Fotografi nga Folklori

[shigjeta]

Foto e marr ne 1914

[Endless]

Foto e marr ne 1914

Haha! Ne kish? Po armet dhe ato shkopinjte ci kane dash me vete? lol Apo si dihesh, gjate lutjes mund te kishte ndonje mospelqim midis njeri tjetrit, dhe per mos tu gjet duar bosh sido qe te ishte .

Perfundimisht, kemi qene dhe do jemi te vecante! LOL!

[shigjeta]

"Albania, the foundling state of Europe" nga Wadham Peacock, botuar me 1914.

Autori shkruan per pershtypjet e tij ne Shqiperi. Me poshte eshte fotoja e Nik Lekës dhe pershkrimi qe i ben autori veshjes se malesorit nepermjet tij.

[shigjeta]

..vazhdimi..

[EncounterAL]

------------------------ Libri ----------------------------------------------
Title : Mentone, Cairo and Corfu
Author : Woolson, Constance Fenimore, 1840-1894
Publisher : New York : Harper & Brothers, 1895
-----------------------------------------------------------------------------

Dy kostumet popullore Shqiptare (bashkengjitur)
jane ne librin e mesiperm dhe jane nga fotot qe
autorja realizoi gjate nje vizite ne Corfus ne 1894.

[tradita]

Ulqin1950-1980 kengtar prej familjes Fici,ne fis Rifat Llazorja

Te lumte per postimin e ketyne fotove.....me pelqyn shum....e vakt o vakt.Po me intereson se kush ishin keta dy varza se nuk po me kujtohen.Flm per informim dhe te pershendes...Tradita.

[EncounterAL]

Bashkengjitur jane dy foto te realizuara nga autori gjate nje vizite ne rajonin
e Shkodres. Keto jane nga libri qe vijon:

-------------------------------- Libri -------------------------------
Title: The near East; the present situation in Montenegro, Bosnia, Servia,
Bulgaria, Roumania, Turkey and Macedonia; (1907)

Author: Le Queux, William, 1864-1927

Subject: Eastern question (Balkan); Balkan Peninsula -- Description and travel
Publisher: New York : Doubleday, Page & Company

--------------------------------------------------------------------------

Keto foto jane cilesuar nga autori si:

1. Nusja qe zbatoi kanunin (zona Theth) dhe
2. Shoqeruesi (nga Shkreli) i autorit ne Shqiperi

[xho1]

Te lumte per postimin e ketyne fotove.....me pelqyn shum....e vakt o vakt.Po me intereson se kush ishin keta dy varza se nuk po me kujtohen.Flm per informim dhe te pershendes...Tradita.

Tradita nuk e di se kush jan kta dy varzat mendoj se jan malazeze,po nese te intereson munde te i ves kto te moshuarit,faleminderit per interesim.

[fegi]

