Ilirët krijuan alfabetin e parë?

[Kreksi]

Jam i pajtimit me ju ZëuS,

Mirepo edhe pse Plini i vjeter e permend ne librin e tije se; shkrimin latin apo alfabetin latin e sollen Pellazget, prap se prape kjo deshmi ka vlere per neve edhepse e dijmi se mezi na e pranojne sot origjinen nga iliret e lere me edhe nga pellazget, por mbasi kemi ngulur kembe dhe se kemi hyr ne enciklopedine botrore se me te vertete ne jemi pasardhesit e ilirve e me kete automatikishte edhe te pellazgve.
Per mendimin tim ky citim nga Plini ka rendesi te madhe e tani neve na mbetet te hulumtojmi rrasa e gur e shpella çka jo qe te gjejmi shkrime te moçme me alfabet Pellazgë prej sot.
Derisa Plini i famshem ka guxuar te shkruje nje mendim te ketije llojit dhe ate me hamendje(mos ti kerkojmi tani referanca edhe Plinit) perse edhe ne mos te mundohemi te bejmi kerkime duke u nisur edhe nga aty qe nuk na merr mendja ?
Une prap po kthehem tek Piramidat ne Bosnje(qe njehere jane terrasa) e qe me siguri jane ndertuar nga pellazget, populli me i vjeter i ballkanit dhe se mu aty afer kesaje piramides shifet nga larte(nga qielli) nje varg shenja qe perngjajne ne shkronja te alfabetit latin !
Derisa ai poull ka pasur aftesi te ndertoje terrasa aqe madheshtore, perse edhe mos te ken lene gjurme edhe permes shkrimeve ?
Jam i sigurt se aty do gjindet rrenja e shkrimeve dhe e nje civilizimi te hershem pellazgjikë.

[Baptist]

1. Zoteri pyetja dhe pergjegja kishin te benin me iliret dhe jo me pellasget. Nga sa u tha siper merret vesh se nuk ekziston ajo reference.
2. Tjeter, nga cili liber dhe cili paragraf eshte shkeputur citimi qe ke sjellur?
3. Edhe me shume do t'me pelqente sikur t'i kishim ne dore ato referenca.

1. Ke te drejte te fshish shkrimet e mija. Nuk ke te drejte te moderosh mendimin tim pa lejen time.
2. Nuk ka nevoje te me perkthesh cfare thote Zeu. Kuptoj mire shqip. Ne se ai te ka kerkuar nje gje te tille, mund ta ndihmosh duke i perkthyer Zeu cfare shkruaj une, si edhe per t'i perkthyer ne shqip Plinin qe ka blere.
3. Pyetja drejtohej ne se nje fraze e caktuar e marre nga Livri VII Plinus Secundus ishte e vertete. Ndryshe nga pergjigja jote orakullore (eshte dhe nuk eshte),citova frazen reale te marre nga Plinit, kundrej variantit te modifikuar popullor. Me poshte do vendos te tere faqen e marre nga Plini, kapitullin dhe titullin.

Chap. LVI.

The first inventers of diverse things.


