Si e shiti Enver Hoxha Kosoven tek Jugosllavet

[Albo]

Dokumente arkivorë zbardhin qëndrimet e PKSH-së për Kosovën. Plani i Titos për të përplasur partizanët shqiptar me nacionalistët kosovar dhe përse Enveri nuk shkoi në Prishtinë

Enveri “e mbante mirë” me serbët kundër Kosovës
Hoxha “harroi” të ngrinte çështjen e trojeve shqiptare në takimin me Titon në vitin 1946

Luan Kondi

Përse pas mbarimit të Luftës së Dytë Botërore, Kosova mbeti jashtë kufijve të Shqipërisë dhe kush është qëndrimi i komunistëve shqiptar për këtë çështje që nga themelimi i partisë? E vërteta se përse u dënua Marrëveshja e Mukjes, ku, për herë të parë, u shtrua problemi i Shqipërisë etnike… Cila ishte influenca jugosllave në Partinë Komuniste dhe roli i Dushan Mugoshës dhe Miladin Popoviçit në politikën shqiptare për të sabotuar çështjen kombëtare shqiptare. Si e justifikoi ish-udhëheqësi jugosllav, Tito, futjen e njësive partizane shqiptare në Kosovë dhe trevat e saj, duke synuar t´i përplasë me forcat nacionaliste shqiptare që vepronin aty? Përse Enver Hoxha donte ta kishte mirë me jugosllavët dhe kush ishte arsyeja që në takimin me Titon, në vitin 1946, ai nuk e përmendi fare çështjen e Kosovës dhe çfarë shkruajti shtypi serb i kohës? Arsyet që Enveri e vizitoi të gjithë Jugosllavinë në vitin 1946, duke përjashtuar “çuditërisht” vetëm Prishtinën dhe mohimi që ai i bëri trojeve tona në Jugosllavi, në Paris. Zbardhen kështu së fundi një sërë dokumentesh arkivore të pabotuara më parë që tregojnë për qëndrimin e komunistëve shqiptar ndaj Kosovës gjatë viteve të luftës dhe pazaret që ata, për interesa të ndryshme, kanë bërë me jugosllavët në kuriz të Shqipërisë etnike dhe veçanërisht për trojet që do t´i bashkëngjiteshin më pas Federatës Jugosllave.

Shteti i ri i pavarur shqiptar, i shpallur më 28 Nëntor 1912, që në ditët e para të tij, u ndesh me problemin jetik të njohjes ndërkombëtare dhe më pas atë të sigurimit dhe të mbrojtjes së tërësisë territoriale të tij. Treva të tëra shqiptare, fillimisht, gjendeshin të pushtuara nga forcat ushtarake shoviniste serbe e malazeze në Veri dhe greke në Jug. Do të ishin fuqitë e mëdha, ato që do të merrnin në dorë zgjidhjen e çështjeve më të qenësishme të shtetit të ri. Në bazë të traktatit të paqës, të 30 majit 1913, Turqia, siç thuhet, u besoi Fuqive të Mëdha (Gjermanisë, Austrisë, Francës, Anglisë, Italisë, Rusisë) detyrën e caktimit të kufijve të Shqipërisë dhe të gjitha çështjet lidhur me të.

Kur Shqipërisë i morën Kosovën

Për këtë qëllim mblidhet Konferenca e Ambasadorëve të Fuqive të Mëdha për t’u dhënë rrugëzgjidhje çështjeve të lindura nga mundja e Perandorisë Osmane në Luftën e Parë Ballkanike. Konferenca e Ambasadorëve, e cila i filloi punimet me 17 dhjetor 1912, nën kryesinë e përhershme të ministrit të Jashtëm anglez, Eduard Grej, u bë arenë e përplasjes së interesave kontradiktore. Shtrimi e diskutimi i çështjeve u shoqërua me debate të ashpra. Me 22 mars 1913, u vendosën përfundimisht kufijtë veriorë. Nga trungu i Shqipërisë u shkëputën Kosova dhe tokat shqiptare në Maqedoni, të cilat dënoheshin të kalonin nën zgjedhën e re serbo-malazeze. Për këtë qëllim, Konferenca e Ambasadorëve krijoi dy komisione ndërkombëtare; njërin për kufijtë me Malin e Zi dhe Serbinë dhe tjetrin për kufirin me Greqinë. Fuqitë e Mëdha po luanin lojërat e tyre për interesat e tyre afatgjata dhe jo në interes të të voglit e të dobtit. Këtë e tregojnë qartë Traktati i Shën Stefanit, Traktati i Versajës, Konferenca e Ambasadorëve në Londër, apo Protokolli 1915 mbi copëtimin e territoreve shqiptare. Çështja e Kosovës, Sanxhakut dhe Metohisë nisën të dalin përsëri në horizont me pushtimin e Shqipërisë nga Italia. Musolini e përfshin Kosovës në territoret e zotëruara nga trupat e tij. Udhëheqja e PKSH e dënoi pushtimin fashist të Kosovës, si një akt agresioni dhe nuk bëri as përpjekjen më të vogël për t´i shpjeguar popullit shqiptar situatën e re që ishte krijuar në këtë mënyrë nga fatet e ndryshme të luftës. Këtu duket edhe varësia e komunistëve shqiptarë ndaj shokëve të tyre serbë, fakt ky që indirekt flet për influencen e politikës serbomadhe në Ballkan.

Mbledhja themeluese e PKSH “harroi” çështjen kombëtare

Partia Komuniste Shqiptare, që ditën e lindjes, më 8 nëntor ´41, lindi si parti jo gjithkombëtare, pasi varrosi nuk kishte në programin e saj çështjen kombëtare. Çështjes shqiptare në Kosovë e vise të tjera shqiptare në Jugosllavi, por edhe gjithë çështjes nacionale, asaj të coptimit të trojeve shqiptare, iu vu vula që në mbledhjen themeluese të PKSH, më 8 nëntor 1941, kur të gjithë pjesëmarrësit në mbledhje u pajtuan me bazat ideologjike e organizative të dhëna nga sërbët Miladini e Mugosha, të cilat u përcaktuan ekzakt në Rezolucionin e themelimit të partisë së komunistëve shqiptarë. Dhe pikërisht, detyra e katërt e bazave organizative të partisë përcaktonte qartë: “Me anë të aksioneve, sabotimeve, demonstratave, grevave, duhet që të përgatitet populli politikisht dhe ushtarakisht për kryengritjen e armatosur, duke përfshirë në këtë luftë të gjithë forcat patriotike dhe antifashiste. Në asnjë rrethanë nuk lejohet që të harrohet rreziku, që vjen nga ndikimi i nacionalizmit”. Nga detyra katër e bazave organizative të partisë, po veçojmë fjalinë e fundit të saj: “Në asnjë rrethanë nuk lejohet që të harrohet rreziku, që vjen nga ndikimi i nacionalizmit”, dhe kjo u miratua nga të gjithë pjesëmarrësit në mbledhjen themeluese të PKSH, që më 8 nëntor ´41. Mukje, për herë të parë ngrihet problemi i Kosovës
Në gusht të vitit 1942, për të parën herë do të kujtoheshin shqiptarët për trojet e tyre të mbetura jashtë kufirit aktual shtetëror në veri të Shqipërisë, ato të Kosovës dhe Sanxhakut. Kjo mbledhje, është e para ku takohen forcat politike shqiptare në një kuvend për të diskutuar çështjen kombëtare. Qëllimi i mbledhjes ishte; krijimi i Komitetit të Shpëtimit Kombëtar dhe i Shqipërisë etnike. Megjithatë, Komiteti Qendror i PKSH, nën presionin e përfaqësuesve jugosllavë që vepronin pranë komunistëve e denoncoi Marrëveshjen e Mukjes si tradhti, dhe spostoi ngadalë Ymer Dishnicën, nënshkruesin e marrëveshjes. Megjithatë për hir të vërtetës, dokumente të mëvonshëm tregojnë se Enver Hoxha dhe disa anëtarë të Komitetit Qendror të Partisë Komuniste të Shqipërisë hezituan përreth dy ditë që ta dënonin Marrëveshjen. Më pas, Svetozar Vukmanoviç Tempo dhe shokë të tjerë jugosllavë, që kishin përkrahje brenda PKSH, më në fund fituan mbi Enver Hoxhën, i cili më pas e dënoi Marrëveshjen e Mukjes si akt tradhtie. Dushan Mugosha dhe Miladin Popoviç u shprehën totalisht kundër marrëveshjes së Mukjes. Mugosha do të thoshte: “Ky bashkim i forcave shqiptare është i papranueshëm. Tashmë, ne po forcohemi nga dita në ditë dhe shumë shpejt do t´i sulmojmë në mënyrë të pamëshirshme. Ne kurrë nuk do t´i lejojmë të bashkohen dhe kurrë nuk do të lidhemi me këta qenër. Dhe pastaj, ç´është kjo Shqipëri etnike! Le të përpiqen dhe ta bëjnë nëse ua mban”. Optimizmi për dakordimin e arritur në Mukje do të ishte shumë i shkurtër, pasi të dërguarit e Titos urdhëruan Enver Hoxhën ta denonconte atë si tradhti. Hoxha dhe përkr-ahësit e tij, të mbetur në minorancë u dorëzuan pa bërë aspak rezistencë. Këtu nis edhe konflikti i armatosur mes komunistëve dhe nacionalistëve. Mugosha dhe Popoviç po bënin ligjin në Shqipëri. “Shoku Tempo” ishte gjendej atëherë në Shqipëri posaçërisht për këtë çështje. “Ne e diskutuam çështjen me anëtarët e Komitetit Qendror dhe studiuam të gjitha mundësitë, situatën dhe gjithçka tjetër dhe përfundimisht vendosëm të hidhnim poshtë Shpalljen dhe të mos e njihnim krijimin e Komitetit të Shpëtimit të Shqipërisë, apo rolin e tij si organi më i lartë në luftën çlirimtare. Ne vendosëm të mblidhnim konferencën pa vonesë dhe të zmadhonim Komitetin Qendror…”, thuhet në një dokument të PKSH, nxjerë së fundi nga arkivi. Serbët do të ishin prezent edhe në Konferencën e Labinotit, në tetor 1943, madje ata jepnin udhëzime të drejtpërdrejta. Të gjitha çështjet, që kishin të bënin me qëndrimin ndaj forcave nacionaliste, organizimin e forcave të armatosura dhe punën e partisë, ndikoheshim nga interesat serbe. Pas kësaj, udhëheqja e Ballit Kombëtar botoi Manifestin e vet me titullin “Rruga e drejtë dhe rruga e gabuar”. Në këtë manifest thuhej: “Është e qartë për popullin se kjo parti, që udhëhiqet nga Sale (Dushan Mugosha) dhe Miladin me shokët e tyre, po përgatitet të na japë një diktaturë dhe terror në vend të lirisë së premtuar, do të na japë shkatërrim në vend të progresit…”. Atëherë shqiptarët nuk kishin dyshime për rolin e të dërguarve serbë në Shqipëri. Por, prapaskenat e Dushanit dhe Miladinit ishin aq finoke, saqë as Enver Hoxha, as ndonjë anëtar i Komitetit Qendror të PKSH nuk mund ta ndalonin të keqen. Komunistët u kapën në rrjetën e serbëve, të cilët ishin mjeshtër të mbaruar për ta përkulur Enver Hoxhën ngado që ata dëshironin dhe kishin arritur t´i lidhnin duart me fijet sekrete, të cilat i kishin fillimet e tyre më 8 nëntor 1941, në një shtëpi të thjeshtë në Tiranë. Enver Hoxha ishte plotësisht i ndërgjegjshëm se pa “vëllezërit e tij” serbë nuk do të kishte mundur të ngjiste shkallën e partisë dhe të kapte postin e Sekretarit të Përgjithshëm të Komitetit Qendror të PKSH. Kjo ishte arsyeja se pse udhëheqja komuniste shqiptare nuk mund ta thoshte fjalën e vet për sa u përket çështjeve të veta të brendshme, kur fatet e vendit po vendoseshin dhe nuk mund të kundërshtonte planet serbe për vendosjen e ardhshme të territoreve shqiptare në Jugosllavi.

Divizionet shqiptare në territoret e Kosovës, Metohisë, Sanxhakut dhe kurthi i Titos

Nga fundi i luftës, Shtabi i Përgjithshëm i Ushtrisë jugosllave ftoi disa njësi të Ushtrisë Nacional-Çlirimtare shqiptare të shkonin e të ndihmonin partizanët jugosllavë në Kosovë, Metohi dhe Sanxhak, që të shporrnin divizionet gjermane. Fakt është se një numër shqiptarësh etnikë ( Veçanërisht bajraku i njohur i kryezinjve) në ato rajone ishin bashkuar me forcat gjermane, të cilat i shihnin si shpëtimtarë të tyre prej zgjedhës serbe dhe bashkimin me trungun. Udhëzimet dhe ftesa për këtë lëvizje masive të trupave shqiptare drejt Jugosllavisë erdhi nga Beogradi; kjo ishte një lëvizje pa precedent nga ana e serbëve, të cilët për shekuj me radhë kishin kultivuar mitin “Kosova djepi i qytetërimit serb”. PK e Jugosllavisë kishte siguruar të gjithë garancitë nga PKSH se gjithçka do të shkonte siç ishte parashikuar. Madje, Tito e dinte shumë mirë se çfarë po bënte, ndaj dhe lejoi njësitë e Ushtrisë Nacional-Çlirimtare shqiptare të bashkëvepronin plotësisht dhe të vëllazëroheshin me njësitë partizane jugosllave në rajon. Tito, gjithashtu, ndërmori këtë hap të rrezikshëm thjesht për arsyet strategjike të koordinimit të operacioneve të luftës në Ballkanin Perëndimor. Ai kishte plane të rëndësishme për të ardhmen e Jugosllavisë si lojtar parësor në Ballkanin e pasluftës. Udhëheqja jugosllave po llogariste çdo gjë me kujdes. Ajo kishte marrë çdo siguri nga udhëheqja komuniste shqiptare, dhe se prania e njësive të ushtrisë në territorin e Jugosllavise nuk do të përmbyste situatën dhe nuk do të krijonte probleme për të ardhmen. Tito po llogariste që të përdorte praninë e forcave shqiptare në Kosovë me qëllim që të krijonte një situatë konfliktuale ndërmjet kosovarëve që ishin bashkuar me forcat gjermane dhe me partizanët shqiptarë, të cilët në fakt punonin në favor të tij. Po ashtu ekzistonte një marrëveshje e heshtur mbi të ardhmen e Kosovës dhe Metohisë ndërmjet jugosllavëve dhe komunistëve shqiptarë.

Vizita e Enver Hoxhës në Jugosllavi në qershor 1946 dhe çfarë shkruanin gazetat serbe

Nga viti ´44 deri në vitin ´48, varësia e Komitetit Qendror të PKSH ndaj udhëheqjes komuniste të Beogradit u rrit. Në atë kohë çdo shqiptar do të kishte pritur që kreu i PKSH të shfrytëzonte takimin e tij me Titon për të ngritur të paktën pak çështje thelbësore të lidhura me statusin e ardhshëm të territoreve të banuara nga shqiptarët në Jugosllavi (në tokat e tyre në Kosovë, Rrafshin e Dukagjinit, Malësi, Anë e Malit dhe Maqedoninë Perëndimore e kudo tjetër). Enver Hoxha duhej të kishte pyetur Titon se çfarë mendonte ai për të ardhmen e shqiptarëve të Kosovës, që kishin kontribuar aq shumë në krijimin e shtetit shqiptar në vitin 1912 dhe padrejtësisht ishin lënë jashtë atij shteti, për të cilin ata kishin kontribuar për ta krijuar. Hoxha në librin e tij “Titistët”, pretendon të ketë ngritur çështjen e së ardhmes së Kosovës. Madje, atje thuhet se Tito i është përgjigjur se problemin i Kosovës nuk mund të ngrihej për momentin, sepse, sipas tij, do të trazonte serbët. Tito nuk e kishte në plan të diskutonte Kosovën me Enver Hoxhën. Që këtej, i vetmi rast zyrtar për Enver Hoxhën që të ngrinte çështjen e Kosovës me “shpirtin vëllazëror ndërkombëtar” me udhëheqësin jugosllav nuk u shfrytëzua. Beogradi diktoi dhe Enver Hoxha u bind. Enver Hoxha e kishte kuptuar se e ardhmja e pozicionit të tij si timonier i Komitetit Qendror të PKSH dhe i Shtetit të ri shqiptar vendosej në Beograd. Ai priti rastin që të paraqiste veten. Në intervistat që Hoxha ka dhënë për mediat serbe gjatë vizitës së tij në Jugosllavi më 30 qershor 1946 citohet: “Është e pamundur të imagjinosh rezistencën e popullit të vogël shqiptar kundër armikut pa luftën e popujve jugosllavë”. Hoxha e poshtëroi popullin e tij para personit serb, pasi këta të fundit e kishin ndihmuar të rrinte në udhëheqjen e PKSH. Ish-drejtuesi i shtetit komunist nuk mund të mohonte përpjekjen që Miladini dhe Dushani i dhanë atij, që të vinte në krye të PKSH dhe Shqipërisë për qellimet e tyre. Hoxha u dorëzua pa kushte para Titos dhe në një farë mënyre ai ra në gjunjë para Titos. Madje, këtë e kanë vërtetuar edhe shumë njerëz që e kanë shoqëruar atë në vizitën e parë zyrtare në Bled të Jugosllavisë”. Deklarata të së njëjtës natyrë, si ato që Enver Hoxha bëri në Bled, gjenden të shumta ne shtypin shqiptar të vitit 1947-1948, apo raportet e shumta të misioneve jugosllave në Tiranë. Udhëheqësit shqiptarë heshtën për fatin e Kosovës. Historiografia shqiptare është e heshtur për marrëveshjen që u firmos në Beograd më 1948. Enver Hoxha preokupohej vetëm për sigurinë dhe ruajtjen e pozitës së tij. Çmimi me të cilen ai arrinte atë që dëshironte nuk kishte rëndësi për të. Preokupimi mbizotërues për të ishte ruajtja e pushtetit, të cilin e fitoi duke tradhtuar bashkëpunëtorët e tij më të ngushtë, duke filluar me Qemal Stafen, Nako Spirun, Tuk Jakovën dhe duke mbaruar me Sejfulla Malëshovën, vetëm në pak vite pas luftës. Pa u marrë me lidhjet sekrete mes Enver Hoxhës dhe të dërguarve të serbëve në Shqipëri, për shkak se dokumentet e asaj periudhe ishin në duart apo kujtesën e personave në fjalë, ekzistojnë momente kritike në karrierën e “udhëheqësit legjendar” të Shqipërisë në periudhen e shkurtër të ndikimit jugosllav, kur ai ishte kukull në duart e komunistëve serbë. Viktimat e indoktrinimit serbo-hoxhian janë shumë. Më shumë viktima do të gjenden mes diasporës shqiptare, e cila ëndërron për një shtet shqiptar të fortë, megjithëse nën një diktator mizor, për hir të përmbushjes të idesë utopike të ndjekjes të një të ardhmeje të lumtur për Kosovën që ekzistonte vetëm në mendjet e tyre të shtrembëruara.

Plenumi i Beratit

“Historia e Partisë së Punës së Shqipërisë” (volitshëm botuar vetëm 30 vjet pas themelimit të saj më 8 nëntor 1941), i lë hapësirë të mjaftueshme Plenumit famëkeq të Beratit. Është fakt se të dërguarit serbë ishin të pranishëm dhe e vunë në skenë këtë ngjarje të rëndësishme. Me sa duket, ata zotëronin shënime stenografike mbi ecurinë e Plenumit. Në një pohim të Enver Hoxhës thuhet: “Jo vetëm që kurrë nuk kam patur ndonjë avantazh, duke u shoqëruar me Alija (Miladin Popoviç), por kam vuajtur për shkak të tij, sepse ai më ka mbajtur larg punës me organizimet e tij ordinere jopolitike”. Për sa u përket dobësive të tij në përmbushjen e detyrave të partisë si sekretar i Komitetit Qendror të PKSH, Enver Hoxha, pohon: “Unë nuk isha në gjendje të organizoja mitingje, sepse pozicioni i rëndësishëm që kisha (si sekretar i Komitetit Qendror) kërkonte aftësi të veçanta dhe përgatitje të veçantë. Unë nuk isha thjesht një shok partie”. Përçartje interesante dhe gjysmëpohim i pazotësisë së tij. Dhe më tej shokët e tij i vunë në gojë fjalët e mëposhtme: “Prandaj u detyrova të shtyja mbledhjet… unë nuk kujtoj të kem propozuar ndonjëherë të mbahet një mbledhje teorike, sepse ishte e vështirë për mua ta bëja një gjë të tillë. Edhe tani unë nuk jam në gjendje të bëj një detyrë të tillë. Unë nuk thirra mbledhje të tilla, jo sepse u shmangesha detyrave të mia, por sepse nuk jam në gjendje të bëj një punë të tillë”. Kështu Enver Hoxha pohoi tri herë rresht se ai ishte i paaftë të udhëhiqte PKSH. Gjatë “muajit të mjaltit” me Titon ai përsëriti se pa Jugosllavine e lavdishme dhe pa Titon e madh lufta e popullit shqiptar do të kishte qenë një hiç.

Enver Hoxha mohon Kosovë në Koferencën e Paqes në Paris

Në Konferencën e Paqes në Paris, gusht 1946, Enver Hoxha do të deklaronte: “Ne nuk kemi pretendime ndaj aleatit tonë, Jugosllavisë”. S’ka komb tjetër në Evropë, si ai shqiptar, i coptuar në ato përmasa sa kufij politikë ka vetveten. Politika zyrtare e partisë-shtet komunist, po ashtu dhe historianë, kanë shkruar mjaft për politikën antikombëtare të fuqive të mëdha për coptimin e Shqipërisë. Dhe gjithnjë, me të drejtë, shkaku i kësaj tragjedie të madhe kombëtare është kërkuar në synimet shoviniste të qeverive të vendeve fqinje, si edhe në politikat antishqiptare që përgatiteshin e merrnin jetë në Kancelaritë Perëndimore. Dhe asnjëherë e në asnjë rast nuk ka ndonjë vështrim historik, sado të shkurtër, për të parë edhe së brendshmi, nga vetvetja, për të kërkuar ndonjë përgjegjësi në faktorë politikë shqiptarë, të pozicionuar përkundër interesave kombëtare, e për ta shprehur më açik, të qenit të ndokujt mbështetës për coptimin e trojeve shqiptare. “Ju në atë kohë a e mendonit çështjen e bashkimit me Shqipërinë të popullsisë shqiptare që banonte në Jugosllavi?...”. Është një nga pyetjet që publicisti grek Benakis i bënte Ramiz Alisë, dhe bashkë me përgjigjen e tij, edhe refleksione tona që vinë ndesh me autorin, Alia.

Pas prishjes me Jugosllavinë

Pas prishjes me Titon, në vitin 1948, që ndodhi menjëherë pas letrës publike të Informbyrosë, Enver Hoxha mohoi rolin dhe kontributin e Dushanit dhe Miladinit sa herë që i jepej rasti. Ai mohoi Titon më 1948, Hrushovin më 1961 dhe Mao Ce Dunin më 1977 dhe i ekspozoi ata si armiq të komunizmit më të njëjtën furi dhe vrull siç mbrojti Stalinin gjatë gjithë jetës së tij. Ai mohoi çdo gjë rreth “vëllezërve të tij komunistë”, por ai harroi se ka dokumenta arkiva që dëshmojnë për qëndrimin indiferent të tij dhe shtetit që drejtonte ndaj vetë çështjes kombëtare. Partia e Punës, Enver Hoxha, por edhe historiografia gjithnjë kanë kritikuar Titon, i cili nuk e mbajti fjalën e dhënë se çështja e Kosovës do të zgjidhej pas luftës. Edhe në këto vite, nga Alia pranohet se “për Partinë Komuniste Shqiptare ekzistonte çështja e shqiptarëve që jetonin në Jugosllavi, të Kosovës e viseve të tjera, por kishim bindje se me udhëheqjen e Jugosllavisë së re antifashiste mund të diskutohej e të zgjidhej drejt edhe ky problem i trashëguar nga historia”. Historiografia marksiste-leniniste, por edhe historiografia zyrtare bashkëkohore, kanë parë dhe stigmatizuar vetëm njërën anë, atë të politikës antikombëtare të partisë e shtetit jugosllav në qëndrimin ndaj çështjes së pazgjidhur të Kosovës dhe përpjekjeve për ta bërë Shqipërinë republikë të shtatë të Jugosllavisë. Dhe nuk mund të vihet në dyshim kjo e vërtetë historike. Veçse problemi ka dhe anën tjetër të medaljes, që asnjëherë nuk trajtohet, atë të qëndrimit të Partisë Komuniste Shqiptare ndaj çështjes së Kosovës, dhe intergrimit të Shqipërisë në Federatën Ballkanike. Pra jugosllavët gjetën në vendin tonë truall të përgatitur mirë për realizimin e planeve të tyre antikombëtare ndaj Shqipërisë.

[Albo]

Fakte të reja marrë nga dokumente sekrete të arkivave për raprezaljet e serbëve në Kosovë pas Luftës së Dytë Botërore

Si i favorizoi Tito kosovarët të ikin në Perëndim

Përse Enveri e harroi Kosovën pas luftës dhe mbijetesa duke lindur trefish më shumë se serbët

Ramadan Ilnica / Qemal Biraku

Në vijim të dosjes “Kosova”, përpiluar nga Sigurimi i Shtetit, për Byronë Politike në fund të viteve ´70-të deri në fillim të viteve ´80-të, “Panorama”, vazhdon botimin e fakteve të siguruara nga “bashkëpunëtor të partisë” përtej kufijve. Bëhet fjalë për një strategji të stërholluar të pushtetit të Titos, për largimin e më shumë se 500 mijë shqiptarëve nga trojet e tyre dhe zëvendësimin me kolonë serbë. Udhëheqja e lartë shqiptare e viteve ´80-të, menjëherë pas demonstratave të bujshme në Prishtinë në vitin 1981, dhe diversioneve të shumta të Jugosllavisë ndaj vendit tonë, kërkonte të dhëna të hollësishme (ndoshta me vonesë), për gjithë politikën e komunistëve serbë ndaj kosovarëve, duke filluar që nga vitet e luftës dhe veçanërisht në vitet në vazhdim. Përse mbijetuan shqiptarët në trojet e tyre në Kosovë dhe vise të tjera të ish-Jugosllavisë? Si familjet shqiptare lindnin shumë fëmijë dhe kush ishte shqetësimi i sllavëve për këtë fakt, ku gratë shqiptare zinin vendin e tretë në Botë për lindshmëri? Cilat ishin metodat për të zhdukur, larguar me dhunë dhe shpërngulur shqiptarët nga trojet etnike të aneksuara nga Jugosllavia? Çfarë raportonin serbët në regjistrimet e tyre në vitet ´70-të dhe përse mohoheshin më shumë se 500 mijë shqiptarë? Kush ishin arsyet e emigrimit legal të shqiptarëve dhe si i stimulonte Tito që ta bënin një gjë të tillë? Kur UDB ndiqte 120 mijë shqiptarë me materiale komprometuese dhe kurthet e tjera të shërbimit famëkeq ndaj të pabindurve?

Nuk është e rastësishme që, gjatë viteve 1944-1966, u zhdukën nga terrori serb në Kosovë dhe në viset e saj 70 mijë shqiptarë, nga të cilët rreth 40 mijë u zhdukën në periudhën katërvjeçare ´44-´48. Mbi 30 mijë të tjerë u eliminuan gjatë viteve 1949-1966. Shembujt më tipikë të këtyre krimeve shfarrosës janë pushkatimi i 17 mijë shqiptarëve në Tetovë, Gostivar, Tivar, Mitrovicë dhe Gjilan në vitet 1944-1945. Po kështu, nuk mund të harrohet masakrimi i mëse 30 mijë shqiptarëve në Drenicë, gjatë vjeshtës dhe dimirit të vitit 1944-1945, apo mbytja me gaz helmues i 2 mijë djemve shqiptarë në Goricë. Serbët vijuan më pas me vrasjet dhe torturat shnjerëzore në vitet 1955-1957, që i maskuan nën të ashtuquajturin aksion për mbledhjen e armëve. Në këtë masakër famëkeqe u torturuan më shumë se 50 për qind e burrave të Kosovës. Ishin të njohur kampet e përqëndrimit dhe burgjet famëkeqe titiste, ku gjetën vdekjen me mijëra shqiptarë si në: Nish, Mitrovicë, Otaku, Idrisava, Sremit, Stata, Sinja. Dhuna serbe ndaj popullit etnik të Kosovës e viseve të saj u shfaq edhe njëherë në shtypjen e demonstratave të vitit 1968 në Prishtinë, Tetovë, Gostivar. Përveç kësaj, janë ndjekur nga UDB me dosje përpunimi më shumë se 120 mijë shqiptarë.

Shpërngulja e shqiptarëve të Kosovës në Turqi

Ashtu si edhe në kohën e kralëve edhe regjimi titist përtëriu reformën agrare kolonizuese, duke ua marrë tokat shqiptarëve dhe duke ua dhënë atë elementëve serbë e malazezë. Kjo bëri atë që përveç kolonëve të paraluftës, të vijnë kolonë të rinj. Vetëm gjatë viteve 1947-1960, në katër rrethe të Kosovës; Prishtinë, Mitrovicë, Pejë e Ferizaj, u vendosën rreth 53 mijë kolonë serbë e malazezë. Po ashtu, në atë kohë u përtërinë të gjitha mënyrat e detyrimit për shpërnguljen e shqiptarëve në Turqi. Është e dokumentuar se mbi 50 për qind e elementit malazez, kroat dhe nga Bosnja, që jetojnë sot në Kosovë, kanë ardhur pas Luftës së Dytë Botërore. Sipas të dhënave të botuara në numrin 10 të revistës “Përparimi” të vitit 1971, vetëm gjatë tetë vjetëve 1953-1960 janë shpërngulur nga Kosova rreth 285 mijë shqiptarë. Shpërngulja për në Turqi ka vazhduar edhe më pas dhe nga të dhënat që japin botimet e bëra në ish-Jugosllavi del se pas Luftës së Dytë Botërore serbomëdhenjtë kanë shpërngulur me forcë për në Turqi rreth 400 mijë shqiptarë, nga të cilët 203 mijë vetëm në vitet 1955-1958.

Largimi i përkohshëm dhe i përhershëm në Evropë dhe Amerikë

Një tjetër dredhi e përdorur nga regjimi titist për largimin e shqiptarëve nga trojet e tyre etnike, ishte dhe largimi për punë në vendet Perëndimore. Vetëm nga Kosova, në vitin 1978, gjendeshin në Perëndim rreth 60 mijë punëtorë, midis tyre 1200 femra. Ndërsa nga viset shqiptare në Maqedoni dhe në Mal të Zi, largimet për punë jashtë shtetit janë edhe më të mëdha. Vetëm nga katër komuna; Tetovë, Gostivar, Kumanovë dhe Ulqin, në vitin 1978 u larguan për punë në Evropë 17 mijë vetë. Veç largimit të përkohshëm rezulton se shumë kosovarë dhe shqiptarë të viseve të tjera etnike në Mal të Zi dhe Maqedoni, kanë shkuar dhe janë vendosur në Perëndim përgjithmonë. Nga të dhënat dokumentare del se nga viset shqiptare të Malit të Zi janë vendosur në Amerikë dhe Australi 15 mijë shqiptarë. Po ashtu statistikat jugoslllave të vitit 1971 dëshmojnë se çdo vit jashtë krahinës së Kosovës emigrojnë 9 mijë shqiptarë. Në metodat serbe të shkombëtarizimit të Kosovës nuk mungonte edhe ajo e thithjes së shqiptarëve në thellësi të ish-Jugosllavisë. Dokumentet tregojnë se nga viti 1944 deri në vitin 1961 janë larguar në thellësi të Jugosllavisë rreth 79 mijë shqiptarë. Struktura kombëtare e kuadrit dhe e njerëzve të tjerë në marrëdhënie pune nuk i përgjigjej përbërjes kombëtare të Kosovës. Ndërsa shqiptarët përbënin 80 për qind të popullsisë numri i atyre që ishin në marrëdhënie pune ishte 59 për qind. Në sektorin shoqëror në Kosovë, ndërsa nga serbo-malazezët punonte një në çdo pesë vetë, nga shqiptarët punonte një në tetëmbëdhjetë vetë.

Ardhja në Shqipëri

Për shkak të mohimit të të drejtave nacionale shoqërore në fusha të ndryshme dhe ndjekjes dhe terrorit gjatë viteve 1944-1945 kanë ardhur në Shqipëri 130 familje dhe 3750 individë shqiptarë të Kosovës. Kjo vazhdoi edhe më vonë gjatë viteve 1948-1977, ku kaluan kufirin nga Jugosllavia për në Republikën e Shqipërisë 2 mijë emigrantë politikë, nga të cilët rreth 1770 ishin shqiptarë dhe 230 jugosllavë. Qeveria e Titos, popullsisë shqiptare jo vetëm i mohoi të drejtën për për vetëvendosje, por edhe nuk e lejoi që të qëndrojë e bashkuar në një njësi administrative, megjithëse kjo pupullatë prej afro 2 milionë banorësh jetonte në terror të plotë. Ashtu si edhe nën regjimin monarkist të kralëve, dhe titistët për të kënaqur interesat serbe, malazeze, maqedonase i ndanë artificialisht shqiptarët në katër njësi administrative: në krahinën autonome të Kosovës, ku jetonin rreth 1,546 milionë banorë ku 1,280 milionë ishin shqiptarë. Në Maqedoni, ku jetonin rreth 400-500 mijë shqiptarë. Në Serbi mbi 80 mijë shqiptarë dhe në Mal të Zi, ku banonin rreth 50 mijë shqiptarë. Numri i popullsisë shqiptare, në bazë të statistikave dhe dokumenteve të botuara nga shteti jugosllav, para dhe pas Luftës së Dytë Botërore jepet qëllimisht mjaft i zvogëluar nga Beogradi. Këto të dhëna marrë nga regjistrimet e ndryshme gjatë periudhës 1912-1971 janë shumë më të vogla në krahasim me atë që duhet të ishin sipas shtesës natyrale të shqiptarëve. Nga një përllogaritje e bërë në bazë të shtesës natyrale të popullsisë shqiptare për një mijë banorë në vit, del se nga viti 1912-1941 mungojnë rreth 650 mijë shqiptarë, të cilët janë zhdukur dhe shpërngulur jashtë trojeve të tyre. Gjithashtu, nga e njëjta përllogaritje, del se gjatë viteve 1945-1976 mungojnë mbi 540 mijë shqiptarë të zhdukur fizikisht dhe të shpërngulur jashtë Kosovës dhe viseve shqiptare në Maqedoni e në Mal të Zi. Sipas statistikave shtetërore jugosllave, elementi serbo-malazez si në shifra absolute, ashtu edhe në përqindje ndaj numrit të përgjithshëm të popullatës në Kosovë deri në vitin 1967 ka ardhur duke u rritur për shak të sjelljes me shumicë dhe kolonëve të para dhe pas luftës. Në regjistrimet e vitit 1971, në raport me vitin 1961 elementi serb e malazez ka pësuar ulje si në shifra absolute edhe në raport me numrin e përgjithshëm të popullsisë në Kosovë.

Teoria titiste për shkombëtarizimin e Kosovës dhe viseve të tjera shqiptare në Jugosllavi

Teoricienët, historiografët dhe politikanët titistë donin të ringjallnin teoritë e ndryshme antishqiptare të borgjezisë së vjetër serbomadhe, kryesisht në fushën e historiografisë dhe demografisë. Këta teoricienë mohonin lashtësinë e shqiptarëve dhe nënçmonin kulturën e shqiptarëve, shtrembërojnë rolin e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, se gjoja paska luftuar për të ruajtur sovranitetin e Sulltanit në tokat e shqiptarëve. Ata pohojnë se popullsia shqiptare në Kosovë gjoja është vendosur para 150-200 vjetësh. Po kështu, teoricienët titistë bënë përpjekje të vinin në zbatim pikëpamjet e tyre në fushën e demografisë. Përveç teorive të tjera antishqiptare u shfaqën edhe mjaft teori në fushën demografike, të cilat synonin të justifikojnë pakësimin dhe largimin e shqiptarëve nga Kosova dhe viset e tjera shqiptare në ish-Jugosllavi. Ashtu si në vitin 1937, Vaso Çubrilloviçi në referatin e mbajtur para klubit serb të kulturës, në Beograd, shprehte shqetësimin e tij se “politikën tonë të kolonizimit e mundi pjelloria e grave shqiptare”. Edhe politikanë titistë pas Luftës së Dytë Botërore shqetësohen për shtesën e madhe të popullsisë shqiptare në Jugosllavi. Të dhënat statistikore të shtetit jugosllav të vitit 1971 tregojnë se popullsia e Kosovës gjatë 50 viteve të fundit, 1921-1971 me gjithë zhdukjet e shpërnguljet në masë është trefishuar në krahasim me ritmet e shtimit natyral të Jugosllavisë. Shtimi natyral i popullsisë shqiptare në Jugosllavi ishte në ato vite 34-37 për mijë në vit, domethënë tre herë më i lartë se shtimi mesatar në Jugosllavi. Madje, këto statistika tregonin se fertiliteti i gruas në Kosovë zinte vendin e tretë në Botë dhe popullsia shqiptare ishte më e reja në moshë në Jugosllavi (ku nga 1 deri në 35 vjeç përbënin 74 për qind të popullsisë atje). Me këtë tendencë rritjeje, që kishte polullsia e Kosovës, do të dyfishohej çdo 24 vjet. Të gjitha këto të dhëna i kanë preokupuar shumë jugosllavët, të cilët kërkonin rrugët, format dhe mjetet për pakësimin dhe largimin e popullsisë shqiptare. Jugosllavët e konsideronin shtesën e popullsisë shqiptare një proces eksplozioni demografik dhe shpiknin lloj-lloj mënyrash, që synonin gjithnjë pakësimin e popullsisë shqiptare. Shpesh titistët bënin presion për pakësimin e lindjeve, largonin nga vendi moshat aktive të popullsisë, nuk bënin asnjë përpjekje për të pakësuar mortalitetin dhe për më tepër e linin Kosovën në prapambetje të plotë ekonomike dhe kulturore me qëllim që të pengonin rritjen e popullsisë. Kështu propagandoheshin norma të Everopës Perëndimore për planifikimin familjar, nxitej politika e migrimit jashtë e brenda vendit, si dhe migrimet e përkohshme të fuqisë punëtore kosovare në Evropë për të përballuar shtesën e popullsisë.

Falsifikimet e Beogradit në regjistrimet e popullsisë shqiptare

Për të realizuar zvogëlimin e popullsisë shqiptare në Jugosllavi herë pas here kanë përdorur falsifikimet e pafundme në regjistrimin e popullsisë shqiptare në Jugosllavi. Për këtë janë shpikur dhe zbatuar lloj-lloj formash e presionesh që të shënohen sa më shumë shqiptarë si maqedonas, malazezë, serbë dhe turq (të ashtuquajturit kombësi myslimane e Jugosllavisë). Përfundimisht, në 60 vjetët e fundit 1912-1976, në viset shqiptare të aneksuara nga Jugosllavia u zhdukën fizikisht mbi 277 mijë shqiptarë dhe u shpërngulën nga trojet e veta më shumë se 973 mijë të tjerë, që gjithsej kapin shifrën e 1 milion e 250 mijë vetëve. Nga dokumente dhe studiues të ndryshëm del se midis dy luftrave botërore vetëm në Turqi kanë shkuar mbi 700 mijë shqiptarë, kryesisht nga Kosova dhe Maqedonia. Por, me gjithë zhdukjet fizike dhe shpërnguljet e mëdha, popullsia shqiptare e këtyre anëve, për shkak të qendresës së madhe dhe të natelitetit të lartë, nuk u sllavizuan dhe as mbetën në pakicë. Përherë shqiptarët kanë qenë shumicë në trojet e tyre në ish-Jugosllavi. Në vitin 1971, regjistrimi i popullsisë në Jugosllavi jepte si shifër të shqiptarëve 1 milion e 310 mijë vetë. Natyrisht kjo shifër nuk është e saktë, pasi fshihet realiteti. Atëherë po të merret parasysh shtesa e popullsisë shqiptare në trojet e tyre në Jugosllavi kjo shifër duhet të ishte që në atë kohë rreth 2 milionë, që do të thotë për nga numri i popullsisë shqiptarët ishin të tretët në atë shtet, gjë e cila ngjallte shqetësim edhe te politikanët e regjimit të Titos....



Vizita në Jugosllavi pas luftës
Enveri heshti për Kosovën në 1946

Nga viti ´44 deri në vitin ´48, varësia e Komitetit Qendror të PKSH ndaj udhëheqjes komuniste të Beogradit u rrit. Në atë kohë çdo shqiptar do të kishte pritur që kreu i PKSH të shfrytëzonte takimin e tij me Titon për të ngritur të paktën pak çështje thelbësore të lidhura me statusin e ardhshëm të territoreve të banuara nga shqiptarët në Jugosllavi (në tokat e tyre në Kosovë, Rrafshin e Dukagjinit, Malësi, Anë e Malit dhe Maqedoninë Perëndimore e kudo tjetër). Enver Hoxha duhej të kishte pyetur Titon se çfarë mendonte ai për të ardhmen e shqiptarëve të Kosovës, që kishin kontribuar aq shumë në krijimin e shtetit shqiptar në vitin 1912 dhe padrejtësisht ishin lënë jashtë atij shteti, për të cilin ata kishin kontribuar për ta krijuar. Hoxha në librin e tij “Titistët”, pretendon të ketë ngritur çështjen e së ardhmes së Kosovës. Madje, atje thuhet se Tito i është përgjigjur se problemin i Kosovës nuk mund të ngrihej për momentin, sepse, sipas tij, do të trazonte serbët. Tito nuk e kishte në plan të diskutonte Kosovën me Enver Hoxhën. Që këtej, i vetmi rast zyrtar për Enver Hoxhën që të ngrinte çështjen e Kosovës me “shpirtin vëllazëror ndërkombëtar” me udhëheqësin jugosllav nuk u shfrytëzua. Beogradi diktoi dhe Enver Hoxha u bind. Enver Hoxha e kishte kuptuar se e ardhmja e pozicionit të tij si timonier i Komitetit Qendror të PKSH dhe i Shtetit të ri shqiptar vendosej në Beograd. Ai priti rastin që të paraqiste veten. Në intervistat që Hoxha ka dhënë për mediat serbe gjatë vizitës së tij në Jugosllavi më 30 qershor 1946 citohet: “Është e pamundur të imagjinosh rezistencën e popullit të vogël shqiptar kundër armikut pa luftën e popujve jugosllavë”. Hoxha e poshtëroi popullin e tij para presionit serb, pasi këta të fundit e kishin ndihmuar të rrinte në udhëheqjen e PKSH. Ish-drejtuesi i shtetit komunist nuk mund të mohonte përpjekjen që Miladini dhe Dushani i dhanë atij, që të vinte në krye të PKSH dhe Shqipërisë për qëllimet e tyre. Hoxha u dorëzua pa kushte para Titos dhe në një farë mënyre ai ra në gjunjë para Titos. Madje, këtë e kanë vërtetuar edhe shumë njerëz, që e kanë shoqëruar atë në vizitën e parë zyrtare në Bled, të Jugosllavisë”. Deklarata të së njëjtës natyrë, si ato që Enver Hoxha bëri në Bled, gjenden të shumta në shtypin shqiptar të vitit 1947-1948, apo raportet e shumta të misioneve jugosllave në Tiranë. Udhëheqësit shqiptarë heshtën për fatin e Kosovës. Historiografia shqiptare është e heshtur për marrëveshjen që u firmos në Beograd më 1948. Enver Hoxha preokupohej vetëm për sigurinë dhe ruajtjen e pozitës së tij. Çmimi, me të cilin ai arrinte atë që dëshironte, nuk kishte rëndësi për të. Preokupimi mbizotërues për të ishte ruajtja e pushtetit, të cilin e fitoi duke tradhtuar bashkëpunëtorët e tij më të ngushtë, duke filluar me Qemal Stafën, Nako Spirun, Tuk Jakovën dhe duke mbaruar me Sejfulla Malëshovën, vetëm në pak vite pas luftës. Pa u marrë me lidhjet sekrete mes Enver Hoxhës dhe të dërguarve të serbëve në Shqipëri, për shkak se dokumentet e asaj periudhe ishin në duart apo kujtesën e personave në fjalë, ekzistojnë momente kritike në karrierën e “udhëheqësit legjendar” të Shqipërisë në periudhën e shkurtër të ndikimit jugosllav, kur ai ishte kukull në duart e komunistëve serbë. Viktimat e indoktrinimit serbo-hoxhian janë shumë. Më shumë viktima do të gjenden mes diasporës shqiptare, e cila ëndërron për një shtet shqiptar të fortë, megjithëse nën një diktator mizor, për hir të përmbushjes të idesë utopike të ndjekjes të një të ardhmeje të lumtur për Kosovën që ekzistonte vetëm në mendjet e tyre të shtrembëruara.

[Albo]

Zbardhet i plotë dokumenti antishqiptar i Vaso Çubrilloviç, ultranacionalistit serb. Gabimet e serbëve dhe loja me Turqinë dhe Tiranën

Plani për të zbrazur Kosovën me para dhe gjak
Bisedimet sekrete me Turqinë për të çuar atje 200.000 shqiptarë, frika prej Italisë dhe milionat për Tiranën

Ramadan Ilnica / Qemal Biraku

Gazeta “Panorama”, vazhdon serialin e shkrimeve të marra nga dosja sekrete e divizionit 11 të armatës jugosllave, marrë nga agjentët sekretë të Sigurimit të Shtetit dhe përpunuar në formën e një materiali të zgjeruar për Byronë Politike në fund të viteve ´70-të dhe fillim të viteve ´80-të. Në këtë speciale botohet, në pjesën më të madhe, studimi i akademikut më antishqiptar për të gjitha kohërat, serbit Vaso Çubrilloviç. Ideatori i shpërnguljes së shqiptarëve nga të gjitha viset etnike jashtë trungut të kufijve aktual të Shqipërisë, në këtë dokument, bën një analizë të hollësishme për dështimin e qeverive sllave për sllavizimin jo vetëm të trojeve kosovare. Interesante janë “direktivat” e tij për futjen në lojë të qeverisë turke dhe asaj shqiptare, duke përdorur diplomacinë dhe paratë. Akademiku famëkeq shpall hapur frikën nga “imperializmi italian”, i cili ka qenë gjithmonë pengesë për këtë plan më shumë se 100-vjeçar. Në fund të analizës së tij, Çubrilloviç arrin në përfundimin se vetëm dhuna, burgosjet, dëbimet dhe eliminimet fizike në masë do të mund të detyrojnë popullsinë vitale shqiptare në ato zona për t´u shpërngulur përgjithmonë prej andej.

“Problemi i shqiptarëve në jetën tonë nacionale e shtetërore nuk është i tanishëm, ky problem ka luajtur një rol të madh në mesjetë, por rëndësi vendimtare mori nga fundi i shekullit të 17-të, kur masat serbe u shpërngulën në drejtim të veriut nga tokat e dikurshme të vjetra të Bashkës dhe në vend të tyre u vendosën malësorët shqiptarë. Ata gradualisht zbresin nga malet e tyre dhe vendosen në fushat pjellore të Metohisë dhe Kosovës, duke depërtuar në veri, përhapen në drejtim të Moravës jugore e perëndimore, nëpërmjet maleve të Sharit zbresin në drejtim të Pollogut e prej andej në drejtim të Vardarit. Në këtë mënyrë deri në shekullin e 19-të krijojnë trekëndëshin shqiptar, të cilët madje u futën edhe më thellë deri në Nish, duke i ndarë tokat e vjetra të Bashkës nga Maqedonia deri në Luginën e Vrardarit. Kjo pykë shqiptare e populluar nga elementë arnashistë shqiptarë, në shekullin e 19 pengoi çdolloj lidhjeje të fortë kulturore, arsimore dhe ekonomike midis tokave tona veriore dhe jugore. Kjo ishte arsyeja kryesore që Serbia vetëm në vitin 1978, nëpërmjet Vranjës e Malit të Zi, Shkupit krijoi dhe mundi të mbajë lidhje të vazhdueshme me Maqedoninë dhe të ketë atje atë ndikim kultural dhe politik, ashtu siç pritej. Bullgarët, megjithëse e filluan jetën shtetërore më vonë se serbët, në fillim patën rezultate më të mira. Këtë pykë shqiptare filloi ta copëtoi Serbia që në kryengritjen e parë, duke i dëbuar banorët më veriorë shqiptarë që nga Jagorina. Pjesën tjetër të trekëndëshit shqiptar e kishte për detyrë ta shpartallonte shteti ynë i sotëm që nga viti 1918 e këtej, por ai nuk e bëri këtë. Janë disa arsye për këtë, por po përmend ato më të rëndësishmet”

Shqipëtarët lindin më shumë

“Gabim themelor i funksionarëve kompetentë të asaj kohe ishte se në Ballkanin e trazuar e të përgjakur të asaj kohe, deshën që zgjidhjen e çështjeve të mëdha etnike ta zgjidhte me anë të metodave të tjera. Nuk duhet harruar se Turqia solli në Ballkan zakone të marra nga Sherjati, sipas të cilit me fitoren e luftës dhe pushtimin e një vendi, fitohet e drejta mbi jetën dhe pasurinë ndaj shtetasve të nënshtruar. Nga ata, edhe të krishterët ballkanas mësuan se fitohet me ndeshje jo vetëm pushteti dhe sundimi, por edhe shtëpia dhe pasuria. Nga viti 1912 e këtej, i kanë zgjidhur ose janë në rrugën e zgjidhjes të çështjeve të pakicave kombëtare me anë të shpërnguljes, ne kemi qëndruar në metoda të ngadalta e të plogta të kolonizimit gradual. Rezultatet e kësaj ishin negative. Rritja natyrale e shqiptarëve është më e madhe se numri i përgjithshëm i rritjes sonë natyrale bashkë me kolonistët. Nga viti 1921 deri në vitin 1931 shtesa e shqiptarëve ka qenë 68.6 ndërsa e serbëve 58,7 frymë, pra ndryshimi është 9315 banorë më shumë në favor të shqiptarëve. Duke pasur parasysh pjellorinë, rritjen e theksuar të shqiptarëve, si dhe konditat gjithnjë e më të vështira të kolonizimit sipas metodave të vjetra, ky disproporcion gjatë kohës do të bëhet gjithnjë e më i madh dhe në fund do të vihen në pikëpyetje edhe ato pak suksese kolonizuaese që kemi arritur nga viti 1918 e deri më sot”.