Xhubleta shqiptare, “një enciklopedi mesjetare mbi katër mijë vjeçare”
Kostumi me xhubletë i grave malësore në Shqipërinë e Veriut është dhe një enciklopedi e botës mesdhetare për katërmijë vjet, por sot gati po zhduket gradualisht aty ku mbijeton ende, ndër shqiptarë. Atëherë xhubleta duhet të merret urgjentisht në mbrojtje ligjore, jo vetëm nga shteti shqiptar, por edhe nga UNESCO. Për paradoks, në Shqipëri ekziston një Institut i Kulturës Popullore, që në vite, nga emrat më të njohur të shkencave studimore shqiptare, ka zbuluar, trajtuar e menaxhuar një numër të pallogaritshëm vlerash të trashëgimisë shpirtërore dhe materiale, por pa mundur t‘i publikojë të gjithë këto vlera, për shkak të mungesës së një muzeu etnografik, që vitet e fundit, është ofruar si një qoshk joshës në hyrjen kryesore të Muzeut Kombëtar. Por, një ekspozitë vetjake pranverën e kaluar, e hapur në hollin e këtij muzeu nga e pasionuara pas trashëgimisë së kostumeve popullore, Linda Spahiu, vuri në pah diferencën e madhe mes hapësirave që ndaheshin me njëra-tjetrën nga disa metra, ku privatja për nga vlerat që posedonte, ishte në avancë me atë shtetëroren. Të paktën për aq sa është ekspozuar në sy të publikut. Por, është shfaqur një tjetër precedent i rrallë, që tejkalon edhe pasionin e pazakontë të pediatres së njohur, e cila në pak vite, duke kostuar rëndë financiarisht dhe fizikisht solli një pasuri të vyer të trashëgimisë së kostumografisë shqiptare, është vepra e Luljeta Danos me zbulimet e saj të rralla në një fushë, ku nuk mund të pranohet as përqindja më e vogël e profanizimit: O je, o nuk je! Shkruan prof. as. Agim Bido në oponencën e tij me titull "Unë-xhubleta & Luljeta-në veprim": Nuk u xhelozova se ajo pati hyrë në lëmin tim të parapëlqyer të punës shkencore dhe botuese. Në fakt, Bido do të kishte të drejtë edhe nëse do xhelozohej, sepse vepra e Danos është tregues i një kurajoje të pazakontë, teksa "ka futur hundët" në një prej fushave më të vështira të trashëgimisë kulturore, jo thjesht për të rrëfyer një eksperiencë vetjake, por për të zbuluar se ç‘fshihet pas fijeve, qëndismave, ornamenteve e figurinave të xhubletës shqiptare. Kur themi eksperiencë vetjake, kemi parasysh një fond të saj të pasur privat me xhubleta e veshje tradicionale të Malësisë së Veriut. Por, vepra e saj nuk është ndalur te ky tregues, që tek e fundit mund të mbetet vetëm pjesë e krenarisë së saj personale. Ekspozimin e fondit privat në vepër, ajo e ka paraprirë nga zbërthime detajesh dhe përqasje faktesh e treguesish, duke krijuar një "pasaportë" të re të xhubletës së femrës malësore shqiptare, të patrajtuar aq thellësisht e imtësisht deri më sot, ose të paktën nga kahja që e ka parë autorja. Duke u pozicionuar si start te fakti i pranuar shkencërisht dhe botërisht (me këtë të fundit merren në konsideratë studimet e të huajve), se xhubleta shqiptare është katër mijëvjeçare, një moshë e pakonkurrueshme deri më sot, autorja endet në ca rrugë të pashkelura për te vendorigjina e "shpirtit" të xhubletës, pas kohëmoshës, të cilën e përfshin në funksion të zbulimit. Këtë të fundit e saktëson që në titull. Pra, bëhet fjalë për Athinanë, atë që njihet si perëndesha Athina, me disa atribute në mitologjinë greke. Shkurt, në xhubletën katër mijëvjeçare të malësores së Veriut të Shqipërisë, gjendet miti i Athinasë, si dhe shumë përbërës të tjerë mitologjikë. E rralla dhe e pazakonta në këtë rast është se paralel me studimet dhe hulumtimet në katakombet gjuhësore, hapet dhe një udhë tjetër: ajo e zbulimeve në kulturën e rrallë të veshjes. Punimin e saj kurajoz, autorja e ka prezantuar për herë të parë në edicionin e kaluar të "Poetekës" në pranverë të 2007-ës, ndërsa si vepër të kompletuar e ka nxjerrë në botim kohët e fundit. Duke e pasur parasysh "fushën e minuar", ku ka shkelur, autorja është treguar e përgjegjshme në veshjen mbrojtëse. Ajo është e përbërë nga dy aspekte: Pasuria referenciale me autorët më në zë në fushën e studimeve albanologjike, shqiptarë a të huaj qofshin dhe në njohjen e thellë të mitologjisë greke. Një aspekt i tretë është edhe njohja e thellë e universit jetësor në Malësinë e Veriut, nga ku autorja ka edhe origjinën. (përgatiti A.Beqiri)

[fegi]