BEFORE we depart from this discourse of mens nature, me thinkes it were meet and convenient to shew their sundrie inventions, and what each man hath devised in this world. In the first place, prince Bacchus brought up buying and selling: he it was also that devised the diademe that roiall ensigne and ornament, and the manner of triumph. Dame Ceres was the first that shewed the way of sowing corne, whereas beforetime men lived of mast. Shee taught also, how to grind corne, to knead dough, and make bread thereof, in the land of Attica, Italie, and Sicilie: for which benefite to mankind, reputed shee was a goddesse. Shee it was that began to make lawes, howsoever others have thought, that Rhadamanthus was the first law-giver. As for letters, I am of opinion, that they were in Assyria from the beginning, time out of mind: but some thinke, and namely Gellius, that they were devised by Mercurie in Ægypt, but others say they came first from Syria. True it is, that Cadmus brought with him into Greece from Phœnice to the number of sixteene, unto which, Palamedes in the time of the Trojane warre added foure more in these characters following, Q. X. F. C. And after him Simonides Melicus came with other foure, to wit, Z. H. U. W. the force of all which letters we acknowledge and see evidently expressed in our Latine Alphaphet. Aristotle is rather of mind, that there were eigtheene letters in the Greeke Alphaphet from the beginning, namely, A. B. G. D. E. Z. I. K. L. M. N. O. P. R. S. T. U. F, and that the other two Q. and C. were set too by Epicharmus, and not by Palamedes. Anticlides writeth, That one in Ægypt named Menon, was the inventor of letters, fifteene years before the time of Phoroneus, the most auncient king of Greece: and he goeth about to prove the same by auncient records and monuments out of histories. Contrariwise, Epigenes, an authour as renowmed, and of as good credite as any other, sheweth, that among the Babylonians there were found Ephemerides containing the observations of the stars, for 720 yeeres, written in brickes & tiles: and they that speake of the least, to wit, Berosus and Critodemus, report the like for 480 yeeres. Whereby it appeareth evidently, that letters were alwaies in use, time out of mind. The first that brought the Alphabet into Latium or Italie, were the Pelasgians.
...vazhdimi http://penelope.uchicago.edu/holland/pliny7.html

[Baptist]

Zoteri,
kjo pyetje eshte sqaruar ne detale dhe eshte mbeshtetur me citate adekuate te pandryshuara (nga latinishtja e vjeter) nga transkribimi i "Naturalis Historia" Liber VII/ p.193-194 te Gaius Plinius Secundus, 77 - 78 es; -ku vetem me nje postbllok fjale te shkurter thuhet:" in Latium eas attulerunt Pelasgi". Pjesa tjeter e tekstit as qe merret me shkrimin por me menyren e jeteses dhe kush ka ndertuar shtepi i pari etj.

Tani ai citat eshte valid dhe kush nuk beson se eshte shkruar vertete ashtu nga Plini, mund ta vertetoje me lehtesi. Sepse e ka referencen e sakte dhe po s'i mjaftoi kjo, le te urdheroje te siguroje qasjen ne origjinal dhe ta vertetoje vet nese eshte transkribuar sakte.

Prandaj konkludoj se qeshjta e Plinit eshte sqaruar me gjeresi te mjaftueshme, sepse referencat i kisha sjellur vet ne vazhdim te asaj qe ke cituar siper nga une, pasi ti pertove ta besh kete.

[Baptist]

Zoteri,
kjo pyetje eshte sqaruar ne detale dhe eshte mbeshtetur me citate adekuate te pandryshuara (nga latinishtja e vjeter) nga transkribimi i "Naturalis Historia" Liber VII/ p.193-194 te Gaius Plinius Secundus, 77 - 78 es; -ku vetem me nje postbllok fjale te shkurter thuhet:" in Latium eas attulerunt Pelasgi". Pjesa tjeter e tekstit as qe merret me shkrimin por me menyren e jeteses dhe kush ka ndertuar shtepi i pari etj.

Me vjen mua rende nga menyra barbare me te cilen spekullon. Se pari, ne me shume se nje post vure ne dyshim vertetesine e paragrafit. Deri ketu, nuk ka asgje te keqe, madje kete reagim e provokoj vete, me qellim qe ne shqiptaret te verifikojne cdo gje qe fusin ne bagazh. Kjo eshte arsyeja e dyte (jo me e rendesishmja) se perse preferoj te mos vendos referenca te plota.

Cfare te le pa mend, eshte kembengulja per te mos lexuar qofte edhe tani kapitullin e Plinit, si dhe guximi per te vazhduar spekullimin duke shkruar se Plini nuk flet per shkrimin. Vertet nuk flet per shkrimin, flet per germat, dhe per shpikesit e tyre (me pare kisha citouar qe Plini flet per alfabet te sjelle nga pellazget, ndersa per shpikjen e tij kuoton disa burime/persona).

Te vetmit qorre qe nuk duan sy jane duhet te jene ata qeper arsye te njohura vetem prej tyre vetem pretendojne se jane qorre.

[Baptist]

Per mendimin tim ky citim nga Plini ka rendesi te madhe e tani neve na mbetet te hulumtojmi rrasa e gur e shpella çka jo qe te gjejmi shkrime te moçme me alfabet Pellazgë prej sot.

Derisa Plini i famshem ka guxuar te shkruje nje mendim te ketije llojit dhe ate me hamendje(mos ti kerkojmi tani referanca edhe Plinit) perse edhe ne mos te mundohemi te bejmi kerkime duke u nisur edhe nga aty qe nuk na merr mendja?

Une prap po kthehem tek Piramidat ne Bosnje(qe njehere jane terrasa) e qe me siguri jane ndertuar nga pellazget, populli me i vjeter i ballkanit dhe se mu aty afer kesaje piramides shifet nga larte(nga qielli) nje varg shenja qe perngjajne ne shkronja te alfabetit latin!

Derisa ai poull ka pasur aftesi te ndertoje terrasa aqe madheshtore, perse edhe mos te ken lene gjurme edhe permes shkrimeve ?
Jam i sigurt se aty do gjindet rrenja e shkrimeve dhe e nje civilizimi te hershem pellazgjikë.

Plini i famshem nuk kishte nevoje per guxim kur po e thoshte ate fjale!
Do te ishte me "guxim" vetem ne rast se do te thoshte se shkrimin ua sollen iliret. Por ai nuk do te guxonte ta bente kete, sepse ne kohen e tij iliret ishin ende te gjalle dhe te forte bile.
Ai thjeshte e ndjek politiken greke qe kishin bere me heret me pellasget. Kur dicka nuk shkonte ata thonin pellasget por nuk e thonin emrin e fisit pellasg sepse dihej mire se ai fis njihej si fis ilir tani.

Mos u kthe ne piramidat e Bosnes sepse nuk ke ku kthehesh. Ato nuk ekzistojne para se gjithash ndersa ai konfiguracion relevor nuk ka kurrfare peshe argumentuese sepse cdo gjeolog do ta spjegoje se si eshte formuar dhe per sa shekuj. Nuk jane terasa dhe nuk jane te ndertuara por sidoqofte ato jane larg temes qe diskutojme, teper larg.

[Baptist]

Zotri Styx:
Ti solle kete(1) qekisha sjellur ne latinisht:
1) The first that brought the Alphabet into Latium or Italie, were the Pelasgians. Euryalus and Hyperbius, two brethren at Athens, caused the first bricke and tile kils, yea, and the houses therof to be made: wheras before their time men dwelt in holes and caves within the ground. Gellius is of opinion, that Doxius, the sonne of Cælus, devised the first houses that were made of earth and cley: taking his patterne from swallowes and Martines neasts. Cecrops founded the first towne that ever was, and called it after his own name Cecropia: which at this day is the castle or citadell in Athens

Eshte vetem ajo fjale qe flet per shkronjat pellasge! Vazhdimi sic vura ne dukje flet per: "Euryalus and Hyperbius, two brethren at Athens, caused the first bricke and tile kils, yea, and the houses therof to be made: wheras before their time men dwelt in holes and caves within the ground." sic sheh, kush ka bere tullat e para, si kan jetuar ne toke, e pallavra tjera qe nuk kan te bejne aspak me shkrimin.

Kurse per ne ishte me rendesi vetem pjesa qe deshmon se pellasget i prune shkronjat te trolllin italik. Prandaj ajo cope e librit (e perkthyer per faqe te zeze) do te shkurtohet dhe do te ipet linku i burimit per ata qe deshirojne ta lexojne vazhdimin.

[Kreksi]

Te gjitha shkrimet i lexova.

Shifet se e kemi kapur me nxitim temen....

Ndersa une shetita forumet e ndryshme, ne gjuhe te ndryshme, bera kerkime ne libra por ne forume njeriu ose meson diçka tjeter.

Ne nje forum lexova edhe kete;

Shkronjat e para ne europe i solli Kadmosi nga fenicia e dihet se sipas legjendes ky ishte babai i ilirve(sipas legjendes)... e ketu jep te dhena me se miri Diodori i Sicilis(bashke kohesi i cezarit) por edhe Herodoti e permend kete fakt se shkrimet ne europe nuk erdhen permes grekeve por ato i moren se pari pellazget.

