Pagėzimi
Misteri i pagėzimit, ėshtė njė nga shtatė misteret e Kishės sė Shenjtė Orthodhokse. Gjatė kėtij riti tė lashtė, njė fėmijė i Zotit (i rritur apo foshnje) ndriēohet ose lind pėrsėri, por kėsaj here nė mėnyrė shpirtėrore nė Familjen e Krishtit. Gjithashtu, ai ėshtė larė mistikisht prej mėkatit dhe merr njė jetė tė re hiri. Pagėzimi ėshtė dorėzimi shpirtėror tek Krishti, Drita e Botės (Joani 1:9).
Ēdo pagėzim ėshtė njė besėlidhje, ėshtė njė dhiatė ndėrmjet Zotit dhe njeriut. Zoti premton tė jetė Ati ynė, dhe ne premtojmė tė jemi bijtė e tij. Edhe nė tė kaluarėn Perėndia ka bėrė Dhiatė me Noen, Abrahamin, Moisiun dhe me tė tjerė. Nėpėrmjet pagėzimit Zoti afrohet dhe dėshiron tė bėjė njė besėlidje me ēdo person qė vjen nė botė. Pagėzimi kėrkon njė pėrgjigje personale nga i pagėzuari i rritur dhe nga foshnja kur ai tė rritet. Ai nuk ėshtė njė ritual magjik, qė hap automatikisht dyert e qiellit. Pa njė pranim personal pagėzimi mbetet vetėm njė "formė", njė rit pa kuptim. Hiri qė Perėndia dhuron gjatė misterit duhet ta gjejė tė hapur zemrėn e besimtarit, qė tė mund tė hyjė e tė japė fryte. E theksojmė pėrsėri, qė Hiri i Perėndisė nuk i bėn dhunė vullnetit tė lirė tė njeriut; varet nga ne ta pranojmė apo ta refuzojmė atė dhuratė. Si qenie tė lira, ne jemi tė pėrgjegjshėm pėr veprimet tona dhe pėr kėtė arėsye ne do tė gjykohemi.
Kisha Orthodhokse praktikon pagėzimin e foshnjave pa pritur moshėn e arsyetimit, si njė shenjė tė dashurisė sė Perėndisė ndaj njeriut qysh prej lindjes sė tij. Etėrit e Kishės kėmbėngulin pėr pagėzimin e foshnjave. Shėn Grigor Teologu, duke ju drejtuar nėnave tė krishtera thotė: "A keni njė fėmijė? Mos i lini kohė demit tė rritet. Le tė shenjtėrohet ai nė foshnjėri dhe qysh nga fėmijėria t'i kushtohet Fryrnės. Apo mos i trembeni vulės nga shkaku i dobėsisė sė natyrės, si ata zemėrdobėtit dhe besėpakėt? Por Ana, madje edhe para se lindte Samueli, ja premtoi atė Zotit, dhe menjėherė mbas lindjes e pėrkushtoi atė pėr rrobėn e shenjtė, pa patur frikė nga dobėsia njerėzore, por duke besuar nė Perėndinė". Tė pretendosh qė dikush duhet tė arrijė moshėn e pjekurisė dhe tė arsyetimit dhe fillimisht tė besojė para se tė pagėzohet (siē arsyetojnė shumė grupe protestante), do tė thotė tė bėsh Hirin e Perėndisė, nė njė farė mėnyre, tė varur nga inteligjenca e njeriut. Kėtu duhet tė theksojmė qė nunėt kanė njė pėrgjegjėsi tė madhe para Perėndisė. Nunėsia nuk duhet tė merret me mendjelehtėsi. Ēdo nun do pėrgjigjet para "gjykatores sė trembshme tė Krishtit", pėr humbjen e shpirtit tė tė pagėzuarit nga shkaku i indiferencės apo neglizhencės sė nunit.
Shpjegimi i Misterit. Veprimet e shumta tė kryera gjatė misterit tė pagėzimit nė Kishėn Orthodhokse nuk janė forma tė zbrazura pa kuptim. Krishterimi ėshtė jetė. Ēdo veprim nė misterin e pagėzimit shpreh se ēfarė po bėn aktualisht Krishti nėpėrmjet kėtij misteri.
Shenja e Kryqit. Prifti bėn shenjėn e kryqit mbi trupin e atij qė po pagėzohet. Kjo pėrsėritet disa herė gjatė misterit. Kryqi ėshtė shenjė e fitores dhe qė u jep arratinė demonėve. Nė tė kaluarėn skllevėrve u vihej njė shenjė, siē edhe bagėtive sot, pėr tė treguar se kujt i pėrkasin. Shenja e kryqit tregon qė ne i pėrkasim Krishtit.
Vėnia e emrit. Qysh nga momenti qė fėmija vjen nė kishė vihet theksi nė individualitetin e tij. I jepet njė emėr nga i cili ai dallohet nga fėmijėt e tjerė tė Zotit. Kjo shpreh besimin tonė qė fėmija ka dinjitetin e tij personal para Zotit dhe Kishės. Krishterimi ėshtė pėr unitet dhe jo pėr uniformitet. Kisha nuk ėshtė njė grumbull qeniesh anonime, njė turmė, por ėshtė bashkimi i individėve tė lirė, pa dėmtuar personaliten e askujt. Ēdo njeri ėshtė njė individualitet i parėrsėritshėm. Perėndia nuk bėn kopje as ka krijuar robotė, por person, tė cilėt kanė individualitetin e tyre dhe vullnetin e tyre tė lirė pėr njė dialog personal apo kolektiv me Perėndinė.
Kazani i pagėzimit, ėshtė "Barku Hyjnor" nga i cili ne rilindim shpirtėrisht si fėmijė tė Perėndisė. Gjithashtu, simbolizon dhe tipifikon arkėn e Noes, dashurinė, faljen, dhe pajtimin e Zotit me njeriun, duke i dhuruar shpėtimin nėpėrmjet Jisu Krishtit.
Nuni, nėpėrmjet veprimit tė Shpirtit tė Shenjtė nuni bėhet nė pagėzim "At Shpirtėror", sepse Shpirti ėshtė mbi mishin. Kėshtu, nunėt bėhen mė tė afėrt me fėmijėn e pagėzuar se sa prindėrit e tij natyralė. Nunėt nė pagėzim bėhen garantė tek Krishti, qė femija do tė rritet dhe edukohet nė besimin e krishterė orthohoks. Pėr kėtė, ata janė pėrgjegjės para Perėndisė. Kisha preferon njė nun dhe njė nune pėr ēdo shpirt tė pagėzuar. Por, megjithatė edhe njė nun orthodhoks ėshtė mjaft pėr njė djalė dhe njė nune orthodhokse pėr njė vajzė.
Egzorcizmat, lutjet e para, janė njė formė e shkurtėr, por e veēantė egzorcizmash, bėrė pėr tė "pėrzėnė ēdo frymė tė ligė dhe tė ndyrė qė fshihet dhe ka bėrė fole" nė zemrėn e atij qė do tė pagėzohet. Pastaj, duke u kthyer me fytyrė nga "Perėndimi", qė pėrfaqėson errėsirėn, injorancėn dhe tė keqen, nuni mohon Satanain, Princin e errėsirės, "dhe gjithė engjėjt e tij, dhe gjithė veprat e tij, dhe gjithė shėrbimet e tij, dhe gjithė krenarinė e tij".
Bashkimi me krishtin. Mbas mohimit tė Satanait tė gjithė kthehen me fytyrė nga "Lindja", burimi i dritės, diturisė dhe mirėsisė dhe nuni pohon publikisht bashkimin e tij me Krishtin. Diellin tonė tė Dritės dhe tė Diturisė, i cili vjen tek ne nga "Lindja e tė Lartave"!
Besorja. Mbas pohimit tė bashkimit me Krishtin thuhet Besorja, si simbol i besės pėr tė krishterėt orthodhoksė. Duke thėnė nuni Besoren rrėfen besėn e vėrtetė nė Zotin Krisht.
Heqja e rrobave. Nga tė gjithė krijesat e Zotit, vetėm njeriu vesh rroba, si shenjė e natyrės sė tij tė rėnė dhe mėkatare. Prandaj heqja e rrobave tė katikumenit (atij qė do tė pranohet nė familjen e Krishtit) ėshtė simbol i zhveshjes sė njeriut tė vjetėr (Adamit) dhe jetės sė tij mėkatare (Rom. 6:4, 6), si dhe heqjes sė fletėve tė fikut (Gjen. 3:7), ėshtė simbol i heqjes sė petkut tonė tė mjerimit dhe pėrgatitjes pėr t'u veshur me petkun e lavdisė (Gjen. 2:25).
Lyerja me Vajin e Shenjtė. Vaji i Shenjtė ėshtė vaj ulliri i pastėr e i bekuar dhe ėshtė pėrdorur kryesisht nė lidhje me shėrimin Hyjnor dhe me Shenjtėrimin. Eshtė shenja e dukshme e hirit dhe shėrimit tė trupit dhe shpirtit; restaurimi i shėndetit dhe falja e mėkateve (Mark. 6:13, 16:18; Jakovi 5:4). Ky vaj gėzimi ėshtė dhurata e Shpirtit tė Shenjtė dhe simbolizon mėshirėn e Perėndisė. "Ju keni tė lyer prej Shenjtit, dhe i dini tė gjitha... dhe tė lyerėt qė muartė nga Ai mbetet ndėr ju! (Joani 2:20, 27)
Uji i Shenjtė ose Uji i Bekuar; Nga Uji i Bekuar vijnė shumė tė mira. Uji i Pagėzimit ėshtė ujė i pastėr i bekuar dhe qė pėrdoret kryesisht pėr qėllim bekimi, pastrimi, shėndeti dhe shenjtėrimi. Ata qė zhyten nė Ujin e Shenjtėruar me besė fitojnė pastrimin dhe shenjtėrimin e shpirtit dhe trupit, shėrim nga vuajtja, faljen e mėkateve dhe ēdo gjė qė duhet pėr shpėtimin dhe jetėn e pasosur. Nėse njeriu nuk lind prej uji dhe prej Fryme, ai s'mund tė hyjė nė Mbretėri tė Perėndisė! (Joani 3:5)
Zhytja e triherėshme. Zhytja nė ujė konsiderohet nga Kisha njė porosi e vetė Krishtit. Bėhet tri herė (1) "Nė emėr tė Atit, (2) dhe tė Birit, (3) dhe tė Shpirtit tė Shenjtė!" (Mat. 28:19). Zhytja e trefishtė simbolizon varrirnin e treditshėm tė Krishtit, dhe siē Krishti u ngjall nga tė vdekurit ashtu edhe i porsapagėzuari ngjallet nė jetėn e re. (Rom 6:4, 11).
Misteri i Mirosjes sė Shenjtė, ėshtė forma mė e lartė e vėrtetimit pėr atė qė ėshtė pranuar nė Besimin e Krishterė Orthodhoks. Personi i porsapagėzuar lyhet me Miron e Shenjtė (Njė pėrzierje vaj ulliri me erėra dhe parfume) ... e cila ėshtė "Vula e Dhuratės sė Shpirtit tė Shenjtė". Nė thirrje prifti lyen me miro personin qė po miroset dhe nunėt pėrgjigjen "Vula"!
Qethja. Mbas Mirosjes, prifti pret tri tufa tė vogla flokėsh nga koka e porsa tė pagėzuarit, si shenjė e mirėnjohjes pėr bekimet e bollshme qė janė marrė nėpėrmjet Misterit tė Pagėzimit. Mirosja dhe Kungata e Shenjtė janė dhurate dhe sakrifice pėr jetėn e re nė Krishtin, qė sapo ka filluar.
Veshja e re, qė tradicionalisht ėshtė gjithmonė e bardhė dhe qė shpreh pastėrtinė e shpirtit tė porsapagėzuar, simbolizon jetėn e re dhe tė panjollėshme qė merret nėpėrmjet pagėzimit. Eshtė njė zakon i lashtė i cili shpreh transformimin e madh tė atyre shpirtrave qė janė veshur me Krishtin: "Sa u pagėzuat me Krishtin u veshėt (Gal 3:26-27). Kungimi ėshtė marrja e Trapit tė vėrtetė dhe tė panjollshėm dhe Gjakut tė ēmuar tė Krishtit nė formėn e bukės dhe tė verės. I porsapagėzuari dhe i porsamirosuri merr kungimin e tij tė parė dhe prej kėsaj kohe ai bėhet njė anėtar i plotė i Kishės sė Shenjtė Orthodhokse dhe ėshtė njė me Krishtin, dhe nėpėrmjet Krishtit ėshtė bėrė pjesėmarrės nė jetėn e pasosur.
Eshtė zakon qė nunėt e sjellin fėmijėn e pagėzuar nė Meshėn Hyjnore pėr tre tė Diela radhazi mbas pagėzimit, pėr tė marrė Kungimin e Shenjtė.
Qirinjtė. Simbolizojė Dritėn e pėrjetshme tė Krishtit dhe i kujtojnė tė porsapagėzurit qė duke filluar prej tani ai duhet tė pėrpiqet tė shkėlqejė nė virtut dhe pastėrti me vepra tė mira. Qirinjtė e ndezur tregojnė besėn tonė nė ndriēimin qė ajo bėn nėpėrmjet kėtij Misteri nė shpirtin e porsa tė pagėzuarit. Pra personi i pagėzuar bėhet fėmijė i dritės... duke kaluar nga errėsira nė dritė (Thes. 5:5).
Procesioni rreth Altarit. Nunėt dhe i porsapagėzuari, duke mbajtur qirinjtė ndezur nė duar, vijnė rrotull Altarit tri herė, nė nderirn tė Shėn Trinisė. Pėr mė tepėr, ky procesion paraqet ecjen para tė porsapagėzuarit me Krishtin: pėr tė treguar qė fjalėt dhe
Leximet nga Shkrimi i Shenjtė. Leximi nga Apostulli ėshtė letra e Shėn Pavlit dėrguar Rom. 6:3-11, ku shpjegohet nė mėnyrė tė qartė dhe tė saktė kuptimi i Pagėzimit nė dritė e Krishtit tė Ngjallur. Leximi i Ungjillit ėshtė nga Mat. 28:16-21, i cili lidh autoritetin qė i ėshtė dhėnė Isuit "nė qiell dhe nė dhe", me urdhėrin e madh tė Krishtit dhėnė nxėnėsve tė tij. Nė kėtė urdhėr Krishti vetė ka diktuar formulėn pėr pagėzim: "Nė emėr tė Atit, tė Birit dhe tė Shpirtit tė Shenjtė.
Krijoni Kontakt