Ritja e Popullsise, problem nderkombetar:
perSHENDETje
Popullsia boterore ka kaluar kater faza kryesore: 1) epoka para-bujqesore (deri ne 12 mijevjecarin p.e.s.) kur njerezit mendohet qe nuk kalonin 100 milion veta, 2) epoka para Revolucionit Industrial (12 000p.e.s.-1800 e.s.) kur popullsia boterore ishte reth 1 miliard e 700 milion, 3) epoka nga R.I. deri ne Luften e Dyte Boterore kur bota numronte reth 2.5 miliard njerez dhe 4) epoka e sotme te ciles i referohet kjo teme.
Ne epoken e sotme teknologjia dhe ritja e prodhimit ushqimor ka ndikuar qe te ritet popullsia ne permasa kolosale. Sot njeriu eshte qenja qe jeton ne te gjitha ikosistemet e planetit Toke dhe eshte bere shkak qe te shduken shume krijesa te tjera dhe te varferohet pasuria natyrore e planetit. Te dhenat e kesaj teme i mblodha nga libri "Economics of Development" i ekonomologeve Amerikan Gillis, Perxins, Roemer dhe Snodgrass. Sipas statistikave te mbledhura nga viti 1992 popullsia boterore eshte ndare ne menyren qe shfaqet me poshte:
Zona...............popullsia.....perqindja...banor e.....ritja e....vdekjet...
.......................................nga pop. ..cdo km2... popull. ....e..............
.......................................boterore... ...............cdo.....foshnjeve........
.................................................. ....................vit......cdo 1000..........
Tej Sahares........................................... ...........................................
(Afrika Poshtme) 543 mil. .....10%............22...........3.0%......99..... ..
Azia dhe Paqesori 3.042mil. ..56%...........102.........1.8%......52.......
EuropaLindore..me................................. ..........................................
Azine Qendrore......416 mil. ....8%............18...........0.7%......22......
Europa Perendimore 440mil. ..8%............91...........0.6%......13.......
Lindja e Mesme............................................. ...................................
me Afriken Veriore...261 mil. ...5%............24...........3.2%......58......
SHBA-Kanada..........283 mil. ...5%............15...........1.0%.......9.......
Amerika Latine............................................ .....................................
dhe Karaibet............454 mil. ...8%...........22............2.0%......44......
............ndarja e popullsise ne baze te gjendjes ekonomike............
vendet e varfera fare3.191mil...59%........82...........2.0%....... .........
vendet e mesme.......1.414 mil. .26%.......23...........1.8%.................
vendet e pasura........828 mil. ...15%......26............0.7%.................
gjithe bota.................5.439 mil....100%.....41............1.7%..............
shpjegime: Ne shifren "vdekjet e foshnjeve", tregohet se sa vdesin cdo vit, cdo nje mije foshnje qe nuk kane mbushur 1 vjec. Kur popullsia e nje vendi ritet 1% cdo vit do te thote qe per 70 vjet, afersisht, popullsia e atij vendi do te dyfishohet, kur popullsia ritet 2% cdo vit atehere dyfishohet per 35 vjet kurse kur ritet 3% atehere dyfishohet per 23 vjet. Popullsia e botes ne vitin 1992 u riste me 1.7%, afersisht aq ritet edhe sot. E theksoje dhe nje here tjeter se keto statistika referohen ne vitin 1992.
COLOR=indigo]konkluzionet:[/COLOR] Fillimisht dua te theksoje se ne vendet e Afrikes se Poshtme vdesin me shume se 10% e foshnjeve nen-12 muajshe sepse ne statistikat e mesiperme jane permbeldhur edhe Afrika e Jugut, me Sri Lanken qe jane disi me te zhvilluara se vendet e tjera. Por pergjithesisht numri i foshnjeve qe vdesin eshte shume me i madh po te mendojme se shume foshnje vdesin mbas 1 vjecarit te jeteses, nga semundjet dhe uria, dhe se shume here statistikat fshihen nga qeverite e ketyre vendeve. Dua te shtoje se ne disa vende te Afrikes Qendrore dhe Jugore, si Etiopia, Mali, Tanzania etj. nje femi qe ne momentin qe lind nuk pritet te jetoje me shume se 48 vjec.
Statistikat e mesiperme tregojne qarte se shumica e popullsise boterore jeton ne skamje dhe se shumica e popullsise boterore jeton ne kontinentin aziatik, ku dendesia njerezore eshte me e madhe. Pakica e njerezve jetojne ne vendet e pasura kurse nje pjese tjeter e rendesishme jeton ne ato pjese te planetit qe po industrializohen.
Ne vendet e pasura si SHBA,Kanada, Europe Perendimore vdesin shume me pak foshnje se ne vendet e varfera. Gjithashtu ne keto vende popullsia nuk shtohet me ritmin e vendeve te tjera (kane problem ipogjenetik), dhe kane problem te madh se ne keto vende nje pjese e madhe e popullsise jane pleq dhe nuk mund te marin pjese ne shtimin e prodhimit kombetar (prandaj marin dhe emigrant). Perkundrazi ne vendet si Afrika dhe Lindja e Mesme popullsia ritet me permasa te jashtzakonshme. Nese nuk do kishte shume vdekje ne Afriken e Poshtme popullsia do ritej me permasa shume me te medha. Keto zona kane dhe probleme te medha me ujin dhe analfabetizmin (psh. ne Etiopi reth 70% e te riturve nuk dine te lexojne) problemi i ujit bashke me shtimin e popullsise sjell luften.
Zonat me dendesi me te vogel popullariteti jane Europa Lindore dhe Amerika e Veriut.
Sidoqofte kohet e fundit eshte vene re nje ulje e madhe e lindjeve ne te gjithe boten, por kjo nuk do coje ne nje ulje te menjehershme te popullsise boterore sepse nje pjese e madhe e kesaj popullsie jane akoma femije (dmth. do lindin me vone femije te tjere). Sipas shume shkencetareve popullsia e botes do vashdoj te ritet edhe per 100 vjet akoma (kur te ket aritur 8 miliard) dhe atehere nese gjerat shkojne sic duken do ket nje stabilitet ne ritjen e popullsise.
Ftoje te gjithe anetaret e Forumit te bisedojme reth kesaj teme te rendesishme! Te shprehim mendimet tona per te ardhmen e botes, per problemet qe sjell shtimi i popullsise, mungesen e ujit dhe e ushqimeve per te gjithe. Per mendimet e shkenecetareve ne lidhje me te ardhmen e botes, problemet e Botes se Trete etj.
falemiNDERit
Pėrgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt