Ali Podrimja

[lum lumi]

ALI PODRIMJA

Zgjimi i kobshëm i xhuxhimaxhuxhit


Mbasi ia kishte këputur gjethët
pastaj rrëmbat
dhe degët
Dhe mbasi ia kishte trembur edhe zogjtë
kishte zbritur
t'ia kërkonte edhe rrënjët e shpërndara
në dhe thellë
Majë e tij më tmerron
m'i fsheh Diell e Qiell
Rreth trupit të hapur
këlthiste xhuxhimaxhuxhi
e Bukuri e Cungut
pas shumë e shumë vjetësh
në këmbë ngritur kishte
një mbretëri butakësh
atje poshtë poshtë p
o
sh
t
ë

[TRIMI]

Ura e Artes

Ti na qenke ajo ura që në he.shtje të vdekshme
Të kohëve të serta kënduar të ka im atë
Bjeshkëve të Namuna e krahasuar me Urë të Shenjte
Urë moj Urë e Artës

Deri te guri yt i latuar nga mjeshtrit epirotas
Udhë bëra vite e vite
Po Hamzë Podrimja nga Gjakova ku arriti
Urë moj Urë e Artës
Lumit tim sa vjet i duhen
Nëpër ty të kalojë me një lulkuq në dorë
Apo historia jonë shtangu në sqep korbi
Urë moj Urë e Artës

Me një krah në qiell me tjetrin në mishin tim

(Artë, 1986)




PARISI, VENDLINDJA

Do të hyjmë në Paris
gurin tonë aty do ta ngulim,
nuk do të na presë Teuta, Genti,
nuk do të na presë hordhi e egër romake,
nuk do të na presë njeri i gjallë.

Në Paris do të hyjmë;
ëndërrat do t'i varim në krahë të lejlekëve
te një krua do t'i lajmë sytë, duart lythore,
do t'i lëmë netët ballkanike pas shpine
vallet, këngët, baladat, përrallat,
vetëm fyellin do ta marrim
t'i biem kur të na rrokë malli,
kur humbim në grumbullin e klosharëve,
të hijeve,
të minjve,
deri vonë rrugëve të Parisit në metro marramenthi:
do t'i marrim erë ftoit të vendlindjes
për kohët pis do të flasim me gishta,
nuk do të shkelim asnjë mizë,
nuk do të trembim asnjë zog,
nuk do të derdhim zjarr, vrer,
mbi kokë të njeriut,
Evropës së përgjumur s'do t'i përulemi
as perëndive të krisura.
Ma jep besën, Lum Lumi,
se nuk do të harrojmë vendlindjen.

Paris, maj 1981

EPIKA

Me shekuj kam shitur gjakun
e rritur jam me gjakun e shitur
Me shekuj kam hëngër me veten
e ditur s'kam të qesh me veten c tepruar...
Miq,

Kosova është gjaku im që nuk falet!



ANKTHI

Toka ime digjet, toka ime e dashur,
balli im i ngrysur,
pishë...

Caqet e tua herët t'i kam përbirë me hijet e mia,
Kosovë, përrallë e lashtë!
Herët m'i ke lidhur këmbë e duart me skamje,
vuajtje e vdekje...

Medet, kë më parë të shpëtoj: veten apo zogjtë

e ngrirë n'ajër?
Nipave ç'tu them për këngën time të vdekjes?
- Heu, edhe kryet po të ma hiqni, tjetra do t'më
kish mbirë!

Toka ime digjet
në çdo pëllëmbë të trupit tim - toka e mallkuar...


PERTEJ DHIMBJES

Ka rënë degë e thyer prej reje në trupin tënd të
shitur. Kosovë.

Konaqet e tua deri në themel po rrënohen,
e përtej dhimbjes do britje shemben me ballin tim,
me krahët e zogut tim të vrarë me dashurinë e
njerëzve të mi të kallur etjeje.

Rreth trupit tënd si gjarpër mbështjellë jam,
vatrat e shkimbura për t'i përflakur,
duar e këmbë t'i lidh me lëmshin e përrallave të tua -
se s'të lëshoj gjallë me gjak, pa të larë pëllëmbë për
pëllëmbë, eshtra e jetë në ty pa i lënë
konak e më konak pa të ndezur flakë...
10 Kam rënë degë e thyer prej reje në trupin tënd të
shitur prej pushkës kobzezë, prej pushkës
së padukshme...
Cila do të jetë kënga ime e mbramë dhe fjala e fisit tim^

Plepi i shtëpisë sime u dogj, ku t'i preh sytë,
ku ta shuaj flakën e ujës për ty, Kosovë?

