Spiunazhi

[BlueBaron]

Shkrimtari i shquar, nga anëtar i PK-së, në “listën e zezë” të FBI-së, që nuk u la të hynte në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ...


Edhe pse Graham Grin ka shkruar, ndoshta veprat më të bukura me temë nga shërbimet informative dhe spiunazhin në përgjithësi, “Njeriu ynë në Havanë” apo “Amerikani i qetë”, përvojën vetjake e ka të kufizuar. Por kjo nuk e pengoi të kuptojë thelbin dhe veçoritë e punës së zbulimit dhe të krijojë vepra me mprehtësi të habitshme, të cilat mund të shërbejnë plotësisht si tekste mësimore për informatorët fillestarë (tjetër punë si dhe për çfarë qëllimesh përdoren).



Romanet e tij janë aq afër me atë që ka përjetuar, saqë është e pamundur të mos vish në një mendje me opinionin e klasikut të letërsisë, Gabriel Garsia Markes, i cili ka thënë: “Nuk njoh tjetër shkrimtar, veç Graham Grin, përfytyrimi mbi të cilin, i krijuar nga ato që ka shkruar, përputhet aq mirë me figurën e vërtetë të tij”. Të kuptosh Graham Grinin dhe të krijosh një mendim për veprën që ai krijoi, duke qenë informator, duhen lexuar dhe analizuar librat e tij, natyrisht me korrigjimin përkatës të fantazisë së autorit.

Jeta e Grinit
Graham Grin u lind më 2 tetor 1904 në qytetin e vogël Berhemsted të kontesë Hardfordshir, jo larg Londrës. I ati ishte drejtor i shkollës së privilegjuar mashkullore, çelur në shek XVI, ndërsa e ëma kushërirë e parë me romancierin e shquar, Robert Luis Stivenson, autorin e “Ishullit të Thesarit”. Në vitin 1922 Grin hyn në Bejlioll, një nga kolegjet më të mira të universitetit të Oksfordit. Lufta Botërore, e përfunduar pak më parë, dhe revolucioni rus krijuan jo pak pikëpyetje në mendjet e studentëve, lidhur me drejtësinë e rrugës që duhet të ndjekë njerëzimi. Edhe Grini e kërkoi rrugën e tij. Në moshën 19-vjeçare hyri në radhët e PK-së. Më pas, kjo rrethanë do t’i luante një rreng jo të këndshëm. Një herë nuk e lejuan të hyjë në territorin e SHBA-së. Ishte në “listën e zezë” të FBI-së, e cila i kishte hapur dosje dhe sa herë kërkonte të shkonte atje, më parë duhet të siguronte leje të posaçme, ndërsa në vizë i bënin një shënim të veçantë, që tregonte se mbajtësi i saj ishte person “jo i sigurt”. Kjo punë vazhdoi deri në kohën e Kenedit. Gjithsesi në PK, Grin qëndroi shumë pak. U mor me zbavitje të tjera, me katolicizmin, të cilit i qëndroi besnik për shumë vite, edhe pse asnjëherë nuk ishte fanatik dhe mbante qëndim kritik ndaj riteve fetare. Pas përfundimit të universitetit, u rrek të punonte në kompani të ndryshme, por pa sukses. Më në fund, në vitin 1926 e pranuan. U bë gazetar dhe ndihmësredaktor i gazetës “Tajms”. Asaj kohe i përkasin përvojat e para letrare të suksesshme. Suksesi me letrat e lejoi të lërë punën e përhershme në redaksi dhe, që nga viti 1930 e pas, bëhet shkrimtar profesionist. E filloi me skenarë, kurse në vitet 1935-´39, kritik filmi i përhershëm në revistën “Spektator”.

Udhëtimet
Që në rini Grini i pëlqente udhëtimet dhe jeta e çoi shpesh në “pika të nxehta” ku gjeti material të bollshëm për veprat letrare. Bëri një udhëtim të gjatë në Afrikë, eci qindra milje në këmbë në territorin e Sierra-Leones dhe Liberisë. Më pas, në vitin 1938, udhëtoi në Meksikë ku grumbulloi materiale për librin dokumentar mbi përndjekjet fetare dhe shkoi edhe në Panama. Por ja ku erdhi 1939-a. Me fillimin e Luftës së Dytë Botërore, Grinin e thirrën në ushtri dhe e caktuan në shërbimin e zbulimit. Pavarësisht emrit romantik “zbulim”, ai nuk ishte më shumë se i zakonshëm dhe monoton. Raporte, analiza e letra pa fund, tepër të mërzitshme. Ja çfarë shkruan vetë: “Pas luftës kisha dëshirë të shkruaja një roman spiunazhi, por pa atë zhanrin e dhunës, i cili, pavarësisht Xhejms Bondit, nuk ishte karakteristikë për zbulimin britanik. Dëshiroja ta tregoja zbulimin si mënyrë jetese, pa stërhollime romantike, në të cilin njerëzit shkojnë çdo ditë në punë dhe përpiqen ta fitojnë pensionin, pa asnjë dallim nga nëpunësit e tjerë, agjentët e bursës, për shembull. Çdo gjë e zakonshme, pa rrezik, dhe secili ka jetën vetjake, ku e ku më të rëndësishme. Në vitet kur shërbeva në zbulim, rrallë më ka ndodhur të ndeshem me ndjenja apo melodrama”. Në fund të vitit 1941 jeta e mërzitshme në aparatin qendror të zbulimit britanik, mori fund. Grin mori emërim të ri; këtë herë “në vijë të parë” në Fritaun, vend i njohur prej tij. Si shkak pse e caktuan atje, me sa duket ka shërbyer përvoja e grumbulluar në Afrikë e ndoshta, ka qenë dhe dëshira e vetë Grinit. Lidhur me shërbimin në Afrikë, jo pa humor, ka shkruar: “Udhëtim frytdhënës, shërbim shtetëror i një karakteri të vështirë për t’u përshkruar”. Më 9 dhjetor 1941 u nis nga Liverpuli me një anije dizel. Në kabinat e rehatshme njëvendshe qëndronin deri dymbdhjetë pasagjerë, përfshirë dhe shumë tipa të çuditshëm. Ja një prej tyte: “Një i huaj i çuditshëm, që e fliste keq anglishten, hollandez. Hollandezi doli që ishte polak, por i lindur në Gjerorgji dhe kishte luftuar në ushtrinë ruse, muhamedan.” Para se të dilnin në det të hapur, Grini mendoi: “S’do ishte keq të falesha. Kleriku, një djalë i mirë dhe i qetë, m´u drejtua me: “Biri im!”. Në të vërtetë, me një farë kurioziteti të pajustifikuar, m´u duk se kërkoi të informohet për konvoin, me të cilin lundronim”. (Kjo ndodhi në Belfast ku kishte shumë simpatizantë të Hitlerit.)
Pas daljes në det, pasagjerët ranë dakord të bënin roje “vullnetarisht” për të këqyrur nëndetëset e avionët, duke qëndruar pranë mitralozëve kundërajrorë. Ata që vëzhgonin për nëndetëse, duhet të qëndronin në urën e komandimit, por u dehën aq keq sa kapiteni nuk pranoi të futet më askush. Përgjithësisht, udhëtimi në det kaloi pa ngjarje.

Oficeri i zbulimit, Graham Grin
Në ditët e para të janarit 1942, oficeri Graham Grin i zbulimit të Britanisë së Madhe, mbërriti në Fritaunin e njohur gjer në dhimbje prej tij. “Një ndjesi e pazakontë poezie e ngazëllimi të pushton kur rikthehesh pas aq shumë vitesh, madje dhe ngrohtësia e aromës së njelmët të tokës, që më shoqëron kudo, është përherë me mua. Ajo, aroma e Afrikës dhe Afrika, përherë mbetet Afrikë. Një kontinent i pashkelur, i virgjër, në formën e zemrës së njeriut”. Me të tilla ndjenja poetike e nisi Grini detyrën informative. Për të përcaktuar saktë se me çfarë është marrë Grini, duhet kontrolluar gjithë letërkëmbimi i zbulimit britanik për vitin 1942, në kërkim të letrave dhe telegrameve të rralla, të nisura e të marra nga shtabi qendror i tij. Por ne nuk na lejohet të hyjmë gjer atje e, veç saj, vështirë se do të gjenim ndonjë gjë interesante. Kështu, do të përpiqemi ta krijojmë mozaikun nga thëniet e vetë Graham Grinit, të shpërndara në veprat e shumta të tij. Por, le t’ia lëmë fjalën vetë atij: “Në vitin 1942 jetoja në rrethinat e Fritaunit, në një shtëpi të ndërtuar në një vend moçalor, të cilën vendasit e shfrytëzonin për nevojtore, çka kishte shtuar së tepërmi mizat. (Një herë mbylla derën e dhomës dhe vrava nja njëqind e pesëdhjetë copë brenda dy minutave). I drejtova ministrit të kolonive një letër, në të cilën i kërkoja të ndërtonin një nevojtore të veçantë për vendasit. Përgjigjja e ardhur thoshte se kërkesa të këtij lloji duhet të kalojnë nëpërmjet instancave përkatëse, por, meqë në rastin e dhënë nuk kishte asnjë të tillë, u detyrova t’i kujtoj shënimin e bërë nga ministri Çërçill. Unë e mora nevojtoren time dhe mund të shënoja në dokumentet zyrtare se (atje) është shënuar edhe emri im.

Mbresat nga stërvitjet në Afrikë
Në sfondin e konfliktit të stërmadh kishte dhe mosmarrëveshje mes njerëzve. Për shembull, kur punoja i vetëm në Sierra-Leone dhe shefi im, i cili jetonte afro njëmijë milje nga Fritauni në Lagos, për një farë kohe nuk ma paguante rrogën ose atëhere, kur shihja me dhimbje se si shefin e policisë në Fritaun, i cili kishte prapa vetes njëzet vite pune të vështira dhe ethet e zeza, e luante mendsh një këlysh i pacipë nga MI-5.
Vetëm melodramat tragjike mungonin. Në të vërtetë, u bë një orvatje e dëshpëruar për të cytur detarët që të mbanin, sa nuk ishte vonë, një anije portogeze, e cila kishte shkelur ujërat territoriale dhe arrestimin e një zvicerani të dyshuar për spiunazh, megjithëse në atë punë të lavdishme unë kryeja vetëm punën e korrierit”.
Diku, në një vend tjetër, shkruan: “Pas tre muaj stërvitjeje në Lagos, papritur u gjenda sërish në Fritaun, në zyrën ku katër muaj më parë kisha shef dhe vartës njëherazi, vetëm vetveten (më pas u bëra me sekretar). Në Lagos, për ditë të tëra bëja vetëm një punë, shifroja e deshifroja dokumente, kurse mbrëmjeve shkoja te miku im, në zyrën e policisë, ku të dy bashkë, për zbavitje gjuanim karkaleca dhe shënonim pikët në mur: një për çdo të vrarë dhe gjysmë për të “terurit” në lavaman. Në Fritaun ngrihesha nga gjumi në orën gjashtë, haja mëngjes dhe në shtatë ia hipja Morris-it të vogël dhe nisesha për të marrë telegramet në zyrën e policisë, e cila më shërbente si “strehë”. Telegramet ishin të koduara me shifra të panjohura për policinë. Pasi kthehesha në shtëpi, deshifroja telegramet dhe u përgjigjesha me gjithë zellin e mundshëm. Shkruaja të miat dhe rishkruaja të të tjerëve kur e kishin vështirë t’i lexonin. Para se të shtrihesha për të fjetur, arrija t’i përfundoja të gjitha punët”.
Grini udhëtonte shumë për punë dhe pa ndonjë shkak të veçantë. Lidhur me këtë problem, shkruan: “Për shkak të udhëtimeve m´u krijuan vështirësi financiare, por jo nga ato që merren me mend. Puna ishte se kur kthehesha në Fritaun, merrja një shumë të caktuar nga llogaria prej pesë shilingash në ditë, e cila përbënte, gjoja, diferencën ndërmjet ushqimit të freskët të blerë në treg dhe konservave. Një herë mora një telegram të ashpër nga Londra ku thuhej se nëpunësit të rangut tim i takojnë tri gini në ditë për pagesën e hotelit kur udhëton, “merrni masat dhe raportoni”. U tregova i gatshëm ta plotësoj. Pasi hapa kasafortën e zyrës, nxora dyzet fut, i futa në xhep dhe nisa në Londër telegramin e koduar “Masat u morën”. Unë kisha marrëdhënie të ndera me shefin tim, edhe pse ai ndodhej në Lagos, dymijë milje larg Fritaunit. E urryem njëri-tjetrin që në takimin e parë. Ai ishte profesionist, ndërsa unë amator. Sarkazma më shfaqej përherë në informacione e në telegrame. Tani më dhimbset fatkeqi; në fundin e karrierës ishte i detyruar të punonte me një shkrimtar. Më vonë më treguan se thesi me postën e Fritaunit qëndronte ditë të tëra mbi tavolinë, pa u hapur, sepse kishte frikë ta shihte. Një herë u orvat të më ndëshkojë, duke ma vonuar rrogën, të cilën e kishte për detyrë ta dërgonte çdo muaj nga Lagosi. Por më dha hua shefi i policisë dhe operacioni i tij dështoi. Në fund të fundit, kaluam në luftë të hapur. Unë kisha lënë një takim në kufirin liberian, kurse ai, me një telegram ma kishte ndaluar të lëvizja jashtë Fritaunit, pasi atje duhet të vinte një anije portugeze. Gjithë anijet portugeze, të cilat vinin nga Angola, duhet të kontrolloheshin. Të tilla detyra i takonin policisë, jo mua që përfaqësoja MI-5. Pas një dyluftimi të shkurtër, u detyrova të bindem dhe kërkova lirim, por lirimi nuk u pranua. Shërbeva edhe gjashtë muaj të tjerë, por jo i varur nga Lagosi tashmë.

Grin, në një degë me Kim Filbin
Pas Fritaunit (dhe përpjekjes pa rezultat për krijimin e agjenturës në kolonitë e qeverisë Vishi), shefat e mi të zbulimit më çuan në degën e Kim Filbit, e cila merrej me kundërspiunazhin në gadishullin Pirenej dhe unë përgjigjesha për Portugalinë. Oficerët e Abverit, të cilët ende nuk ishin rekrutuar nga zbulimi ynë, kryesisht merreshin me hartimin dhe dërgimin e informacioneve të rreme, bazuar në të dhënat e një agjenture inekzistente. Ishte lojë me fitim (efektivi i shifrimit, plus shpenzimet, plus shpërblimet) e, veç asaj, punë pa rrezik. Suksesi i kishte lënë shëndetin komandës gjermane, megjithatë, nuk mund të mos mrekulluheshe se si në atë atmosferë humbjeje ndryshojnë nocionet mbi ndershmërinë. Kur merresha me Portugalinë, me vete mendoja shpesh se me çfarë lehtësie mund ta bëja edhe unë një lojë të tillë në Afrikën Perëndimore, po të mos isha i kënaqur me rrogën time modeste. Unë e dija shumë më mirë se shefat londinezë, më fort se gjithçka i gëzoheshin kartelave të reja në kartotekën e të dhënave agjenturore. Për shembull: një herë mora të dhëna mbi një aerodrom të ri të vishistëve në Guinenë franceze (agjenti ishte analfabet, numëronte vetëm gjer në dhjetë, sa gishtat e të dy duarve dhe, nga katër anët e horizontit, njihte vetëm Lindjen, sepse ishte muhamedan). Sipas pohimeve të tij, në një godinë të aerodromit qëndronte një tank. Sipas të dhënave të tjera, ishte magazinë këpucësh të vjetra. Pasi dërgova informacionin në fjalë, në të cilin nënvizoja gjithë “meritat” e tij, mund të merret me mend habija ime kur mësova se ishte vlerësuar si “veçanërisht i çmuar”! Kisha mundur të plotësoja një kartelë të bardhë në Londër; tjetër shpjegim nuk gjeja.

Dy libra autobiografike të Graham Grin
Kështu, tema e librit “Njeriu ynë në Havanë”, i cili doli dymbëdhjetë vjet më pas, më 1958, lindi në kasollen e keqe të Fritaunit dhe u shkrua në një shtëpi shumë më të rehatshme pranë parkut Sent-Xhejms. Para largimit nga zbulimi, Grin hartoi manualin “Kush është kush”, botuar në dymbëdhjetë kopje, në shërbim të desantëve britanikë dhe përmbante të dhëna mbi agjentët gjermanë në Azore, me dy kapituj parathënie (bazuar në të dhëna tepër të dyshimta) dhe një plotësim nga Kim Filbi për rrjetin e ndërlidhjes. Do të thonim se kjo është gjithë përvoja e punës së Graham Grinit në shërbimin informativ. Është me vend të shtojmë se asgjë nuk ndryshoi në marrëdhëniet mes të dy njerëzve të jashtëzakonshëm, pavarësisht nga çka ndodhi me Kim Filbin. Këtë e tregojnë edhe vizitat e Graham Grinit te miku i vjetër në Moskë.

[BlueBaron]

Jeta e informatorit
Shkrimtari i mrekullushëm jetoi gjatë, nëntëdhjetë e një vjet. Nuk është e mundur të shkruhet çdo gjë që ka lidhje me të, por nuk është edhe detyra jonë. Këtu do të cekim vetem kulmet e veprimtarisë krijuese të tij, duke e përqëndruar vëmendjen në ato pak vite kur ishte punonjës i shërbimit të fshehtë britanik dhe kreu detyra në Zvicër e Rusi. Viliam Somerset Moum lindi më 25 janar 1874 në Paris. Ishte fëmija i katërt i Edit dhe Robert Ormond Moum, avokat, punonjës i ambasadës britanike. Kur fëmija mbushi tetë vjeç, e ëma vdiq nga turberkulozi. Pas dy vjetësh, në qershor 1884, i vdiq dhe i ati nga kanceri, duke lënë si trashëgim më pak se pesëmijë paund stërlina për të pesë fëmijët. Somersetin e mori në Angli xhaxha Henri, vikar i kishës së Gjithë Shenjtorëve në Vajtsbell të kontesë Kent. Fëmija filloi shkollën, por u sëmur rëndë nga pleuriti dhe u detyrua ta ndërpresë atë. Në moshën pesëmbëdhjetë vjeçare shkoi në jug të Francës për t’u shëruar. Në vitin 1890 Somerseti ishte student i universitetit të Hajdelbergut në Gjermani. Pas dy vjetësh, kur u kthye në Angli, parapëlqeu të studiojë mjekësi në spitalin Sent-Tomas në Londër. Në vitin 1897 doli në dritë romani i parë i Moumit, kurse më pas filluan të shtypen çdo vit. Disa kohë më pas, në skenën e Londrës filluan të shfaqen edhe pjesë teatrale të shkruara prej tij. Ajo periudhë ishte e ngjeshur me udhëtime, veprimtari krijuese të dendura, intriga dashurie e lidhje të tjera të Moumit, si me gra ashtu dhe me burra.


Moum, rekrut i zbulimit britanik
Pas fillimit të Luftës së Parë Botërore, Moum u regjistrua në kompaninë mjekësore në Francë me cilësinë e vullnetarit të Kryqit të Kuq, por më 1915-n e thirrën në zbulimin britanik. Megjithatë, shërbimi pranë këtij zbulimi ishte i shkurtër dhe nuk pati asgjë për të shënuar (para se të nisej në Rusi). Për një farë kohe u gjend në Zvicër ku “jeta e spiunit iu duk e mërzitshme”. Gjithsesi, pikërisht atje gjeti heroin e veprës së tij, Ashenden, në thelb, veten e tij, i cili u bë heroi kryesor i romanit me të njëjtin emër dhe të veprave të tjera “me spiunë”. Veprat e Moumit janë shumë afër me realitetin, saqë katërmbëdhjetë prej tyre i asgjesoi pa u botuar, pas vërejtjes së bërë nga Uinston Çërçilli se bënin shkelje të “Aktit mbi sekretet shtetërore”. Detyra e parë e Moumit në Zvicër ishte përgjimi i veprimtarisë së një anglezi në Lucernë, gruaja e të cilit ishte gjermane. Më pas e urdhëruan të shkonte në Gjenevë dhe shefi e paralajmëroi: “Nëse do ta bëni mirë gjithçka, nuk do të merrni asgjë si falenderim, por, nëse ju ndodh ndonjë fatkeqësi, ne nuk do t’u ndihmojmë”. Në Gjenevë Moumi u ndal në hotelin “Bo Rivazh” ku, siç shkruan ai vetë, “banonin edhe spiunë të tjerë”. Kryente detyrën e ndërlidhësit, merrte informacione nga agjentët dhe i përcillte në Francë, punë kjo që, sipas pohimeve të tij, “monotone dhe pa dobi”. Çdo javë kapërcente liqenin e Gjenevës, përcillte informacione dhe merrte instruksione. Ai e dinte se shkelte neutralitetin e Zvicrës dhe i druhej arrestimit. Në të njëjtën kohë, shkruan me ngut një pjesë teatrale, duke pasur frikën se po ta arrestonin, nuk do të kishte letër dhe bojë shkrimi. Në Zvicër qëndroi afro një vit me detyra të vëna nga zbulimi. Atje u njoh me shkrimtarë të tjerë, edhe ata angazhuar në punë nga shërbimet e posaçme britanike Makenzi, Knobllok e Xherald Kelli.


Vështirësitë e informatorit të fshehtë
Një herë, në hotelin ku qëndronte, shkuan policët zviceranë dhe e pyetën se me çfarë merret Ai iu përgjigj se po shkruante një vepër dramatike. “Po pse në Gjenevë?” “Në Angli ka shumë zhurmë”,- u përgjigj Somerseti dhe pas kësaj e lanë të qetë. Kishte probleme edhe me agjentët. Njëri i kërkon rritjen e pagës dhe e kërcënon me dorëzim tek autoritetet vendore; një tjetër iu shet informacionet gjermanëve. Kur mësoi se raportet e tij ishin të gjata dhe nuk i lexonte askush, pësoi zhgënjim. Mori pjesë në përpjekjet për arrestimin e një indiani, agjentator kundër britanikëve, por në orvatje për të shmangur arrestimin, indiani vrau veten. Verën e vitit 1916 kërkoi të dalë në lirim dhe u kthye në Londër. E liruan me kusht; nëse ishte e nevojshme do ta thërrisnin përsëri. Në vitin 1916 përtëriu udhëtimet. Udhëtoi në ishujt Havai, Taiti, Satnoa dhe në Shtetet e Bashkuara ku vazhdoi të punojë akrivisht me romanet dhe dramat e tij. Më 26 maj 1917 në qytetin Xhersi Siti, SHBA, lidhi martesë me të dashurën Siri, me të cilën kishte një vajzë.


Rekruti i Inteligjens Servis
Fill pas kësaj, e ftoi përfaqësuesi i Inteligjens Servis në SHBA, Williams Uizmen, dhe e urdhëroi të niset për në Rusi. Ndërkohë, atje zhvilloheshin ngjarje të vrullshme revolucionare dhe ai duhej të shkonte me qëllim, siç e thekson me humor në ditaret e tij, “të pengonte revolucionin”, “të mbështetë menshevikët kundër bolshevikëve, të cilët ishin për paqe, dhe të mbajë Rusinë në gjendje lufte me gjermanët”. Moum ishte në mëdyshje. Vuante nga një së mundje mushkërish; nuk e njihte gjuhën ruse dhe dyshonte nëse mund ta përmbushte një mision aq të rëndësishëm. Megjithatë, e tërhiqte në mënyrë të papërmbajtur vendi i Tolstoi, Turgenievit dhe Dostojevskit, të cilët i adhuronte. Më në fund, e dha pëlqimin. Pseudonimi i tij ishte “Somervil”, një nga heronjtë e “Ashendenit”. Gjithë personazhet e revolucionit rus morën pseudonime të tilla: Kerenski “Lejn”, Letini “Devis”, Trocki “Koull”, kurse qeveria angleze “Irlandë & Co”.
Moumin e shqetësonte problemi i të hollave, prandaj i shkruan Uizmenit: “Në Zvicër isha i vetmi që pranova të punoj pa shpërblim. Më pas mora vesh se veprimi im u vlerësua si marrëzi, jo si shfaqje atdhetarizmi.” Më 18 korrik 1917 mori njëzet e një mijë dollarë, si rrogë dhe për financimin e menshevikëve. Më 28 korrik u nis nga San-Francisko në Vladivostok dhe prej andej, me ekspresin transsiberian përshkoi gjithë Rusinë. Bashkë me të, udhëtonin edhe katër çekë, të nisur me të njëjtën detyrë në Rusi: ta mbanin atë në luftë.
Në Petrograd Moum u vendos në hotel “Evropa”. Konsullata britanike ishte paralajmëruar me telegramin: “Z. V. Somerset Moum vjen në Rusi me një mision sekret, të ndriçojë publikun amerikan me fazat e ndryshme të zhvillimit të revolucionit rus. T’i krijohet mundësia e shfrytëzimit të linjës së ndërlidhjes me konsullatën britanike në Nju-Jork”. Ambasadori anglez, sër Xhorxh Bykinen, i dha Moumit kodin personal, sido që ishte i zemëruar, pasi e detyruan të përcillte telegrame, përmbajtjen e të cilave nuk e dinte. Moumin e priti si mik të paftuar, që fut hundët në punët e tij dhe, praktikisht, nuk pranoi të bashkëpunojë me të.
Ndihma i erdhi andej nga e priste me pak. Takoi Sasha Koropotkinën, vajzën e anarkistit të famshëm princ Koropotkinit, me të cilën njihej qysh në Londër dhe nganjëherë kishte ndëruar letra e, madje, i kishte bërë portretin letrar në një nga historitë e Ashendenit. Sasha njihej me anëtarët e kabinetit Kerenski dhe shprehu gatishmërinë e saj të bëhej ndihmëse dhe përkthyese e Moumit.
Mbi bazën e informacioneve të marra nga miqtë çekë, Moum hartoi raportin e parë. Një raport pesimist: ushtria në gjendje rebelimi, vendi në prag të zisë dhe qeveria e Kerenskit shumë e dobët. Dimri ishte në prag, mungonte lënda djegëse për ngrohje, bolshevikët zhvillonin agjitacion, kurse Lenini fshihej diku ne Petrograd.


Bashkëpunëtorët e Moumit
Me ndihmën e Sashës, Moumi u njoh me Kerenskin dhe u takua disa herë me të në restorant, në shtëpinë e Sashës dhe zyrën e tij. Përshtypja që krijoi ishte e dhimbshme: njeri i raskapitur nga pesha e pushtetit, i paaftë për të vepruar dhe i trembur nga gjithçka. Shumë më tepër, i pëlqeu eseri Boris Savinkov, ministër Lufte në qeverinë e përkohshme, i cili i tha: “Ose Lenini do më vërë mua pas murit, ose unë atë!”
Moumi mori pjesë në mitingun demokratik në teatrin Aleksandër, në të cilin Kerenski mbajti një fjalim optimist, por entuziazmi i tij iu duk pa bazë. Nga burimet e tij, ai e dinte se gjermanët sulmojnë dhe ushtria e thyer tërhiqet; flota nuk vepron, kurse ushtarët vrasin oficerët.
Më 24 shtator Uizmeni nisi në Forin Ofis informacionin me këtë përmbajtje: “Kam marrë një telegram të rëndësishëm nga Moumi në Petrograd:
(A) Në Stokholm dhe Finlandë ka dërguar një agjent për grumbullimin e informacioneve, i cili e njofton për marrëveshjen e bërë ndërmjet dy shteteve për t’u bashkuar me Gjermaninë, me synim kapjen e Petrogradit.
(B) Për t’iu shmangur ekstremistëve, qeveria ndërron mendje çdo ditë, lidhur me transferimin në Moskë. Moum shpreson të dërgojë agjentin e tij në mitingun e ekstremistëve.
(C) Kerenski po humbet popullaritetin dhe qëndresa e tij është e dyshimtë.
(D) Nuk do të ketë paqe të veçuar, por kaos dhe mosbindje pasive në frontin rus.
(F) Moum pyet nëse mund të punojë me oficerët e zbulimit britanik në Petrograd, për të ndihmuar njëri-tjetrin dhe mënjanimin e ngatërresave. Unë nuk shoh pengesa këtu.
(G) Unë mendoj se Moumi duhet t’i ruajë në ambasadë, për siguri, shifrat dhe letrat e tij. Ai është aq i mençur dhe nuk dëshiron t’i komprometojë. Ai mund të jetë i dobishëm këtu dhe jam i bindur se shumë shpejt do të këtë një organizatë të mirë. Për çdo rast, do t’u njoftoj për gjithçka që iu intereson, lidhur me informacionet e tij”.


Plane spiunazhi të shkrimtarit
- Më 16 tetor Moum njofton se Kerenski po humbet besimin dhe vështirë të qëndrojë. Ai këmbëngul në mbështetjen e plotë të menshevikëve dhe ka hartuar një program propagande e spiunazhi industrial, të cilat, sipas vlerësimit të tij, mund të kushtojnë rreth pesëdhjetë mijë dollarë.
- Më 18 tetor Kerenski e ftoi në zyrën e tij dhe e njohu me kërkesat për kryeministrin Llojd Horzh. Takimi u zhvillua në fshehtësi, madje nuk u regjistrua as në protokoll. Kerenski i kërkoi Moumit të nisej në Londër dhe ta çojë mesazhin personalisht atje ku duhet. Thelbi i mesazhit ishte se Kerenski nuk mund të mbahet, nëse nuk furnizohet me armë e municione nga aleatët. Veç saj, kërkoi të ndërrohet ambasadori britanik. Po atë ditë, Moumi u nis në Norvgji dhe prej andej, me një torpediner britanik, në Skoci. Një ditë pas mbërritjes, e pranuan te kryeministri në Londër. Llojd Horzhi e priti me dashamirësi dhe shprehu admirim për dramat e tij, por Moumi ngutej dhe gati e ndërpreu për t’i përcjellë mesazhin, të cilin sapo mbërriti në Angli, e kishte hedhur në letër në formë raporti. Pasi e lexoi, Llojd Xhorxhi tha: “Këtë nuk mund ta bësh!”. “Çfarë duhet t’i them Kerenskit?”, - pyeti Moum. “Thjesht, këtë nuk mund ta bëj!”. Kryeministri e preu bisedën, kërkoi falje dhe tha se i duhej të shkonte në mbledhjen e kabinetit. Kur u kthye në hotel, Moumi mendoi se i duhej të kthehej në Rusi. Por ngjarjet ia ndryshuan planet. Më 7 nëntor 1917 Kerenski u përmbys dhe bolshevikët morën pushtetin. Më 18 nëntor sër Erik Drumond, sekretar personal i ministrit të Punëve të Jashtme, në emër të lord Xhorxhit shkroi këto fjalë mbi raportin e Moumit: “Druhem se tashmë kjo përfaqëson vetëm interes historik”. Gjithsesi, Moum mendonte se nëse do të kishte vepruar gjysmë viti më parë, mund të kishte arritur sukses. Në një farë mase e ndjente veten fajtor për ardhjen e bolshevikëve në pushtet, pasi nuk arrinte të kuptonte se është e pamundur të ndalet rrjedha e historisë. Pavarësisht dështimit të misionit, Moum mbeti i kënaqur nga materiali i bollshëm që kishte grumbulluar për tregimet e Ashendenit. Dy muaj e gjysmë, të kaluara në Rusi, ndikuan për keq në shëndetin e Somersertit. Iu shfaqën shenjat e para të tuberkulozit dhe kthimi në Rusi nuk kishte kuptim, aq më tepër, pas përmbysjes së Kerenskit. Një herë e ftuan në Dauning Strit për një takim me shefin e tij, Viliam Uizmen, dhe një person tjetër të rëndësishëm. Moumi paraqiti raportin e punës në Rusi. Pasi u njoh me raportin, Somerseti pyeti se mos kishin në plan ta dërgonin sërish në Rusi. “Jo”, - u përgjigjën. Kryesorja tani është të mbajmë Rumaninë”. Në Rumani nuk kishte dëshirë të shkonte. “Jam me tuberkuloz”, mërmëriti. “E po mirë, - u përgjigj një nga shefat, - shkoni në sanatorium dhe shërim të shpejtë”. Kështu, Somerset Moumi i dha fund punës në shërbimin informativ britanik. Pas kësaj, jetoi dhe dyzet e shtatë vite të tjera, por nuk u kthye asnjëherë në shërbimet e fshehta.

[wittstar]

Nuk kam nderment te merrem me gjithe historine e kunderzbulimit shqiptar gjate luftes se ftohte.
Dua te di nese mund te me thot kush,
a keni dijeni per repartet speciale qe dergoi kunderzbulimi shqiptar ne Gjermani ne 2 Korrik te vitit 1990 nepermjet refugjateve te ambasadave.Cili ishte misioni me i larte i atyre reparteve speciale te sigurimit..Vete nje nga radistet e Ramiz Alise qytetari shqiptar Lulzim Gerbi u dergua mes refugjateve te 2 korrikut ne Gjermani.
Cili qe misioni i atij radisti ne Heidelberg te Gjermanise? Po qytetaret e tjere si Gjon Radovani,Bibjan Mirakaj etj, a ishin keta peshq te vegjel te rekrutuar ne rrethana presioni nga shteti shqiptar ne kohen e monizmit apo agjente te stervitur te kunderzbulimit shqiptar.Cili ishte misioni i tyre ne Heidelberg ?
Do ti isha shume mirenjohes kujtdo qe do te hidhte drite mbi kete kapitull te erret te
veprimtarise antishqiptare te qeverise se Berishes ne rradhet e disapores ne vitet
1990 -deri ne 199?.
Besoj se ne nje kohe kur klasa politike ne Shqiperi betohet se don te shkoj drejt Europes
nuk ka pse keto gjera te jene me tabu.

[wittstar]

Bibjan Mirakaj eshte i biri i Kol Bib Mirakajt
Ndersa Gjon Radovani eshte i biri i nje qytetari shqiptar nga veriu i Shqiperise i cili
sipa perkthyesit Petro Zheji ka qene nje punonjes i sigurimit shqiptar i kamufluar nen masken e te persekutuarit ne kohen e monizmit.

[BlueBaron]

... wittstar, perpiqu te japesh me shume te dhena per ngjarjen e re qe ke paraqitur, nga ato qe ke jetuar apo degjuar ...

[wittstar]

C'fare do te dish me teper.E rendesishme eshte qe te dish se ne kohen e Berishes ne diaspore nder refugjatet shqiptar ne Gjermani,u be nje gjueti e vertete njeriu,
dhe qe spiunazhi gjerman ne menyre te pabese mbajti anen e Berishes,per njerrez te cileve vete shteti gjerman u kish dhene azil
Per me teper detaje lexo se cfare shkruan Wittstar gjetke ne kete forum.
Nje ceshtje e tille mund te sqarohej vetem me hapjen e disa dosjeve te shqiptareve te diaspores.Por shteti shqiptar hesht ne kete pike per arsye te pakuptueshme.
Kaq mund te them or skuth fjalet e tjera i kam per nje proces gjyqesor qe shpresoj me kohe te hapet.

Ndersa njeriu me i fuqishem i botes ,presidenti Bush pati kurajen dhe denoi para gjithe botes
veprimet e sherbimit te tij sekret ne Irak,Gjermania e mbane hunden perpjete dhe nuk ka as vullnetin as kurajen te pohoj se te pakten ne nje rast,zbulimi gjerman ka kryer nje krim te rende kundra njerrezimit me metoda barbare,me tortura te perbindshme ndaj nje njeriu te pafajshem.
As shteti shqiptar deri me sot nuk ka kurajen te zbuloj krimet e Berishes nder rradhet e diaspores shqiptare.Dhe kjo jo pa arsye.Sepse po te hapesh nje proces i tille atehere do te dilte flagrante qe Berisha u caktua nga PPSH ne ate rol qe kryen edhe tashti,se edhe pse shume nga pasuesit e tij mund te jene te sinqerte ne aspiratat e tyre per instutucione demokratike ai vete eshte nje kriminel qe duhet nxjerre para gjyqit ushtarak.