[Baptist]

Kreksi:

Aq keq lexohen nga Franca keto temat shqiptare? Po vetem Plini aty lart (i kam ngjyros rreshtat qe t'i shihni me mire) te jep 20 variante nga kane ardhur, ndersa ti ne diten e sodit paske dale ne gjykim konkuziv qe ishte Kadmi.

Baptist, ktheje faqen e plote te Plinit. Ka njerez qe duan dhe dijne te lexojne. Ajo faqe ka material te rendesishem per temat e fundit, dhe eshte shkruar ne stilin narrativ te shkrimeve te hershme historiko-gjeografike(si Strabo psh).

PS. Perkthimin eshte bere, sic duket dhe nga gjuha e vjeter, nga nje prek perkthyesve me te njohur Angleze, dhe mbeshtetur prej nje nga Universitetet me ne ze te Amerikes. Sigurisht, askush dhe asgje nuk krahasohet me njohurite e tua ezoterike.

[Kreksi]

Kreksi:

Aq keq lexohen nga Franca keto temat shqiptare? Po vetem Plini aty lart (i kam ngjyros rreshtat qe t'i shihni me mire) te jep 20 variante nga kane ardhur, ndersa ti ne diten e sodit paske dale ne gjykim konkuziv qe ishte Kadm
.

Styx,

Une vetem se u bera reporter i forumisteve te tjere ne gjuhen françeze se çka mendojne ata ne lidhje me shkrimet e para europiane.
Mendoje se per lexuesin ne kete forum ka edhe rendesi edhepse dikush e hedh poshte kete mendim.

Pra keto citime nuk jane dhene nga mendja ime por si e thash edhe me siper, mendime te te tjerve me çka perputhet se shkrimin e pare ne europe e morem preje pellasgve e jo grekeve siç mendohej me pare.

[Baptist]

Ju falemnderit zoteri Kreksi, por keto jane gjera qe dihen dhe askush nuk i ve ne dyshim si tradite gojore te nje forme te vjeter te fakteve historike.

Por eshte interpretimi i tyre ai qe zkonisht arrine t'i zbres perfundi cdo vlere reale historike qe keto radita kulturore transmetojne per shekuj.

Eshte e fakt qe Kadmi solli edhe shkronjat fenikase me vete. Mirepo interpretimi se ai solli shkronjat e para ne hitorine e evropes eshte e pavertete. Shkrimet e kultures se Vinces jane per disa shekuj me te vjetra se ardhja e Kadmit ne Evrope apo me saktesisht ne ilirine e jugut.

Pra, shkrimi ka ekzistuar ne forma tjera shume para Kadmit dhe kjo menyre e interpretimit e cvlereson pothuaj plotesisht validitetin e informates historike qe sjell ajo gojdhene e shenuar ne thyerje te epokave shoqerore.

Pastaj pergjegja ne pyetjen dhe rezultanta e saj eshte e kushtezuar pashmangshem nga individualiteti paracaktuar i shkrimit ne fjale. Sistemi i shkrimit.

biele pershkak te paqartesise se ketyre nocioneve edhe vet historianet e shkolluar kan problem te pazgjidhshem ne te kuptuarit e menyres se krahasuese dhe formulimin e nje piknisjeje per komparacione analize dhe interpretim te tyre me qellim te nxjerrjes se ndonje postulati fale konkluzave te arritura.

Shumica e sistemeve te shkrimit nuk kan asgje te perbashket dhe jane zhvilluar ndaras por edhe krahas si paralelizem gjinishe te ndryshme te shenimit dhe transmetimit te informates.

Keni sistemin piktografik, heiroglifik, logografik, hieratik dhe demotik, silabik, fonetik ekmr.