TRIMI

[Puhiza]

Ali Podrimja, ]

Kur u zgjuam


Kur u zgjuam
ishim vishkull
fshiheshim nga vetvetja

Ujerat na i k'in bartur edhe endrrat
dhe leshuar na i k'in qente
dhe rrezuar na i k'in gardhiqet

Deri ne Maje te Majes kundermonte bar minjsh

Kur u zgjuam
ploje i kishte bere vathet
Ujk i Cale

E fluturimin e zogut
e buzeqeshjen e femijes
e fytyren e nenes i kishim relikte

Tani shikojme Qiellin e Verdhe kah hapet
dhe bartim ne shpine Malin e Ulurimave
derisa te na harrojne te vdekurit [color=#ff0036][/color

[AsgjëSikurDielli]

kolumne

Gjuha përcakton Atdheun

Ali Podrimja

1.

Pas sa vitesh ishim takuar me poetin Martin Camaj (1990). Kishim mbajtur një mbrëmje letrare në Munih. Pas darkës më kishte thënë se ia bëj qejfin po qe se e vizitoj edhe në Lenggries. Dhe, një ditë udhën ma kishte treguar Gjelosh Gjokaj. Kishim arritur atje tek shëtiste nëpër kopsht. Na kishte prezentuar së pari tufën e breshkave të shkaperderdhura e të punuara kushedi nga cila dorë e mjeshtrit po që poetin e lidhnin fortë me Temalin e tij mitik. Fletë per fletë më ishte parafytyruar vepra e tij më e mirë “Dronja” Dikur na kishte prirë në odë të burrave, dy pash njeri thellë në dheun gjerman. Kishim ngritur nga një gotë. Detajisht kishte filluar të na njoftojë pastaj me atdheun e tij, i cili fillonte nga nje arkë druri e kacavarrej përgjat mureve. Tek fliste me atë gegërishten karakteristike, kisha përshtypjen se ai ushtronte edhe kujtesën, mos kishte harruar diçka pa e thënë për atë trohë dhe. Kishte brofur në këmbë dhe me një dhembje kishte shpluar grumbullin e librave të skajuara në një kënd. Thoshte se aty kishte mbi tridhjetë ekzemplarë të përmbledhjes së parë Një fyll ndër male (Prishtinë 1953), kishte edhe ca nga Kanga e vërrinit. Ta kisha edhe nji jetë, kishte shtuar, prapë do t’u kthehesha. Martini më ishte bërë se lëvizte “ mes hijes së vet e vdekjes”. Ka qenë dasht të punohen edhe ma. Me kaq e kishte mbyllur biseden rreth asaj dhembjeje. Pas një kohe ia kisha dërguar poezinë time Atdheu i mbërthyer në arkë , që ia kisha dedikuar. Piktorit Gjelosh Gjokajt, miku tonë të përbashkët, i kishte thënë: Aliu më ka shti borxh shumë. Në janar të vitit 1992 SHB. “Buzuku” i kisha premtuar se nga Vjena do ia nis ribotimin e romanit “Djella”. Martini gjendej në spitalin e Munihit. Mes të tjerash, i kisha shkruar: ne të kemi borxh Ty, poet. Nuk mund ta krijuam atdheun tënd që nuk e pa më…

Nga atëherë shpesh kisha pyetur veten: vepra nuk mbaruaka për të gjallë të krijuesit. Poezia konsiderohet diçka hyjnore, ngërthen në vete dhe misterin. Është një udhëtim drejt të panjohurës, ka thënë një i urtë. Vetëm të marrët mund të pajtohen se libri kryhet sapo ngjyra të thahet …

2.

Ndryshe e kisha parafytyruar Gucinë. E shihja të varur në dy baski në një mur të lartë. Më vinte inat: asgjë nuk kishte nga ëndrra ime. Po majat e Ali Pashë Gucisë, Jakup Ferrit qenkan përralla?!. Piktura e varur në dy baski zbulonte revolten time dhe imagjinaten e bujshme të krijuesit, i cili brenda një kuadri ishte përpjekur të ngrijë lavdinë e një pëllëmbe toke. Nga historia e gjeografia kombëtare Gucinë e kisha parë si një maje në mes majave të dheut arbëror. Edhe pse kurrë udha nuk më kishte qitur andej, çdo gjë të saj më bëhej se e njihja: edhe grykat, edhe njerëzit, edhe kullat, edhe hijet. Pikturen e varur në dy baski tani ta kapja si një hidhërim kombëtar apo si një realitet që shkakton tërmete?

Aty-këtu mbi qëlimin e gjelbërt të rrafshlartes së vetmuar e të zbrazët piktori kishte pikasur edhe ndonjë lis apo krah zogu që shënonin ndonjë megje are, apo i bënin hije ndonjë varri të harruar. Po ku janë majat, kullat, njerëzit? E pyeta pasi e kisha zbrazur me fund gotën. Piktori vetëm lëvizi dorën në shenjë të një kohe të shkuar, pëshpëriti diç që vështirë e kuptoja mbasi fjalët e tij shumë pak u ngjanin të gucianit tim nga Velania, të cilin kur e rrok malli për vendlindje, shtrin shuplakën mbi një tavolinë dhe me një dridhjeje buze pëshpërit: kaq ka mbetur lavdia! E sheh ky gisht, vazhdon ai, e ka mbuluar Gërlën, ai Dolin, fundi i gishtit tregues ka mbuluar Limin, at lumin e përgjakur në poemat e Fishtës, e ka mbuluar pastaj Vrujën, llinkën. Pak në të djathtë, nuk di e sheh, rrjedh Bistrica, pastaj ai lumthi, i cili brenda ditës del e humb nga një varr. Ndërkaq, nën pjesën e sipërme të shuplakës sime janë majat, kullat, grykat, njerëzit e humbur, të cilët ti po i kërkon nëpër fjalë e libra. Pak më tutje është ajo vija e zezë e cila na ndan nga fluturimi i shqipes. Dhe, vëreja mikun tim nga Velania, një fjalë më tepër s’e thotë. Te ajo vija e zezë çdo gjë merr fund …

Shikoja pikturën e varur në dy baski dhe kujtoja poezinë Vendet e shkombëtarizuara të Kadaresë, fundin e një tragjedie; Ku janë baladat, eposi, kujtesa e kombit?/Qimiterin e tyre mund ta gjeshë/ Aq sa ta gjeshë qimiterin e bubullimave…Piktura më kishte nxjerrë jashtë vetvetes. Kisha dhembje për Gucinë e miqtë e mi. Nuk ishte hera e parë që atdheun e përcaktonte gjuha…

3.

Më kishte shastrisur njëri me patriotizëm. Përpak ma kishte qitur veten qejfit. Në Takimet Ndërkombëtare të Librit në Frankfurt e takoja çdo vit. Më rrinte karshi, i dredhaftë, tamam si ta kishte vëlla njëfarë Lepi Canën nga një serial i hershëm TV “Muzikantët”, merrte e çmerrte e ku ta këpuste, dikur ia kriste: kurrgjë nuk keni bërë. Ku e keni Fishtën, Konicën, Koliqin, Mid’hatin … bile zinte në gojë edhe ca gjysmë shkrimtarë, për të cilët kishte dëgjuar në bodrume apo majë kokorrit.

Dorën në zemër, unë nuk mund të them se jam farë trimi. As një shorte të patriotizmit nuk i kam rënë deri në fund. Pakëz i lodhur, gati i përgjumur, e shikoja atë në sy dhe veten disi nuk e ndjeja mirë. Përpara meje qëndronte njëri, që gjërat i kthente mbrapsht e i lexonte nga fundi. Mezi kisha shqiptuar nëpër dhëmbë: do i sjellim edhe ata. Më shpejtë se ç’mendoni ju, zotëri. Patrioti me një plis deri te gjysma e hundës, të cilin e vinte sa herë kishte dashur të duket në fund të Evropës, ishte larguar duke thënë: kështu thuani çdo vit… Nuk kaloi shumë kohë dhe ndodhi ajo që i kisha pëshpëritur se vjen dita kur do t’i nxjerrim të “dënuarët “nga bodrumet. Atë më nuk e kisha parë në Panairin e Librit. Thonin se i grahte një Kadillaku. Më vjen keq që nuk mund ia mësova as gjuhën dhe i cilit atdhe ishte…

[heret a vone]

Me pelqejne shume kto vargje te Ali Podrimes ,vargje shperthyese
Me duket titullohet "Toke me nda"

Toke me nda nuk kam
Hasmit ne ****te semes
Me vdekjen duhet me u msue
Qence nuk jetohet ma..

Pershendetje

[AsgjëSikurDielli]

Evropa përmes grilave

Ludwig Hartingerit

Ne dhomën akustike hyn Evropa përmes grilave
dhe më del ëndrra
Pëshpëris vitet: 1878, 1913, 1924, 1945
Kujtoj Mollën e Kuqe
hingëllimën e vrançit
kur shurdhonte Toplicë e Artë

Ja erdhi edhe viti 1992
Kongreset e anktheve e pabesive
Po unë ende marr frymë
Mas hijen me pëllëmbë rrjepacake
deri në skaj të horizontit

A kam më kohë për korrigjime

Lart atje shoqërohesh miku im
me tingujt e Moxartit
e m'i nis letrat që kurrë s'arrijnë

Asht e lëkurë zbres unë
në Rrethin e Nëntë të Ferrit
Tjerr terrin verbues
Mësoj veshin me vetminë e fjalëve e shkronjave
me shushurimën e ujërave
dhe shpirtrave të fikur

[AsgjëSikurDielli]

REVOLUCIONET

Drini i Bardhe:kuq, kuq, kuq...
Qeni im leh
qiellin don ta perbij.

Qeni im i bardhe,
qeni im i zi,
pa dhembe e sy.

Drini i Bardhe:kuq, kuq, kuq...

Zogu im
ne kupe te qiellit
eshte ngritur.

[Leila]

Bukuria

Zgjata dorën në livadh lulen me këputë
"Mos - fqiu im i dashur më bërtiti-
-do të vyshket!

Qita hapin, kalin e bardhë me mbërri-
-vashën e ëndërruar kaherë.
"Mos! - përsëri m'u gjegj fqiu.
Unë qava me mall edhe atëherë.

Hodha dorën në gjithësi me pikëllim-
Çel e mshel sytë dritë m'u bë.
"I lumi ti!" - dikush më bërtiti në përqafim
e kurrgjë tjetër s'pashë as ndjeva.

Sot e atë ditë, kudo e kërkoj fqiun tim të mirë.



Me Jetue

Tim bir, Lumit

Erdhe në jetë
Nuk ka më nevojë për kuje, lutje
Kryesorja të jetosh

Këtë gur ta hedhësh më larg se Unë
Prandaj:
Bukën ta pjekësh dy herë nën saç
Ujin ta ziesh deri në shkallën 99
Derisa të mbetesh ti i vetmi kërthi në ajër
në kohë kosmos.

Ti dhe Uji

Diellin ta shikosh nga hija e plepit
Dhe ta matësh
Kur hijen tënde s'mund ta kapërcesh më
Qenit ruaju se të kafshon ajo kafshë shtëpiake
Besnik i madh i Njeriut
Nga kafshimi i gjarprit mund të shpëtosh
Macen nxirre nga fjalori yt gjithsesi
Ajo s'është simbol i kohës sate as i artit tënd

(Unë gjthmonë ia kam frikën edhe Lules edhe
Femrës)

Kur të flasësh fol të dëgjohesh në bjeshkë
të dëgjohesh në shkretëtirë
Për të dytën herë mbetesh pa kokë ose kush
nuk të beson:
Sa më pak shikoje veten në pasqyrë
Dhe kurrë mos mendo: I pari
Ai që ka ekzistuar para teje jam UNË
Ai që do të kujdeset për ditët e mia të mbrama
Për ëndrrat e mia e qetësinë je Ti
Me pleh kurrë mos u pajto: Nxirre në gjysmë
të natës
në pikë të vapës
Asgjë mos rrit asgjë mos krijo me dhunë
Rast i humbur nuk je edhe pse pylli
dendësohet
Mund ta kalosh natën në Kullën time të vetmuar
në botë
Dhe si të duash Ti Lumi
Kryesorja: jetën ta jetosh pa e vrarë
Dhe pa të mbetur në këmbë ndonjë therrë
e saj e zezë
Bashkudhëtari im
Ta provojmë vetveten derisa kemi frymë.