Serbët nuk kanë plan shtetëror për marrjen e Kosovës

“Edhe vet mënyra e kryerjes së kolonizimit sipas metodës nuk u zbatua siç duhet. Më e rëndësishmja është se për një problem të tillë, me kaq rëndësi, nuk ekziston një plan i caktuar shtetëror, të cilit duhet t’i përmbahej e zbatonte çdo regjim. Punohej copë-copë, sot për nesër, çdo ministër prishte të vjetrën atë të paraardhësit të tij, por duke mos krijuar edhe ai vetë diçka solide. Ligjet e rregullat ndryshoheshin, por edhe ashtu të dobëta nuk viheshin në jetë. Disa, sidomos deputetët, po të ishin nga vise të vjetra, kur nuk mund të fitonin mandatin nga ajo kombësia e tyre, shkonin poshtë në jug dhe kërkonin mandatin nga kombësia e tyre, duke rrezikuar kështu interesat e mëdha nacionale e shtetërore. Aparati i kolonizimit ishte mjaft i shtrenjtë, i fryrë dhe i mbushur me njerëz jo vetëm të papërgatitur nga ana profesionale, por edhe shpesh mendjemëdhenj e të paaftë, kështu që puna e tyre përbënte një pikëpyetje në vetvete”.

Gabimi me kolonët malazezë

“Edhe disa mijëra familje që u vendosën pas luftës e këtej nuk zunë rrënjë në vendin ku u vendosën. Në Kosovë pati sukses më shumë, sidomos në luginën e Llapit, ku topliçanët depërtuan nga veriu në jug. Këtu janë kolonitë më të vjetra të përziera me elementë nga krahinat tona të ndryshme, ndërsa në Drenicë e Metohi, si krahina më të qëndrueshme, nuk patëm sukses. Asnjëherë nuk duhet bërë kolonizimi vetëm me malazezë. Jo për shkak se ata janë element i keq kolonizues, por për arsye të prirjeve të tyre për blegtori, sepse kjo ka të bëjë vetëm me gjeneratën e parë. Gjenerata e dytë është krejt ndryshe, më aktive dhe më praktike. Fshati Petrovë në Miroç, sipër Danubit, që është i banuar vetëm nga malazezë, është fshati më i përparuar në Krajine. Dhe sot në Serbi, mund të gjenden me mijëra familje të përparuara, veçanërisht në Toplicë dhe Kosanicë, që janë malazezë të gjeneratës së parë dhe u përzien me elementë përparimtarë. Kjo është veçanërisht e rëndësishme për Metohinë, ku mbështetja direkt në vatrën e vjetër bënë të mundur ruajtjen e zakoneve dhe të shprehive të vjetra. Për këtë arsye ka patur kaq pak sukses kolonizimi në të gjithë Metohinë. Duhet pranuar se të gjitha kolonitë kanë qenë të vendosura mjaft keq, nëpër toka kodrinore, me driza dhe jo pjellore, si dhe gati krejtësisht të pafurnizuar me mjete të domosdoshme bujqësore. Ndërkohë ato duheshin ndihmuar shumë më tepër, pasi janë koloni me elementin më të varfër malazez”.

Shqiptarët mbajtën me fanatizëm tokat më të mira

“Pa dyshim, shkaku kryesor i mossuksesit të kolonizimit tonë në ato vise ishte se tokat më të mira mbetën në duar të shqiptarëve. E vetmje mënyrë e mundshme për kolonizimin tonë në masë, në ato vite, ka qenë marrja e tokave shqiptare. Mbas luftës, në kohën e rebelimit dhe të aksioneve të komitëve, do të dëboheshin lehtë një pjesë shqiptarësh për në Shqipëri, duke uzurpuar pronat e tyre. Përsëri kthehemi te gabimi ynë trashanik, te konceptet tona pas luftës, mbi të drejtën e posedimit të tokës. Në vend që të shfrytëzonim konceptin e vet shqiptarëve, lidhur me pronësinë e tyre mbi tokën e uzurpuar dikur, gjë që rrallëkush prej tyre ka pasur tapinë e Turqisë, dhe këtë mund ta ketë patur vetëm për tokën e blerë, neve në dëmin tonë nacional e shtetëror jo vetëm që i lejuam të gjitha ato uzurpime, dhe aq më keq që i mësuam shqiptarët me idetë e Evropës Perëndimore, mbi posedimin e pronës private. Në këtë mënyrë ua dhamë vetë këtë armë në dorë, me të cilën dhe mund të mbrohen, t’i mbajnë tokat më të mira dhe të na e bëjnë të pamundur nacionalizimin në favor tonë të viseve më të rëndësishme. Nga e gjithë kjo që u tha më lart del se metoda e përgjithshme e deritanishme e politikës sonë të kolonizimit në jug, nuk kanë dhënë ato rezultate, të cilat, në të vërtetë, duhet t’i arrinim dhe që tani qëndronin përpara nesh si një detyrë e madhe dhe emergjente shtetërore. Këto metoda nuk i kemi kritikuar për hir të kritikës, por që në bazë të eksperiencës së mëparshme të gjejmë rrugët e drejta për zgjidhjen e kësaj çështjeje madhore”.

Shqiptarët të ndimuar nga imperializmi italian për çështjen e tyre

“Ky bllok shqiptarësh përreth maleve të Sharrit është i një rëndësie të madhe nacionalisto-shtetërore e strategjike për shtetin tonë. Blloku shqiptar nga ana ushtarako-strategjike, zë një pozitë nga më të rëndësishmet në vendin tonë, vendshpërndarja e lumenjëve ballkanikë në drejtim të Adriatikut, Detit të Zi e të Egjeut. Mbajtja e kësaj pozite strategjike vendos në një masë të mirë fatin e Ballkanit qendror, sidomos fatin e komunikacionit të rëndësishëm ballkanik Moravë-Vardar. Nuk janë të rastit zhvillimi i luftrave shpesh herë vendimtare për fatin e Ballkanit, prandaj është detyrë imperative për të gjithë ne që këto pozita, kaq të rëndësishme strategjike, të mos i lëshojmë të na i mbajë në duar elementi i huaj dhe armik. Aq më tepër, përderisa ky element ka mbështetjen e shtetit nacional të së njëjtës gjini. Ai sot është i pafuqishëm, por edhe si i tillë është bërë bazë e imperializmit italian, nëpërmjet të cilit synon të depërtojë deri në zemër të shtetit tonë. Kundër këtij depërtimi, mjet më i sigurt është elementi ynë, i cili do të dojë e do të dijë të mbrojë pronën dhe shtetin e vet. Mandej, përveç këtij blloku prej 18 rrethesh, shqiptarët dhe pakicat e tjera nacionale në krahinat jugore jetojnë të shpërndarë dhe prandaj nuk janë aq të rrezikshëm për jetën tonë nacionale dhe shtetërore. Kolonizimi nga veriu duhet pakësuar në krahinat e kolonizuara me maqedonas. Në këto krahina edhe tokë ka pak, janë krahina pasive dhe për këtë ata janë të ndjeshëm nga prurja e kolonëve nga veriu. Aq më tepër në këto veprime ata shikojnë me mosbesim te ne. Eshtë e vërtetë se ai kolonizim i pakët më tepër dëmton sesa sjell dobi. Nëse do të dërgohen poshtë, në jug të Malit të Zi të Shkupit, duhen çuar Vranjët, Leskovçanët, që afrojnë me të në mentalitet e kulturë, dhe në asnjë mënyrë Dinarikët me temperamentin e tyre të papërmbajtur, të ashpër e të padurueshëm, mbasi te vendasit, me elementë të tillë shkaktohen të këqija dhe gjak. Problemi i Sanxhakut të Novi-Pazarit, po zgjidhet vetvetiu dhe nuk lot atë rol për jetën tonë shtetërore, të cilin e luajti deri në vitin 1912. Vetëm po të përmendim që me shpërnguljen e shqiptarëve ndërpritet lidhje e fundit ndërmjet myslimanëve tanë në Bosnje dhe të Novi-Pazarit, si dhe me botën tjetër myslimane. Fakti që ata shndërrohen në pakicë fetare, e vetmje pakicë në Ballkan, do të shpejtojë nacionalizimin e tyre. Kohët e fundit Mali i Zi u bë problem i rëndë, vend i varfër dhe nuk është në gjendje të ushqejë popullsinë e vet, por me gjithë shpërnguljet, ai nga viti 1912 deri në vitin 1931 u shtua 16 për qind”.

Zgjidhja: vetëm dhuna

“Si përfundim, shqiptarët është e pamundur të zbrazen vetëm me anë të kolonizimit gradual, ky është i vetmi popull që arriti gjatë njëmijë vjeçarit të fundit jo vetëm të mbahet në bërthamën e shtetit tonë, Rashkës e Zebres, por dhe të na sjellin dëme duke shtyrë kufijtë tanë drejt veriut dhe lindjes. Shqiptarët na shtynë nga krahina e Shkodrës, nga Metohia dhe Kosova. E vetmja mënyrë dhe i vetmi mjet është forca brutale e një pushteti të organizuar shtetëror. Qysh nga viti 1912 e këtej nuk kemi patur sukses në luftë me ta, faji për këtë është i yni, mbasi këtë pushtet nuk e kemi shfrytëzuar si duhet. Për ndonjë nacionalizëm të tyre në dobi tonë as që mund të flitet, por, përkundrazi, duke u mbështetur te Shqipëria, zgjohet ndjenja e tyre nacionale, e nëse nuk do t’i mbarojmë llogaritë me ta, ose ja lëmë këtë kohës, për 20 apo 30 vjet do të kemi një iredentizëm të tmerrshëm, gjurmët e të cilit tashmë duken, dhe në mënyrë të paevitueshme do të vihen në pikëpyetje të gjitha posedimet tona në Jug”.

Të bindet Tirana me para për të pranuar kosovarët

“Të nisemi nga pikëpamja se ngushtimi gradual i shqiptarëve me anë të kolonizimit tonë të ngadalshëm është i paefektshëm. Atëherë na mbetet e vetmja rrugë, shpërngulja në masë. Në këtë rast kemi parasysh dy shtete Shqipërinë dhe Turqinë. Shqipëria me popullsi të rrallë, me moçale të shumta ende të pathara, lugina shterpë të pasistemuara, do të ishte në gjendje të pranojë disa mijëra shqiptarë nga vendi ynë. Turqia moderne, me sipërfaqe të mëdha toke në Azinë e Vogël dhe Kurdistan, akoma të pabanuara dhe të papunuara krijojnë mundësi të pakufizuara për kolonira të brendshme. Më parë theksojmë se nuk duhet të kufizohemi vetëm në përçapjet diplomatike me Ankaranë, por duhet të përdoren të gjitha mjetet për ta bindur Tiranën që të pranojë një pjesë të të shpërngulurve. Besoj se kjo punë në Tiranë do të ecë me vështirësi, pasi Italia do ta pengojë këtë punë, por të hollat luajnë rol të madh në Tiranë. Turqia është dakord që, fillimisht, të pranojë 200 mijë të shpërngulurit shqiptarë, duke cilësuar që këta të jenë shqiptarë dhe kjo për ne është gjë e mirë dhe forma më e pranuar. Dëshirën e Turqisë duhet ta pranojmë me të dyja duart dhe ta shfrytëzojmë sa më parë konventën për shpërngulje. Gjatë shpërnguljes duhet studiuar konventa, të cilën ajo, vitet e fundit, e ka përfunduar për të tilla çështje me Greqinë, Rumaninë dhe Bullgarinë. Duhet pasur kujdes në dy gjëra: nga ajo të kërkohet që të pranohet një kuotë sa më e madhe, ndërsa nga ana financiare i duhet dhe një ndihmë sa më e madhe, sidomos për rregullimin e çështjes së transportimit sa më të shpejtë. Padyshim, që ky problem do të ngjallë sadopak shqetësime ndërkombëtare, gjë që është e paevitueshme në këto raste. Në rastin konkret duhet të punohet për për përfundimin e një konvente me ta për këtë problem. Nëse nuk do t’ia arrijmë problemit, të paktën për ato shpërngulje të shqiptarëve drejt Turqisë, të heshtin. E rikujtojmë edhe një herë se mjeshtëria e veprimit në Tiranë dhe të hollat e përdorura në mënyrë racionale, do të mund të luanin rol vendimtar në këtë çështje. Shpërngulja e disa qindra-mijë shqiptarëve nuk do të çojë në shpërthimin e një lufte botërore. Vetëm organet kompetente duhet të dinë se çfarë është e nevojshme dhe të luftohet me këmbëngulje për realizimin e planit, duke mos u trembur nga pengesat e mundshme ndërkombëtare. Italia, padyshim, do të nxjerrë pengesa të shumta, por ajo sot për sot është tepër e zënë me probelemet e saj me Abisininë dhe Austrinë, nuk besoj se do të shkojë aq larg në këmbënguljen e saj. Me thënë të drejtën, rreziku më i madh është po të përzien në këtë çështje aleatët tanë të mëdhenj, Anglia dhe Franca, në këtë rast atyre u duhet përgjigjur me gjakftohtësi e vendosmëri, pasi është në interes të tyre sigurimi i linjës Moravë-Vardar, gjë që u pa fare mirë edhe gjatë luftës së fundit dhe kjo do të jetë më e sigurt për ne dhe për ata, vetëm kur ne të sundojmë plotësisht këto vise rreth malit të Sharit dhe në Kosovë”.

Mënyra e shpërnguljes: feja dhe bërja e jetës e padurueshme nga shteti

“Tashmë dihet se është më efikasë mënyra e shpërnguljes në masë e shqiptarëve nga trekëndëshi i tyre. E që të arrihet një shpërngulje në masë si kusht i parë është që të krijohet një psikozë e përshtatshme, e cila mund të krijohet në shumë mënyra. Dihet që masa myslimane shumë shpejt i nënshtrohet influencimit, sidomos fesë, besojnë në të shpejt e me fanatizëm, prandaj në radhë të parë shpërnguljen e tyre ta bëjnë vetë drejtuesit shpirtërorë të tyre dhe njerëzit me influencë, me para ose me shtrëngim. Duhet të gjenden sa më parë agjitatorët, të cilët do të propagandojnë për shpërnguljen, mirë do të ishte sikur të na i jepte Turqia këta. Ata duhet të përshkruajnë bukurinë e viseve në Turqi, jetesën e lehtë dhe të këndshme atje, të ndezin fanatizëm fetar dhe t’u zgjojnë krenarinë shtetërore turke. Mjet tjetër do të ishte edhe shtrëngimi nga aparati shtetëror. Ai duhet të shfrytëzojë ligjet deri në fund, në mënyrë që t’ua bëjë sa më të padurueshëm qëndrimin shqiptarëve te ne. Duhet të aplikohen gjobat, burgimet, aplikimi në mënyrë të pamëshirshme i të gjitha dispozitave policore, si dënimin e kontrabandës, prerjen e pyjeve, përvetësime, lëshimin e qenëve në oborret e shtëpive. Të detyrohen sa më shumë njerëz që të punojnë angari dhe të merret çdo masë tjetër, që mund të aplikojë një polici me përvojë si masa ekonomike, mosnjohja e tapive të vjetra, duhet të vendosen taksa të pamëshirshme, detyrimi i shlyerjeve të të gjitha borxheve private e publike, e kullotave komunare dhe publike. Duet të zhvishen shqiptarët nga koncesionet, heqja e lejeve afariste për kafenë, dyqane tregtare, mos të lejohen shqiptarët të marrin leje për krijim monopolesh, pushimi nga puna shtetërore, private e të tjera mënyrë shtrënguese, për të shpejtuar procesin e shpërnguljes…”.

[Albo]

“Dosja Kosova”/ Skema e detajuar e akademikut serb, Shtabi i Përgjithshëm i Ushtrisë Jugosllave, do të drejtonte spastrimet

Plani: Shqiptarëve t´ju prishen edhe varret

Si do bëheshin sllave vajzat dhe kërkesa për 600 milionë dinarë për të përzënë 40 mijë familje

Ramadan Ilnica / Qemal Biraku

GSot, gazeta “Panorama” boton pjesën e fundit të planit të Vaso Çubriloviçit, paraqitur qeverisë së Jugosllavisë në fund të viteve ´70-të, për mënyrat e detajuara se si do të realizohej zbrazja nga shqiptarët e të gjitha zonave ku jetonin ata në atë shtet. Duke cituar gjithçka nga kjo skemë, duket hapur se ky plan ka qenë jo vetëm i egër, por edhe i menduar mirë, deri në detajet më të vogla. Kështu, metodat për kalvarin e kosovarëve, konsistojnë që nga prishja e varreve të tyre, keqtrajtimi i klerikëve të tyre, shkatërrimi i bagëtive e shtëpive dhe deri në armatimin e grupeve të ndryshme serbo – malazeze, nga vetë shteti. Gjithashtu, “këshillohet” që këtë projekt gjigand, nga më të paprecedentët në historinë botërore, ta udhëheqë Shtabi i Përgjithshëm i Ushtrisë Jugosllave. Tregohet harta e krahinave, qyteteve dhe fshatrave që duhet të evakuoen me të gjitha mënyrat si dhe propozohet vënia në dispozicion të realizuesve e qindra milionave dinarë. Plani “Çubriloviç” e ka nisur zbatimin që kur ju paraqit qeverisë, në fund të viteve ´70-të, por realizimin më të egër e ka pasur gjatë luftës në Kosovë, në vitet 1998-1999.

“Duhet të zbatohen me dhunë të gjitha dispozitat, edhe në shtëpi, që duhet të fillojnë që me prishjen e mureve rrethuese të shtëpive, zbatimin rigoroz të masave veterinare, që do të pengojnë nxjerrjen e bagëtive të tyre në treg. Gjithashtu, duhet aplikuar edhe masa praktike me efikasitet. Kur është fjala për fenë, shqiptarët janë shumë të ndjeshëm ndaj saj, kështu që edhe duhet të preken. Kjo mund të arrihet nëpërmjet keqtrajtimit të klerikëve, me prishjen e varrezave, me ndalimin e poligamisë dhe, sidomos, me zbatimin e pamëshirshëm të ligjit për dërgimin e detyruar të vajzave në shkollat fillore, kudo që të ndodhen ato. Edhe iniciativa private mund të ndihmojë shumë në këtë drejtim. Kolonistëve tanë, në rast nevoje, duhet t’u shpërndajmë armë. Medoemos, duhet lëshuar një valë malazezësh nga bjeshkët që të shkëmbejnë konflikte të gjera me shqiptarët në Metohi. Ky konflikt duhet të përgatitet nga njerëz të besuar, të nxitet dhe t’i jepet hov, po nga këta, në mënyrë që të krijohet një psikozë e vërtetë, sikur shqiptarët kanë ngritur krye, dhe nga ana tjetër, krejt ngjarjet duhet të paraqiten me keqardhje si konflikt vëllezërish dhe fisesh, në rast nevoje, mund t’i jepet kerakter ekonomik. Në fund të fundit, mund të nxiten edhe turbullira lokale, që do të shtypen në mënyrë të përgjakshme me mjetet më efikasëse, por jo aq me ushtri, se sa me kolonistë, me fise malazezësh dhe me çetnikë. Mbetet edhe një mjet, të cilin Serbia e ka përdorur në vitin 1973, duke djegur në masë fshatra dhe blloqe qytetesh shqiptarë.

Harta e shpërnguljeve të shqiptarëve

Rrethet që duhen të shpërngulen janë: Dibra e Sipërme, Pollogu i Poshtëm e i Sipërm, Mali i Sharit, Drenica, Peja, Istogu, Vuçiterna, Stavica, Llabi, Graçanica, Nerodimja, Gjakova, Podgori, Gora, Podrimja, Gilani dhe Kaçaniku. Nga këto rrethe, që përbëjnë pykën shqiptare, për ne, aktualisht, më të rëndësishme janë: Peja, Gjakova, Podrimja, Gora, Podgori, Shari, Istogu dhe Drenica, në veri këto të Malit të Sharit. Për mendimin tim, këto janë rrethe kufitare që duhet të shpërngulen me çdo kusht. Rrethet në thellësi si: Kaçaniku, Gilani, Nerodimes, Graçanicës, Llabit, Vuçiternës, mundësisht, duhen dobësuar, sidomos, ai i Kaçanikut dhe i Llabit, ndërsa të tjerët duhet të kolonizohen gradualisht e sitematikisht. Kjo duhet të realizohet gjatë dhjetë vjetëve. Gjatë shpërnguljeve të para duhen pasur parasysh shumë gjëra, por më të rëndësishmet janë: në radhë të parë duhet të bëhet shpërngulja e fshatrave dhe pastaj e qyteteve. Fshatrat janë më kompaktë, prandaj paraqesin rrezik. Nuk duhen shpërngulur vetëm të varfërit, por edhe njerëzit e pasur dhe të mesëm, të cilët përbëjnë kolonën vertebrale të çdo populli. Të varfërit, duke qenë pa mbështetje ekonomike dhe të pavarur nga bashkatdhetarët, shpërngulen shpejt. Kjo është një çështje me shumë rëndësi, pasi është një nga shkaqet kryesore për mossuksesin sa duhet të kolonizimit tonë në Jug, sepse i shpërngulëm të varfërit, kurse të pasurit mbetën dhe qëndrojnë gjithnjë në të njëjtën gjendje, ku si rezultat, shumë pak tokë u përfitua për vendosjen e kolonëve tanë. Gjatë përgatitjes së psikozës për shpërngulje, duhet të bëhet çmos që të largohen fshatra të tërë, në fund të fundit, familje të tëra. Duhet të kihet parasysh që të mos mbeten këtu, pjesë familjesh të shpërngulura. Shteti ynë duhet të shpenzojë miliona jo për t’ua lehtësuar jetën shqiptarëve, por për t’i hequr qafe sa të jetë e mundur më parë. Për këtë duhet penguar, pa tjetër, blerja e pasurisë së shqiptarëve që shpërngulen, nga ata që mbeten te ne. Bashkë me këtë duhet kombinuar edhe shpërngulja e individëve me atë të fshatrave të tërë, kjo, nëse dëshirojmë që të kemi lehtësira gjatë procesit të shpërnguljes. Sapo të bien dakord për t’u shpërngulur, duhet t’u jepet ndihmë e gjithanëshme. T’u paguhet menjëherë pasuria dhe të shkëputen menjëherë nga ana administrative, dokumentet e udhëtimit t’u jepen pa asnjë farë formaliteti. Të ndihmohen për të shkuar në stacionin më të parë hekurudhor, duke ju vënë në dispozicion trena deri në Selanik dhe prej aty të çohen menjëherë me vapor në Azi. Ka shumë rëndësi që udhëtimi të jetë i rehatshëm dhe pa shpenzime. Udhëtimin me tren, mundësisht, ta bëjnë pa pagesë, njëkohësisht të ndihmohen edhe me ushqime, pasi nga kjo varet shume shpërngulja në masë ose jo. Frika e vështirësive të udhëtimit është pengesa kryesore e lëvizjes së tyre. Për këtë arsye është e domosdoshme që të eliminohen vështirësitë, duke i zgjidhur shpejt e në mënyrë energjike të gjitha punët rreth udhëtimit të tyre. Duhet pasur kujdes që të shpërngulurit të kenë sa më pak probleme gjatë udhëtimit, pasi njerëzit e thjeshtë orientohen me vështirësi, prandaj është e nevojshme që t’u mësohet sistemi i transportit të punëtorëve nëpërmjet agjecive të mëdha. I shpërnguluri duhet të kalojë nga dora në dorë, duke mos e ndjerë peshën e kësaj lëvizjeje. Vetëm në këtë mënyrë mund të krijohet lumi i shqiptarëve të shpërngulur".

Popullarizimi i krahinave të shpërngulura

"Problemi i vendosjes së kolonëve në vendet e boshatisura, nuk është më i vogël se largimi i shqiptarëve. Pyetja e parë që shtrohet është se kush duhet të vendoset atje? Më e natyrshme është që atje të vendoset elementi ynë nga krahinat pasive, në radhë të parë malazez, hercegovinas, liçanas dhe kraishnicas. Malazezët janë më të përshtatshëm për shumë arsye, pasi Metohia, Drenica dhe Kosova, janë vendet më të natyrshme ku vërshojnë nga malet e tyre të varfra. Shtimi i popullsisë në Mal të Zi ka sjellë varfëri, gjë e cila ka shkaktuar lëvizje të vazhdueshme social-politike, kohët e fundit, jo të favorshme këto për pushtetin tonë dhe mjaft të rrezikshme, përsa i përket rendit e qetësisë në të ardhmen. Nuk na intereson që tyre t’u japim misër e pensione. Për këtë, e vetmja zgjidhje është çuarja e tyre në krahinat pjellore të Metohisë, Drenicës e Kosovës, sepse afrohen në mentalitet e temperament me shqiptarët. Malazezët janë arma më e përshtatshme për mposhtjen dhe largimin e shqiptarëve. Në radhë të parë, ata duhen përdorur në viset shqiptare në veri të Malit të Sharit, por, krahas tyre, duhen kolonizuar edhe me një sasi liçanas, kraishnicas, serbësh, çaçaka, uzhiçanash dhe topliçanas. Kjo është e nevojshme për të krijuar tek ata shprehitë e punës dhe të organizimit, për të thyer psikologjinë e tyre nomade-kolektive prej malësorësh, me qëllim që të neutralizojmë këtë psikologji me anë të përzierjes dhe martesave nga vise të ndryshme dinarike. Kështu do të arrihet të krijohet një tip i ri malazesi, më pak lokal dhe më tepër i ngjashëm me serbin. Kurbetlinjve serbojugorë, në jug të malit të Sharit, duhet t’u krijojmë kondita të përshtatshme, në mënyrë që të fusin në dorë toka pjellore. Ky do të jetë një kontigjent i ndershëm e punëtor, i cili do t’i jetë mirënjohës për gjithë jetën këtij shteti, në rast se do të krijojmë kushte për jetën e tyre në fshat. Përgjithësisht, fshati i serbëve të jugut ka të drejtë të kërkojë nga ne më shumë përkujdes dhe preokupacion nga sa po tregojmë sot. Kolonizimi me anë të këtyre varfanjakëve në Pollog të Sipërm e të Poshtëm, në Dibër si dhe dhënia e kullotave këtyre, në vend të shqiptarëve, do të bëjë të kuptohet se ky është shtet i tyre si dhe do të dinte t’i mbronte kufijtë me gjak. Pranë tyre, në jug të malit Shar dhe të Malit të Zi të Shkupit, mund të kolonizohet me vranjanët, leskovçanët, pirotasit dhe vllastiçanët, sidomos ata të fshatrave malorë pasivë. E përsërisim edhe njëherë se dinarikët nuk duhen lejuar në jug të linjës së Malit të Zi të Shkupit dhe Malit të Sharit. Gjatë kolonizimit të fshatrave të lëna nga shqiptarët, duhet evituar ngadalsia burokratike. Kryesorja, në radhë të parë, është dhënia e mënjëhershme e tapive kolonistëve, për pronat ku do të vendosen, sepse një nga shkaqet kryesore të mossuksesit të kolonizimit tonë të sotëm, ka qenë, pikërisht kjo, sepse kolonialisti nuk e ka ndierë veten të sigurt në pronën ku është vendosur. Atij nuk i është dhënë tapia menjëherë dhe kështu ishte i ekspozuar përpara poshtërsirave të shumta të nëpunësve dhe politikanëve të pandërgjegjshëm. Fshatari e ndjen veten të sigurt në pronën që posedon, vetëm atëhere kur e di se askush nuk mund ta lëvizë nga atje, prandaj, duhet t’i jepet menjëherë kjo garanci. Pra, kolonialistëve u duhen krijuar të gjitha kushtet e jetesës për disa vjet, nëse dëshirojmë që ata të mbeten atje. Pa mëshirë duhet të shuajmë çdo spekullim që bëhet me pronat dhe shtëpitë e shqiptarëve të shpërngulur. Shteti duhet të ruajë për vete të drejtën e pakufizuar për zotërimin e pasurisë së tundshme e të patundshme të të shpërngulurve, madje, menjëherë pas largimit të tyre, të vendosë aty kolonistët e vet. Kjo duhet bërë pasi rrallë herë ka ndodhur që të shpërngulet menjëherë gjithë fshti. Në këto fshatra, në radhë të parë duhet të vendosë malazesë, si njerëz arrogantë, të rrëmbyer, të paarsyeshëm dhe të papërmbajtur, të cilët, me sjlljet e tyre do t’i detyrojnë shqiptarët e mbetur të shpërngulen, e mandej, të sillen në këtë vend kolonistë nga vendet të tjera. Jo më pak i rëndësishëm është për ne edhe problemi i Vojvodinës, sidomos trekëndëshi hungarez në Baçka Senta Kulla, Baçka-Topolla. Të shkatërrosh atë në Vojvodinë, do të thotë, njësoj sikur të shkatërrosh bllokun në shqiptar rreth Malit të Sharit".

Kolonizimi: ushtria serbe të merret me organizimin e tij

"Një problem i rëndësisë së veçantë për zgjidhjen e këtij problemi mbetet ekzistenca e një aparati, që do të drejtojë të gjitha punët. Si rezultat i punës së keqe të aparatit të deritanishëm të politikës sonë të kolonizimit, qëndron një pjesë e mirë e mossukseseve tona të deritanishme. E që të evitohet kjo në të ardhmen, duhet bërë riorganizimi. Asnjë çështje tjetër nuk kërkon aq vazhdimësi e kujdes për t’u kryer, sesa kolonizimi. Kemi thënë se një nga shkaqet e mossuksesit tonë në kolonizimin në jug dhe në veri, është puna josistematike e drejtimit dhe ndryshimi i politikës sipas ndryshimit të qeverive. Që të evitohet kjo në të ardhmen, kolonizimi i duhet besuar Shtabit të Përgjithshëm, pasi ushtria jonë është e interesuar që në kufijtë tanë, sidomos në sektorë delikatë, të vendosë elementë të vetë. Për këtë do të bëjmë çmos që të sigurojmë kufijtë me një kolonizim sa më të fortë. Shtabi i Përgjithshëm si institucion primar i mbrojtjes së interesave kombëtare, mund t’i japë shumë gjithë politikës sonë të kolonizimit. Tërë kompleksin e punë, Shtabi i Përgjithshëm do të mund ta drejtonte nëpërmjet një Këshilli Shtetëror për kolonizimin. Ky këshill do të ishte krejtësisht autonom, duke qenë plotësisht nën urdhrat e shefit të Shtabit të Përgjithshëm dhe do të kishte nën varësi të gjitha organizmat e kolonizimit tonë. Në këtë këshill duhet të hyjnë përfaqësues të disa ministrive të interesuara, shoqatave nacionaliste, organizatave teknike dhe institucioneve shkencore. Është e nevojshme lidhja organike në politikën tonë të kolonizimit ndërmjet pushtetit shtetërot, iniciativave private dhe institucioneve shkencore. Iniciativa private mund të veprojë në shumë drejtime si, Mbrojtja Popullore, Sokollashat dhe shoqatat çetnike. E para do të jetë ushtria civile e ngritur nga shteti, sokollashat do të jenë çeta terroriste të padeklaruara, të armatosura dhe udhëhequra nga shteti për luftë kundër shqiptarëve, ndërsa çetnikët, çeta kriminelësh civilë të armatosur nga shteti për të kryer krime të vazhdueshme kundër shqiptarëve. Edhe shoqatat kulturore si: “Prosfeta” në Sarajevë, “Matica Srepska” në Novi Sad, “Sv. Sava” në Beograd e të tjera si këto, kanë detyrat e tyre lidhur me këtë çështje. Duhet të krijohet një institut kolonizimi, detyra e të cilit të jetë marrja me studimin e kësaj çështjeje. Pushteti shtetëror duhet të veçojë tashmë nga disa ministri dhe të tjera institucione që janë marrë, deri tani, me këtë problem organizma dhe të krijojë një institucion të veçantë, “Inspektoriatin e kolonizimit”. Vetë teknikën organizative të shpërnguljes së shqiptarëve dhe vendosjen e kolonistëve tanë, do të përpunojë instituti shtetëror dhe instituti për kolonizim. Ndoshta, nuk do të ishte keq që përveç këtyre, të ishte edhe një organizatë private dhe të mbështetej në shoqatat ekzistuese dhe të kishte si detyrë që me vetë iniciativat private, të merrej me zbatimin e politkës sonë të kolonizimit. Më mirë do të ishte sikur përsipër këtë punë ta merrte lidhja e shoqërive tona kulturore-arsimore. Ajo do të interesohej për koordinimin e punës së shoqërive private me punën shtetërore të kolonizimit dhe do të shërbente si ndërmjetës midis tyre dhe Institutit për Kolonizim".

Mjetet finaciare, 600 milionë dinarë për shpërnguljen e 40 mijë familjeve

"Sa herë që është kritikuar politika jonë e kolonizimit për mossuksese, mbrojtësit e saj janë ankuar për mjetet e pakta financiare që ka vënë shteti në dispozicion për të kryer këtë punë. Nuk e mohoj se nuk është kështu deri në një farë mase, por duhet thënë se më tepër është shpenzuar për mbajtjen e këtij aparati dhe për një punë joracionale, sesa për vetë kolonizimin. Megjithatë, nëse shteti nuk ka dhënë aq sa duhet, duhet pranuar se çdo shtet ka interesat e tij primare dhe sekondare. Në interesat primare futet edhe detyra e shtetit që të sigurojë vetveten në krahinat e pasigurta nacionale, të kolonizuara me elementin e vet. Para së gjithash, le të llogarisim se sa do t´i kushtonte shtetit tonë shpërngulja e 200 mijë shqiptarëve dhe vendosja e një numri po aq kolonës në ato vende. Shpërngulja e rreth 40 mijë famijeve, duke marrë mesataren që një prej tyre përbëhet prej pesë vetësh, i kushton shtetit 15 mijë dinarë për famijle. Pra, për shpërnguljen e tyre duhen, të paktën, 600 milionë dinarë. Shtoj kësaj edhe rreth 200 milionë dinarë që duhen për vendosjen e familjeve tona në vend të shqiptarëve të shpërngulur. Kjo llogaritet, pasi shqiptarët e shpërngulur do të lënë jo vetëm tokën, por edhe shtëpinë dhe veglat e punës. Kështu, jo vetëm që do të vendoset pjesa më e madhe e kolonistëve tanë në shtëpitë e shqiptarëve, por me një ndihmë të vogël në bagëti dhe ushqime, këta do të marrin vetëm nga ana ekonomike dhe do të bëhen të pavarur. Gjatë krijimit të kolonive të reja, aty ku e lyp nevoja, duhet të përdoret edhe forca ushtarake, ashtu siç është përdorur gjatë ndërtimit të Sremska Raqes dhe të rindërtimit të fshatrave të shkatërruara nga tërmeti në vitin 1931, në jug. Për këtë punë, t’i jepet ushtrisë e drejta dhe mundësia që me thirrjen e rezervistëve në stërvitje ose me zgjatjen e afatit të shërbimit ushtarak, të krijojë një lloj shërbimi të detyrueshëm pune për qëllime publike. Në marrëveshje me organizatat dhe shoqëritë e specializuara, duhen kërkuar rrugë më pak të kushtueshme për hapjen e tokave nga shkurret, tharjen e moçaleve dhe të tjera. Gjatë kolonizimit shteti mund t’u japë kolonistëve prona me kredi ose me para në dorë. Do të ketë mjaft nga ata që do të blejnë toka në vise të reja dhe që do të shesin tokat e tyre në vendlindje. Nga kjo shteti do të marrë një pjesë të mirë të pronave që ka dhënë. Toka mund t’i shitet vetëm atij që ka ndërmend të vendoset atje përfundimisht. Toka e dhënë me kredi nuk duhet të jetë e shtrenjtë. Kamata duhet të jetë minimale, koha e shlyerjes së kredisë duhet të fillojë disa vjet pas vendosjes së kolonëve, domethënë, kur ata të jenë fuqizuar ekonomikisht. Të marra së bashku, shuma prej disa qindra milonë dinarësh, nuk është ndonjë shpenzim i madh për shtetin, në krahasim me përfitimin që ai do të ketë. Sigurimi i pikave nevralgjike ne jug, me vendosjen e elementeve tanë nacionalë, kursejmë në rast lufte disa divizione. Duke vendosur disa dhjetëra mijë familje si kolonialistë nga krahinat tona pasive, sidomos nga Mali i Zi, lehtësohet kriza ekonomike në ato zona. Për një detyrë të tillë nacionale, strategjiko-ushtarke dhe ekonomike, shteti ka për detyrë të sakrifikojë disa qindra milionë dinarë. Në një kohë kur është në gjendje të shpenzojë miliarda dinarë për ndërtimin e rrugës ndërkombëtare nga Subotica deri në Caribrod, nga e cila duhet të kemi përfitime, ndoshta në të ardhmen e largët. Ai duhet dhe mund të gjejë dhe milionat e dinarëve për këtë problem madhor nacional, siç është shpërngulja e shqiptarëve. Kolonizimi gradual, ashtu si edhe në vende të tjera, nuk ka pasur sukses te ne. Kur pushteti shtetëror dëshiron të ndërhyjë në interes të elementit të vet kolonizues, në luftë për tokën, mund të ketë sukses vetëm nëse vepron brutalisht. Përndryshe, shqiptarët e rrënjosur në vendlindje janë më të fortë se kolonisti. Kjo, në rastin tonë duhet pasur parasysh se kemi të bëjmë me një racë të varfër me rrënjë dhe pjellore. Për të, pat thënë Cvijiç se është më ekspansivja në Ballkan. Statistikat tregojnë se politikën tonë të kolonizimit e mundi pjelloria e grave shqiptare. Nga kjo duhet të nxjerrim përfundime dhe të korrigjohem, deri sa nuk është akoma vonë. E gjithë Evropa është në një gjendje kaotike. Ne nuk dimë se ç’na sjell dita e jo më nata. Nacionalizmi shqiptar, edhe në viset, tona po rritet".

Nga studimi i Çubriloviç

[Albo]

A e shiti Enver Hoxha Kosoven?!

Kjo eshte "nje polemike e detyruar me nje diplomat te Enveri", thote studiuesi i njohur Elmaz Leci. Qe ne kete shkrim, i pergjigjet nje funksionari te larte te diplomacise shqiptare, i cili kohe me pare ka polemizuar me te ne faqet e "Korrierit", per rolin e Hoxhes per sa i perket Kosoves

Nga Prof.As.Dr. Elmas Leci
Drejtor i Institutit te Studimit te Problemeve te Sigurimit dhe Mbrojtjes,Tirane



Ne nje artikull timin te botuar ne "Korrieri" me 27 shtator 2003, me titull: "Marredheniet e Shqiperise me Jugosllavine dhe Kosova pas prishjes me Bashkimin Sovjetik", mes te tjerash, aty flitet gjeresisht edhe per Kosoven. Do te ishte e tepert te citoja artikullin, vecse aty evidentohen te dhena, te cilat nuk thone as me shume e as me pak, por qe Enver Hoxha e la Kosoven ne meshiren e ish regjimit te Beogradit. Pergjithesisht ato fakte e ngjarje nuk i pelqejne nje ish diplomati te kaluar, i cili ne "Korieri"-n e 5 nentorit 2003 synon t'i hedhe poshte permes nje artikulli "polemizues", qe vetem i tille nuk eshte dhe ti quaj ato, trajtime"krejtesisht pa vend". Madje, pervec artikullit, ai boton po ne ate numer gazete edhe nje interviste, ku permes te dyjave,"artikullit" dhe intervistes, na spjegon "bemat e mira" te Enverit per Kosoven. Pergjigja e tij, duke humbur cdo modesti dhe pervoje diplomatike per te cilen, (per kete te fundit, na flet gjate edhe ne autobiografine e tij te botuar po ne ate numer gazete) sic na e thote edhe prere se: Enver Hoxha nuk e shiti Kosoven! Le ta shohim kete deklarim ekskatedra te shokut Syrja, permes dokumentave historike te kohes: E shiti apo jo Enver Hoxha Kosoven?!

Se pari:

Si, dashuria me Beogradin e varrosi ceshtjen shqiptare ?

Te flasesh per nje ceshtje aq te madhe, sic ishte ajo e Luftes se Dyte Boterore dhe pozicionin e cunguar qe ze lidershipi i ri komunist shqiptar ne te, ne saje te emisareve komuniste jugosllave (Miladin e Dushan) dhe te rolit determinant, (sic e thote vete)te Enver Hoxhes,qe as ne programin(aktin) themelues te Partise Komuniste, ceshtja shqiptare e Kosoves nuk permendet gjekundi, dhe keto sot pas 12 vjeteve demokraci t'ja faturosh nje tjetri si "lajthitje", sic ben ambasadori i kaluar ne "Komentet falsifikuese" ne "Korierin" e 5 nentorit, eshte e kunderta. Megjithate le t'ja leme gjuhen e komenteve, gjuhes se dokumentave historike: A e shiti Enver Hoxha Kosoven apo jo?! dhe si e shiti ne periudhen e dashurise se tij me Beogradin?!

Ne krye te tavolines themeluese, krijimi i Partise Komuniste Shqiptare, gjeti Miladinin e Dushanin dhe te dy ata, krijuan partine. Mendoj se kjo nuk ka nevoje per zgjatje, sepse nuk eshte objekt i ketij studimi. Si ne aktin themelues te partise dhe ne asnje dokument te saj gjate luftes, nuk ka asgje per ceshtjen e Kosoves. "Ceshtjes shqiptare te Kosoves iu vu vula qe ne 8 nentorin e '41-it, - shkruan V.Dedejeri, ish biografi e Titos. (V.Dedejer, Kujtime, botim i vitit 1949, Beograd). Per ta zgjeruar me tej argumentin, Dedejeri ne "Jugoslavensko Albanski odnosi", faqe 11-30, po per themelimin e Partise Komuniste Shqiptare dhe per mos zenien ne goje te ceshtjes se Kosoves, perseri shkruan: "Ne mbledhjen themeluese te Partise Komuniste Shqiptare,(e cila u be nen tutelen e dy emisareve komuniste jugosllave, Dushan Margoshes e Miladin Popovicit,) ceshtja e Kosoves as qe u permend. Per kete ceshtje (te Kosoves) pllakosi po ashtu heshtja e plote edhe ne Konferencen Kombetare te Partise ne marsin e vitit 1943 (Dedejer, "Jugoslavesko - Albanski adnosi", fq.11-20). Pra jane vete jugosllavet ata qe akuzojne ish udheheqjen komuniste me Enver Hoxhen ne krye se Kosoven PKSh-ja ja la Jugosllavise. I vetmi qe e ngre dhe ankohet se PKSh nuk e ka ne axhenden e saj, e as ne program ceshtjen e Kosoves eshte Koco Tashko, i cili ne fund te vitit 1942 i shkruan Moskes:"Per Kosoven, Partia deri me tani ka heshtur vazhdimisht, duke thene se kjo ceshtje eshte e Partise Komuniste te Jugosllavise (Prof. Plasari dhe Dr. Malltezi, "Politika" fq. 183-187).Le te vazhdojme me Konferencen e Pezes, 16 shtator 1942. Me qe ishte pluraliste, atje nga nacionalistet jo vetem u diskutua, por u arrit te sanksionohej edhe ne vendimet e saj qe "ne Kosove e viset e tjera shqiptare, jashte kufijve te kishte te njejten organizim dhe po ate forme pushteti, si Shqiperia" vendime, qe nuk u zbatuan asnjehere. Perse - ne do ta shohim ne vijim:

Ne gusht te vitit 1943 u zhvillua mbledhja e Mukjes, ku perfaqesuesi kryesor komunist i Enver Hoxhes, Ymer Dishnica,do te kujtonte: "Ceshtja e Shqiperise etnike, qe do te perfshinte Kosoven, kishte qene nje nder dy guret e kufirit, qe me formulimin qe beme, e kapercyem. Me kete vendim, per Miladin Popovicin u mbush kupa, i cili e denoi Proklamaten e Mukjes,duke na thene: Ju shpallni lufte kunder fashizmit dhe jo... pavaresine. (Petrovic, libri "Kosova" f. 343-348). Me 31 dhjetor 1943 deri 2 janar 1944 ne Bujan te Tropojes u mbajt ajo, qe eshte quajtur Konferenca e Bujanit, e cila vendosi te nisnin e te funksiononin strukturat qe do te conin ne bashkimin e Kosoves me Shqiperine. Komiteti Qendror i Partise Komuniste te Jugosllavise nuk qe aspak dakord me kete pjese te Rezolutes se Bujanit. Bashkepunetori i ngushte i Titos, Milan Gjilas, ne nje leter qe i dergonte Komitetit Rajonal, e eleminoi ceshtjen, sic e denoi Bujanin edhe Enver Hoxha" (Rajovic, libri "Autonomija" fq. 439 dhe Hibert, libri "Albania Struggle" fq.91). Ndersa Ramiz Alia ne librin "Une Ramiz Alia, deshmoj per historine",shkruan se: "Ne vendimin per prishjen e Mukjes, ka ndikuar edhe ceshtja e Shqiperise etnike, e cila u shtrua ne Mukje". Po perse u anullua ,denua Mukja?! Kete na e thone te tjere studiues e politikane te kohes qe do t'i shohim me poshte:

"Anullimi i Marreveshjes se Mukjes u be me nderhyrjen e Tempos dhe shkak i saj ishte ceshtja e Kosoves". (E. Barker, dhe B. Tones, libri "Per Luften Nacional Clirimtare" f. 123). Ata qe e firmosen ate (Marreveshjen e Mukjes) do te mbajne pergjegjesi (D. Mugosha, libri "Kujtime" 1973, f.50-58).

Le te ecim me tej me dokumentat, jo me me autore e studiues te huaj, por nga vete goja e Enver Hoxhes: "Ne pragun e clirimit te Jugosllavise dhe te Shqiperise, ne edhe njehere pranuam se nuk eshte koha per te shtruar ceshtjen e bashkimit te Kosoves me Shqiperine". (E. Hoxha, leter sekrete derguar Stalinit, 2 shtator 1949. Kopja e vetme gjendet ne Arkivin Qendror Rus, Moske,Arkiv, RCHIDNI.D.Op.137, D.68. L 64-73) Ne prill te vitit 1945 u be Masakra e Tivarit, per te cilen jo vetem si veper makabre ndaj shqiptareve te Kosoves e te viseve te tjera shqiptare nen Jugosllavi nuk u ngrit zeri, por ne dhjetor te vitit 1946, Enver Hoxha ne Byrone Politike do te deklaronte e kercenonte: "Disa anetare partie duan te filozofojne se mos thote populli c'bete me Kosoven...Ne do te ua spjegojme, kush nuk na kupton, ne do te luftojme" (Proces Verbal i mbledhjes se Byrose Politike, 15 dhjetor 1946,ish Arkivi i KQ te PPSh).

Ne prill te vitit 1945, Dushan Mugosha dhe Mehmet Hoxha moren pjese si perfaqesues te Kosoves ne Kuvendin e Serbise, mbledhje qe u shty dhe u be ne korrik te vitit 1945, ku u miratua Projektrezoluta per aneksimin e Kosoves ne Serbine Federale" (Bajraktari, libri "Serbia's Annexation" f. 118) Jo shume pas kesaj ngjarje, Enver Hoxha do te shkonte ne Konferencen e Paqes ne Paris (gusht 1946) dhe do te deklaronte" "Ne nuk kemi pretendime ndaj aleatit tone Jugosllavi". (Enver Hoxha,Fjalimi orgjinal ne Konferencen e Paqes, Paris,AQSH).

I morem dokumentat nje e nga nje, qe nga themelimi i PKSh, pas marrjes se pushtetit nga Enver Hoxha, e deri ne Konferencen e Paqes. Pyesim: Ka antikombetarizem me te madh?! Disponojme edhe dokumenta te tjera, psh: Ne vitin 1946 Enver Hoxha ne nje leter per Titon shkruante: "Ne rast se do te behet nje hap tjeter ne lidhje me bashkimin, na lajmeroni "(N.Malkolm , libri "Kosova, nje histori e shkurter).

Ne vitin 1946, pas kthimit nga Shqiperia, Velimir Stojnici, ne nje informacion raportonte: "Tirana zyrtare nuk kishte asnje qendrim te percaktuar, asnje reagim per te ardhmen e Kosoves, aq sa perfaqesuesi anglez ne Tirane thekson:"U cudita pse Qeveria Shqiptare deri me sot nuk ka dhene kurrfare deklarate per qendrimin e saj ndaj Kosoves"" (Raport i V. Stojnicit, Beograd 1946,).

Ne nje mbledhje te jashtezakonshme te Plenumit te Komitetit Qendror te Partise, dhjetor 1946, Enver Hoxha do te pyeste ne menyre retorike: "A eshte ne interesin tone qe ne ta kerkojme Kosoven?!" Dhe ne vijim, po vete Enver Hoxha,do te pergjigjej: "Kjo nuk eshte pune progresive per t'u bere,... perkundrazi ne duhet te bejme qe te sigurojme qe kosovaret te vellazerohen me jugosllavet". (Proces-Verbali, Mbledhja e Plenumit te KQ te PKSh, dhjetor 1946, ish Arkivi Qendror i PPSh). Per komente, besoj se nuk ka nevoje.!

Se dyti:

Ato qe i thuheshin Enverit, shkonin ne Beograd!

Ky eshte deklarimi me kuptimplote i njerit prej lidereve me kryesore te Kosoves, Fadil Hoxhes, i cili tregon se c'ishte Kosova per Enver Hoxhen. Kete deklarim, (nese e dini se c'perfaqesonte Fadil Hoxha ) jo vetem e ka shkruar ne librin e kujtimeve, por e ka thene ne nje interviste edhe ne TVSH-ne tone (nentor 1999) dhe na e tha edhe ne shtepine e tij kur ne veren e 1999-es ishim me Presidentin Moisiu (ish atehere President i Shoqates se Atlantikut ) me gjeneral Parllakun (Hero i Popullit), me gjeneral Bekteshin (ish pjestar i Bujanit) e me Liri Belishoven (ish Sekretare e Komitetit Qendror te PPSh)

Te flasesh per mbrojtjen e ceshtjes se Kosoves nga Enver Hoxha, sic ben "polemizuesi", do te thote qe per kete ceshtje te kishte nje program, platforme apo strategji! Te tilla nuk ka, as gjate Luftes se Dyte Boterore, as pas saj. Vecanerisht ajo qe e varrosi ceshtjen shqiptare te Kosoves, eshte periudha e dashurise se Enver Hoxhes me Beogradin e Josif Broz Titon. Vetem pas 1981-it, Enver Hoxha ngre borite "e propogandes megallomane ne mbrojtje" te Kosoves. Ne nje kohe rekord ai udhezon dhe shkruhen ne gazeten "Zeri i Popullit", "Bashkimi" e "Drita" rreth 13 artikuj te ashtuquajtur "bomba". C'kishte ngjare?! Perse Enver Hoxha u kujtua pas afro 40 vjetesh per Kosoven dhe te drejtat e shqiptareve?! Pergjigja ishte dhe eshte, edhe e qarte, edhe e thjeshte: Ai kerkonte te dilte i lare se nuk e kishte shitur Kosoven, pra te lante duart si Pilati, per krimin qe kishte bere. Ku ishte ai me 1945-n?! Po ne 1948-n?! Po ne 1956-n?! Ne 1960-n?! Ne 1968-n e ne 1979-n?! Ne 1981-in, Enver Hoxha shperthen, i kthehet Kosoves, "mbron" Kosoven, "i digjet zemra" per shqiptaret ne ish-Jugosllavi! Pse-ja eshte e qarte: Tito, si deshmitari kryesor dhe allishverishesi i shitjes se Kosoves, ne vitin 1980 kishte vdekur. Sic e shihni asgje nuk tregon strategji mbrojtjeje per shqiptaret, por per mbrojtje te "principates" se Enverit, ku te rrethuar ne tela me gjemba punonin me se dy milion skllever, per familjen e madhe te ish Byrose Politike. Aq e vertete eshte kjo, sa qe mjafton te permend deklarimin e Vasil Katit, ish zevendesminister i tregetise se jashtme ne kohen e Enverit dhe po ne kohen e Enverit i denuar, i cili me 1978 nga burgu i Ballshit do te depononte: "Per cdo vit ne e kishin me plan te padiskutueshem e te detyrueshem qe te importonim nga jashte 18 mije ton tela me gjemba, per te rrethuar klonin (kufirin)qe te mos arratiseshi n shqiptaret (kupto sklleverit).

Le te hidhemi edhe nje here ne retrospektive: Ne shtepine e tij, ne veren e vitit 1999, Fadil Hoxhes i bera pyetjen: "A kishte kontaktuar dhe a ja kishte bere ndonjehere prezent Enver Hoxhes, ceshtjen e rende te Kosoves? Fadil Hoxha mu pergjigj: Po, kam shkuar te Enver Hoxha ne Tirane ne dhjetor te vitit 1945, inkonjito pa lejen e Titos, se bashku me Zekeria Rexhen dhe i kam shtruar si gjendjen e rende nen Serbi ku ndodhen kosovaret, ashtu edhe se c'duhet te benim. Kjo ishte bisede shqiptaresh e mendoj,per shqiptaret. Biseda e zhvilluar ne kabinetin e Enverit, ne vend qe te behej preokupim i Qeverise Shqiptare, kishte mberritur para kthimit tim te Tito".Keshtu e mbylli deklarimin e tij ish udheheqesi kryesor i Kosoves dhe ne nje periudhe kohe edhe President i Jugosllavise,Fadil Hoxha.Edhe nje retrospective tjeter:A e dini perse e vrane dhe cili e vrau Miladin Popovicin, qe Enver Hoxha i vizitoi edhe varrin kur ishte ne vitin 1946-en ne Beograd?! Ate e vrau nje shqiptar patriot, Haki Taha, ish mesues. Haki Taha,para se te qellonte, nxorri nga gjiri flamurin kombetar, e shpalosi, ku ne te me shkronja te arta ishte qendisur: "Kosova Shqiperise. Vdekje tradhetareve"! dhe qelloi...". Komentet,mendoj jane te teperta.

Te "paverteta" e te "pa qena" i quani denimet qe jepte regjimi shqiptar i Tiranes per ato qe flisnin para viteve -'70-te per Kosoven e Shqiperine etnike. Po ku ti coj une, 1226 vete kosovare, ose me mire te shprehemi shqiptare, te cilet Enver Hoxha i denoi me 8 e 12 vjet burg, sepse donin,kerkonin dhe shpreheshin per clirimin e Kosoves dShqiperine etnike?!Po 4561 te tjere kosovare,si t'ja bejme, qe i internuan ne zonen e Myzeqese e zona te ndryshme ne thellesi te vendit sepse nuk gezonin besimin e rregjimit?!. Po tere ato shqiptare qe iknin nga Kosova per ti shpetuar denimit te rregjimit serb dhe i denonte regjimi i Tiranes si agjente, apo i kthente ne Jugosllavi se kishte nje marreveshje te fshehte Tirane Beograd?! Po a nuk jane denuar ketu per Kosoven, figura te tilla te njohura si Bedri Pejani e Selman Riza, apo qe te tjere kishin shkruar libra per Kosoven, si Vasfi Samimi e Besim Qorri?! Por keto e qindra fakte si keto, nuk mund te mendojme se nuk I di,por respektojme te drejten qe I takon nje ish posicioni qe ishit si nje "ish diplomat i Hanoit e i Algjerit". Edhe ne se I mohoni,nuk mund te mbulohen plaget e atyre qe i kane hequr mbi kurriz dhe shume e shume te tjere qe punuan per ceshtjen kombetare, por qe nuk u dihet se ku u prehen as eshtrat sepse Enveri "nga qe I donte shume kosovaret"edhe pa varre i ka lene,e megjithate per ju Enveri perseri, faj nuk ka

Tu evidentosh shqiptareve sic beni ju vepren e ndyre te ish Sigurimit te Shtetit, si pune te vyera te ish regjimit te Enver Hoxhes dhe ta propagandosh Enverin dhe strukturat e inkriminuara te shtetit komunist si pergatites te rezistences se viteve '70- te dhe '80-te ne Kosove, do te thote te mohosh sakrificat sublime te nje populli te tere te Kosoves martire per liri, per arsim e kulture, per ceshtjen kombetare. Aferim!...

(... vijon me poshte)

[Albo]

Pse e fshehu Enver Hoxha problemin e Kosoves

Duhet thene se Kosova do te vazhdoje qe te nxere faqe te tera te publicistikes sone. Publicisti i njohur Leci, ne kete rast, ne polemiken e tij me diplomatin e asaj kohe, Laze, sqaron ne kendveshtrimin e tij dhe referuar disa burimeve, pse ai i permbahet idese se: Enver Hoxha nuk eshte marre me problemin kosovar, vecse ne momentin, qe e gjithe Bota u fokusua tek ajo

Prof. Elmaz Leci*

Ato qe i thuheshin Enverit, shkonin ne Beograd!

Ky eshte deklarimi me kuptimplote i njerit prej lidereve me kryesore te Kosoves, Fadil Hoxhes, i cili tregon se c'ishte Kosova per Enver Hoxhen. Kete deklarim, (nese e dini se c'perfaqesonte Fadil Hoxha ) jo vetem e ka shkruar ne librin e kujtimeve, por e ka thene ne nje interviste edhe ne TVSH-ne tone (nentor 1999) dhe na e tha edhe ne shtepine e tij kur ne veren e 1999-es ishim me Presidentin Moisiu (ish atehere President i Shoqates se Atlantikut ) me gjeneral Parllakun (Hero i Popullit), me gjeneral Bekteshin (ish pjestar i Bujanit) e me Liri Belishoven (ish Sekretare e Komitetit Qendror te PPSh)

Te flasesh per mbrojtjen e ceshtjes se Kosoves nga Enver Hoxha, sic ben "polemizuesi", do te thote qe per kete ceshtje te kishte nje program, platforme apo strategji! Te tilla nuk ka, as gjate Luftes se Dyte Boterore, as pas saj. Vecanerisht ajo qe e varrosi ceshtjen shqiptare te Kosoves, eshte periudha e dashurise se Enver Hoxhes me Beogradin e Josif Broz Titon. Vetem pas 1981-it, Enver Hoxha ngre borite "e propogandes megallomane ne mbrojtje" te Kosoves. Ne nje kohe rekord ai udhezon dhe shkruhen ne gazeten "Zeri i Popullit", "Bashkimi" e "Drita" rreth 13 artikuj te ashtuquajtur "bomba". C'kishte ngjare?! Perse Enver Hoxha u kujtua pas afro 40 vjetesh per Kosoven dhe te drejtat e shqiptareve?! Pergjigja ishte dhe eshte, edhe e qarte, edhe e thjeshte: Ai kerkonte te dilte i lare se nuk e kishte shitur Kosoven, pra te lante duart si Pilati, per krimin qe kishte bere. Ku ishte ai me 1945-n?! Po ne 1948-n?! Po ne 1956-n?! Ne 1960-n?! Ne 1968-n e ne 1979-n?! Ne 1981-in, Enver Hoxha shperthen, i kthehet Kosoves, "mbron" Kosoven, "i digjet zemra" per shqiptaret ne ish-Jugosllavi! Pse-ja eshte e qarte: Tito, si deshmitari kryesor dhe allishverishesi i shitjes se Kosoves, ne vitin 1980 kishte vdekur. Sic e shihni asgje nuk tregon strategji mbrojtjeje per shqiptaret, por per mbrojtje te "principates" se Enverit, ku te rrethuar ne tela me gjemba punonin me se dy milion skllever, per familjen e madhe te ish Byrose Politike. Aq e vertete eshte kjo, sa qe mjafton te permend deklarimin e Vasil Katit, ish zevendesminister i tregetise se jashtme ne kohen e Enverit dhe po ne kohen e Enverit i denuar, i cili me 1978 nga burgu i Ballshit do te depononte: "Per cdo vit ne e kishin me plan te padiskutueshem e te detyrueshem qe te importonim nga jashte 18 mije ton tela me gjemba, per te rrethuar klonin (kufirin)qe te mos arratiseshi n shqiptaret (kupto sklleverit).

Le te hidhemi edhe nje here ne retrospektive: Ne shtepine e tij, ne veren e vitit 1999, Fadil Hoxhes i bera pyetjen: "A kishte kontaktuar dhe a ja kishte bere ndonjehere prezent Enver Hoxhes, ceshtjen e rende te Kosoves? Fadil Hoxha mu pergjigj: Po, kam shkuar te Enver Hoxha ne Tirane ne dhjetor te vitit 1945, inkonjito pa lejen e Titos, se bashku me Zekeria Rexhen dhe i kam shtruar si gjendjen e rende nen Serbi ku ndodhen kosovaret, ashtu edhe se c'duhet te benim. Kjo ishte bisede shqiptaresh e mendoj,per shqiptaret. Biseda e zhvilluar ne kabinetin e Enverit, ne vend qe te behej preokupim i Qeverise Shqiptare, kishte mberritur para kthimit tim te Tito".Keshtu e mbylli deklarimin e tij ish udheheqesi kryesor i Kosoves dhe ne nje periudhe kohe edhe President i Jugosllavise,Fadil Hoxha.Edhe nje retrospective tjeter:A e dini perse e vrane dhe cili e vrau Miladin Popovicin, qe Enver Hoxha i vizitoi edhe varrin kur ishte ne vitin 1946-en ne Beograd?! Ate e vrau nje shqiptar patriot, Haki Taha, ish mesues. Haki Taha,para se te qellonte, nxorri nga gjiri flamurin kombetar, e shpalosi, ku ne te me shkronja te arta ishte qendisur: "Kosova Shqiperise. Vdekje tradhetareve"! dhe qelloi...". Komentet,mendoj jane te teperta.

Te "paverteta" e te "pa qena" i quani denimet qe jepte regjimi shqiptar i Tiranes per ato qe flisnin para viteve -'70-te per Kosoven e Shqiperine etnike. Po ku ti coj une, 1226 vete kosovare, ose me mire te shprehemi shqiptare, te cilet Enver Hoxha i denoi me 8 e 12 vjet burg, sepse donin,kerkonin dhe shpreheshin per clirimin e Kosoves dShqiperine etnike?!Po 4561 te tjere kosovare,si t'ja bejme, qe i internuan ne zonen e Myzeqese e zona te ndryshme ne thellesi te vendit sepse nuk gezonin besimin e rregjimit?!. Po tere ato shqiptare qe iknin nga Kosova per ti shpetuar denimit te rregjimit serb dhe i denonte regjimi i Tiranes si agjente, apo i kthente ne Jugosllavi se kishte nje marreveshje te fshehte Tirane Beograd?! Po a nuk jane denuar ketu per Kosoven, figura te tilla te njohura si Bedri Pejani e Selman Riza, apo qe te tjere kishin shkruar libra per Kosoven, si Vasfi Samimi e Besim Qorri?! Por keto e qindra fakte si keto, nuk mund te mendojme se nuk I di,por respektojme te drejten qe I takon nje ish posicioni qe ishit si nje "ish diplomat i Hanoit e i Algjerit". Edhe ne se I mohoni,nuk mund te mbulohen plaget e atyre qe i kane hequr mbi kurriz dhe shume e shume te tjere qe punuan per ceshtjen kombetare, por qe nuk u dihet se ku u prehen as eshtrat sepse Enveri "nga qe I donte shume kosovaret"edhe pa varre i ka lene,e megjithate per ju Enveri perseri, faj nuk ka

Tu evidentosh shqiptareve sic beni ju vepren e ndyre te ish Sigurimit te Shtetit, si pune te vyera te ish regjimit te Enver Hoxhes dhe ta propagandosh Enverin dhe strukturat e inkriminuara te shtetit komunist si pergatites te rezistences se viteve '70- te dhe '80-te ne Kosove, do te thote te mohosh sakrificat sublime te nje populli te tere te Kosoves martire per liri, per arsim e kulture, per ceshtjen kombetare. Aferim!

Se treti :

Ne c'organizma e mbrojti Enveri ceshtjen e Kosoves?!

Le ti bejme "polemizuesit" nje pyetje: Per 100 mije shqiptaret e perzene nga Kosova e viset e tjera shqiptare nen ish Jugosllavi, ne periudhen 1953 - 1966, a e ngriti ndonjehere Enver Hoxha represionin qe ushtrohej ndaj shqiptareve?! A e ngriten ndonjehere "diplom - humburit e tij" ne organizmat nderkombetare, si ne OKB ose ne ndonje organizem tjeter, nese benim pjese?! Me sa di, ju si ish ambasador, "keni folur ne Hanoi neper simpoziume e konferenca perkujtimore per te drejtat e neperkembura te vietnamezeve e te tjereve te tjere me ngjyre, por per shqiptaret e ceshtjen shqiptare te Kosoves, kurre ndonjehere! Tirana zyrtare me megafonet e saj ka folur ne tribunat e OKB-se e valet e radios per neperkembjen e njerezve te Afrikes se Zeze e martirizimin e palestinezeve (dhe mire ka bere), vec per shqiptaret e Kosoves, jo, nuk ka folur kurre! As nje lloj diplomati i ish Tiranes zyrtare apo ish lider komunist nuk ka protestuar as per debimet e kosovareve, e as per dhunen e 1963-it, te 1968-es, madje as per ato te 1974-s. Sic e theksova edhe me pare, po, per ato te vitit 1981 ka nje impenjim, e theksoj propogandistik te Tiranes zyrtare per ngjarjet ne Kosove dhe pse-ne, do ta argumentoj: Pikesepari duhet thene se "ajo lloj mbrojtje" e Kosoves dhe e shqiptareve, ishte sa per fasade, per opinionin brenda vendit shume - shume per marksiste - leninistet e Amerikes Latine. Arsyeja?: Sepse Enver Hoxha nuk kishte cfare tu bente ngjarjeve ne Kosove, ngjarjet nuk ja mbulonte dot opinionit. Se dyti; sepse vete Kosova u be epiqender dhe ngjarjet u nderkombetarizuan. Nuk po kerkoj me se a e mbrojti Enveri ceshtjen e Kosoves ne ndonje organizem nderkombetar por pyes per artikujt. Sa artikuj ka bere Shqiperia zyrtare (ne se mund te quhen veper e vyer) per ngjarjet e 1981-it ne Kosove dhe sa bota!? Po ua them: Shqiperia (regjimi i Enver Hoxhes) vetem 13 artikuj ne nje kohe qe shtypi perendimor, boton qindra. Jo vetem gjate vitit 1981, periudhe qe ndodhen trazirat (mars-prill 1981), por mediat e masmediat perendimore per gjendjen e rende ne Kosove, vazhduan te shkruanin e transmetonin edhe ne vitet pasardhese si ne 1982-n, 1983-n, 1990 e me pas. Permes tyre denohej dhuna e ashper e regjimit te Beogradit ndaj shqiptareve te Kosoves, kerkohej mbrojtja e sigurimi i te drejtave te njeriut, barazia ne mes te kombeve e kombesive dhe shpallja e Kosoves Republike. Ketu me poshte po japim disa nga ato gazeta e revista te ndryshme te botes, qe kane shkruar per ngjarjet e Kosoves (evidentojme vetem per vitin 1981) qe me publikimet e tyre tronditen boten:

"Gjate muajve mars e prill 1981, - shkruan Tomas Nyrdali ne revisten suedeze "Tempus" ne Kosove "nisen protestat, te cilat u shnderruan ne demonstrata kunder shtypjes politike".

"Marshimi pa zhurme i studenteve u kthye ne perleshje", shkruan me 28 prill 1981 gazeta turke "Hyrijet". "Situata me sa duket mbetet e pastabilizuar",- shkruan gazeta "Nju Jork Tajms" e 27 prillit 1981. "Informacionet flasin per qindra viktima", shkruan gazeta zvicerane "Noje Zyrher Caitung" e 25 prillit 1981."Trupat u perdoren per te shtypur crregullimet ne Kosove", e perjavshmja angleze "Gardian", e dates 26 prill 1981. "Qetesi varrezash ne Kosove", artikull qe botohet ne disa gazeta ne datat 20 e 27 prill te vitit 1981 ne Gjermanine Perendimore. "Arsyet e trubullirave ne Kosove", gazeta "Sud Kurier", po ne Gjermanine Perendimore e dates 25 prill 1981. "Kush e ka koken ne Kosove?" "Frankfurter algemanie" e dates 27 prill 1981. "Vrojtues te informuar e cmojne minimumin e te vrareve 30 deri 40 vete dhe te te plagosurve deri 1000 vete dhe se lufta ne Kosove synon shpalljen e Republikes", shkruan gazeta daneze "Socialistik daglad" e dates 29 prill 1981. "Mendoj se pakenaqesia me e madhe eshte pakenaqesia kombetare", revista angleze "Ekonomist" e dates 7 maj 1981. "Thirrja per nje republike shqiptare ne Kosove, eshte shkaterrimi i Jugosllavise", shkruan gazeta amerikane "Herald Tribjun" e 28 prillit 1981. "Trubullirat ne krahinen e Kosoves, e banuar kryesisht nga shqiptare, padyshim qe spostojne ne hije te gjitha krizat e tjera", shkruante gazeta berlineze "Der tagesshpigel" e dates 5 maj 1986. Kerkesa e demostruesve ne Kosove, eshte shpallja e republikes. Mali i Zi, me nje popullsi prej gjysme milioni, eshte shpallur republike. Kosova pse jo?...", shkruan Klas Bergman, korrespondent ne Beograd i gazetes suedeze "Dages nyheter" ne daten 9 maj 1981.

"Udheheqja jugosllave po tenton qe ngjarjet e dhimbeshme qe ndodhen ne Kosove, te banuar kryesisht nga shqiptare, t'i paraqese sipas kokes se vet",- shkruan gazetari i mirenjohur Viktor Majer, ne gazeten gjermanoperendimore "Frankfurter Algemajne cajtung", te dates 13 maj 1981. "Shqiptaret ne Jugosllavi duhet te kene te gjitha te drejtat, qe kane qytetaret e tjere", shkruan gazeta zvicerane "Noje Zyriher Cajtung" e 12 majit 1981. Po kjo gazete, ne nje koment tjeter me daten 19 maj 1981 shkruante: "Zerat thone se ministri i Puneve te Brendeshme Herljevic perfaqeson grupin qe eshte per nje politike te "dores se forte ndaj kosovareve". Gazeta "Frankfurter Algemanje", me 18 maj 1981 bete komentime se: "Nje paqe e vazhdueshme do te jete e veshtire te vendoset ne Kosove". Lidhur me nje koment te saj rreth artikullit te 17 majit 1981 te gazetes "Zeri i popullit", nder te tjera Agjencia angleze e lajmeve "Rojter" transmetonte: "artikulli, i cili eshte pajtues ne ton dhe me sa duket ka per qellim qe te ule temperaturen politike midis dy vendeve i ben thirrje Beogradit qe te mos e lejoje ceshtjen qe te shkoje deri ne demtimin me tej te mardhenieve dypaleshe". Shihni sa diskretitues eshte, kur mbi gjithcka sipas ish politikes se PPSH-se, rendesi kishte mos demtimi i marredhenieve Tirane - Beograd. Ne gazeten italiane "L'Umanita" e dates 15 maj 1981 thuhej se,"Gjendja ne Kosove vazhdon te na jape te papritura te reja". "E verteta po del pak nga pak ne shesh. Statusi i republikes eshte e vetmja zgjidhje, jo vetem per ruajtjen e paqes ne Kosove, por gjithashtu per te ruajtur sigurimin ne nje zone te ndjeshme te Ballkanit", shkruan gazeta amerikane "Kriscen rajens monitor", 21 maj 1981. Duke komentuar terrorin ne Kosove, gazeta angleze "The Times" e 20 majit 1981 shkruante: "Trupat dhe policia u dynden ne Kosove nga te gjitha anet e Jugosllavise dhe gjendja ne Kosove nuk eshte qetesuar". "Me gjithe nderhyrjen e forcave te sigurimit nga e gjithe Jugosllavia, shkruan gazeta austriake "Die Presse", ne nje koment me daten 20 maj 1981. "Me kerkesen per Republike, mijera studente demostruan perseri ne kryeqytetin e Kosoves, Prishtine," shkruan me 21 maj 1981 gazeta turke "Hyrjet". "Njeriu lexon cdo dite ne gazetat jugosllave, shkruante gazeta "Frankfurter allgemanie caitung" e dates 26 qershor 1981,- se gjendja ne Kosove, eshte e rende dhe e komplikuar" ."Gjithcka nisi ne marsin e fundit ne Universitetin e Prishtines", gazeta franceze "Figaro", e dates 30 qershor 1981, sepse "qeveria jugosllave po sillet si pushtues, gazeta franceze "Le Kotidien Rome Alpe" e dates 17 qershor 1981. "Cfare ndodh ne te vertete ne Kosove?", bente pyetjen gazeta austriake "Noje Cait", ne artikullin e dates 31 maj 1981. "Lideret ne Beograd kane frike se mos Kosova, shpallet repulike," shkruante gazeta italiane "Korriere dela sera" e dates 22 qershor 1981, prandaj "tanke te maskuar qendrojne neper shkurre ne aeroportin e Prishtines", gazeta tjeter italiane ne gjuhen angleze "Internejshenell dejli njus" e dates 25 qershor 1981. "Edhe ne burgjet e Prishtines ka rebelime, shkruante gazeta turke "Ege Telegraf" e 20 nentorit 1981. "Qeveria federale dhe ajo serbe derguan me shpejtesi ne Kosove forcat e rregullta kembesore, ajrore dhe tankiste, per te shtypur me force demostruesit dhe bene qe te derdhet gjaku i qindra veteve" shkruan gazeta turke "Jeni Gyn" me 15 nentor 1981. "Vale e re arrestimesh ne Kosove", gazeta italiane "Korriere dela sera" 21 nentor 1981. "Ne Kosove po duket se udheheqesit ushtarake te federates , te cilet shpesh kane treguar se u mungon largpamesia, kerkojne me shume ashpersi ",gazeta "Frankfurter algemajne cajtung", 21 nentor 1981. Jo pa qellim dhame pothuaj axhenden e medias boterore te nje viti. Le te kalojme te organizmat, te "punet e medhaja" sic na flet "polemizuesi" te "Korieri" i 5 nentorit 2003, se na paska bere ish regjimi dhe vete Enver Hoxha per Kosoven. Ne periudhen e viteve 1980-1990, "si e thote edhe "polemizuesi", rinia shqiptare e Kosoves u ngrit ne greva e demostrata per Republiken e Kosoves, per barazine njerezore e zgjidhjen e ceshtjes kombetare. Per kerkesat e tyre te drejta, afro 700 mije shqiptare u torturuan nga organet e policise serbe e 10 mije te tjere u denuan, plus qindrave te tjere qe i vrane. Per ato ngjarje Kongresi Amerikan mblidhet e diskuton, Tirana zyrtare heshtete. Me konkretisht: Me 22 prill 1990 Kongresi amerikan zhvillon nje debat lidhur me shkeljen e te drejtave te shqiptareve te Kosoves.Debati u organizua me propozim te Keshillit te Kongresit Amerikan per te Drejtat e Njeriut, te cilin e udheheqte kongresmeni Tom Lantosh. Gjate debatit, qe u zhvillua, e moren fjalen mjaft senatore amerikane si Leri Presler, Kjellborn Pell dhe kongresmenet Uilliam Brunfilld, Xhon Porter, Donald Rigel, Alfon Damater etj.

Ne ate debat, i cili ishte me i gjeri i atij lloji i organizuar nga Kongresi Amerikan, moren pjese edhe 14 perfaqesues te alternatives kosovare, te kryesuar nga Kryetari i Lidhjes Demokratike te Kosoves, Dr. Ibrahim Rugova, nga akademiku Rexhep Qosja etj. Ne ate periudhe jane bere edhe 10 mbledhje plenare te OKB-se ku jane diskutuar ceshtje te Lindjes se Mesme, te varferise etj, por per ceshtjen shqiptare nuk ka folur njeri.

Ne mars te vitit 1990, Federata Nderkombetare e Helsinkit per te Drejtat e Njeriut harton nje raport me mese 40 faqe, me te cilin denonte me force shtypjen e te drejtave te popullsise shqiptare ne Kosove. Raporti ishte i mbeshtetur ne deshmite, ne faktet dhe ne te dhenat e mbledhura nga delegacioni i derguar prej saj ne Kosove. Atehere ne shtypin boteror ai raport u botua gjeresisht, dhe edhe u cilesua si denimi me i ashper nderkombetar per shkeljen brutale te te drejtave te njeriut ne Kosove. Keto i ngrinte e i denonte me force raporti i Federates Nderkombetare te Helsinkit, por regjimi i Tiranes jo.

Organizata "Mjeket Amerikane per Mbrojtjen e te Drejtave te Njeriut" dergoi mjekun holandez, doktori Baren Kohen, ne pranveren e vitit 1989 dhe ne veren e vitit 1990-te ne Kosove, i cili arrin ne perfundimin se "shqiptaret e vrare te Kosoves,jane qelluar pas shpine ose prapa koke". E ndersa ky mjek kerkon boterisht qe Qeveria Jugosllave te percaktoje kush dha urdher per te shtene me arme zjarri kunder demostruesve dhe kerkonte te merreshin masa ndaj atyre qe jane pergjegjes", Qeveria shqiptare (kupto regjimi i Tiranes) "koloviste diplomatet" e zyrtaret e tij, duke i kaluar neper bote nga Beogradi. Per te mos u zgjatur, pervecse ne Konferencen e Paqes ne Paris, (ku Enver Hoxha e publikoi vete boterisht shitjen e Kosoves), ne asnje organizem e organizate tjeter nderkombetare, ai dhe sejmenet e tij, nuk e ngriten ceshtjen e Kosoves, nuk e mbrojten Kosoven ndonese ajo kullonte gjak. Flitet, ne intervisten e botuar ne "Korieri"-in e 5 nentor 2003, per organizime e mbiorganizime te ish Ministrise sone te Jashteme, te ish Byrose e Komitetit Qendror, por me gazetat qe priteshin ne ato institucione, me informacionet e "katit te siperm" dhe me lajmet e supercensuruara te Sofos, nuk "mbrohej" Kosova.

Se katerti:

Si, Enveri e shkembeu Kosoven me fronin?!

Pyetjen qe ne fillim e shtruam: A e shiti apo jo Enver Hoxha, Kosoven?! Kjo eshte ceshtja. Me fakte e ngjarjet qe parashtruan, me dokumentat historike e ato autentike, tregohet qarte se Enver Hoxha per interesat e sundimit e te pushtetit te tij absolut, e shiti Kosoven. Ne argumentim te ketij pohimi permbledhtazi evidentojme :

Miladini jo vetem nuk i lejoi diskutimet per Kosoven, por u mesoi themeluesve te partise internacionalizmin proletar, qe e sakrifikoi ceshtjen e Kosoves. Sharra ne goxhde, Miladinit (qe rrinte nen hijen e fiqve ne 16 shtator 1942 ne Peze) i hasi, kur Konferenca nen ndikimin e nacionalisteve, vendosi edhe per Kosoven, por qe Enveri (qe doli ne krye) asnjehere nuk i zbatoi. Ekzistojne procesverbalet origjinale.

Ne Konferencen e Mukjes, u deklarua Shqiperia etnike, gje te cilen sapo e mori vesh Miladini ne Labinot, (deklaronte ne gusht te vitit 1996, Ymer Dishnica ne nje emision televiziv ne TVSH), ja hodhi letrat ne fytyre Enver Hoxhes.

Ne Konferencen e Bujanit, perseri doli ne evidence bashkimi i Kosoves me Shqiperine, por Tito dhe Enveri e denuan unanimisht Bujanin se ajo ishte per zgjidhjen e ceshtjes shqiptare.

Ankesen dhe kerkesen e Fadil Hoxhes per Kosoven ne shtator 1945, Enver Hoxha ja raportoi Titos. Nje vit me pas ne tetor 1946, me dijenine e Enver Hoxhes minohet Kanali i Korfuzit, qe te mos kishte pengese bashkimi me Jugosllavine. Ne vitin 1946-1947, Enver Hoxha firmos marreveshjet e bashkimit me Jugosllavine, "sepse - thekson ai, - duhet te fitojme kohen e humbur e te bejme sa me shpejt bashkimin defakto te Shqiperise me Jugosllavine ne te gjitha fushat, dogana, ekonomi e ushtri" . Kur ne Kosove nen egiden "mbledhja e armeve" (1949-1953) beheshin reprazalje te medha, Tirana,- shkruan albanologu i mirenjohur Noel Malkolm - heshtete. Perzihen nga Kosova (ne vitet 1953-1966) 100 mije shqiptare dhe Enver Hoxha nga dashurite me sllavet, (jugosllave e ruse) flirton me kinezet dhe perseri per Kosoven hesht.

Torturohen nga policia serbe (ne vitet 1968-1974) afro 700 mije kosovare e 10 mije te tjere denohen me burgime te ndryshme, Enver Hoxha jo vetem perseri hesht, por i dorezon UDB-se (ish sigurimi jugosllav) djemte e Kosoves, qe vinin te gjenin strehe ne Shqiperi.

Mbrojtja (ne se mund te quhet e tille) me 13 artikuj e Enver Hoxhes per ngjarjet e 1981-it, tashme dihet se u be per arsyet e nderkombetarizimit qe mori ceshtja shqiptare e Kosoves, veprim qe edhe sot "cuditerisht per disa kosovare Shqiperia, shteti ame, identifikohet me mbrojtesin e tyre(!?) ndersa Enver Hoxha si kampion i nacionalizmit, kur ne fakt eshte krejt e kunderta. "Gjate atyre viteve, ishin te shumte ata qe vinin ne Shqiperi per te shpetuar nga terrori antishqiptar i viteve '50 e me pas dhe perfunduan ne burgje, internime e izolim, sepse konsideroheshin spiune apo titiste, e me vone revizioniste" (Dr. Aleksander Meksi, artikull ne gazeten "Zeri" i Prishtines, 8 nentor 2001).

Besoj se ti, ish shoku diplomat dhe opinioni qe deshe te perpunoje, eshte i qarte se: Enveri Kosoven nuk e mbrojti ne asnje moment kritik te historise se saj c'ka do te thote as me shume e as me pak por qe e shiti ate (Kosoven) per fronin e tij te faraonit. Ja perse u detyrova qe edhe njehere te shkruaj per kete problem historik, per ti dhene pergjigje "polemikes" qe na hapi nje diplom(ut)at i Enverit.

*Drejtor i Institutit te Studimit te Problemeve te Sigurimit dhe Mbrojtjes