Shqipëria, shkollim ose vdekje

[Xhuxhumaku]

Shqipëria, shkollim ose vdekje

Alban BALA

Po huazoj Fidel Kastron dhe një slogan të tij të ngjashëm për të shprehur thelbësisht atë që unë e konsideroj si kushtin më të rëndësishëm për shpëtimin e njeriut shqiptar nga sfida më e vështirë e kohës: integrimi në tregun global.

Shqipëria është ndoshta i vetmi vend në botë, ku presidenti e ka mësuar anglishten dhe kompjuterin pasi ka dalë në pension. Kjo nuk është rastësi unike e këtij dheu. Kompjuteri i parë në Shqipëri ka arritur vetëm në vitin 1981.

Shqipëria shënon po ashtu ndoshta të vetmin regjim ish-komunist evropian, ku mësimi i gjuhëve të huaja përbënte trasgresion ideologjik dhe ndëshkohej me burgim politik.

Në Shqipëri, sidomos në jug të vendit, familjet e lidhura me luftën i shkollonin fëmijët e tyre si oficerë, ndërsa familjet e dyshimta lejoheshin të mësonin në “profesione të dorës së dytë”, si mjekë, ekonomistë dhe inxhinierë. Trashëgimia komuniste është një prej arsyeve më të forta pse tranzicioni me orientim euroatlantik i vendit qe pa dyshim më i vështiri në krejt Evropën Juglindore.

Shqipëria hyri në ciklin e paqartë të ndryshimeve postdiktatoriale me një background ekonomik të mjerueshëm, si një vend tërësisht i izoluar në komunikimin me botën, me një infrastrukturë transporti dhe prodhimi tërësisht jashtë standardeve, me kapacitete profesionale premtuese, por shumë larg risive teknologjike që i dhanë hov zhvillimit botëror. Për këto arsye, shqiptarët gjenden sot më shumë se kurrë përballë sfidës së të mësuarit, si rruga e vetme e ringritjes së tyre kombëtare.

Edhe për këtë arsye, Programi për Arsimimin e të Rriturve në Shqipëri, PARSH, mbetet një prej ndihmëtarëve më të rëndësishëm të këtij procesi. Këto ditë, 50 subjekte, kryesisht arsimore, pjesë e këtij programi, ftuan qytetarët e çdo moshe të shprehin nevojat e tyre për rigjetjen e hapit të humbur në shkollim. Për çudi, interesi i të rriturve ishte i zbehtë dhe vizitorët më të shumtë ishin të rinj, ishin ata që mësojnë në shkolla dhe që kanë ende një të ardhme për të jetuar mbi libra.

Kjo ndodh, kur Ballkani konsiderohet rajoni me konsumin më të ulët të leximit në Evropë, ndërsa Shqipëria në Ballkan mban vendin e fundit për interes ndaj librit.

Kjo ndodh, kur analfabetizmi ka prekur edhe nxënësit e shkollave dhe kur nota mesatare e nxënësve parauniversitarë në shkallë vendi është rreth 6-ës.

Çfarë do të bëhet në vend atëherë me ata mijëra profesionistë, të cilët kanë nevojë të ringrenë profilin e njohurive në gjuhë të huaja dhe teknologji, për të thithur në kohë sa më të shkurtër çka është arritur në botë? Do të dalin të gjithë në pension të parakohshëm?

Shpejtësia e zhvillimit të teknologjive informatike dhe të komunikimit e ka bërë panoramën shumë më agresive, edhe për ata që kanë arritur të justifikojnë vendet e tyre të punës. Sepse çdo gjë ndryshon. Shumë shpejt. Njeriu ose është pjesë e këtij ndryshimi, ose shndërrohet në një eksponat, që dëshmon për brezat pasojat e prapambetjes. Ashtu si deri sot, Shqipëria.

Tregu i punës është metri i parë dhe i fundit i suksesit të shoqërive tona, përballë një kërkese në rritje për cilësi dhe dije.

Sot krahu i punës në Shqipëri është më i lirë edhe sesa krahu i punës në Indinë e largët. Vetëm miliona fshatarë të Kinës Juglindore që janë zhvendosur në këto vite në metropolet e reja industriale kineze, pranojnë ende të paguhen sa një shqiptar. Edhe për pak. Sepse edhe ata janë të detyruar t’i përshtaten një teknologjie që rritet më shpejt sesa numri i tyre miliardësh. Ata janë pjesë e një makinerie që udhëheq rritjen e tyre, në mënyrë agresive dhe shumë të studiuar.

Shqiptarët duhet ta kishin ndierë prej kohësh rrezikun e daljes tërësisht nga tregu. Nuk janë gratë dhe vajzat e lodhura që qepin faqe këpucësh e ardhmja e ekonomisë shqiptare dhe buka e vetme e eksporteve të vendit. Shqipëria ka nevojë të hyjë në një cikël të ri zhvillimi, i cili nevojit, së pari, jo aq fonde investimesh, sesa kapacitete njerëzore që premtojnë sigurinë e rritjes së qëndrueshme.

Koha e tregtarëve të shumicës me katër klasë shkollë ka mbaruar. Prej disa vitesh tashmë. Mijëra të rinj që kanë marrë guximin për t’u shkolluar jashtë vendit, janë shpresa më e mirë për një të ardhme ndryshe te shqiptarët.

Por ata që jetojnë këtu, që kanë qenë dhe do të vazhdojnë të jenë, nuk kanë asnjë arsye të jenë skllevër të padijes, thjesht sepse nuk arritën të rriten bashkë me kohën.

Mundësitë janë këtu, shkollat, kurset, mjetet dhe vetëdija për mungesat tona.

Arsimi është rruga e fundit që kemi për të gjetur veten në korridorin tashmë të caktuar të historisë sonë të re evropiane. Ose do të ecim përpara, ose do të vdesim.




24/05/2005
KATEGORIA: Analiza

[angeldust]

Me pelqen si artikull. Bravo autorit! Ka bere nje vezhgim mjaft te mprehte.
Them kete kur mendoj per ndonjeri ne Shqiperi, le te themi ne moshe te mesme, qe ju duket sikur po te shtypin butonat e kompjuterit, do t'ju "shpertheje", ose dicka e tille.
Gjithashtu mendoj se ne fusha qe kane zhvillim shume te shpejte, si tek profesionet e shendetit per shembull, mjeket, farmacistet dhe infermieret, duhet te ndjekin disa ore ne vit mesim, per t'u njohur me barnat ose procedurat e reja qe dalin ne perendim dhe futen ne Shqiperi. Keto ore mesim duhet te jene kusht per rinovim te licences. S'ka vazhdim te edukimit, s'ka rinovim te licences. Ashtu duhet te jete.