Vrima e Parë Fyellit Tim

ç'gurron guri në gurinë
gur guri ndër gurë më i guri

gur i gurëzuar pranë gurit
gurth i nguruar rreth gurit

gurron guri në gurë gurësh
guro guroje gurin në gurinë

ç'guri pranë gurit gur guri
vrimë e parë e fyellit tim.

[Leila]

Një Ditë

një ditë heshtja
do të më gjuajë
me eshtra të mia
ose do çmendem duke rrënuar.

Unë Biri Yt

Unë biri yt, Kosovë, t'i njoh dëshirat e heshtura,
t'i njoh ëndrrat, erërat e fjetura me shekuj,
t'i njoh vuajtjet, gëzimet, vdekjet,
t'i njoh lindjet e bardha, caqet e tua të kallura;
ta di gjakun që të vlon në gji,
dallgën kur të rrahë netëve të pagjumta,
e të shpërthejë do si vullkan,
më mirë se kushdo tjetër të njoh, Kosovë,
Unë, biri yt.

Poema e Heshtjes

Te "Poema e heshtjes", njëra ndër më të realizuarat artistikisht, që në katër vargjet e poezisë së parë ndjehet pesha e rëndë e heshtjes nëpër shekujt tanë. Gjithnjë përmes gjuhës së figurshme, hasim heshtjen e bëmave, historinë e pashkruar: Heshtja emra të harruar. Megjithatë, poeti do të zbulojë një anë të ndritshme dhe të kësaj historie të heshtur; ajo, heshtja jonë nuk është e shurdhër. Përkundrazi ajo gjallëron si dhimbje, si një plagë e gjallë që ëndërron dhe beson se do të shërohet. Nuk është heshtje, se mbi të, megjithatë, është guri, është kulla, pylli e të gjitha këto dëshmi kanë kohën e tyre, kanë dhembjen e tyre. Heshtja është syri i fjetur me fyell në gojë, të cilit i cicërojnë zogjtë. Pikërisht, kjo heshtje është më e vjetër se guri, më e fortë se vdekja. Ja pra edhe një variant për të sfiduar poetikisht kohën kolektive, vazhdimësinë ekzistenciale të qenies. Eshtë po ashtu dëshmi e kërkimit të përhershëm të formave dhe të shprehjes poetike, dëshmi e individualitetit të fuqishëm poetik.

Hija e Tokës

Ara e misrit është kallur

(nata si kalë hamshor vrapuar ka
jashtë e brenda shtëpisë sime
me mua vrapuar ka
e ara e misrit kallur është)

dhe livadhi rrëzë shtëpisë
dhe vreshta ime e vogël
dhe plepi.
gjithë natën e lume kallur janë

me sytë e mi të përgjakur
Ara e misrit është herrur
Plepi ka rënë
Dhe zogu im i mbramë.

Unë kam kafshuar etjen
Deri sa vdekja pikon

- O, si ta ndjell atë zog të bardhë,
si të bëhem dritë, o vëlla, mbi varrin tënd?

Medet, na i dogj krejt
Fushat e bukës
Dhe livadhet tona


Rënkimi

Qaj, rrafshi im i dashur, qaj!
Diellin tënd verbuar e kanë tytat,
E vatrat shkimbur deri në një.

Zogun në qiell, zogun ta kanë vrarë
Me duar të mia të çara
Me rrashtat tona të shpuara mbuluar të kanë;

Pragje thyer e konaqe mbyllur...
Për gjithkë e për askë vrarë jemi...

Qaj, rrafshi im i dashur, qaj.

Plepi im qiellin do ta shpojë,
Plepi im i kallur
Qiellin e humbur majë një shpate.



Guri

(Pres me ditë tres përditë)

hudh gurin në hapësi
sizifi plak me mund
prapë e hudh dhe e hudh
valë e më valë e i gjallë

pres me ditë tres përditë

hapësi e hapësi kërkon

rrënjë lëshon në mundësi
në pamundësi erna tremb

hudh gurin në hapësi
hapësi çpon e çpon

kohëra e kohëra përgjak
dhe mund Sizifin plak.



Metafora e Jetës Sime

nëse s'flas
jeta ime s'ka qetësi

fiala ime bëhu Unë

heshtja të të mos shtypë
në gurë
rnulliri

nëse s'flas
jeta ime s'ka qetësi

fjala ime bëhu Unë

plaga ime
le të marrë
frymë thellë



Shtat Lëshon një Lulëkuq

heshtja ime është më e vjetër
se unë e më e fortë
se vdekja ime

ajo është pamundësia ime

heshtja kur fle
numëroj yjet
luaj me hije luaj me thika

e një fushë të bardhë
shtat lëshon
një lulkuq

se heshtja ime
ka peshën e gurit të mallkuar
dhe gjuhën e njeriut të gozhduar në shkëmb

[AsgjëSikurDielli]

I kujt je Atdhe?



(Podrimja në shënjestër të «personazheve» të tij)



Xhemal AHMETI



Ali Podrimja paradokohësh doli edhe me një sprovë për antologji. Nëpërmjet një postskriptumi përpiluesi shpjegon se në të janë përfshirë kryesisht autorët që i përkojnë brezit (sipas publikimeve) të viteve të 90. «I kujt je, Atdhe» është libri i dytë i këtij lloji që mban firmën e Podrimjes.

Për autorët, përfshirja aty është një përparësi e rëndësishme, sidomos duke llogaritur namin e përpiluesit si poet e njeri publik, pa përjashtuar faktin se kësaj përparësie i qëndron përballë edhe rreziku i pashmangshëm i prezentimit jo të denjë të njërit apo tjetrit autor, kur kihet parasyshë se gjatë procesit të ndërtimit të një antologjie zgjidhet një numër fare i vogël i poezive.

Shtoi kësaj edhe shijen e veçantë, referencat e kufizuara teorike të përpiluesit (si individ dhe si formim) etj. atëherë patjetër se për disa autorë kjo do të thotë; prezentim i mangët dhe i njëanshëm!

Asgjë e re. Edhe në ato antologji (madje edhe tek ato që konsiderohen si universale) që janë nënshkruar nga njerëz që kanë hyrë në historinë e letërsisë si «Arbiter litterarum», janë regjistruar defekte të tilla. S’ka pse të jetë ndryshe as te poeti Podrimja.

Këtij, lëshime të tilla madje as që duhet t’i merren si diëka dramatike, sepse nuk pretendon të jetë kritik apo teorik i vlerave të lirikës, por thjeshtë mbledh poezi i lexon dhe kur konstaton se në to ka vlera që ai i përdefinon si të tilla, i boton.

E këtu s’ka asnjë sherr. Përkundrazi!

Të gjitha spekulimeve – që sillen vërdallë përreth tavolinave të «shkollave letrare e teorike» në lidhje me inicijativat e «dyshimta» të përpiluesit – u bën ballë faktumi: Ali Podrimja bën diëka e tjerët jo!

Ndërkaq çështja se si ai i bën ato – bazuar në parimet për konceptimin e një antologjie – është krejtësisht diçka tjetër.



"Arsyetimet” për përpilimin e sprovës...



Ekzistojnë tre mënyra seleksionimi të autorëve për një antologji: 1) përpiluesi zgjedh prodhime të tilla artistike që atij i duken interesante ose të atilla që shkojnë në favor të një drejtimi interesant.

2) zgjedhja në bazë të temës, zhanrit, rajonit në bazë të shembujve të arrirë e reprezentativë dhe

3) përzgjedhja në bazë të vlerave të konfirmuara (nga kritika) si një tip i veëantë poezie e me një vlerë «dokumentare» për një stil, rrymë e të ngjajshme. «I kujt je, Atdhe», sipas arsyetimit të përpiluesit në fund të librit, titullit dhe shumë elementëve tjerë përcaktues, është sajuar kryesisht në bazë të parimit të parë dhe me ca komponentë të parimit të dytë – antologjia është rajonale, me temë edhe pse abstrakte (Atdheu – marka më e preferuar në industrinë e interpretimit!) mund të merret si me vend, mirëpo a e përmbush elementin e tretë të këtij parimi.