Till next time

[BlueBaron]

... wittstar, nese e ke vene re ky eshte forum rreth historise dhe spiunazhi eshte nje pjese e madhe e saj. Ketu jane trajtuar histori rreth spiunazhit nese e ke vene re dhe nuk eshte forum per te ngritur akuza apo per te shtruar pyetje rreth x-personi apo x-ngjarje. Une edhe nje here,, nqs deshiron, po te kerkoj te sjellesh diçka nga ajo qe di, ke pare, lexuar apo ashtu siç thua ti, ke jetuar ...

[wittstar]

Sorry.Nuk e dija se biografia e ndonje x spiuni pervers ne nje vend y te botes eshte me e rendesishme se sa veprimtaria antishqiptare e nje doktori medioker (qe fatkeqesisht ishte presidenti i pare shqiptar pas renjes se monizmit)kryer me duart e spiuneve te tij ne rradhet e diaspores pas vitit 1990.

Sa per ata qe quhen spiune klasik,skuth une kam lexuar disa biografi te tyret.
Kur isha adolishent e bija e nje gjenerali shqiptar qe me vone i prene koken per tentative grusht shteti,me dha nje biografi te Karl Graves agjent gjerman i luftes se pare boterore.E lexova me shume interes por pastaj u zhgenjeva pasi diku
ne ate liber Graves pershkruante nje udhetim te tij diku ne Lindjen e Largme nje bisede te cilter me ca njerrez te pafajshem,dhe thoshte " Keta ishin te vetmit njerrez te cileve ju afrova dhe nuk mu desh tu bej dem."
Atehere vendosa se ishte me mire te beheshe doktor e te sheroje njerrez se sa spiun e te merrje njerrez ne qafe.
Besoj se nuk ja vlen ti mistifikosh kete kategori njerrezish sado te nevojshem te jene per nje popull apo per tjetrin.

[Toro]

Wittstar

Qellimi i postimeve rreth spiunazhit nuk eshte misticizimi i figures se spiunit, perkundrazi, njohja e antareve te forumit me ane te erreta te historise se njerezimit.
Personalisht ( si moderator i ketij forumi dhe si hapes i kesaj teme) sic mund te shikosh dhe me siper i mirepres postimet e bera nga antare te tjere , ndonese permua Bekim Budua nuk ben gje tjeter vecse justifikon dhunen dhe diktaturen e proletariatit te ushtruar nga Sigurimi ne vitet e diktatures, shkrimet e tij ne lidhje me spiunazhin shqiptar dhe ate te huaj jane shume te paqarta dhe te dyshimta.

Ne se ke informacion te shkruar apo eksperience personale je i mirepritur te na e sjellesh. Qe jane derguar punonjes dhe agjente te Sigurimit me refugjatet e ambasadave dhe me vone ne Itali me ata te eksodit kjo dihet. Ajo qe nuk dihet eshte se per cfare arsyeje u derguan dhe cili ishte fundi i tyre.

Nese Berisha mund te kete qene i implikuar dhe ke fakte ose thjesht aludime, materiale, mendime, JE I MIREPRITUR TE NA I THUASH! Une e di shume mire se Berisha ka qene vene nga Ramiz Alia te ishte kryetari i opozites se pare shqiptare ( ndonese vete Berisha mund te mos kete pasur ide per rolin qe i eshte caktuar) dhe faktikisht puna dhe veprimtaria e tij deri ne 1996-7 e verteton kete. Por mbas 1997, kur socialistet ( ish komunistet) u perpoqen ta "hiqnin" qafe , Berisha e kuptoi si duket se ishte bere marionete ne duart e ish sigurimsave dhe komunisteve per te rimarre pushtetin dhe ndryshoi. Por ishte teper vone. Veprimet e tij te deriatehereshme diskretituan dhe njollosen te djathten shqiptare, e percane, hodhen nje pjese te ish persekutuarve politike ne duart e ish xhelateve te tyre dhe tradhetuan aspiratat e shqiptareve per nje Shqiperi demokratike dhe te zhvilluar.

Forumi nuk eshte gazete, pra mund te flasesh lirisht sepse nuk na padit njeri per shpifje dhe vete identiteti yt i vertete eshte i mbrojtur nen nicknamin tend.

Mire u lexofshim!
Toro

[wittstar]

Toro komentet e tua per Berishen ketu me lart i lexova me vemendje dhe i gjej interesante.
Sa per pergjegjesine e te shkruarit ne vertet shkruajme me nickname ne kete forum por megjithate sejcili duhet te ndjeje pergjegjesi per ate qe shkruan.
Ne rastin tim mendohem gjithmone mire para se te shkruaj dicka ketu apo gjetke,vecanerisht kur kjo ka te bej me personazhe apo persona juridik te cilet jetojne akoma.
Persa i perket eksperiences time me institucionet parazitare te spiunazhit besoj se kam shkruar boll me lart dhe ne vende te tjera ne kete forum dhe besoj nuk ja vlen ti perseris gjerat.