Veshjet popullore shqiptare- identitet i një fisnikërie të lashtë
Përgatiti:Arta Beqiri
Qëndisja dhe endja kanë qenë traditë vetëm për femrat të cilat kalonin një pjesë të mirë të ditës mbi to. Ato qëndisnin veshjet për femra, meshkuj dhe për fëmijët e familjes.
Është e mahnitshme larmia e kostumeve popullorë në vendin tonë dhe puna aq e hollë me detajin. Kemi një pafundësi florealesh të qëndisura mrekullisht nga duart e vajzave dhe grave. Qëndisja dhe endja kanë qenë traditë vetëm për femrat të cilat kalonin një pjesë të mirë të ditës mbi to. Ato qëndisnin veshjet për femra, meshkuj dhe për fëmijët e familjes.
Veshjet popullore, janë pa dyshim një nga manifestimet më të fuqishme të kulturës tradicionale. Ato janë trashëguese e transmetuese të shumë elementëve, që vijnë nga lashtësia dhe nga koha e mesme, por janë njëkohësisht edhe shprehje e marrëdhënieve kulturore me popuj të tjerë gjatë shekujve. Veshja me këmishë të gjatë dhe përparje tipet kryesore të veshjeve popullore shqiptare për burra janë: kostumi me fustanellë, kostumi me këmishë të gjatë e dollamë (cibun), sipër kostumi me tirq dhe ai me poture (pantallona të shkurtra deri te gjuri). Pra, në Shqipëri, ( në trojet shqiptare) burrat kanë mbajtur si veshjet në formën e një fundi të gjerë, ashtu edhe ato në formë pantallonash, por të parat kanë dalë nga përdorimi më herët se të tjerat. Pjesët më të zbukuruara ishin jelekët dhe xhamadanët e kostumit festiv. Burrat shqiptarë mbanin edhe stoli të ndryshme argjendi, si jastëkë gjoksi, sumbulla dekorative tek jelekët, unaza, pipa e kuti cigaresh, por mbi të gjitha, armët e brezit e të krahut, që ishin gjithnjë të stolisura pasurisht. Për gra, tipet kryesore të veshjeve, ishin: kostumi me xhubletë (një fund në formë këmbane), kostumi më këmishë të gjatë e xhokë shajaku sipër, kostumi me dy futa të vendosura mbi këmishën e gjatë, njëra përpara e tjetra prapa dhe kostumi me mbështjellëse (një fund i hapur, i mbledhur tek beli me rrudha ose pala). Në veshje, ngjyrat e zbukurimet ndryshonin sipas moshës. Për të vegjlit e të rinjtë, kostumi krahinor mund të ishte më i thjeshtë. Ndryshe nga popuj të tjerë të Ballkanit, në Shqipëri, vajza që kishte arritur moshën e martesës, duhet të vishej thjeshtë e pa stoli, flokët t’i mbulonin mirë me një shami dhe të mos vishte rrobë të kuqe. Kostumi i martesës ishte varianti më i pasur i veshjes së krahinës, si për nuset ashtu edhe për dhëndrin. Për nuset, stolitë metalike ishin të pamungueshme, madje, përdoreshin edhe me tepri, sepse këtu, me sa duket, kishte rendësi jo vetëm funksioni i tyre estetik, por edhe funksioni magjik që u atribuohej. Për nuset, rëndësi të veçantë kishte zbukurimi i kokës. Disa vjet pas martese, veshja fillonte të lehtësohej nga zbukurimet. Në veshjet popullore, shenjat e zisë ishin të pakta, gratë mund të vishnin prapë ndonjë nga pjesët më të zbukuruara të kostumit, për shembull xhokën apo përparjen. Studimet e deritanishme, kanë treguar se pjesët përbërëse e veshjeve tradicionale, nuk kanë të gjitha të njëjtën moshë. Ka pjesë, që të kujtojnë veshjet mesjetare, me ndikime bizantine e orientale, të tjera që vijnë si një jehonë e kohës antike, por ka edhe elementë, që mund të lidhen me kulturën ilire. Mund të përmendim kështu analogjitë e vërejtura midis linjës popullore dhe “dalmatikës” ilire, apo midis kapuçave, strukave (shalleve), opingave, dhe elementeve respektivë, të përdorur nga ilirët. Falë këtyre elementeve të trashëguar nga kultura ilire dhe ajo e arbërve të mesjetës, gjatë zhvillimit të tyre historik, veshjet popullore kanë arritur të fitojnë një varg tiparesh origjinale, që marrin vlerat e një treguesi etnik, i cili i dallon veshjet shqiptare nga ato të popujve të tjerë.
Për veshjet popullore duhet ruajtur origjinaliteti i tyre, se janë një shprehje e qartë e identitetit shqiptar. Në një festival folklorik, të zhvilluar jashtë shtetit, ne duhet të përfaqësohemi me kostumin tradicional. Edhe bota i ruan dhe i mirëmban shumë. Është një element identiteti. Gjinden forma të ndryshme për organizimin e festivaleve folklorike. Me të vërtetë, një festival i bërë para 30 vjetësh nuk ngjan me një festival të bërë sot, por forma të tilla duhen ruajtur, pasi janë vlera të trashëgimisë kulturore të pakontestueshme të çdo populli. Kostumet kanë rëndësi për procesin studimor. Këtu pasqyrohet edhe historia e zhvillimit ekonomik e kulturor të një vendi, të një krahine e të një fshati. Nëpërmjet një veshjeje ne kuptojmë edhe nivelin e zhvillimit kulturor, si dhe psikologjinë e një vendi. Kostumi më i hershëm, që përcjell një mesazh qindravjeçar është xhubleta, e cila e ka origjinën përgjatë Alpeve dhe kalon deri në malësinë e Malit të Zi. Megjithëse etnografët më të shquar të Shqipërisë kanë bërë studime nga më të ndryshme, për të akoma nuk është arritur në një shpjegim konkret, pse kjo veshje ka qenë ekzistente vetëm në Malësinë e Veriut.