Por kur themi Alfabet, kemi thene sistem i vecante i shkrimit apo transmetimit te kuptimeve. Ky individualitet shenjash eshte kod unik i paraqitjes se foneve te gjuhes se gjalle e cila poashtu eshte sistem kodesh ne vete, pra nje kod i kodit foljor i cili ka kuantizuar tingujt e vecante gjuhesor te komunikimit ndernjerzor prej te cileve ne menyre vargore ne reprodukojme ata tinguj gjate procesit te leximit njekohesisht dekodimit te tyre.

Praktikisht ky sistem u tregua si sistemi me efiqient fleksibil dhe i pershtatshem nga te gjiteh te tjeret. Ky sistem mund te transmetonte/mimetonte gjuhen e folur ne menyre shume te perpikte dhe ne kete menyre elimnonte pothuaj plotesisht mundesine e interpretimit subjektiv e rrjedhimisht te gabuar apo te keqinterpretuar. Kauzalisht ky sistem eliminonte edhe nevojen per nje numer teper te madh simbolesh kuptimi i te cilave mund te ngaterrohej ose te harrohej plotesisht duke i lene vend interpretimit te gabuar ose humbjes se informates vitale.
Por megjithate e verteta eshte se shkrimi fonetik derivoi nga format e para te piktogrameve, ideogrameve dhe logogrameve.Dduket se zhvillimi i gjuhes dhe koncepteve abstrakte ndikoi ne paraqitjen e nevojes per kombinimin e tyre. Per ta shkruar dicka konkrete te pervetshme mali mjafton nje figure apo simbol i cili edhe vizuelisht e pershkruan ate por nevoja per shkrimin e kuptimeve abstrakte si lart poshte implikoi ideogramet ta zeme, lart: L, poshte: Γ, por shprehja Mal mjaftohet me M si piktogram, kurse uji (Deti) me M mbrapesht W, ose fryma te mjaftohet me F kurse era me forcimin e te njejtit simbol ne E.

(Keta te gjithe jane shembuj hipotetik sa per ilustrim, por nuk e perjashtoj mundesine e vertetesise se ndonjeres prej tyre)

Ta zeme nese L kapitale derivon nga ngurtesimi i kursivit alfa [a] kjo tregon se sistemi fonetik i sotem rrjedh nga alfabeti, i cili origjinalisht eshte silabik e jo fonetik nga menyra se si e perdorim ne. Ta zeme alfabeti anglez ende eshte nje forme silabike e tij.

Te gjitha keto i thash ne lidhje me Kadmin dhe alfabetin e tij i cili origjinalisht do te duhej te ishte silabik. Emri i tij rrjedh nga shkronjat e para te ketij sistemi Alfa dhe Beta. Vetemse ta zeme alfa shqiptohet Alef ndersa beta bet ose bete, prej ku do te nxirrnim emrin Alefbete per sistemin e shkrimit fenikas.

Por per dallim nga logografia alfabeti u desh te kalonte neper shume modifikime pershtatje e ngaterrime te shqiptimit derisa erdhen ne trajte shkronjash per te permbushur nevojen gjuhesore te paraqitjes se tingujve te vecante.

Nga kjo kuptojme se nuk ekziston nje autor i alfabetit, alfabeti evoluoi per shekuj me radhe dhe nen ndikimin e gjuheve te ndryshme pesoi qindra transformime si ne paraqitje grafemave ashtu edhe ne shqiptimin e tyre, bile ne shumicen e rasteve ai u be edhe shkaktar i ndryshimeve ne gjuhen e gjalle te folur.

Ndonese nu evrope eshte e pamohueshme se Pellasget kishin shpikur nje sistem dy sisteme ndoshta edhe dhjetera sisteme te komuniimit gjate shekujve te ekzistences. Problemi eshte se ata ate e perdoren dhe e ruajten ne fshehtesi te madhe per mijera vjet larg syve te popullates se thjeshte qe nuk i takonte klases prifterore.

Une them se edhe semiteve alfabetin konsonant i cili logjikisht eshte shume i afert me logogramet e ndihmuara ne ideogramet ua kishin sjellur misionaret pellasg ne kohen e rrenimit te Kulles se Babelit.

Po e nderpres me kaq se u shnderrua ne esse gje qe nuk e pata ndermend.