banoret ne vendet e tjera te rajonit se bashku, ka GDP-ne 5.500 euro, pasojne Serbia e Mali i zi me 2.020 euro per banore, Maqedonia me 2.000 euro, Shqiperia me 1600 euro, ndersa me e varfera nga shtetet me status shteti eshte Bosnje-Hercegovina, qe ka nje Prodhim te Pergjithshem Bruto prej 1.400 euro per banore. Edhe pse statistikat thone se ne Kosove ka patur rritje ekonomike prej 4,7 % vitin e shkuar, me PBB rreth 700 euro per banore, qe eshte tri here me pak se Serbia apo 8 here me pake se Kroacia, apo dy here se me e varfer se Bosnje-Hercegovina, pa eksport pothuajse fare, me ulje te ndihmave, donacioneve dhe investimeve te huaja, Kosova mbetet vendi bindshem me i varfer ne rajonin me te varfer te Evropes. Kjo nuk pritet te jete teme e fushates parazgjedhore.

Eshte e natyrshme qe partite politike do te mundohen te flasin per suksese, sidomos per kontributin e tyre ne ato suksese ne Kosove. Por eshte poashtu e cuditshme, edhe pse ndoshta e arsyeshme, se edhe BE-ja, kosovareve deshiron t'u dergoje sinjale se, sa i perket ekonomise, "gjerat jane duke levizur pozitivisht", sepse cfaredo pohimi katastrofik per ekonomine e Kosoves, sidomos parashikimet per nje krize edhe me te madhe, apo se paku pohimi real se nje te ardhme me te mire ekonomike mund tapresin pas dhjetra viteve, do te mund te kishte efekt negativ ne kosovaret, kampionet boterore te optimizmit, dhe do te mund te ia mesynin masovikisht drejt vendeve rvropiane, me apo pa pasaporta te Serbise apo UNMIK-ut. Por, sic u tha edhe ne fillim te ketij teksti, asgje qe thuhet per Kosoven nuk duhet te jete edhe e sakte. Nuk eshte e thene se kosovaret kane jete aq te keqe sa tregojne statistikat. Nuk eshte e thene as qe kane vertete ekonomi me te mire sic duket sipas mesatares. Kosova nuk ka ent te vertete statistikor qe bene analiza me metodologjine evropiane. Se paku keshtu thone ekspertet ne Komisionin Evropian ne Bruksel. E kur Kosova nuk e di as sa banore ka saktesisht, nuk e di as sa para hyjne permes diaspores, nuk dihet as sa mall hyn nga vendet fqinje neper doganat poroze te Kosoves, atehere nuk eshte e thene qe as GDP-ja e paraqitur ketu te jete e sakte. Zyrtaret e Komisionit Evropian ne Bruksel, te cilet si eksperte ekonomike na folen per zhvillimet ekonomike ne Ballkan, u habiten kur nje koleg gazetar u tha se si mund te shkruajne ne raport se ne Kosove ka patur rritje te GDP-se prej 4,7 perqind, kur nje vit me pare kjo GDP per banore ishte 940 euro, ndersa tashme eshte 700. Ata thane se shifrat nuk jane te sakta, por nuk e dinin se cilat nuk jane te sakta, ato te fundit apo ato te nje viti me pare, vetem premtuan se do te na telefonojne per ta sqaruar kete gabim. Ishalla e sqarojne se mund te ndodhe mrekullia qe te pohojne se nese ka qene GDP-ja 940 e tashme eshte 700 euro kjo eshte rritje prej 4,7 %. Per Kosoven mund te thuash sot gjithcka dhe te kesh te drejte, mund te thuash gjithcka dhe te deshmohesh se je gabim. Keshtu eshte sot Kosova, te ciles sa me pare i duhet percaktuar statusi dhe kete po e kupton sot edhe Evropa. Ne te gjitha vendet e tjera te rajonit thuhet se eshte rritur numri i investimeve te huaja dhe permenden se pengese kryesore per investime te huaja jane strukturat e administrates, ceshtjet e pazgjidhura te pronesise, reformat e pakryra kadastrale. E Kosova edhe ketu i ka problemet me te medha e, sa me shume kalon koha, me apo pa byrokrate nderkombetare, po behet e qarte se asnjeri nga keto probleme nuk do te mund te zgjidhet pa u zgjidhur statusi final. Por as statusi final nuk do t'i zgjidh te gjitha pernjehere. Nje porosi te vertete, dashamirese dhe te sinqerte, ekspertet e Komisionit Evropian ua cuan zyrtareve te UNMIK-ut dhe atyre te institucioneve te Kosoves: "UNMIK-u dhe institucionet kalimtare te Kosoves duhet sa me shpejte te pajtohen rreth nje programi te struktures se politikes ekonomike me afat te mesem dhe afat te gjate". Por, duket se ne Kosove, ne kohen kur secili e kupton veten si "te perkohshem", duke u identifikuar keshtu edhe me fatin e vete Kosoves, e cila ende ka status te perkohshem, askush nuk eshte i interesuar per plane afatgjata. Nuk duhet t'u vihet re eksperteve dhe "eksperteve" nderkombetare qe kane gjetur strehe ne UNMIK, pse nuk jane edhe aq inventive per te gjetur ndonje startegji te duhur ekonomike afatgjate per Kosoven, kur ata jane aty me mandat, neser do te jene ne Irak apo ne shtepite e tyre. Ka ardhur koha qe lideret e Kosoves te fillojne te mendojne se ekonomia e ketij vendi nuk do te mund te zhvillohet vetem me pekmez, maze dhe qene te Sharit.


http://www.korrieri.com