A janë autorët e përfshirë aty reprezentativëë Nëse po, atëherë ëka reprezentojnë ata, në bazë të ëkahit justifikohet antologjiaë

Këtyre pyetjeve Ali Podrimja iu përgjigjet shumë qartë me postskriptumin e tij në kursiv dhe pasthënies: Të gjithë autorët e prezentuar aty kanë botuar librat e tyre kryesisht në vitet e 90-ta. Kjo është arsyeja kryesore për përpilimin e antologjisë. E dyta arsye është se ata përbashkohen tematikisht rreth: «ndjenjës së përkatësisë» dhe «mbrojtjes së identitetit» nacional. Kjo është e vërtetë.

Asnjëri nga autorët, me poezitë e prezentuara aty, nuk mohon identitetin nacional dhe secili prej tyre në një mënyrë apo tjetër i këndon atdheut. Edhe tek ata që nuk përmendin këtë nocion e që është rëndë të kuptosh se pse shkruajnë, hetohet se megjithatë shkruajnë shqip e me këtë automa_tik_isht zbërthehet përkatësia e tyre në çdo segment biografik e letrar.



Cilët janë ata që kanë mbetur jashtë



Në këtë kontekst Ali Podrimja nuk ka bërë zbulimin e ndonjë rryme të re letrare.

Këtë, sië shihet as që e pretendon në pasthënien e tij. Ai është tepër modest karshi vlerave të këtij brezi dhe s’bën asgjë tjetër perpos prezentimin e tij ashtu sië është: me të mirat dhe të këqijat e tij.

Tani mund të parashtrohet kontrapunkti i përfolur nëpër media pas daljes së antologjisë: nëse ai ka ndërtuar këtë libër të tij vetëm në sajë të prezentimit sipas

parimeve të përmendura më lartë, atëherë pse nuk i ka përfshirë edhe ca të tjerë, që kanë më shumë vlera se shumë vjershëtarë që gjenden atyë Që të mos spekulojmë: kësaj pyetje duhet t’i përgjigjet vetë Ali Podrimja!



Mungon argumentimi konkret



Debati rreth vlerës së antologjisë më së shumti shkon në disfavor të 17 autorëve të prezentuar aty, sepse ata as kësaj rradhe nuk trajtohen ashtu sië duhet. Kjo s’ka ndodhur as në vetë antologjinë.

Mungon arsyetimi shkencor mbi kualitetin dhe rolin e këtij brezi, sqarimi i idesë se pse këta autorë qenkan të rëndësishëm për t’ua bërë një antologji.

Brenda këtij brezi ka autorë që janë vërtet reprezentativë, nëse jo për diëka tjetër më të madhe, por së paku si «dokumentues të kohës», të një periudhe jashtëzakonisht të rëndësishme në aspektin social – kulturor të rajonit prej nga janë.

Aty s’mungojnë as poetë cilësor për nga vlerat artistike, të cilëve po t’iu bastisej poezia ashtu sië duhet me të gjitha mjetet shkencore që janë në disponim do të mundej madje të flitej edhe për «një frymë re...në rrjedhat e poezisë shqipe sot». «I kujt je, Atdhe» me të gjitha të metat është një shans që më parë nuk ishte.

Ai mund të shërbejë si pikënisje e një diskutimi mbi këtë brez, mbi autorët e veëantë dhe vlerat e tyre. Tash ekziston një pasqyrë - qoftë edhe e një pjese të autorëve - e cila duhet ta shtyjë kritikën të kërkojë vlerat brenda saj dhe ato që kanë mbetur jashtë. Nëse për jo dië tjetër, për ketë ka meritën e vetë Ali Podrimja: atë të nxitjes për të trajtuar këtë temë!



Defekti është i përgjithshëm



Antologjia «I kujt je, Atdhe» nuk është e përsosur. Ajo ka defekte. Me defekte është i gjithë sistemi industrial i librit: që nga struktura e manuskripteve, dorrëzimi i tyre, botimi, distribuimi, prezentimi e deri te injorimi i veprave letrare nga lexuesi (që mungon).

Prandaj edhe funksioni i kësaj antologjie do të jetë minimal.

E së shpejti ka mundësi– sië është bërë zakon kohëve të fundit – do të flitet për të në formën «se ë’na ishte njëherë», ata që do të mbeten do të jenë autorët, të cilët do të vazhdojnë rrugën e tyre, ca vertikalisht, ca horizontalisht e ca të irituar nëpër labirinthe do të humben thellësive duke mos gjetur rrugën e kthimit më. Kështu e ka kjo punë!



Gazeta FJALA.