"Teoria e Inteligjencave te Shumta" eshte formuluar nga Howard Gardner, profesor i edukimit dhe psikologjise ne Universitetin e Harvardit. Ne 1983 Gardner botoi librin "Frames of Mind", ne te cilin ve ne dukje qendrimin e pergjithshem ndaj inteligjences qe perqendrohet ne testin e IQ (intelligence quotient) formuluar nga Alfred Binet. Ky i fundit besonte se inteligjenca mund te matet, dhe se testet e IQ rezultojne ne pike numerike qe jane tregues te besueshem te inteligjences se qendrueshme. Gardner ofron mjaft kundershtime ndaj kesaj pikepamje [vecanerisht ne botimin e tij te fundit--Intelligence Reframed: Multiple Intelligences for the 21-st Century" 1999] Nje prej tyre eshte qe, testet e IQ jane tregues i arritjeve ne shkolla dhe kolegje, por jo domosdoshmerisht tregues te arritjeve ne jete. Psh. studente me pike mesatare shkelqejne ne biznes, politike dhe fusha te tjera te jetes, ndersa studente qe i afrohen maksimumit zene vend midis karierave mesatare.
Gjithashtu, Gardner ishte i interesuar me gjetjen e rajoneve te trurit qe kontrollojne veprimtarite specifike te mendjes (rajone te caktuara jane specializuar per funksione te caktuara si gjuha, muzika, aftesite matematikore etj) Ai vuri re se demtime te ketyre rajoneve rezultonin ne renien e funksionit per te cilin ato ishin specializuar. Kjo do ta udhehiqte Gardner ne propozimin e nje varieteti inteligjencash dhe jo nje te vetme. Studimet e metejshme do ta conin Gardner te propozonte shtate inteligjenca te vecanta:
Inteligjenca e Linguistikes--perfshin gjuhen dhe ka te beje jo vetem me mesimin e gjuhes por perdorimin e mire te saj (si psh poetet dhe shkrimtaret)
Inteligjenca Logjiko-matematike--i referohet arsyetimit logjik; aftesise per te zgjidhur probleme matematikore.
SATs mbeshteten teresisht ne matjen e ketyre intelgjencave verbale-matematikore.
Inteligjenca Spaciale (e hapesires)--i referohet aftesise per te perceptuar dhe imagjinuar relacionet hapesinore. Psh. arkitektet dhe skulptoret jane mjaft te talentuar per sa i perket imagjinates ne hapesire.
Inteligjenca e Kinestetikes Trupore--shfaqet ne atletet kercimtaret etj. te cilet jane te afte te ekzekutojne modele gati te pabesueshme me trupin e tyre.
Inteligjenca Muzikore--eshte e vecante pasi perfshin vetem ata njerez qe lindin me nje aftesi superiore per sa i perket muzikalitetit.
Inteligjenca Intra-personale--i referohet aftesise se njeriut per te njohur vetveten, si psh. njohja e aneve te forta apo te dobeta te karakterit, vetedija per te mos ekzagjeruar rendesine e tij etj.
Inteligjenca Inter-personale--i referohet menyres se si ne komunikojme me njerzit (ne menyre per ti afruar). Psh, njerez me inteligjence te larte inter-personale shkelqejne si shites, mesues, politikane apo klerike. Pra, keta jane njerez te ndjeshem karshi nevojave dhe shqetesimeve te te tjereve.
Gardner i shikon keto inteligjenca te funksionojne se bashku tek individi. Sipas tij, kur njera dominon, individi duket si "jo-normal" ashtu si nje njeri qe shumezon numra te medhenj ne mendje, por qe nuk mund ti lidhe dot me qenien njerezore. Pra, sipas Gardner, per tu zhvilluar ne nje person te kompletuar, individi duhet te ushqeje te gjitha inteligjencat e siperpermendura.
ps. Nuk e kam idene sesi mund te jene perkthyer terma te vecanta ne shqip. Nese ndonjeri ka ndonje verejtje apo korrigjim, eshte i mirepritur!
Pėrgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt